به گزارش مشرق به نقل از دیدبان، اکبر هاشمی رفسنجانی از بدو انقلاب تاکنون در حساس­ترین پست­های جمهوری اسلامی حضور داشته است. او وزیر کشور، رئیس مجلس، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، جانشین فرمانده کل قوا، رئیس جمهور، رئیس مجلس خبرگان و امام جمعه موقت تهران بوده است. در این برهه حساس از تاریخ جمهوری اسلامی نیز نام هاشمی به مناسبت­های مختلف بر سر زبان­ها افتاده است و بسیاری از گروه­های سیاسی از جناح­های مختلف به دنبال رسیدن او به ریاست جمهوری هستند. در این میان، کسانی که در این 35 سال با هاشمی همکاری کرده­اند و از نزدیکان وی به شمار می­روند در این انتخابات نیز یار و همراه هاشمی هستند و سعی می­کنند تا به تقویت مواضع و بیان عملکرد هاشمی در طول انقلاب بپردازند. بر این اساس، در این مطلب به بررسی تیم­ها و یاران هاشمی در طول انقلاب اسلامی پرداخته­ایم. البته نکته مهمی که باید ذکر کرد این است که هر چند طی سالیان مختلف افراد زیادی با هاشمی همکاری کرده­اند، اما ما در این مطلب فقط به ذکر نزدیکان و افرادی که همکاری نزدیک با هاشمی داشته­اند پرداخته‌ایم.  
 

تیم مجلس، اولین تیم

مجلس شورای اسلامی در سال 59 تشکیل شد و در اولین دوره بسیاری از روحانیون و انقلابیون وارد قوه مقننه شدند. هاشمی در همین سال به ریاست مجلس انتخاب شد. وی از حمایت حزب جمهوری و جامعه روحانیت مبارز تهران برخوردار بود و به همین دلیل توانست هر چهار سال به عنوان رئیس مجلس انتخاب شود. مجلس دوم نیز همین گونه بود و هاشمی هر چهار سال به ریاست مجلس رسید. حتی در مجلس سوم نیز که تعداد زیادی از کاندیداهای مجمع روحانیون مبارز وارد مجلس شدند، هاشمی با 187 رأی از 192 رأی به ریاست مجلس انتخاب شد.[1]ریاست او در مجلس تا سال 68 و انتخابش به عنوان رئیس جمهور ادامه یافت. او در مجلس با اغلب نمایندگان از جناح­های مختلف رابطه خوبی داشت و به واسطه اینکه از یکی از مبارزان اصلی انقلاب اسلامی بود مورد احترام گروه­های مختلف سیاسی بود.

حسن روحانی یکی از نزدیک­ترین یاران هاشمی در طول انقلاب بوده است که سابقه آشنایی او با هاشمی به مجلس اول برمی­گردد. روحانی رئیس کمیسیون دفاع در مجلس اول و دوم بود. او در سال 67 که هاشمی از سوی حضرت امام خمینی(ره) به جانشینی فرمانده کل قوا رسید معاون هاشمی در این ستاد شد. با تشکیل شورای عالی امنیت ملی در سال 68 روحانی از سوی هاشمی به دبیری این شورا برگزیده شد و تا سال 84 این سمت را برعهده داشت. وی از سال 1371 تاکنون نیز ریاست مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده دارد[2] و از نزدیک با هاشمی همکاری می­کند. از دیگر نزدیکان هاشمی در مجلس که البته نسبت فامیلی با وی دارد حسین هاشمیان است. وی در دوره­های اول تا چهارم و هشتم نمایندگی مردم رفسنجان را بر عهده داشت.[3]یکی از یاران هاشمی که در طی حضور او در مجلس ریاست دفتر وی را بر عهده داشت سید جمال ساداتیان است. ساداتیان در دولت هاشمی نیز حضور داشت و رئیس دفتر امور مشاوران ریاست جمهوری بود.[4] وی بعدها یکی از تهیه­کنندگان معروف سینما شد و فیلم­های مثل به رنگ ارغوان، چهارشنبه سوری، دایره زنگی و برف روی کاج­ها به تهیه­کنندگی او در سینما به نمایش درآمد.[5]   

تیم دولت، نزدیک­ترین یاران هاشمی

هاشمی در سال 68 و با توافق اکثر گروه­های سیاسی وارد رقابت­های ریاست جمهوری شد و به پیروزی رسید و در سال 72 نیز، علی رغم وجود یک رقیب قوی به نام احمد توکلی، به ریاست جمهوری رسید. هاشمی در این هشت سال با وزرا و مدیران مختلفی کار کرد، اما نزدیک­ترین یاران هاشمی با عنوان کارگزاران سازندگی در سال 74 اعلام موجودیت کردند. بیانیه اول این حزب به امضای 16 نفر از کارگزاران و مدیران دولت هاشمی رسید. این 16 نفر عبارتند از: اسماعیل شوشتری، عطاءالله مهاجرانی، محسن نوربخش، محمد هاشمی رفسنجانی، محمدعلی نجفی، مرتضی محمدخان، عیسی کلانتری، اکبر ترکان، سیدمحمد غرضی، بیژن زنگنه، غلامحسین کرباسچی، رضا امراللهی، غلامرضا فروزش، مصطفی هاشمی‌طبا، غلامرضا شافعی، محمدرضا نعمت‌زاده.

این افراد بعدها نیز جزء طرفداران اصلی هاشمی شدند و در مقاطع مختلف از مواضع هاشمی حمایت کردند. از دیگر افرادی که بعدها به حزب کارگزاران پیوستند می­توان به محمد عطریانفر، حسین مرعشی، هدایت الله آقایی، مرتضی الویری و فائزه هاشمی نام برد. مؤثرترین اعضای حزب در این مدت را می­توان مهاجرانی، کرباسچی، نوربخش، نجفی، محمد هاشمی و مرعشی دانست. این افراد در عرصه سیاسی و اقتصادی به تکنوکرات­هایی معروف شدند که اقتصاد لیبرالی را پذیرفته­اند. اغلب این افراد در انتخابات 84 از هاشمی حمایت کردند و در انتخابات 88 از موسوی و کروبی. تعدادی از اعضای فعال این حزب از جمله محمد عطریانفر، هدایت الله آقایی و مرتضی الویری در در جریان فتنه 88 دستگیر و محاکمه شدند[6]و مهاجرانی نیز سال­هاست که در خارج از کشور به فعالیت سیاسی علیه نظام جمهوری اسلامی مشغول است.

 

تیم مجمع تشخیص

هاشمی از ابتدای تشکیل مجمع تشخیص ریاست این شورا را بر عهده داشته است و در اداره آن از افراد زیادی کمک گرفته است. محمدباقر نوبخت، دبیر کل حزب اعتدال و توسعه، معاون پژوهش­های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک و از حامیان جدی هاشمی در انتخابات 84 است. علی آقامحمدی، نماینده سه دوره همدان، ریاست کمیسیون علمی راهبردی مجمع تشخیص را بر عهده دارد. او در سال 88 و پس از معاون اولی رحیمی در دولت، معاون نظارت و هماهنگی در سیاست‌های اقتصادی معاون اول رئیس جمهور شد، اما به دلیل اختلافاتی که با برخی از اعضای دولت داشت در سال 90 استعفا داد. اکبر ترکان، وزیر دفاع و نیروی دولت هاشمی، مدیر گروه پژوهشی امور زیربنایی مرکز تحقیقات استراتژیک را بر عهده دارد. علاوه بر این افراد، سیدمحمد میرمحمدی، رئیس دفتر هاشمی در زمان ریاست جمهوری و نماینده سابق مجلس، به عنوان پژوهشگر در مجمع تشخیص حضور دارد. همچنین محمد هاشمی به عنوان رئیس دفتر و حسن روحانی به عنوان رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص فعالیت می­کنند.

تیم رسانه­ای

رسانه­های حامی هاشمی بیشتر جزء رسانه­های چاپی به شمار می­روند و چندین روزنامه، حامی جدی هاشمی به شمار می­روند. از جمله این روزنامه­ها می­توان به روزنامه جمهوری اسلامی و آرمان روابط عمومی اشاره کرد. در روزنامه جمهوری اسلامی که پس از انقلاب و به عنوان ارگان حزب جمهوری فعالیت خود را آغاز کرد مسیح مهاجری مهم­ترین حامی هاشمی است. مهاجری که از ابتدای تأسیس روزنامه در آن فعالیت می­کرده است اکنون به عنوان مدیرمسئول در این روزنامه انجام وظیفه می­کند. از دیگر روزنامه­های حامی هاشمی روزنامه آرمان روابط عمومی است. این روزنامه به مدیرمسئولی هوشمند سفیدی و سردبیری حسین عبداللهی منتشر می­شود و حمایت بسیار کلیشه­ای و شدیدی از هاشمی در روزنامه خود دارد. حسین سلطانی­فر، استاد دانشگاه آزاد و مدیر مسئول روزنامه صبح اقتصاد، از دیگر یاران رسانه­ای هاشمی است که مدیریت گروه پژوهش­های رسانه­ای مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص بر عهده اوست. در بین رسانه­های مجازی نیز می­توان به سایت خبری آفتاب اشاره کرد که مدیر مسئولان آن از جمله بابک دربیگی و غلامعلی دهقان از نزدیکان رسانه­ای هاشمی به شمار می­روند. علی غزالی دیگر حامی رسانه­ای هاشمی است که مدیر مسئولی سایت بازتاب امروز را برعهده دارد. در سایت بازتاب امروز نیروی دیگری نیز وجود  دارد که از مواضع هاشمی حمایت می­کند و آن سیدعمار کلانتری است. اما مهم­ترین یار هاشمی در عرصه رسانه­های مجازی فؤاد صادقی است. او سال­هاست در عرصه رسانه­ای کشور فعال است و در سایت­های آینده و بازتاب امروز حمایت بسیار زیادی از مواضع هاشمی داشته و دارد و هیچگاه این حمایت را پنهان نکرده است.[7]

 

تیم خانوادگی، جنجالی­ترین تیم

خانواده هاشمی یکی از سیاسی­ترین خانواده­های جمهوری اسلامی است و اغلب اعضای این خانواده به گونه­ای در عرصه سیاسی فعال هستند. البته خود هاشمی خانواده­اش را سیاسی نمی­داند. او در سایت شخصی­اش می­نویسد: «خانواده من وارد سیاست نشدند. دخترانم یکی وارد کار ورزش و دیگری وارد بنیاد بیماران خاص شدند. پسرانم، محسن که در اروپا جز انجمن اسلامی بود که زمینه سیاسی داشت. به ایران آمد، مشغول کار در موشک‌سازی شد. رشته‌اش مربوط به بدنه موشک‌سازی بود و به همین خاطر تحصیلش را نیمه‌کاره رها کرد و آمد. چون به او نیاز داشتیم. کارش مخفی بود و بعد به بازرسی رئیس جمهوری آمد که آن­هم کاری مخفی بود. کسی را می‌خواستیم که از اطلاعات سوء استفاده نکند. بعد به مترو رفت که الان هم هست. مهدی به صنعت علاقه داشت و فهمید که وضع ما در دریا ضعیف است. صنایع دریایی ما خیلی ضعیف بود. او دنبال سکوسازی و لوله‌های کف آب و حفاری در دریا رفت که وابسته بودیم. آخرش به پارس جنوبی و عسلویه رسید و الان به CNG رفت که برای صرفه‌جویی و محیط‌زیست خوب است. یاسر هم با آقای فروزش وزیر سابق جهاد سازندگی درباره خود کفایی پنیر کار می‌کرد.»[8] البته همانگونه که از متن برمی­آید نوشته مربوط به چندین سال پیش و زمان حضور محسن هاشمی در مترو است و شاید در حال حاضر هاشمی به راحتی نتواند ادعا کند که خانواده­اش وارد سیاست نشده­اند، زیرا فائزه هاشمی در سال گذشته به دلیل فعالیت تبلیغی علیه نظام به شش ماه حبس محکوم شد[9] و پرونده مهدی هاشمی نیز به جرم­های امنیتی و مالی در جریان است.[10]از دیگر حامیان خانوادگی هاشمی همسر او، عفت مرعشی، است. وی که در چند سال گذشته مواضع سیاسی متعددی گرفته است جنجالی­ترین موضعش را در انتخابات 88 و در پس از رأی­گیری گرفت، زیرا هنگامی که از او پرسیدند اگر موسوی رای نیاورد مردم چه بکنند گفت: «بریزند توی خیابان­ها.»[11]محمد هاشمی نیز از جمله یاران خانوادگی هاشمی است که سابقه ریاست بر صدا و سیما و عضویت در مجمع تشخیص را در کارنامه خود دارد.

تیم دانشگاه آزاد

دانشگاه آزاد در سال 61 و با پیشنهاد هاشمی به امام خمینی (ره) تشکیل شد. این دانشگاه به صورت هئیت امنایی اداره می­شد و از سال 61 تا سال 90 ریاست آن بر عهده عبدالله جاسبی بود. در این سال و طی بحث­های فراوانی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی درگرفت فرهاد دانشجو به ریاست این دانشگاه برگزیده شد. از جمله یاران هاشمی در دانشگاه آزاد، علاوه بر جاسبی، می­توان به بهمن یزدی صمدی و حمید میرزاده اشاره کرد. میرزاده که از اعضای هئیت مؤسس دانشگاه آزاد است در هنگام رأی­گیری برای ریاست دانشگاه آزاد در سال 90 از حامیان جدی جاسبی بود. او در زمان نخست وزیری موسوی معاون اجرایی نخست وزیر بود و در دولت دوم هاشمی نیز به ریاست سازمان برنامه و بودجه رسید.[12]

 

 تیم مشاوران

هاشمی در عرصه­های مختلف کاری از مشاوران مختلفی استفاده نموده است. او در حال حاضر و در مجمع تشخیص از مشاوره افراد زیر استفاده می­کند: قدرت الله علیخانی، نماینده سابق قزوین، مشاور پارلمانی. حسین کمالی، نماینده سابق مجلس و وزیر کار دولت هاشمی، مشاور اجتماعی. تیمور علی­عسگری، نماینده سابق مشهد، مشاور و رابط پارلمانی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص. غلامعلی رجایی، نویسنده و پژوهشگر، مشاور.

تیم از دیگران برگشته

در بین حامیان هاشمی برخی افراد وجود دارند که موضع ثابت سیاسی ندارند و در مقاطع مختلف از گروه­هایی با اندیشه­های متفاوت دفاع کرده­اند و به نظر می­رسد که حمایتشان از هاشمی نیز جنبه صوری و مقطعی داشته باشد. این افراد بیشتر در انتخابات­ها طرفدار هاشمی شده­اند. از جمله این افراد می­توان به صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، و علی مطهری اشاره کرد. علی مطهری که در سال 84 طرفدار احمدی نژاد بود پس از ثبت نام هاشمی در انتخابات 92 به عنوان سخنگوی ستاد وی انتخاب شد!

 

نتیجه ­گیری

در مجموع می­توان گفت که بیشترین و تأثیرگذارترین یاران هاشمی افرادی هستند که در دو دولت او به عنوان کارگزار خدمت کرده­اند و آنانند که امروز بیشترین حمایت را از وی انجام می­دهند. این افراد، در زمینه­های مختلف، زاویه زیادی با گفتمان اسلام ناب و انقلابی دارند. به طور مثال، در زمینه سیاست خارجی، کارگزاران سازندگی، از اصولی مانند تشنج زدایی، طرفداری از مذاکره و رابطه با آمریکا و جذب سرمایه‌های خارجی پیروی می‌کند و یا در حوزه اقتصاد، طرفدار سیاست تعدیل اقتصادی، اقتصاد آزاد و سرمایه‌داری است و برنامه‌های توسعه در دولت هاشمی رفسنجانی محصول تفکر همین افراد است.[13] از دیگر یاران مؤثر هاشمی خانواده وی هستند و در زمینه خانواده هاشمی بحث­های فراوانی وجود دارد. اظهارات جنجالی و مغرضانه خانم عفت مرعشی در طول سالیان گذشته باعث ضربه­زدن به اعتبار و حیثیت هاشمی شده است و فرزندان هاشمی -بخصوص فائزه و مهدی- در این مدت فعالیت­هایی را علیه نظام انجام داده­اند که برای هاشمی مشکلات زیادی را به وجود آورده است.

 
*****

[1]. http://www.ical.ir/index.php?option=com_mashrooh&view=session&id=1167&Itemid=38

[2]. http://www.csr.ir/departments.aspx?lng=fa&abtid=09&&depid=45&&semid=29

[3]. http://rc.majlis.ir/fa/parliament_member/show/701987

[4]. کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی در سال 1368، صفحه 570.

[5]. http://www.boshrafilm.com/Default.aspx?PageName=AboutBoshra

[6]. http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=43081

[7]. http://www.baharnews.ir/vdcivuaz.t1az32bcct.html

[8]. http://www.hashemirafsanjani.ir/content/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87

[9]. http://www.mashreghnews.ir/fa/news/89821/%D8%AD%DA%A9%D9%85-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%81%D8%A7%D8%A6%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF-6-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%AD%D8%A8%D8%B3-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85

[10]. http://rasanews.ir/NSite/FullStory/News/?Id=153815

[11]. http://www.bultannews.com/fa/news/137077/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%AA%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA

[12]. http://www.fardanews.com/fa/news/113353/%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF

[13]. http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=2856