وی با اشاره به چرایی وقوع انقلاب خاطرنشان کرد: شرایطی که منجر شد یک نهضت به این بزرگی پیدا شود این بود که ما زمانی تحت سلطه انگلیس و امریکا بودیم و شرایط نشان می‌دهد که پایه‌های حکومت در آن موقع لرزان بود.
وی با اشاره به حدیث «الملک یقبی مع الکفر ولا یقبی مع الظلم» تصریح کرد: ملک با کفر می‌ماند ولی با ظلم نمی‌ماند برخی گمان می‌کنند هر چه بیشتر دیکتاتوری نشان دهند بیشتر در قدرت می‌مانند در حالی که غافلند این مرکب راکبش را زمین خواهد زد.
متکی مأموریت مشترک سلسله پهلوی را همانند مأموریت آتاترک در ترکیه دانست و گفت: سلسله پهلوی همانند آتاترک در صدد تخریب چهره اسلامی ایران داشت و همان‌طور که آتاترک در فروپاشی دولت عثمانی در ترکیه نقش داشت رضاخان نیز می‌خواست دین را از چهره جامعه ایران بردارد.
وی به تخریب چهره اسلامی در زمان آتاترک در ترکیه اشاره کرد و افزود: غربی‌ها در تلاش بودند که آثار اسلامی را در ترکیه و در ایران از بین ببرند و انقلاب‌های معروف آتاترک در ترکیه در همین راستا راه‌اندازی شد.
وزیر خارجه پیشین به یکی از خاطرات خود در زمان مسئولیت سفارت ایران در ترکیه پرداخت و گفت: خانمی در یکی از مراسم به سمت من دست دراز کرد که من با او دست ندادم. وی به من گفت من دختر آتاترک هستم و تو چرا با من دست ندادی و در جواب گفتم مواظب خودت باش تو دختر آتاترکی و من پسر خمینی‌ام.
متکی با اشاره به نقش حجاب و زوال آن در ترکیه خاطرنشان کرد: آتاترک تمام گذشته این کشور و 500 سال حکمرانی حکومت عثمانی و فرهنگ اسلامی را از چهره ترکیه زدود و جدا کرد.
وی به نگاه بدبینانه رسانه ترکیه نسبت به ایران اسلامی گفت: امروز بعد از 70 سال از انقلاب آتاترک نه تنها در بین بدنه مردم که اکثرا مسلمان هستند در بین مقامات آن کشور نیز اطمینان وجود ندارد که بتوانند انقلاب آتاترک را حفظ کنند.
متکی ادامه داد: انقلاب آتاترک ترکیه را محدود کرد و قبل از آن ترکیه حرف‌های بسیاری برای گفتن داشت.
این وزیر سابق به نقش منفی رضاخان و پهلوی دوم در ایران اشاره کرد و گفت: همان مأموریت آتاترک را در ایران رضاخان و محمدرضا پهلوی بر عهده داشت و آن اینکه ایران باید وابسته شود و حتی شاهان دوران پهلوی در کوچک‌ترین تصمیم‌گیری نیز به مشورت سفرای امریکایی و انگلیسی احتیاج داشتند.
متکی ایران دوران پهلوی را ایران وابسته در همه زمینه‌ها دانست و گفت: حتی اگر یک قطعه هواپیما معیوب می‌شد آنها باید می‌آمدند و آن را تعمیر می‌کردند و حال این را مقایسه کنید با ساخت جنگنده قاهر 313.
متکی در ادامه به ضعف کلیسا در زمان‌های گذشته اشاره کرد و گفت: دین مسیحیت به علت تحریف آن و برخورد بسیار بد آن با علم تضعیف شد ولی امام با نگاه الهام بخش و مستقل و مثبت به علم دین اسلام را در ایران متحول کرد.
وی ادامه داد: ملتی که متحول شده می‌تواند منبع تحول باشد همان‌گونه که پیامبر منشا تحول شد و صف سه نفره اسلام تبدیل به صفوف میلیونی در جهان شد.
وزیر امور خارجه پیشین با اشاره به اینکه امام دین‌مداری را با مفهوم درست به جامعه آورد خاطرنشان کرد: امام فرهنگ «به من چه و به ما چه» را به فرهنگ اتحاد، همدلی و وحدت تبدیل کرد.
وی از خصوصیات بارز جنگ تحمیلی اتحاد و همدلی دانست و گفت: جنگ هشت‌ساله نخستین جنگی است که در تاریخ کشور بود که حتی نتوانستند یک وجب از خاک ایران را تصرف کنند و این ملت شکوهی را به نمایش گذاشت که همگان تعجب کردند.
متکی با اشاره به انتخابات مجلس و نقش دشمنان در القاء از دست رفتن مشروعیت اضافه کرد: دشمنان درصدد بودند القاء کنند که اگر در انتخابات مجلس مردم زیر 30 درصد شرکت کنند آنگاه می‌توانند مشروعیت نظام را زیر سوال ببرند ولی رکوردی که ملت زد بالای 60 درصد بود.
متکی انقلاب ایران را یک انقلاب مردمی دانست و گفت: انقلاب ما یک کودتا نبود و نیست و مسئولیت‌ها در نظام جمهوری اسلامی ایرانی مشروط است مشروط به چارچوب‌ها و شرایط و این‌گونه نیست فردی در یک جایگاه بتواند همه شرایط نظام را به چالش بکشد.
وی همچنین خاطرنشان کرد: اگر آبروی کسی با آبروی انقلاب تصادم پیدا کند خدا آبروی انقلاب را حفظ خواهد کرد برای اینکه در راه این انقلاب صدها و هزاران شهید جان خود را از دست داده‌اند.
وزیر امور خارجه پیشین امام، اسلام و مردم را از شاخصه‌های انقلاب دانست و گفت: برای حفظ این شاخصه‌ها باید حکومت کارآمد باشد و اگر در جایی به بیراهه رفتیم به خاطر تحلیل غلط و ناکارآمدی‌هاست و اسلام به ما می‌گوید خوبی‌ها را علنی بگویید و بدی‌ها را در خفا و اگر ما این کار را بر عکس عمل کنیم دچار مشکل خواهیم شد.
وزیر امور خارجه پیشین درادامه به اهمیت حضور مردم در صحنه پرداخت و گفت: جمال عبدالاناصر کانال سوئد را ملی کرد ولی بعد از او انور سادات با قرارداد کمپ دیوید ننگ بزرگی را برای ملت مصر به جا گذاشت.
متکی انحراف کشورها را در سه حالت دانست و گفت: انحراف مردم، انحراف در رهبری و انحراف در مکتب که انحراف در مکتب بدترین نوع انحراف است.
وزیر امور خارجه پیشین یکی از ویژگی‌های ملت ایران را بصیرت آنها دانست و گفت: امام ملت ایران را جزو بالاترین ملت‌ها می‌دانست همان‌طور که رهبری ما چنین نگاهی به ملت دارد و مردم ما در شرایط حساس در صحنه حضور پیدا می‌کنند و این از ویژگی‌های منحصر به فرد مردم ایران است.
وی ادامه داد: ارتباط امام با مردم به اندازه‌ای بود که هیچ کس به اندازه امام ملت ایران را نشناخته بود و هیچ کس به اندازه مردم ایران، امام را شناسایی نکرده بود.
متکی در پایان به اهمیت پیروی از ولایت اشاره کرد و گفت: پیروی از ولایت در غدیر مهم بود ولی ولایت‌مداری در عاشورا و در شرایط سخت ارزشمند است و مقام معظم رهبری چه زیبا می‌گوید آنها که در غدیر بیعت کردند وفا نکردند ولی آنهایی که در عاشورا بیعت از آنها برداشته شد وفا کردند و بدانید مقام معظم رهبری هم‌اکنون نقش امام را ایفا می‌کند.
