گروه سياسي مشرق _ ديروز همه وزرايي كه توانستند از مجلس نهم براي دولت يازدهم رأي اعتماد بگيرند، نخستين روز كاري خود را آغاز كردند و دکتر "حسن روحاني" رئيس جمهور كشورمان، اولين روز، در مراسم توديع و معارفه وزاري خارجي سابق و فعلي، درباره سياست خارجي به مسائلي اشاره كردند كه براي تبيين بيشتر، با جناب آقاي "كليني" كارشناس ارشد مسائل استراتژیک به گفت‌وگو نشستيم كه در ادامه به آن اشاره مي‌شود.

سیاست خارجی نرم افرار و ابزار قدرت شخصی نیست و در اصل حفظ ارزش‌های یک کشور و کروکی دفاع از منافع ملی و راهرو توسعه اهداف بلند مدت کشور است و دیپلماسی موتور منطق و برنامه ریزی اجرای سیاست خارجی است.

بدیهی است موفقیت‌های یک کشور به نمادهای مسئول هر کشوری نیز باز می‌گردد و آنها هستند که به نمایندگی از مردم بایستی از دستاوردها و شایستگی‌ها و افتخار ملی بخوبی دفاع کنند.

سیاست خارجی مظهر و معرف تاریخ و تمدن و ماهیت یک ملت و فرهنگ او و توانمندی کشور در عرصه منطقه و جهان است و امری شخص وخصوصی نیست بلکه دولت وکالت دفاع از مندرجات کامل قانون اساسی و منافع ملی تبدیل به قوت و منزلت در روابط بین الملل را بعهده دارد.

اگر در عرصه بین المللی به شخصیت و نمادهای کشورمان احترام بگذارند این فخر نظام است و ارتباطی با افراد ندارد. فکر کنم اشاره ریاست جمهوری بر این بود که " ظواهر سیاست خارجی نباید ما را مجذوب و محتوی سیاست خارجی مغفول " بماند؛ در یک کلام ، بنظرم ایشان با بنام کردن موفقیت‌ها به مجریان و شخصی کردن دستاوردها مخالفت کردند. تاکید بر اجماع ملی در بخش های دیگر موید این نظر است.

ایشان صریحا اعلام کردند که هرگونه اشتباهی در سیاست خارجی برای ملت بسیار سنگین خواهد بود و مسئولان رده بالا اگر در موضع‌گیری خطا کنند، از جیب مردم خرج کرده‌اند و باید پاسخگوی مردم باشند.


آیا این موضوع فصل جدیدی از نظارت و مراقبت را تداعی نمی‌کند؟

در روابط خارجی بایستی ارزش مواضع، ارزش تبلیغات و ارزش سیاست را بصورت جداگانه و بدرستی فهمید. متاسفانه برخی همه این اجزاء را یکی می‌دانند و میزان تفاوت و فاصله‌ها در مواضع رسمی، دیپلماسی عمومی و سیاست حقیقی را مرزبندی نمی‌کنند و لذا با بهم ریختگی دیدگاه روبرو می‌شوند و نمی‌توانند منظور خود را دسته بندی شده و براساس مخاطب و منطبق با اهداف حکیمانه و با تدبیر و مصلحت بیان کنند و این می‌شود که بجای تسریع در اهداف و ارزش اندوزی ناخود آگاه از مواضع آبرومند نزد مردم و دولت‌ها دور می‌شوند و هزینه‌سازی می کنند.

سیاست خارجی پشتوانه امنیت ملی یک کشور و محل توسعه فرصت‌ها و تثبیت امتیازهای کشور است و امروزه سطح پیچیدگی سیاست خارجی آنچنان پیش رفته است که بدون در نظر داشت ملاحظات اساسی در محیط آشکار و پنهان و عدم جامع نگری می‌تواند منجر به آن شود که یک شبه چوب حراج به ثروت مادی و معنوی کشور بزنید. لذا دقت در سیاست خارجی نبایستی قربانی سرعت و ضرورت شود، بلکه این ها مکمل‌های اساسی در تصمیم گیری است.

حمایت و مراقبت شاخصه اصلی واساسی برای پیشبرد و پیشرفت سیاست خارجی کشورمان است و وزارت امورخارجه بایستی در این خصوص از خود همت والاتری نشان دهد.مراقبت از ارزش ها و منافع ملی وحمایت از فرصت‌ها و ابتکار بایستی جزء اصول کار باشد. این اشارات کلمه و عبارت نیستند بلکه نیاز و راهکار اساسی است و همچنانکه در مواضع مسئولین نهفته بود تخطی از آن در شرایط موجود غیر قابل چشم پوشی است.

فراموش نکنید که در قسمتی از سخنان رئیس جمهور اشاره شد که در زمان مناسب بصورت کامل‌تری پیرامون سیاست خارجی سخن خواهند گفت و بنظر می‌رسد که قصد نداشتند در جلسه معارفه وزیر محترم امورخارجه به تمامی جوانب و منشور راهکارها بپردازند.


در طی مراسم رای اعتماد در مجلس شورای اسلامی موضوعات مختلفی مطرح شد که به فتنه سال 88 باز می‌گشت و شما نیز در مصاحبه خود از انتخاب جناب آقای ظریف با رای بالا در مجلس حمایت کردید، امکان دارد که در این دو موضوع توضیحاتی بفرمایید؟

اولا این دو موضوع همچنانکه اشاره کردید از یکدیگر جدا است. بنده کارشناس مسائل داخلی نیستم و عمدتا در حوره سیاست خارجی انجام وظیفه کرده‌ام؛ با توجه به سوال شما در سطح اطلاع خود عرض می‌کنم تا آنجا که اطلاع دارند مقام معظم رهبری در قبل از انتخابات تاکیدات مشخصی برای رعایت قوانین و مسئولیت ها و فضای جامعه را مطرح فرمودند و از اهمیت جذب حداکثری و عدم استفاده از سیاست فشار روانی بر ساکتین فتنه اشاراتی داشتند.

ایشان بر افزایش اعتماد و امید در عرصه کشوری بارها اعلام مواضع کردند. اگر اشتباه می‌کنم نهاد مقام معظم رهبری برداشت مرا تصحیح فرمایند تا بنده هم اصلاح نمایم. در ایام انتخابات ریاست جمهوری ایشان بر ضرورت مشارکت حداکثری تاکید کردند و حتی اعلام کردند که افرادی که حتی مخالفت‌هایي دارند برای کشورشان در انتخابات شرکت نمایند.

واقعاً معنای مواضع صریح مقام معظم رهبری چیست؟ ظرفیت جمهوری اسلامی ایران بسیار بالاتر و والاتر از برخی از مسائل است و مسئولین باید بدانند که در کدام جایگاه قرار گرفته‌اند، چرا در خطبه‌های نمار جمعه بعد از انتخاب و رای اعتماد به وزراء بر اهمیت هرچه بیشتر شئونات در مجلس محترم تاکید شد.

فکر کنم همچنانکه فرمودند همه باید حمایت کنند. بنطرم افراطی نگری را بایستی در اعمالی خارج از اخلاق اسلامی، خارج از منویات ولایت فقیه، خارج از قانون اساسی، خارج از مصالح و منافع ملی کشور  وفراموش کردن تهدیدات خارجی و بی‌ثبات کردن امنیت روانی جامعه جست‌وجو کرد و ربطی به این جناح و آن جناح ندارد.

در مورد سؤال دوم باید بگویم، بنده هم حق دارم همانند هر شهروندی نظر خود را بگویم. خبرنگاران محترم سوال کردند و اینجانب نیر پاسخ دادم. هر وزیری که با آراء بالاتری در مجلس انتخاب شود در روحیه و احساس مسئولیت و رویارویی با مشکلات شاداب‌تر است. آقای ظریف جدا از شایستگی‌ها توسط خیلی از دست اندرکاران سیاست خارجی کشور مورد توجه بودند.

دعا کنیم تا ایشان موفق شوند که موفیت ایشان مال همه مردم ایران است. جناب آقای خرازی در گفت‌وگوي خود با رسانه بهنگام معرفی آقای ظریف، اعلام کردند که ایشان از دیپلمات‌های برجسته وزارت خارجه است که تجربه گران‌بهایی دارد و می‌تواند به بهترین وجه وزارت خارجه را اداره کند و در چارچوب سیاست‌های رئیس جمهور و رهبر انقلاب فعالیت داشته باشد.

حتی برخی از مخالفین خارجی هم بر حرفه‌ای بودن ایشان تاکید داشتند. به سخنرانی ایشان در نزد نمایندگان محترم توجه بفرمایید. کجای این مواضع جای تردید باقی می‌گذاشت؟ طبیعی است که نمایندگان نیز با توجه به محتوی مواضع ایشان در این سطح حمایت کرده‌اند. آقای روحانی رسما اعلام کردند که یک پیام مهم انتخابات 24 خرداد، تجدیدنظر در سیاست خارجی بود، البته نه به معنای تغییر در اصول و مبانی، بلکه تغییر در شیوه عملکرد.


رئیس‌جمهوردر جمع کارشناسان و مسئولین وزارت خارجه کفتند که شما کارشناسان مسئول هستید، آنچه را که می‌فهمید بگویید و اگر احساس کردید که مثلا وزیر خارجه از نظر کارشناسی شما خوشش نمی‌آید، بدانید که خداوند خوشحال خواهد بود از انسانی که بدون تعارف به وظیفه ملی و الهی خود عمل می‌کند و مهم این نیست که مثلا وزیر خارجه و رییس‌جمهور چه فکر می‌کنند، شما نظر کارشناسی خود را بدهید...نظر شما چیست؟

به نظرم ایشان مسیر بازگشت و رویش و افزایش انگیزها را به بدنه کارشناسی وزارت امورخارجه را مد نظر داشتند. ایشان مدل صرف ریاستی در ایده‌ها را به کنار زدند و همان میزان براجماع ملی تاکید کردند. درب ایده‌سازی در سیاست خارجی را باز و براجماع ملی به هنگام تصمیم‌سازی و همچنین بر نظم ملی در تصمیم سازی تاکید داشتند؛ در این راستا باید بگویم حریت کارشناسی و تعهد اخلاقی به وظایف اساس پیشرفت است.

کارشناس سیاست خارجی با کارشناس دیگر حوره‌ها تفاوت‌هایی دارد ذهنیت باز و جامع و آینده‌نگر از ملزومات است، این به معنای برهم زدن سلسه مراتب نیست؛ کارشناس وزارت امورخارجه کارشناس جناح نیست بلکه کارشناس نظام است و آدرس اصلی منافع ملی کشور است.

اجازه دهید تا خاطره‌ای تعریف کنم. در یک مورد اینجانب و دیگر همکاران گزارشی را خدمت مقام معظم رهبری تهیه کردیم و در پاسخ ایشان به آن گرازش ملاحظاتی داشتند بعد از بررسی مجدد و بیان دلایل از طریق مسئولین مربوطه مقام معظم رهبری نه تنها اشکالی نگرفتند بلکه با توجه به توضیحات، حمایت هم کردند. این رفتار سرمشق همه مسؤولان است.