گروه فرهنگی مشرق - سازمان دانشجویان یکی از زیر مجموعه‌های جهاد دانشگاهی است که هدف از تاسیس آن انجام امور فرهنگی در دانشگاه‌ها با کمک دانشجویان است. در مورد تاریخچه، کارکرد و اهداف کوتاه مدت و بلند مدت این نهاد گفتگویی داشتیم با رضا فریدزاده رئیس سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی که از تیر ماه سال 90 به این سمت منصوب شده است. وی با حضور در مشرق ساعتی را مهمان ما بود و در مورد سال‌های فعالیت خود توضیحاتی را ارائه داد که در ادامه از نظر مخاطبان ارجمند می‌گذرد:


سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی درسال 77 و با هدف جذب نیروهای دانشجو برای انجام امور فرهنگی شکل گرفت. چند سال بعد ایسنا از دل این سازمان متولد شد. بنابراین خود سازمان  تقریبا به حالت تعطیل درآمد و دیگر فعالیتی نداشت.



مجددا در سال 84 فعالیت‌های دانشجویی قوت گرفت و با ریاست آقای دکتر حبیبی سازمان احیا شد و مدتی بعد هم با آقای سعید بابایی ادامه پیدا کرد.بعد از ایشان هم آقای علیگو جایگزین وی شد. همین جا باید اشاره کنم دوران طلایی و اوج فعالیتهای فرهنگی جهاد به نظر من در سالهایی بود که دکتر منتظری ریاست جهاد دانشگاهی را بر عهده داشتند و به نظرم آن دوران طلایی دیگر در جهاد دانشگاهی تکرار نشد.

در سال  89دکتر یادگاری مسئولیت را بر عهده گرفت و من هم در زمان ایشان وارد مجموعه شدم. نظر من از ابتدا این بود که ما نگاه سیاسی به مسایل فرهنگی نداشته باشیم و  به صورت همه جانبه در موضوعات فرهنگی ورود کنیم. واقعا نگاه سیاسی به مسایل فرهنگی آفتی است که مشکل زاست. از طرف دیگر مقام معظم رهبری سال 85 در دیدار جهادگران دانشگاهی فرمودند: فعالیتهای فرهنگی جهاد باید  راقی، گزین و برتر باشد. 

بنابراین با نگاه  کاملا فرهنگی و با هدف انجام فعالیتهای گزین و برتر کار را آغاز کردیم و در این مدت تلاش کردیم بخش بسیار کوچکی از دغدغه های مقام معظم رهبری را در حوزه فرهنگ و مسایل فرهنگی برطرف کنیم.برای انجام این مهم رویکرد جدیدی در سازمان مورد توجه قرار گرفت که عبارت بود از تلفیق و توامان کردن علم با فرهنگ و داشتن نگاه علمی و تخصصی به فرهنگ البته با تاکید بر هویت اسلامی –ایرانی و با استفاده از روش های جدید و محیط های تجربه نشده یا کمتر تجربه شده.

ما در سازمان دو اولویت کاری را به صورت جدی پیگیری کردیم .یکی تولید فرهنگی و دیگری هم حضور فعال و موثر در فضای مجازی در کنار سایر فعالیتها و برنامه ها.هر دوی این اولویت ها مورد تاکید مقام معظم رهبری است .یعنی ایشان هم در خصوص تولیدات فرهنگی تاکید دارند و هم در خصوص فضای مجازی که تشکیل شورای عالی فضای مجازی به نظر من در همین راستا قابل توجه است.شاید بد نباشد همین جا اشاره کنم که در دو سال ونیم گذشته ،30 محصول فرهنگی در سازمان تولید شده است که در نوع خود با توجه به امکانات و اعتبارات سازمان سابقه نداشته است.این تولیدات طیف وسیعی را در بر می گیرد از کتاب و نشریه و نرم افزار تا طراحی نشان ها و تندیس های ملی  که بعدا به آنها اشاره می کنم.در حوزه مجازی هم تعداد 10 سایت تخصصی فرهنگی در حوزه های مختلف مثل مفاخر ایران اسلامی، مناظره های دانشجویی، شهدای دانشجو، بیداری اسلامی و ... راه اندازی و در حال فعالیت هستند که بعضی از آنها مثل شهدای دانشجو واقعا در نوع خود بی نظیر است.

 در حال حاظر 28 شعبه استانی از سازمان دانشجویان در سطح کشور فعال هستند و امیدوار هستیم که تا خرداد ماه سال آینده شعب سازمان به 43 شعبه برسد.


*شما در سازمان دانشجویان دقیقا بر روی چه موضوعاتی کار می‌کنید؟

در دوره اخیر چند برنامه قابل توجه داشتیم که یکی از آنها راه اندازی دبیرخانه مناظره‌های دانشجویی بودکه در سطح کشور بی نظیر بود. این یکی از مطالبات رهبر معظم انقلاب بود که در سال 81 طی نامه ای به پژوهشگران حوزه علمیه اعلام کرده بودند:"مناظره های قانونمند توام با امکان داوری برگزار کنید. امیدوار هستم که تا پیش از بیست و پنجمین بهار آزادی این برنامه برگزار شود و برکاتش در جامعه قابل مشاهده باشد."

متاسفانه این کار را انجام ندادند و شاید بسیاری از مشکلات سال های اخیر  ما  در حوزه مسایل فرهنگی و اجتماعی غفلت از همین سخنان رهبری باشد. ما سعی کردیم که این نامه را اساس و پایه کار خودمان در نظر بگیریم و طرح برگزاری مناظره‌های ملی را به صورت جدی و در قالب موضوعات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی  راه اندازی کنیم. 



در سال 90 اولین دوره این مسابقات برگزار شد که اتفاقا نمود خوبی داشت و ما را ترغیب کرد تا سال 91 مجددا این برنامه را با حضور 28 تیم از سطح کشور در قالب تیم‌های چهار نفره برگزار کنیم. نحوه رقابت هم به این صورت بود که از مرحله مقدماتی آغاز شده، به مرحله یک هشتم می‌رسند و همین طور ادامه می دهند تا به فینال بروند.

امسال هم برای بهمن ماه فراخوان داده‌ایم تا اگر خدا بخواهد دور سوم آن برگزار شود. در کنار اینها سایت مناظره را هم راه‌اندازی کردیم تا اخبار و اطلاعات مربوط به آن را منتشر کنیم. این مسابقات دانشجویی مناظره برکات زیادی دارد یعنی دانشجویان ما به این سمت حرکت می‌کنند که با رعایت ادب و اخلاق با یکدیگر در خصوص یک موضوع مشخص مباحثه  و مناظره کنند و خودشان را در معرض داوری اساتید بگذارند. این یعنی تمرین گفت‌گو، تمرین شنیدن و شنیده شدن. چون مسابقات ما به صورت تیمی برگزار می‌شود یعنی در قالب تیم های چهار نفره، دانشجویان ما تمرین کار گروهی هم میکنند. امسال ان‌شاالله با حضور 40 تیم مسابقات با مشارکت دانشگاه علم و فر هنگ جهاد دانشگاهی برگزار میشود که آقای دکتر ایمانی رییس محترم دانشگاه خیلی به ما در این زمینه کمک کردند. یکی دیگر از کارهایی که در این دبیرخانه انجام می شود این است که  بهترین و تأثیرگذارترین مناظراتی را که در سطح دانشگاه ها برگزار می‌شود که در آن هم موضوعات روز باشد و هم اخلاق در آنها رعایت شده باشد، با هماهنگی دوستانمان در بسیج دانشجویی به صورت کتاب در می‌آوریم. 

در حال حاضر دو کتاب را باهمکاری  بسیج دانشجویی دانشگاه تربیت مدرس در موضوعات ولایت فقیه و دموکراسی لیبرال و مردم سالاری منتشر کرده ایم و دو کتاب دیگر هم در روزهای آینده با موضوع لانه جاسوسی و نقد آثار دکتر سروش منتشر خواهد شد. 


*متولی مسابقات مناظره و تولید کتاب ها  خود شما بودید؟

بله. پیشنهاد و اجرای آن با بنده و همکارانم بود. البته این نکته را هم باید متذکر بشوم که این کتاب‌ها جنبه عمومی نداشته و فقط برای افراد خاصی ارسال می‌شود. مثلا فقط برای مسؤولان بسیج دانشگاه یا مسؤولان نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری. یعنی افرادی که در مجموعه خودشان تأثیرگذار هستند.

* مناظره کننده‌ها برای ماسبقات مناظره به چه شکل انتخاب می‌شوند؟ 

خود دانشجویان در قالب گروه های چهارنفره دور هم جمع می‌شوند. در واقع یک تیم متشکل از دو محقق و دو مناظره‌کننده است که در سایت مسابقات ثبت نام می کنند. ما کاری که میکنیم برای این تیم ها کارگاه های آموزشی مختلف حضوری و مجازی با موضوعات مرتبط می گذاریم مثل فن بیان، اصول اندیشیدن دیالکتیکی و...در مجموع حدود 10 کارگاه برای‌شان برگزار می‌شود که دانشجوها را برای مسابقات آماده می‌کند. شورای علمی مسابقات هم که از اساتید برجسته هستند موضوعات مسابقات را از بین مسایل روز اجتماعی فرهنگی و سیاسی انتخاب می‌کنند و مسابقات قرعه کشی و برگزار می‌شود. داوران این مسابقات هم از  اعضای  هیئت علمی دانشگاه‌ها و افراد شناخته شده هستند.  مسابقات به صورت تک حذفی برگزار می‌شود و تیم‌‌های برنده به مرحله بعدی می‌روند تا نهایتا مسابقه نهایی. یکی از طراحی‌هایی که در سازمان انجام شده و کاملا هم هدفمند بود این است که به تیم برتر مسابقات نشان خواجه نصیرالدین طوسی از مفاخر بزرگ کشورما که به "فیلسوف گفت‌وگو" مشهورند، اعطا می‌شود.

*شما برای این طرح می‌توانستید تبلیغات رسانه‌ای هم داشته باشید. چرا اقدامی نکردید؟

مهمترین مشکل ما بحث مالی بود و البته از قدیم الایام در جهاد دانشگاهی موضوع تبلیغات زیاد مورد توجه نبوده است. چند روز قبل من آقای خسرو پناه را در جریان این طرح گذاشتم ایشان خیلی خوششان آمد و گفتند رئیس جهاد را در جریان این موضوع بگذارید تا در شورای انقلاب فرهنگی مطرح کنند. به هر حال قبول دارم که در حوزه تبلیغات ضعف داریم.

من مطمئن هستم که اگر مسئولان بلند پایه خصوصا مقام معظم رهبری در جریان این کارها قرار بگیرند بسیار خوشحال خواهند شد. سال گذشته در جریان "نمایشگاه دستاوردهای جهاد دانشگاهی" ما این طرح را آماده کردیم تا ارائه بدهیم. از دفتر رهبری به این نمایشگاه آمدند و من خواستم در مورد طرح مناظرات به ایشان توضیحاتی بدهم اما دوستان جلوی ما را گرفتند و اجازه ندادند. 

*برنامه‌های دیگری هم داشید که خود شما متولی آن باشید؟

بله. طرح دیگری داشتیم به نام شهدای دانشجو. شما اگر در زمینه شهدای دانشجو به دنبال یک مرجع جامع و کامل بگردید و بخواهید آمار و اطلاعات دقیقی پیدا کیند، قطعا به هیچ نتیجه ای نمی رسید. به این دلیل که قبل از ما هیچ ارگان یا نهادی وارد این حوزه نشده است. حتی خود بنیاد شهید هم آمار دقیقی از اینها ندارد. 

سازمان دانشجویان اولین نهادی بود که در سال 90  به این حوزه ورود کرد و  تا امروز موفق شدیم در قالب یک سایت اینترنتی اطلاعات 2500 شهید دانشجو را از منابع مختلف جمع آوری کنیم که با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شده و در همین یکی دو ماه اخیر بیش از 150 هزار نفر از آن بازدید داشتند. بنابراین می‌توان از آن به عنوان یک سایت مرجع استفاده کرد. یعنی اگر کلمه "شهدای دانشجو" را در اینترنت جستجو کنید، اولین سایتی که معرفی خواهد شد، همین پرتال ما است. 

به هر حال ما با یک رایانه فرسوده و یک نفر نیرو، کاری کردیم که بنیاد شهید از عهده آن بر نیامد. یعنی آنها کتابی در زمینه شهدای دانشجو منتشر کردند که در 320 صفحه تدارک دیده شده و تعداد شهدای دانشجو را 1700 نفر معرفی می کند در حالی که ما تا کنون 2500 نفر  را شناسایی کردیم  و از هر کدام حداقل چند صفحه اطلاعات و عکس و خاطره بر روی سایت قرار دادیم. این که چطور آنها اطلاعات این 1700 نفر را در 320 صفحه جای دادند در نوع خودش جالب است.

به هر حال فکر می‌کنم کار ما بسیار جامع تر و کامل تر است چرا که ما به همه واحدهای دانشگاهی در سراسر کشور ابلاغ کردیم که در حال جمع‌آوری منابع و اطلاعات شهدا هستیم و خواستیم که هر چه در اختیار دارند، برای ما ارسال کنند. در قدم بعدی به سراغ منابع اینترنتی و کتب تالیف شده در این زمینه رفتیم و آنها را با منابع خودمان تطبیق دادیم. البته برای اینکار شش مرحله تعریف شده که الان تقریبا در انتهای مرحله دوم هستیم. اگر از این کار حمایت بشود یکی از کارهای ماندگار و ارزشمند فرهنگی خواهد بود.

در حال حاضر شهدای دانشجو بر اساس رشته و دانشگاهی که در آن تحصیل می‌کردند، طبقه بندی شده و شما می‌توانید از تعداد شهدای رشته پزشکی یا مثلا رشته مهندسی عمران باخبر شوید و اطلاعات مربوط به سال و محل شهادت به اضافه خاطرات و وصیت نامه آنها را بررسی کنید.

نکته جالب توجه در مورد این سایت هم ارتباط دوسویه‌ای است که با مخاطبان پیدا کردیم. مثلا چند روز قبل دختر یکی از همین شهدا به ما ایمیل زد و گفت که اطلاعات بیشتری در مورد پدرش دارد و آن را در اختیار ما گذاشت. یا مثلا فردی پیام داد که: چه عجب! یک نفر یادی از شهید ما کرد. 

به هر حال ما تا جایی که بودجه محدودمان اجازه داد اطلاعات مربوط به این شهدا را تکمیل کردیم و امیدوار هستیم اگر بعد از ما هم کسی وارد این سازمان شد این طرح جذاب را ادامه بدهد. چون این طرح برای اولین بار صورت گرفت و واقعا هیچ نهادی به آن ورود پیدا نکرد. حیف است که نیمه‌کاره رها شود. تکمیل شدن چنین طرحی سال‌ها زمان خواهد برد. 

کار ارزشمند دیگری هم که در سازمان انجام شده ذیل دبیرخانه مفاخر ایران اسلامی است  که ما از سال نود هر سال یک نفر از مفاخر کشور مان را در دانشگاه های سراسر کشور معرفی میکنیم و برای او برنامه های متنوع می گذاریم. پارسال خواجه نصیر بود و امسال هم سعدی را مبنای کار قرار داده ایم. البته در کنار این شخصیت محوری ،هر استان یکی از مفاخر و شخصیت های بومی و استانی خود را نیز معرفی می کند.

البته دبیرخانه دانشجویی بیداری اسلامی هم در همین مدت راه اندازی شد که کارهای بسیار خوبی انجام داده که انشاالله در یک فرصت دیگر باید به فعالیت های آن و هدف گذاری هایی که برای آن شده پرداخت.



*در حوزه نشر مکتوب یا سایبری هم فعالیتی داشتید؟

در این دو سال تمام تلاش من و همکارانم این بود که هر فعالیتی در سازمان داشتیم، از دل آن یک محصول فرهنگی بیرون بیاید. یعنی همان تعبیری که مقام معظم رهبری داشتند همیشه جلوی چشممان بود و هدف و غایت همه فعالیتمان تولید محصولات فرهنگی بود. 


از سال 90 تا امروز ما 15 کتاب با موضوعات مختلف داشتیم. مثلا در مورد همین طرح شهدای دانشجو کتابی منتشر شد تحت عنوان "ماه چهارده" که به معرفی چهارده تن از شهدای دانشجو در جریان تسخیر لانه جاسوسی می پردازد. در حوزه سایبری هم تا کنون 10 سایت طراحی کردیم. در واقع برای هر فعالیتی که داشتیم یک سایت تخصصی هم ایجاد کردیم. مثلا برای مناظرات یک سایت تخصصی هم داریم که به روز در حال فعالیت است. در حوزه مفاخر ایرانی- اسلامی هم یک سایت داریم که آنهم فعال است و قابل استفاده.
 
سایت دیگر ما در حوزه بیداری اسلامی است که در دی ماه 90 افتتاح شد و بر خلاف دیگر سایت هایی که در این زمینه راه اندازی کردند و خیلی زود هم غیر فعال شدند، سایت ما همچنان با سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در حال فعالیت است و بازدید خوبی هم دارد. در کنار آن نرم افزار و نشریاتی را هم تهیه کردیم که در بازه های زمانی خاص در اختیار مخاطبانمان قرار گرفت. 

سازمان دانشجویان جای کار بسیار زیادی دارد. مدیران قبلی جهاد دانشگاهی در تعریف این سازمان گفته بودند: سازمان دانشجویان محلی برای آشتی دادن جوانان با انقلاب است. سازمان دانشجویان یک سازمان مولد فرهنگی است .چیزی که در حوزه فرهنگی امروز کشورمان واقعا جای آن خالی است یعنی مولد بودن در حوزه فرهنگی . این خیلی مهم است و نیاز دانشگاه ماست.ببینید همین الان از دل سازمان دانشجویان میتوان سه مرکز فرهنگی جدید و بکر ایجاد کرد: مناظره های دانشجویی، شهدای دانشجو و مفاخر ایران اسلامی.خب واقعا یک مجموعه دانشجویی کوچک با کمترین امکانات .شما کجا می توانید اینطور چیزی پیدا کنید.این الان در جهاد دانشگاهی وجود دارد. یعنی اگر در حوزه پژوهشی جهاد " رویان " ایجاد شده ، ما می گوییم سازمان دانشجویا ن این پتانسیل را دارد که مانند "رویان "فرهنگی  در کشور و در دانشگاه ها بدرخشد. فقط حمایت لازم هست آنهم نه حمایت مادی . خیلی وقت ها حمایت معنوی هم نمیشود! واقعا می توانستیم و می توانیم خیلی کارها بکنیم تا خودمان را وارد فضای علمی و فرهنگی دانشگاه ها بکنیم. متاسفانه امروز اصلا فعالیت‌های فرهنگی در دانشگاه های ما انجام نمی‌گیرد.


کتاب "دغدغه های فرهنگی" که درباره بیانات مقام معظم مقام معظم رهبری است را ببینید. در یک جایی قریب به این مضمون را فرموده بودند که من از بابت مسایل اقتصادی و سیاسی نگران نیستم ولی بعضی وقت‌ها حتی در موقع استراحت هم به خاطر مسایل فرهنگی ذهنم مشغول است و دغدغه دارم. این اهمیت حوزه‌های فرهنگی را نشان می‌دهد که متاسفانه چند سالی است ما به کلی از آن غافل شده‌ایم. وقتی رهبر انقلاب بارها و بارها در سخنان خودشان به اهمیت جهاد دانشگاهی اشاره می‌کنند و می‌گویند، سپاه یکی از پایه‌های انقلاب است، حوزه علمیه یکی از پایه‌های انقلاب است و جهاد دانشگاهی یکی دیگر از این پایه‌ها است، یعنی باید خیلی این سازمان را جدی بگیریم.

*به نظر شما دوران طلایی جهاد دانشگاهی چه زمانی بوده است؟

هر زمانی که به منویات رهبری و دستورات ایشان تکیه کردیم و دقیقا آنچه ایشان خواسته بودند را اجرا کردیم به موفقیت رسیدیم. کارمان گل کرد و دیده شدیم. مثلا در مورد پروژه رویان که یک طرح پزشکی عظیم هم بود، فقط و فقط رهبری جهاد را حمایت کردند.  هیچ ارگان یا وزارتخانه ای پشت این ماجرا نبود و فقط حمایت  رهبری کار را به سرانجام رساند. جهاد دانشگاهی یک نهاد انقلابی است که برخاسته از انقلاب است و شرط موفقیت و دوامش هم همین حفظ روحیه انقلابی و تبعیت از رهبری بزرگوار است.


برای تمام فعالیت های خودمان 20 میلیون بوده داشتیم

* در این سالها آیا طرح هایی هم داشتید که با آنها موافقت نشده باشد؟ 

ببینید در این دو سال و نیم ما برای تمام برنامه‌ها و اداره 28 شعبه استانی خودمان یک بودجه سالانه با رقم 20 میلیون تومان داشتیم و باید همه طرح ها و برنامه‌های خودمان را در قالب همین بودجه تعریف می‌کردیم. بودجه بیشتری به ما نمی‌دادند. حالا شما فرض کنید که ما برای برگزاری یک برنامه سراسری و کشوری که مجبور بودیم نیروی های شهرستانی را هم در تهران اسکان بدهیم حداقل 50 میلیون هزینه صرف می‌کردیم. هر چه هم سعی می‌کردیم برنامه ها را با حداقل هزینه ها برگزار کنیم باز هم به مشکل می‌خوردیم. 

نه تنها در مورد بودجه بلکه در مورد امکانات و حتی محل فعالیت هم همیشه مشکل داریم. محیطی که ما در آن کار میکنیم سه اتاق کوچک با چند سیستم رایانه قدیمی و فرسوده است. اوایل کار آقای دکتر یادگاری به ما قول دادند که با ما همکاری کنند اما متاسفانه خیلی از مواردی که  صحبت کردیم عملی نشد.   واقعا خودتان قضاوت کنید با بیست میلیون تومان در سال چه کار می‎شود کرد؟ ولی دوستان ما در سازمان دانشجویان واقعا جهادی کار کردند و توانستند کارهای بزرگی انجام بدهند. ناملایمات هم زیاد بود و زیاد هست که خب بگذاریم برای یک فرصت مناسب تر.

* از زمانی که در اختیار مشرق قرار دادید بسیار تشکر می‌کنیم.

---

مخاطبان محترم گروه فرهنگی مشرق می توانند مقالات، اشعار، مطالب طنز، تصاویر و هر آن چیزی که در قالب فرهنگ و هنر جای می گیرد را به آدرس culture@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود.