به گزارش مشرق به نقل از ایسنا، وی از لزوم توجه دولت‌ها به رفاه مردم و دلایل کمتر توسعه یافتگی کشورهای اسلامی سخن گفت و اینکه ریشه تمام مشکلات کنونی جهان اسلام وجود اسرائیل است. وی تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را انتقام آمریکا و هم راستا با منافع اسرائیل خواند و ایران را برای دستیابی به انرژی هسته‌ای و حتی سلاح هسته‌ای محق دانست.


پدر مدرن‌سازی مالزی در پاسخ به سوالی درخصوص تحولات اخیر در کشورهای عربی و ارزیابی او از این تحولات گفت: هیچ شکی نیست که مردم این کشورها از دولت‌های مستبد خود ناراضی بودند، دولت‌هایی که در بسیاری از موارد از قدرت خود سوء استفاده می‌کردند. این تحولات هر آن امکان داشت که رخ دهد، البته مردم از آن می‌ترسیدند اما طبیعتا وقتی شرایط از حد مشخصی بدتر شود به طور قطع مردم واکنش نشان خواهند داد و تلاش خواهند کرد تا دولت را برکنار کنند.

وی تشریح کرد: اما موضوع دیگری نیز در اینجا مطرح است و آن وجود منافع خارجی در این گونه کشورهاست و خارجیان تلاش خواهند کرد تا از این شورش‌ها و تحولات به نفع خود استفاده کنند. به طور یقین می‌توان گفت که هدف خارجیان تغییر مسیر شورش‌ها است.

هدف خارجی‌ها در کشورهای عربی استفاده از تحولات است

پیرمرد 87 ساله مالزیایی که سال‌های زیادی از عمر خود را در راه سیاست و اقتصاد صرف کرده است، اضافه کرد: اکنون مشکل در این کشورها تشکیل دولت جدید است. وقتی شما در مقابل یک دیکتاتور هستید همه برای سرنگونی آن متحد هستند اما پس از آن و به هنگام انتخاب جایگزین مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد همانند اتفاقی که در مصر افتاده است. مردم این کشور از رییس جمهور خود ناراضی هستند و سعی می‌کنند تا علیه او بشورند و او نیز با خشونت برخورد می‌کند. بنابراین می‌بینید که جایگزین کردن دولت کار مشکلی است و به نظر من دولت‌ها باید از این اتفاقات درس بگیرند. آنها باید به مردم خود و رفاه آنها اهمیت دهند اما می‌بینیم که در این دولت‌ها اینچنین نبوده است و آنها هیچ تلاشی برای بهبود اوضاع مردم و ایجاد اشتغال نکردند، بنابراین مردم فقیرتر شده‌ و کشور نیز توسعه پیدا نکرده است؛ بنابراین به طور طبیعی مردم ناراضی می‌شوند و با توسل به خشونت برای به دست آوردن چیزی که فکر می‌کنند حقشان است تلاش می‌کنند.

دولتها باید به رفاه مردم خود فکر کنند

نخست وزیر دوران شکوفایی مالزی تاکید می‌کند که پشت این تحولات دلایل خوبی بوده است اما می‌افزاید: می‌دانید که دولت‌ها باید به رفاه مردم خود فکر کنند و با ایجاد اشتغال به ثبات در کشور کمک کنند اما می‌بینیم که این دولت‌های دیکتاتور چنین نمی‌کنند. آنها فقط به فکر زندگی خود هستند و خود را همانند یک شاه نشان می‌دهند بنابراین به طور طبیعی مردم علیه آنها خواهند شورید.

این سیاستمدار کهنه‌کار درخصوص چرایی رخ دادن این تحولات در کشورهای عربی گفت: همانطور که پیشتر گفتم دلیل این امر عدم توجه دولت‌ها به رفاه مردم است. اگر آنها نگران راحتی و رفاه مردم خود باشند به طور یقین مردم نیز از آنها حمایت خواهند کرد. اما یک دولت خودکامه معمولا از مردم خود می‌ترسد بنابراین آنها همانند دشمن برای یکدیگر هستند و به همین دلیل مسئولان این دولت‌ها همیشه محافظانی اطراف خود دارند. اما اگر دولتی دموکراتیک بوده و به مردم خود اجازه صحبت کردن بدهد و در آن کشور آزادی بیان وجود داشته باشد چنین اتفاقاتی وجود نخواهد داشت. وقتی شما چیزی را بیش از حد فشار دهید سرانجام منفجر خواهد شد اما اگر آن را راحت بگذارید و به آن فشار وارد نکنید آنگاه احتمال اینکه منفجر شود بسیار کم خواهد بود.

ماهاتیر محمد درخصوص آینده این تحولات تصریح کرد: به عقیده من اندکی طول خواهد کشید تا مردم و مسئولان متوجه شوند که چگونه کشورهای خود را اداره کنند زیرا سیستم دمکراتیک سیستم راحتی برای اجرا نیست و بخشی از آن به این دلیل است که وقتی شما به مردم قدرت انتخاب دولت را می‌دهید آنها به گروه‌های مختلف تقسیم می‌شوند و هر کس دوست دارد تا خودش رهبر شود.

وی افزود: وقتی مردم به گروه‌های متعدد تقسیم می‌شوند آنگاه اکثریت کافی برای اداره خوب کشور وجود نخواهد داشت. در نظام دموکراتیک شما نمی‌توانید همیشه برنده شوید و برخی از مواقع نیز باید ببازید. نکته بسیار مهم این است که اگر در نظام دموکراتیک شکست خوردیم این شکست را بپذیریم و منتظر انتخابات دور بعد بمانیم. اما من متوجه شدم که در بسیاری از کشورها که نظام دموکراتیک را پذیرفته‌اند بدینگونه نیست و وقتی گروهی در انتخابات شکست می‌خورد دولت را به تقلب متهم می‌کنند و به همین رو تلاش می‌کنند تا از طریق اعتراض، اعتراض‌های خیابانی و حتی اعتصاب‌ دولت را سرنگون کنند و همه اینها باعث بی‌ثباتی در کشور می‌شود و از رشد و توسعه کشور جلوگیری می‌کند.

اصطلاح "بهار عربی" برای غربی‌ها خوب است

وی درخصوص انتخاب واژه "بهار عربی" برای تحولات اخیر در کشورهای عربی اظهار کرد: اصطلاح بهار عربی از اینترنت آمده است. البته این اصطلاح برای آنها (غربی‌ها) خوب است. بسیاری از مردم در این کشورها کشته می‌شوند و آنها به دنبال تغییر رژیم هستند اما قبل از اینکه آنها(غربی‌ها) به دنبال تغییر رژیم باشند این مردم بودند که به مخالفت با رژیم برخاستند و در این میان غربی‌ها نیز کمک کردند. برای آنها (غربی‌ها) این اتفاق خوبی است، بهار زیباست اما این اتفاقات بهار نیست. این اتفاقات در مورد کشته شدن مردم است و نمی‌توان به آن بهار عربی گفت.

بهره‌برداری کشورهای غربی از تحولات در کشورهای عربی موضوع دیگر گفت‌وگو با ماهاتیر محمد بود و وی در این خصوص گفت: کشورهای غربی می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که دولت جدید با آنها دوست است به ویژه وقتی آن کشور تولیدکننده نفت باشد زیرا آنها نفت می‌خواهند. به عنوان مثال قذافی دست دولت‌های خارجی را از بازارهای خود کوتاه کرده بود بنابراین آنها (غربی‌ها) می‌خواهند دولت جدیدی تشکیل شود که بازارها را به روی آنها باز کند و آنها به راحتی بتوانند بیایند و ثروت لیبی را غارت کنند. به همین دلیل است که آنها به مردم برای تغییر دولت کمک می‌کنند. بنابراین آنها به خاطر منافع خود کمک می‌کنند.

افزایش اقدامات ضد اسلامی در جهان به دلیل تشکیل

”به نظر من ایران حق انجام هر کاری را دارد و تا زماینکه دیگر کشورهای جهان سلاح هسته‌ای دارند ایران هم حتی این حق را دارد تا سلاح هسته‌ای تولید کند."

اسرائیل است

در ادامه ماهاتیر محمد درباره افزایش اقدامات ضد اسلامی در بخش‌های مختلف جهان اظهار کرد: مهمترین دلیل این رفتارها تشکیل اسرائیل بوده است. قبل از اینکه اسرائیل تشکیل شود این مشکلات وجود نداشت. البته کشورهای مسلمان تلاش می‌کردند تا خود را آزاد کنند و پس از آزادسازی روابط دوستانه‌ای با دیگران برقرار کنند اما اسرائیل با اشغال سرزمین‌های اعراب شکل گرفت و از آن زمان تاکنون هیچ صلحی وجود نداشته است زیرا اعراب زمین‌های خود را می‌خواهند و از آنجاکه اسرائیل توسط آمریکا و انگلیس ایجاد شده است بنابراین آنها به اسرائیل کمک می‌کنند تا در برابر اعراب مقاومت کنند و به همین روست که اعراب از تمام توان خود برای مقابله با اسرائیل استفاده می‌کنند و حتی در برخی از مواقع دست به عملیات انتحاری می‌زنند.

وی در ادامه گفت: در نتیجه این اسرائیل است که قوانین بین‌المللی را نقض می‌کند اما نکته اینجاست که این دولت از سوی قدرتمندترین کشورهای جهان حمایت می‌شود. بنابراین طبیعی است تا زمانیکه اسرائیل وجود داشته باشد جنگ بین اعراب و مسلمانان با اسرائیل برای همیشه وجود خواهد داشت. اما از طرف دیگر اعراب نیز در زمینه مبارزه با اسرائیل هوشمندانه عمل نکرده‌اند. آنها کارهایی انجام دادند که باعث شده است تا به مسلمانان به عنوان مردمی نگاه شود که حقوق بشر را رعایت نمی‌کنند. مسلمانان باید استراتژی مناسبی در پیش بگیرند تا چیزهایی که به اسرائیل باخته‌اند را دوباره به دست بیاورند.

دریافت متفاوت از اسلام دلیل کمتر توسعه‌یافتگی است

اینکه اغلب کشورهای اسلامی در زمره کشورهای در حال توسعه و یا کمتر توسعه یافته جهان هستند و چرایی آن سوال دیگری از نخست وزیر اسبق مالزی بود که و وی اینگونه به آن پاسخ داد: بسیاری از کشورهای مسلمان بر توسعه کشور و بهبود زندگی مردم خود تمرکز نمی‌کنند. این به دلیل وجود دریافت متفاوت از اسلام است. در دوره‌ای از تاریخ، علمای اسلام مطالعه هر چیز بجز مذهب را نکوهش می‌کردند. در آن زمان مردم باید در مورد مذهب مطالعه می‌کردند بنابراین مطالعه علوم دیگر همچون ریاضی متوقف شد و به همین رو کشورهای مسلمان که زمانی بسیار قدرتمند بودند شما می‌دانید که امپراطوری اسلام قدرتمندترین در جهان بود کم کم ضعیف شدند زیرا آنها به روش‌های سنتی مبارزه تکیه می‌کردند. آنها هیچ سلاح جدیدی نداشتند بنابراین شکست خوردند و سرانجام تمام کشورهای مسلمانان توسط دشمنانشان اداره شد حتی زمانیکه این کشورها استقلال خود را بار دیگر به دست آوردند.

وی تاکید کرد: آنها به مردم خود آموزش‌های لازم را ندادند تا از این طریق بتوانند پا به پای کشورهای پیشرفته پیش بروند. به ژاپنی‌ها و چینی‌ها نگاه کنید، مردم این کشورها دیدند که نمی‌توانند در مقابل کشورهای غربی مقابله کنند مگر اینکه آنها هم از ظرفیت بالایی برخوردار باشند به همین رو به ویژه ژاپنی‌ها متدها و روش‌های غربی را در پیش گرفتند و خود را تقویت کردند اما مسلمانان حتی قادر نیستند از خود دفاع کنند چون دانش چنین کاری را ندارند. بنابراین اینکه کشورهای مسلمان نتوانسته‌اند پیشرفت زیادی داشته باشند به این دلیل است که تمرکز آنها به توسعه کشورهایشان نبوده است.

وی خاطرنشان کرد: به ما گفته‌اند که اینها سکولار هستند، اما این چیزها به هیچ عنوان سکولاریسم نیست. آموزش علوم، سکولاریسم نیست چون علوم می‌توانند به چیزی که ما از آن دفاع می‌کنیم کمک کنند و دفاع کردن از خود یکی از الزامات مسلمانان است. بنابراین یادگیری علوم سکولاریسم نیست بلکه دفاع کردن از مسلمانان است. به همین دلیل است که ما می‌بینیم کشورهای مسلمان به تدریج فقیرتر و فقیرتر می‌شوند و ظرفیت تولید آنها بجز در مواردی که با دست صورت می‌گیرد، کاهش یافته است.

کشورهای مسلمان باید برای مردم خود آموزش بهتری فراهم کنند

ماهاتیر محمد توصیه‌هایی برای بهبود این شرایط و قدرتمندتر شدن کشورهای مسلمان ارائه کرد و گفت: من فکر می‌کنم که کشورهای مسلمان باید برای مردم خود آموزش بهتری فراهم کنند و البته نباید در این میان مذهب را فراموش کنند بلکه باید زمینه‌های آموزشی مناسب‌تری برای مردم فراهم شود تا آنها بتوانند در تمامی زمینه‌ها با غرب رقابت کنند و البته کشورهای مسلمان باید دولت‌های بهتری داشته باشند، دولت‌هایی که به فکر بهبود زندگی مردم باشند و زمینه ایجاد اشتغال و زندگی بهتر آنها را فراهم کنند.

در سوریه مشکل پیچیده است

مشکلات پیش آمده در سوریه و اصرار ایران بر اینکه "این مشکلات باید درون این کشور و منطقه حل شود و دخالت خارجیان می‌تواند به بدتر شدن اوضاع دامن بزند"، چنین پاسخی را از سوی دکتر ماهاتیر محمد به دنبال داشت: موضوع این است که وقتی در کشوری علیه دولت شورش می‌شود این شورش باید از سوی اکثریت مردم باشد و ارتش نیز در این خصوص باید در کنار شورشیان قرار بگیرد همانند اتفاقاتی که در نیجریه و تونس افتاد. اما در سوریه مشکل پیچیده است. در این کشور مسلمانان شیعه و سنی زندگی می‌کنند. دولت عموما شیعه است و این در حالی است که مردم سنی هستند و باید به این موارد هم توجه کرد. دولت سوریه تمامی سلاح‌ها را در اختیار دارد و از طرف دیگر هم از سوی قدرت‌های خارجی به مردم سلاح تزریق می‌شود، قدرت‌هایی که تلاش می‌کنند تا در سوریه تغییر رژیم صورت بگیرد. در این میان مردم بسیاری کشته می‌شوند. اما به نظر من این امر دیگر موضوع سوریه نیست بلکه به جنگ میان شرق و غرب تبدیل شده است.

وی در خصوص چگونگی توقف این درگیری‌ها بیان کرد: به نظر من هر دو طرف باید سلاح‌ها را زمین بگذارند و سپس می‌توان مشکلات را حل کرد در غیر اینصورت فقط مردم هستند که کشته می‌شوند.

در تحریم‌ها علیه ایران فاکتور ضد اسلامی نیز به چشم می‌خورد

در بخش دیگری از این گفت‌وگو ماهاتیر محمد که 22 سال (1981 -2003) به عنوان نخست وزیر مالزی فعالیت کرده و از این حیث هیچ نخست وزیر دیگری با سابقه‌تر از او در مالزی نیست، درخصوص تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا و متحدانش علیه ایران گفت: بی‌شک تحریم‌های اعمال شده علیه ایران غیرقانونی هستند زیرا این تحریم‌ها از سوی سازمان ملل نیست و فقط از سوی آمریکا صورت گرفته است. آمریکا از قدرت اقتصادی و نظامی خود استفاده می‌کند تا کشورهای دیگر را نیز وادار به مشارکت در این تحریم‌ها کند که مالزی نیز از جمله این کشورهاست و ما نیز چاره‌ای جز پیروی از این تحریم‌ها نداریم. این امر به این دلیل است که آمریکا فکر می‌کند که ایران دلیل تمامی مشکلات موجوداست اما باید بگویم که دلیل تمامی مشکلات کنونی اسرائیل است. چرا اسرائیل می‌تواند بیش از 200 کلاهک هسته‌ای داشته باشد و دیگران چنین حقی را ندارند؟ من فکر می‌کنم که در این تحریم‌ها فاکتور ضد اسلامی نیز به چشم می‌خورد و همه اینها به دلیل حمایت از اسرائیل است.

ایران حق انجام هرکاری را دارد

وی در خصوص چگونگی مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب علیه ایران اظهار کرد: انجام این کار تا زمانیکه آمریکا تحت تاثیر اسرائیل است و از آن حمایت می‌کند دشوار است، زیرا این تحریم‌ها کار اسرائیل است اما در این میان ایران باید تلاش کند تا کشورهای دیگر را نیز به دشمن خود تبدیل نکند. کشورهای دیگر دوست هستند و ایران باید با دیگر کشورهای جهان رابطه دوستانه برقرار کند و کاری نکند که دیگر کشورها نیز به ضد ایران تبدیل شوند. به نظر من ایران حق انجام هر کاری را دارد و تا زماینکه دیگر کشورهای جهان سلاح هسته‌ای دارند ایران هم حتی این حق را دارد تا سلاح هسته‌ای تولید کند.

وی در این باره افزود: ببینید دولت ایران باید به فکر امور خود باشد. آنچه غرب می خواهد این است که ایران در کشورهایی نظیر سوریه دخالت نکند و به حزب‌الله کمک نکند. البته به نظر من ایران کار اشتباهی نمی‌کند اما غرب همیشه به این رفتارها به عنوان یک رفتار اشتباه نگاه می‌کند. هر کاری که ایران بر خلاف اسرائیل انجام دهد به عنوان یک کار اشتباه تلقی خواهد شد.

ماهاتیر محمد ادامه داد: مشکل اصلی اینجاست که وقتی شما قصد دارید تا از انرژی هسته‌ای استفاده کنید در بخشی از فرآیند آن موادی تولید می‌شود که می‌تواند برای تولید سلاح‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار بگیرد اما از طرف دیگر اگر این مرحله را به پایان نرسانید نمی‌توانید از انرژی هسته‌ای استفاده کنید. معتقدم ایران برای استفاده از انرژی هسته‌ای تمام حقوق را داراست.

آمریکا به دنبال انتقام از ایران است

وی در ادامه در خصوص اینکه چرا غرب نمی‌خواهد ایران از انرژی هسته‌ای استفاده کند و چرا چنین فشارهایی بر ایران وارد می‌شود، گفت: دلیل این امر را باید در تاریخ جستجو کرد. به یاد بیاورید زمانیکه علیه شاه انقلاب شد. در آن زمان انقلابیون به سفارت آمریکا حمله کردند و آن اتفاقات افتاد. من فکر می‌کنم که در این تحریم‌ها نشانه‌های انتقام دیده می‌شود. آنها می‌خواهند تا ایران را برای کارهایی که با یک قدرت بزرگ جهان انجام داده است، تنبیه کنند و مورد دیگر اینکه این تحریم‌ها و فشارها به نفع اسرائیل است.

چون مالزی کشوری باثبات است می‌تواند پیشرفت کند

به گواه آمار و شواهد عینی مالزی در دوران نخست وزیری ماهاتیر محمد رشد و توسعه چشمگیری یافت و برخی به دلیل خدمات ارزشمند ماهاتیر محمد به مالزی وی را پدر مدرن سازی در این کشور می‌دانند.

وی در ادامه گفت‌وگو از تجربیاتش در این خصوص گفت: مالزی کشور خوش شانسی بود زیرا اولین نخست وزیر ما فرمولی را تهیه کرد که بر اساس آن سه قوم مختلف (هندی، چینی و مالایی) در کنار یکدیگر به آرامی زندگی کردند و می‌کنند و میان آنها هیچ درگیری وجود ندارد. همانطور که می‌بینید بجز موارد اندک ما در مالزی اعتراض‌های خیابانی و اعتصاب نداریم و کشور ثبات دارد. و چون مالزی کشوری باثبات است می‌تواند پیشرفت کند و ما نیز می‌توانیم بر توسعه کشور تمرکز کنیم. ما بر افزایش تجارت خود با دیگر کشورهای جهان تمرکز کرده‌ایم. ما کارهایی که می‌توانیم انجام دهیم را انجام می‌دهیم، از سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در مالزی دعوت می‌کنیم، سیاست‌های خوبی در زمینه توریسم و جذب توریست داریم و مواردی از این قبیل. ما در حالی صنعتی شدن هستیم زیرا با این کار فرصت‌های شغلی بیشتری برای مردم خود ایجاد می‌کنیم. در همین حال مردم خود را آموزش می‌دهیم و هزینه‌های زیادی صرف امور آموزشی در کشور می‌کنیم تا اینکه مردم بتوانند پیشرفت کرده و همگام با کشورهای غربی پیشرفت کنیم.

اتخاذ تدابیر کارآمد در دوران بحران مالی جنوب شرق آسیا در اواخر دهه 90 میلادی از سوی ماهاتیر محمد باعث شد تا مالزی در زمره معدود کشورهایی باشد که از این بحران جان سالم به در ببرد که یکی از مهمترین این تدابیر کمک نگرفتن از صندوق بین‌المللی پول بود. نخست وزیر سال‌های بحران این کشور استوایی در این خصوص گفت: اگر کشوری از صندوق بین‌المللی پول کمک بگیرد باید به این صندوق اجازه اداره اقتصاد کشور داده شود و این موضوعی بود که ما نمی‌توانستیم اجازه آن را بدهیم. اگر ما به صندوق بین‌المللی پول اجازاه اداره اقتصادمان را می‌دادیم این صندوق کاری به مشکلات ما به ویژه مشکلات تنوع قومی ما نداشت. بنابراین ما تلاش کردیم تا روش خودمان را برای برون رفت از بحران و حل مشکلات پیدا کنیم و خوشبختانه راهکاری یافتیم و در این زمینه موفق شدیم.

برای حل مشکلات اقتصادی ایران باید تمامی حقایق و آمارهای مربوط به اقتصاد بررسی شود

ماهاتیر محمد درخصوص اقتصاد ایران، مشکلات کنونی آن و همچنین راه حل برون رفت از این مشکلات نیز گفت: برای اینکه بتوان راه حل مشکلات اقتصادی ایران را پیدا کرد باید تمامی حقایق و آمارهای مربوط به اقتصاد مورد بررسی قرار بگیرد. زمانیکه تمامی این اطلاعات گردآوری شده و مورد مطالعه قرار گرفت آنگاه می‌توان فرمولی برای مقابله با مشکلات طراحی کرد و این همان اتفاقی است که برای مالزی به هنگام بحران مالی افتاد. تا زمانیکه نمی‌دانستیم دقیقا چه اتفاقی افتاده نمی‌توانستیم علیه آن وارد عمل شویم. ما حدود یک سال و نیم رنج کشیدیم اما سرانجام روشی را پیدا کردیم که قادر به انجام آن بودیم و به همین رو اقتصاد ما بازسازی شد. من مطمئن هستم که اگر شما به طور دقیق دلیل مشکلات خود را بررسی کنید آنگاه می‌توانید راه حل مشکلات را پیدا کنید.

برای هر کشوری خوب است که بتواند هر چقدر که می‌تواند دوست پیدا کند

آخرین بحثی که با ماهاتیر محمد داشتیم مربوط به آغاز ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد و منافع ایران در این خصوص بود و وی در این خصوص توضیح داد: این موضوع همیشه و برای هر کشوری خوب است که بتواند هر چقدر که می‌تواند دوست پیدا کند. بنابراین ایران باید از دوستی با کشورهای عضو جنبش عدم تعهد استفاده کند. وقتی دشمن‌ها زیاد می‌شوند بر مشکلات خود می‌افزائید و وقتی دوست پیدا می‌کنید بسیاری از مشکلاتتان را حل می‌کنید.

سخنان ماهاتیر محمد خطاب به مردم ایران

ماهاتیر محمد در پایان خطاب به مردم ایران گفت: خوب، من معتقد هستم که ایران برای اطمینان از استقلال خود هر حقی دارد. ایران مردمانی خوب با دانش و مهارت‌های بالا دارد و این امر پایه‌ای برای توسعه ایران است. شرایط باید برای ایرانیان فراهم شود تا در تجارت، صنایع و تولید برتری خود را نشان دهند.ایران باید همیشه تلاش کند تا کمتر به خارج وابسته باشد تا اینکه بتواند از درون رشد کند و من فکر می‌کنم که شانس برای تحقق این امر البته به دور از بحران‌های سیاسی وجود دارد. اگر بحران سیاسی وجود داشته باشد توسعه کشور برای هر دولتی سخت خواهد بود اما اگر ثبات اقتصادی، منظورم ثبات سیاسی است وجود داشته باشد آنگاه ایران می‌تواند بر بحران‌های کنونی فائق آید و رشد کند.