به گزارش گروه دفاع و امنيت مشرق، بيش از 300 نفر از مقامات سياسي و بازرگانان ترک، رئيس جمهور ترکيه را در سفر به جمهوري اسلامي ايران همراهي مي‌کنند.
سفر رئيس جمهور ترکيه به ايران در کنار گسترش مناسبات دوجانبه و بررسي تحولات منطقه، براي دو کشور ترکيه و ايران و همچنين تمامي منطقه زمينه‌ساز گسترش صلح و ثبات پيش‌بيني شده است.
به همين منظور شبکه پرس تي‌وي در گفت‌وگوي اختصاصي با عبدالله گل، رئيس جمهوري ترکيه، نظرات وي را درباره نخستين سفر وي به ايران جويا شده است که در زير مشروح اين گفتوگو را مي‌خوانيد:
*** اجازه بدهيد با حمايت همه‌جانبه ترکيه از برنامه صلح‌آميز هستهاي ايران آغاز کنيم. ترکيه به همراه برزيل آشکارا از برنامه صلح‌آميز هستهاي ايران و بيانيه سه جانبه تهران حمايت کردند. شما اعلام کرده‌ايد که ترکيه در پي کسب نتيجه در برنامه هستهاي ايران است. ترکيه در دستيابي به نتيجه در برنامه هستهاي ايران چه نقشي ايفا خواهد کرد؟
عبدالله گل: مي‌دانيد که مسئله هستهاي موضوع بسيار حساسي است. بنابراين، سياست ما در قبال اين موضوع براساس اصول است. من بر اين باورم که تمامي کشورها از جمله ايران از حق دستيابي به دانش هستهاي و انجام فعاليت‌هاي هستهاي و دستيابي به انرژي صلح‌آميز هستهاي برخوردارند. بنابراين ايران نيز از اين حق برخوردار است.
نکته دوم اين است که ايران، يکي از امضا‌ء‌کنندگان پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هستهاي است و مي‌تواند با رعايت مسئوليت‌ها، از فرصت‌هايي که آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي کشورهاي عضو قائل شده است، بهره ببرد. منظور از مسئوليت‌ها، شفاف‌سازي فعاليت‌هاي هستهاي تحت نظارت ناظران آژانس و اعتمادسازي در جهت فعاليت‌هاي هستهاي صلح‌آميز است.
نکته سوم اين است که ما خواهان حل اين مناقشه از طريق مسالمت‌آميز هستيم. يعني اين مناقشه بايد از راه گفتوگو و ديپلماسي حل شود. بنابراين ما از اين اصول حمايت خواهيم کرد و در زمان مناسب بر طبق اين اصول اقدام مي‌کنيم.
به همين دليل است که ما در بيانيه تهران شرکت کرديم و به همين دليل است که از حق راي خود در شوراي امنيت سازمان ملل استفاده کرديم و دقيقا به همين دليل است که تلاش مي‌کنيم فضاي خوبي در گفت‌وگوهاي ايران و گروه 1+5 حاکم شود.
بنابراين مي‌توان گفت که ترکيه نقش تسهيل‌گر را بر عهده دارد. ما در تلاشيم مناسبات دو طرف را بهبود ببخشيم. اين تلاش تنها براي دستيابي به اهداف ترکيه صورت نمي‌گيرد، بلکه ما مي‌خواهيم مسمر ثمر واقع شويم و اين تلاش تا زماني که دو طرف مذاکرات خواهان ادامه حضور ترکيه باشند ادامه خواهد يافت.
بسياري از رهبران کشورهاي جهان و سياست‌مداران ممکن است اين گونه برداشت کنند که ترکيه از اين ميانجي‌گري سود مي‌برد، اما حقيقت بسيار روشن است ما بخشي از اين منطقه هستيم.
ترکيه همسايه ايران است و نمي‌تواند موضوعات ايران را ناديده بگيرد. ما نمي‌خواهيم شاهد مشکلات بسيار گسترده در سطح منطقه باشيم. بنابراين، اين نه تنها حق ترکيه بلکه مسئوليت ترکيه است که در صورتي که نقشي سازنده ايفا کند، براي کمک به حل اين مسئله حاضر باشد. اين امر سبب خوشنودي ترکيه مي‌شود.
*** ادامه بحث را با موضوع رژيم اسرائيل دنبال مي‌کنيم. حادثه‌مرگ‌بار حمله رژيم اسرائيل به کاروان کمک‌رسان ماوي مرمره که با هدف شکست حصر نوار غزه عازم اين منطقه بود و سپس درخواسته‌هاي ترکيه از تل‌آويو که با امتناع اين رژيم رو‌به رو شد، مناسبات ترکيه و رژيم اسرائيل را تيره کرد. همچنين، به نظر نمي‌رسد که پيش از اين هيچگاه روابط ترکيه و رژيم تل‌اويو تا اين حد دچار بحران شده باشد. با اين وجود چرا هنوز سفارت رژيم اسرائيل در آنکارا مشغول فعاليت است؟
عبدالله گل: پيش از هر چيز بايد بگويم که ما خواستار صلح در منطقه هستيم. اما چگونه منطقه به صلح دست خواهد يافت؛ بسيار ساده است. تشکيل دو کشور مستقل در منطقه. ابتدا تشکيل کشور مستقل فلسطين در داخل مرزهاي فلسطين و بعد اسرائيل در کنار فلسطين. ساکنان فلسطين و اسرائيل بايد در کنار يکديگر زندگي کنند. ما بر اين باوريم که اسرائيل بايد خواسته‌هاي مردم فلسطين را به رسميت بشناسد و سياست خود را بر اين اساس تطبيق دهد. حصر تحميلي اسرائيل بر مردم نوار غزه غيرقانوني است. من تنها کسي نيستم که بر اين امر تاکيد مي‌کنم.
سازمان‌هاي بين‌المللي و تمام رهبران جهان، از باراک اوباما گرفته تا رهبران کشورهاي اروپايي، نيز محاصره غزه را غير مشروع مي‌دانند و از اسرائيل مصرانه مي‌خواهند تا هر چه زودتر به حصر غزه پايان دهد. تنها رهبران کشورهاي مسلمان نيستند که چنين درخواستي از اسرائيل دارند.
بنابراين، اين مشکل تنها به فلسطنيان و اعراب مربوط نمي‌شود. مسئله غزه، مشکل تمام کشورهاي مسلمان و همه بشريت است، کساني که واقعا به مسئله نقض حقوق بشر توجه مي‌کنند. ما شاهد نقض کامل حقوق بشر در غزه هستيم، به همين دليل ترکيه نسبت به حصر غزه بسيار حساس است.
درباره کشتي‌هاي ماوي مرمره بايد بگويم که اين کاروان متشکل از چندين کشتي بود که افرادي از 38 کشور مسافران آن بودند. تنها اتباع ترکيه سرنشينان آن کشتي‌ها نبودند. اين کاروان يک کاروان بشردوستانه بود، بنابراين نام اين کاروان را به درستي بيان کنيم و بگوييم کاروان بشردوستانه غزه. اين کشتي تسليحات با خود حمل نمي‌کرد، آن‌ها هيچ چيز اشتباه و غيرقانوني با خود حمل نمي‌کردند. آن‌ها فقط مقداري غذا براي کودکان يا نوزادان يا برخي از مايحتاج اوليه مردم را با خود حمل مي‌کردند، اما در اقدامي غيرقانوني، در آب‌هاي بين‌المللي مورد حمله قرار گرفتند.
اکنون اگر بارديگر حادثه‌اي نظير اين حمله اتفاق بيفتد، چه اتفاقي رخ خواهد داد؟ البته، حقوق و قوانين بين‌المللي، کشورهايي که عضو سازمان ملل هستند، کشورهايي که روابط ديپلماتيک با يکديگر دارند و يگديگر را به رسميت مي‌شناسند، راه حل اين مشکل خواهند بود. به همين دليل اين موضوع در سازمان ملل مطرح شد، چون اين مسئله نمي‌توانست به طور يک‌جانبه حل و فصل شود. کميته‌اي وجود دارد که اکنون در حال بررسي جزئيات حقيقي اين حادثه است. کميته ديگري از سوي دفتر سازمان ملل در ژنو مامور به تخقيق درباره جزئيات اين حادثه شده است که اين کميته حقوق بشري گزارش خود را آماده کرد. اين کميته ادعاهاي اسرائيل را به طور کامل اشتباه اعلام کرده است.
سازمان ملل نيز پس از پايان بررسي‌ها و اقدامات، براي حل اين مشکل تصميم خواهد گرفت. بنابراين ما منتظر هستيم.
*** ديدگاه شما درباره صلح در منطقه خاورميانه مورد تمجيد است. شما يک بار گفتيد براي تامين امنيت در خاورميانه بايد منطقه را عاري از سلاح‌هاي هستهاي کرد. اما چيزي که من متوجه شده‌ام اين است که بر پايه برخي گزارش‌ها، شما يک پايگاه نظامي داريد که نزديک به 90 سلاح هستهاي امريکا در آن نگهداري مي‌شود. آيا اين براي ترکيه و کشورهاي منطقه تهديد محسوب نمي‌شود؟
عبدالله گل: اول از هر چيز، ما بايد شاهد خاورميانه‌اي عاري از سلاح‌هاي هستهاي باشيم. بنابراين هيچ يک از کشورهاي منطقه نبايد از سلاح‌هاي کشتار جمعي برخوردار باشد. در واقع، سازمان ملل در حال بررسي اين موضوع است. پس از جنگ اول خليج فارس، قطع‌نامه 689 از سوي سازمان ملل صادر شد و تصميم گرفته شد که خاورميانه از سلاح‌هاي کشتار جمعي پاک شود. در واقع اين منطقه متعلق به ما است. ما با جديت به آن معتقد هستيم و در آن مسير تلاش مي‌کنيم. در حقيقت، نه تنها خاورميانه، بلکه کل جهان بايد عاري از سلاح‌هاي کشتار جمعي شود. در واقع، توافق اخير بين روسيه و امريکا اقدام خوبي است. اين دو کشور در صدد کاستن از سلاح‌هاي هستهاي خود هستند و ما اميدورايم که روزي کل جهان از سلاح‌هاي هسته پاک شود.
*** کمي بيشتر درباره پايگاه هوايي اينجرليک و همکاري امريکا با ترکيه توضيح دهيد. کارکرد و نقش امريکا در پايگاه اينجرليک به ويژه در ارتباط با جنگ‌هاي اين کشور در عراق و افغانستان چيست؟
عبدالله گل: پايگاه هوايي تحت فرماندهي امريکاست اما تحت نظارت آن‌ها نيست. البته پيماني وجود دارد و ترکيه از سال 1952 عضو ناتو به‌شمار مي‌رود بنابراين، در حقيقت ترکيه يکي از هم‌پيمانان امريکا به‌شمار مي‌رود. ما هم‌کاري‌هاي نظامي هم درباره عراق داريم که امريکايي‌ها مي‌توانند به هنگام خروج از عراق از آن استفاده کنند اما، تمامي اين‌ها تحت نظر نظاميان ترکيه‌اي است و بدون اطلاع ما امريکايي‌ها نمي‌توانند هيچ کاري انجام دهند.
*** اجازه بدهيد نگاهي بياندازيم به انقلاب‌هاي شمال افريقا و به ويژه رخ‌دادهاي تونس و مصر. ترکيه نظر خود را به روشني درباره مصر بيان کرد گفت "هيچ دولتي نمي‌تواند بدون خواست مردم خود برقرار باشد."
اما هيچ واکنشي درباره آن چه در جمهوري آذربايجان اتفاق مي‌افتد، مثل ممنوعيت حجاب و يا دستگيري رهبران مخالف دولت باکو از خود نشان نداده است. کنجکاوم که بدانم چرا هيچ پاسخي در برابر جمهوري آذربايجان از ترکيه شاهد نبوده‌ايم.
عبدالله گل: ما عميقا بر اين باوريم که خواست مردم بايد مورد احترام واقع شود و نيز معتقديم، حقوق اوليه ملت‌ها بايد رعايت شود. تمامي مردمان کشورهاي مسلمان بايد از حقوق دموکراتيک بهره‌مند باشند. در حالي که مردم اروپا و امريکا از حقوق خود بهره کافي مي‌برند، چرا چرا مردم ما نبايد از اين حقوق استفاده کنند؟ ما مي‌بايست چنين روي‌کردهايي را مورد پرسش قرار دهيم.
به خاطر دارم که در کنفرانس اسلامي تهران در سال 2003، من در سخنراني خود به تمامي کشورهاي عضو گفتم که بايد کشورهايمان را با هنجارهاي خود پيش ببريم. ما به اصلاحات بنيادين نيازمنديم. نمي توانيم گوش‌هاي خود را ببنديم و بايد به صداي مردم گوش فرا دهيم. رهبران بايد به اصلاحات دموکراتيک، سياسي و اقتصادي تن دهند. اگر آنان به چنين کاري تن در ندهند و يا آن را راهبري نکنند، مردم خود آن را به انجام خواهند رساند و اين چيزي است که دارد اتفاق مي‌افتد.
وقتي درباره اصلاحات بنيادين سخن مي‌گوييم، عدالت، برابري، پاسخ‌گويي، شفافيت، استفاده از تمامي امکانات براي رفع فساد، مشکلات اقتصادي و البته رعايت حقوق مذهبي مردم منظور است. بنابراين آن چه که مردم ما بر آن باور دارند به خود آن‌ها بستگي دارد و بايد بتوانند بر مبناي باورهايشان زندگي کنند. براي همين است که آزادي الزاميست؛ عدالت الزاميست و من معتقدم که تمامي کشورهاي اسلامي نيازمند اصلاحات بنيادين هستند.
اين همان چيزي است که دارد اتفاق مي‌افتد و رهبران (کشورهاي عربي) آن را نمي‌بينند؛ آن‌ها خواسته‌هاي مردم را درک نمي‌کنند و بنابراين اين مطالبات از جايي فوران مي‌کند.
حقيقت جهان قابل رويت است. مي‌توانيم هر چيزي را همان‌گونه که مسابقه فوتبال را به طور زنده تماشا مي‌کنيم، ببينيم. بنابراين نبايد خود را به ناداني بزنيم نبايد ديدگان خود را ببنديم. بايد با خود روراست باشيم و آگاه و کشورهاي خودمان را به‌هنجار کنيم.
*** به الحاق ترکيه به اتحاديه اروپا بپردازيم. خيلي‌ها مي‌گويند که بر سر راه ترکيه به طور ناعادلانه‌اي سنگ‌اندازي مي‌شود؛ ممکن است آن را تشريح کنيد؟
عبدالله گل: اين هم از مواردي است که در حال وقوع است. برخي کشورها هستند که پيشرفت‌هاي کندي دارند اما مشکلات خود را پنهان مي‌کنند درحالي که همه چيز قابل روئيت است؛ ما با آن کشورها حرف مي‌زنيم و به آن‌ها مي‌گوييم که ببينيد، داريد اشتباه مي‌کنيد زيرا الان ديگر 20 سال پيش نيست. همين 5 سال پيش بود که کشورهاي عضو امضاي خود را پاي قرارداد گذاشتند و عضويت کامل ترکيه را پذيرفتند. البته هميشه مشکلات فني وجود داشته است. چانه‌زني، فراز و نشيب‌ها و ... اما هيچ کس نمي‌تواند امضايي را که کرده ناديده بگيرد و يا فراموش کند.
