سرویس سیاست مشرق - «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و اتفاقات کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.

***

نگاهی به آسیب‌های بروز پدیده بی‌دولتی در اقتصاد

مرثیه‌ای برای واردات آنچه خودمان داریم!

فرشاد مؤمنی، از اقتصاددانان کشورمان به تازگی طی سخنانی در یک میتینگ اقتصادی گفته است: یکی از پژوهشگران گزارشهای رسمی وزارت صمت را در اختیار من گذاشت که نشان می دهد میانگین استفاده از ظرفیت تولید در صنایع لوازم خانگی، حدود ۱۷ درصد است! یعنی میلیاردها دلار زیرساخت فراهم کردید، ماشین آلات آوردید، ظرفیت تولید ایجاد کردید و از آن ۱۷ درصد استفاده می کنید و بعد یکی از مقامات گرامی وزارت صمت می گوید ما باید راه را برای واردات لوازم خانگی از خارج باز کنیم. تمام اینها سوق دادن این کشور به ذلت و دست نشانده خارجی ها کردن حکومتش است. این میزان ارز را از کجا می خواهید بیاورید!؟ به ازای آن چه چیزی می خواهید بدهید!؟

به گزارش جماران، او همچنین ضمن اشاره به فخرفروشی زنان درباری انگلستان نسبت به استفاده از پارچه ایرانی برای لباسهایشان در کتاب "شاه لیر" شکسپیر تصریح می‌کند: کشوری که چنین پیشینه و صلاحیتی داشته، بساط نیاز به پوشاکش را از کانال سهل انگاری و بی اعتنایی به قاچاق حل و فصل می کنید!؟ ما محاسبه کردیم که با آن ماشین آلات و ظرفیتهای تولیدی و مهارتی که در صنعت پوشاک و نساجی ایران وجود دارد، هر یک میلیارد دلار واردات پوشاک قاچاق، حدود ۷۵ هزار فرصت شغلی در ایران را نابود می کند. [۱]

*دقت شود که انتقادات درست آقای مؤمنی مربوط به بخش‌هایی از اقتصاد تولید ماست که در قبال آنها نه تنها دچار هیچ کمبود فناوری یا مشکلی که به تحریم مربوط باشد، نیستیم بلکه مزیت‌های زیادی را هم بواسطه تولیدات مطلوب، پایین بودن هزینه تولید و بازارهای وسیع کشورهای همسایه در اختیار داریم.

لکن در میان ما و این دورنمای مطلوب اما یک مکعب روبیک از مشکلات مختلف وجود دارد...

از اقتصادی که به "پدیده بی‌دولتی" مبتلاست و مثلا در بخش لوازم خانگی و پوشاک؛ دولت مقتدری نیست که مانع واردات کلان شود تا تدابیری که به منظور مدیریت قیمت در بازارهای داخلی و جلوگیری از "گرانی بیقاعده" لازم است و به دلیل همان پدیده بی‌دولتی شاهد اعمال آنها نیستیم.

چه اینکه در این رابطه تجربه تلخ عزم نظام برای منع واردات لوازم خانگی را به یاد داریم که البته با ناجوانمردی برخی تولیدکنندگان داخلی پاسخ داده شد... آنجا که وقتی دیدند خبری از رقابت با جنس خارجی نیست و نظام اسلامی برای کمک به آنها و تولید داخلی جلوی واردات را گرفته؛ قیمت‌های خود را افزایش دادند!

اعتراف می‌کنیم که تأکید ما بر حضور نقش و اقتدار دولت در بازار هرگز به معنی نگاه کمونیستی یا اقتصاد دولتی نیست بلکه ما در حال صحبت از وجه مهمی در علم اقتصاد هستیم که بازار بدون حاکمیت را به رسمیت نمی‌شناسد و هشدار می‌دهد که باید حاکمی مقتدر در بازار باشد تا اجازه ندهد قیمت‌ها از کانال رقابتی خارج شوند. "گرانی بیقاعده" از همینجا بروز می‌کند که دولت در بازار نیست و در نتیجه قیمت‌ها به گونه‌ای بالا می‌روند که هیچ قاعده دلاری، بازاری، تحریمی و تورمی بر آن منطبق نیست!

در بحث زنجیره مشکلات پیش‌گفته و انتقادات دکتر مؤمنی البته باید به پدیده بیکاری شیک هم اشاره کرد.

نرخ بیکاری حدود ۷.۵ درصدی فعلی در ایران منطبق با استانداردهای جهانی است و جمعیت کثیری هم که تن به کار نمی‌دهند اغلب به دنبال کارهای پشت میزی یا مشاغل با حقوق‌های بالا هستند.

این در حالی است که در یک اقتصاد؛ تمام مشاغل، حقوق‌های یکسان ندارند و از طرفی هر اقتصادی به همه مشاغل هم نیاز دارد.

لذا در این زمینه به یک فرهنگسازی گسترده نیاز است.

من‌حیث‌المجموع، صحبت‌های درست آقای مؤمنی اگر همراه با مکعب مشکلات پیش‌گفته رصد شود و عزمی برای اصلاح نیز در میان باشد؛ آنگاه در ابعادی از اقتصاد و معیشت و تولید ملی شاهد مثبتات بیشتری خواهیم بود.

ترویج "تحلیل اقتصادی صحیح" در ذهن جامعه می‌تواند شرایط آماده‌تری را برای تحقق فرمول‌های درست اقتصادی فراهم کند.

***

آرزوی محال لیدر اصلاحات چگونه محقق می‌شود؟

محمد خاتمی، لیدر جریان اصلاحات در دیدار دبیرکل و اعضای دفتر سیاسی حزب مردمسالاری طی سخنانی که جماران آنها را منتشر کرد، گفته است:

"این روزها از رفع حصری که جز زیان برای کشور و ملت و حتی حاکیمت نداشته است، سخن گفته می شود. چه خوب بود که در آغاز کار دولت جدید به عنوان رمز و راز تغییر مثبت حصر برداشته می شد و حالا هم گرچه دیر شده است، ولی جلو ضرر هر وقت گرفته شود خوب است."[۲]

*محض اطلاع آقای خاتمی باید اشاره شود که مسئله حصر اتفاقا به نفع امنیت مردم و مصلحت نظام است و در این ساحت به مردم اثبات می‌شود که حاکمیت با مخالفان رأی مردم هیچ مداهنه‌ای ندارد و مادام که آنان بر اشتباه خود مصرّ باشند؛ حاکمیت هم امنیت و رأی مردم را حراج نخواهد کرد.

در بحث آرزوی خاتمی برای رفع حصر نیز لازم به اشاره است که آقای خاتمی باید آرزوی عقلانی‌تر و درست‌تر را مطرح می‌کرد و آن اینکه "ایکاش اضلاع فتنه ۸۸ از رفتار بد خود رسما توبه کنند".

توبه‌ای که می‌تواند آغازی بر پایان حصر آن دو نفر و انزوای سیاسی شخص آقای خاتمی باشد.

اما همانطور که ملاحظه می‌شود شاهد لجبازی موسوی و خاتمی و کروبی هستیم که در حتی در کبر سن نیز حاضر به پذیرش اشتباه بزرگ خود در سال ۸۸ نیستند و با این امتناع از توبه کأنه قصد دارند فاز ناتمام عملکرد خود در سال ۸۸ را تکمیل کنند و نظام اسلامی را مقصر جلوه دهند.

طبعا این بازی نخ‌نما و کودکانه به سرانجام نمی‌رسد و مادام که اضلاع فتنه ۸۸ از رفتار غلط خود به صورت رسمی و علنی توبه نکنند؛ بعید است که رفع حصر و انزوا انجام پذیرد.

از امثال خاتمی بعنوان رجالی که روزگاری در سیاست نقش داشته‌اند انتظار این است که حتی در طرح آرزوهای خود نیز عقلانیت را مد نظر قرار دهند.

اینکه یک رجل سابقا سیاسی حتی در آرزوهای خود نیز موجب کمک به وجه شریرانه ماجرا (رهیدن بدون توبه از فتنه ۸۸) شود البته از تأسفات روزگار ماست که باید مورد عبرت همگان باشد.

***

پنج راهبرد برای پیشرفت کشور

آخوندی: باید با ایالات متحده مذاکره جامع داشته باشیم

عباس آخوندی، فعال چپ و از وزرای دولت روحانی به تازگی طی اظهاراتی در یک نشست محفلی با بیان اینکه من با مذاکره با آمریکا موافقم و حتما باید با ایالات متحده مذاکره جامع داشته باشیم، گفته است: همچنان یک سری بحث‌های ایدئولوژیک بر سیاست خارجی ما حاکم است و همین باعث شده که ما برای geopolitics بیشتر از geoeconomics الویت قائل باشیم. اگر geoeconomics الویت ما باشد، در آن زمان دیگر هدف ما رفع تحریم‌ها خواهد بود، نه دور زدن آن‌ها.

به گزارش جماران، او همچنین اظهار می‌کند:‌ فارغ از اینکه ترامپ چه شخصیتی دارد، سیاست او منطبق با یک روند بین‌المللی است. یعنی حتی اگر ترامپ نباشد هم آن روند پیش می‌رود. لذا ما باید این روند را بفهمیم. مذاکره یک تاکتیک است. ما باید بپذیریم که در ۴۶ سال اخیر سیاستی داشته‌ایم که نتوانسته ما را به سر منزل مقصود برساند. لذا این سیاست باید تغییر کند.[۳]

*ضمن این تذکر که سخنان آخوندی قبل از رویداد تحقیر زلنسکی توسط ترامپ در کاخ سفید انجام شده اما باید گفت که تأکید آخوندی و امثال آخوندی بر "مذاکره جامع با آمریکا" در حالی است که اوکراین جامع‌ترین مذاکرات و بیشترین حمایت‌ها را از سوی آمریکا داشت و البته عاقبتش همان شد که دیدیم!

جدای از این؛ اقلا انتظار بود آخوندی اشاره‌ای ولو کوچک نیز "برجام روحانی" می‌کرد.

توافقی که روحانی و یارانش با تأکیدی تام و به همان سر و شکلی که خودشان می‌پسندیدند – و البته رهبری نظام منتقد آن بود- به انجام رسانیدند اما در صبح فردای امضای توافق نه تنها هیچ دستاوردی شامل حال معیشت مردم نشد بلکه تحریم‌های بیشتری هم گریبان ایران را گرفت.

و این در حالی بود که اوبامایی که آقایان برجامی با او بر سر میز مذاکره و توافق نشستند؛ بسیار دیپلمات‌تر و مبادی آداب‌تر از ترامپی بود که آخوندی می‌گوید بر روندهای بین‌المللی حرکت می‌کند!

فی‌الجمله اینکه کارنامه پیشنهادات امثال آخوندی مشخص است و کسانی که قصد دارند به این پیشنهادات دل ببندند و یا به آنها بیاندیشند حتما باید به کارنامه تجربه شده این نظریات و عبرت‌های آن نیز توجه کنند و گرنه معیشت خودشان و ایران بزرگ و عزیز دچار خسران و خسارت خواهد شد.

راهبرد عقلانی حاکمیت برای پیشرفت کشور و رفع مشکلات؛ صرفا و فقط از دالان ۵ وجهی "رأی خوب مردم، مدیریت جهادی مسئولان، توجه به نخبگان، نگاه به ظرفیت‌های داخلی و رونق تولید ملی" می‌گذرد.

***

1_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1660753

2_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1660592

3_ https://www.jamaran.news/fa/tiny/news-1660625