رضاخان با اینکه نمی‌خواست ننگ جدایی بحرین را به جان بخرد، سعی می‌کرد انگلیسی‌ها را راضی کند که نگهداشتن این جزیره، خطری برای منافع بریتانیا ندارد.

گروه تاریخ مشرق- هنگامی که انگلستان اعلام کرد قصد ترک خلیج فارس را دارد، «قضیه بحرین» هم دوباره مطرح شد. نزدیک به ده سال از مسکوت گذاشتن موضوع می‌گذشت اما حالا وضعیت متفاوت شده بود. حالا دیگر باید این مساله، «فیصله» می‌یافت. حل مساله‌ای که یک سوی آن ایران شاهنشاهی بود، یک سوی آن بریتانیا و در سوی دیگر آن، خلیج فارس و اهمیت‌ تاریخی‌اش.

تا هنگامی که پدرِ تاجدار بر سر کار بود، قضیه بحرین به کشمکش و رکودِ توامان گذشت. رضاخان با اینکه نمی‌خواست ننگ جدایی بحرین را به جان بخرد، سعی می‌کرد  انگلیسی‌ها را راضی کند که نگهداشتن این جزیره، خطری برای منافع بریتانیا ندارد. با این حال، رضاشاه نمی‌توانست به طور علنی اعتراض خود را به انگلیسی‌ها اعلام کند. از این رو هیچگاه از اتباع ایرانی جزیره حمایت نکرد و تنها به برخی کارهای تبلیغاتی مانند درج مقالات تاریخی درباره سابقه بحرین و تعلق آن به ایران بزرگ دستور می‌داد.


بحرین

رضاخان با اینکه اقدامی جدی برای حفظ بحرین
نکرد، تا توانست جدایی آن را به تعویق انداخت


تا پیش از ظهور محمدرضای دیکتاتور از مرداد  32 به بعد، و حتی در دوران نخست وزیری محمد مصدق هم سخن خاصی از بحرین به میان نیامد. در این دوران شاید تقاضای آیت‌الله کاشانی از دولت مصدق برای ملی‌کردن نفت جزیره بحرین، از معدود اشاره‌ها بر حق حاکمیت ایران بر این منطقه، ولو به صورت تلویحی بود. از آن زمان به بعد، نخستین اتفاق مهمی که در قضیه بحرین رخ داد، مصوبه مجلس شورای ملی در سال 1336 بود که بحرین را به عنوان چهاردهمین استان ایران به رسمیت شناخت. همان موقع، نخست‌وزیر منوچهر اقبال هشدار داد که «ما روابط سیاسی خود را با هر دولتی که سعی می‌کند پیمانی با بحرین ببندد تا ابد قطع خواهیم کرد.» (گزیده اسناد خلیج فارس، به کوشش مینا ظهیرنژاد ارشادی، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه، 1375، ج 3، ص 182، سند شماره 47)

با این حال، این ادعاها و تشرها، پشتوانه‌ چندانی نداشت. هنگامی که انگلستان قصد خروج از خلیج فارس کرد، «طرح تشکیل اتحادیه‌ای متشکل از قطر، بحرین و هفت امیرنشین سواحل خلیج فارس (امارات متحده عربی) را ارائه کرد.» (بحرین چرا و چگونه از ایران جدا شد، عباس پرتوی مقدم، مطالعات تاریخی، زمستان 1385، شماره 15) این اتفاق، بیش از هر چیز در تیره شدن روابط این و عربستان اثر گذاشت. شاه در آوریل 1968 سفر خود به حجاز را منتفی کرد. با این همه، این تیرگی چندان دوامی نداشت و خیلی زود به روشنی گرایید. شاه در اکتبر 68 به عربستان رفت. همین موقع بود که محمدرضا، با اینکه پیشتر از قرار گرفتن بحرین در طرح بریتانیا مخالفت کرده بود، در دهلی نو، سخنرانی معروفی کرد و گفت حاضر است به رای مردم بحرین احترام بگذارد.

بحرین

اردشیر زاهدی، وزیر خارجه وقت ایران

به این ترتیب روند نزولی مواضع ایران در قضیه بحرین آغاز شد. ایران، به‌زودی نمایندگانی را به عنوان سخنگویان مردم بحرین پذیرفت و با آن‌ها وارد مذاکره شد. روزنامه‌ها که در زمان رضاشاه سعی می‌کردند حق تاریخی ایران در بحرین را اثبات کنند، مقاله‌نویسی درباره کم‌اهمیت جلوه دادن بحرین را شروع کردند.

مذاکرات نشان می‌داد که قرار است یک «همه‌پرسی» سرنوشت همه چیز را مشخص کند. اردشیر زاهدی، از تصمیم جدید ایران خبر داد: «پس از مطالعات لازم، دولت تصمیم گرفت که در این مورد به سازمان ملل متحد که تنها مرجع حل اختلافات بین‌المللی است متول گردیده مسئولیت کسب تمایل باطنی و آمال واقعی مردم بحرین را به این سازمان جهانی، که مورد قبول قاطبه ملل است واگذار نماید.» (ذاکر، ص110)

ویتوریا سی یاردی نماینده سازمان ملل، از 29 مارس 1970 به مدت 20 روز به بحرین رفت و نظرخواهی خود از مردم بحرین را آغاز کرد. نتیجه این «نظرخواهی» و نه همه‌پرسی، در گزارشی به دبیرکل اعلام شد. در این گزارش آمده بود که «جمعیت ایرانی بسیار ناچیزی که از سطح فرهنگ بالاتری برخوردارند خواهان پیوستن به ایران هستند، اما قاطبهِ قریب به اتفاق سکنه بحرین جویای تشکیل دولتی کاملا مستقل و عربی در آن جزیره می‌باشند.» (عباس پرتوی مقدم، همان)

 تایید این گزارش در شورای امینت به تاریخ 11 اردی‌بهشت 1349، نشان می‌داد که همه چیز دارد برای ایران تمام می‌شود. در این میان شوروی بیش از سردمداران ایرانِ شاهنشاهی به این اقدام اعتراض کرد. شوروی اعتقاد داشت که موضوع بحرین پیش از آغاز اقدامات اوتانت می‌بایست که در شورای امنیت مطرح و به شور گذاشته می‌شد.

بحرین

اوتانت، محمدرضا پهلوی و فرح دیبا، در
کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر تهران، 1968

اردشیر زاهدی چندی بعد به مجلس رفت تا جدایی بحرین را نهایی کند. اعتراض‌ها شروع شده بود. جدای از اعتراض احزاب و گروه‌های مستقل و توزیع شب‌نامه‌های اعتراضی، آشکارترین این اعتراض‌ها، سروصدای پزشکپور، نماینده پان ایرانیست مجلس شورای ملی بود. عَلَم درباره او می‌نویسد: «در مجلس، وقتی وزیر خارجه جریان کار بحرین را داده است، پزشکپور، لیدر حزب پان‌ایرانیست، برخلاف انتظار بیش از حد آن چه لازم بود، حمله به دولت کرده و حتی دولت را استیضاح کرده است.» (یادداشت‌های علم، ویرایش علینقی عالیخانی، انتشارات کتابسرا، ج2، ص13)

پزشکپور در بخشی از سخنان اعتراضی‌اش نکات جالبی را مطرح کرد و گفت: «...ابتدایی‌ترین اصول دموکراسی ایجاب می‌کند که ابتدا غل و زنحیر از دست و پای مردم بحرین برداشته شود... به مردم بحرین اجازه استنشاق هوای آزاد و تفکر آزاد و سالم داده شود و آن گاه، اگر اصرار داشته باشیم، تمایل آنها خواسته شود.» پرشکپور ادامه داد که «دولت بدون کسب مجوز قانونی و برخلاف قانون اساسی و برای تغییر حدود و ثغور کشور به مراجع غیرملی مراجعه نموده است.» (روند انفصال بحرین از ایران، علیرضا ذاکر اصفهانی، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول،1391، ص 107)

* در سر شاه چه می‌گذشت؟

اما جدایی بحرین از ایران با چه مقصودی انجام شد؟ آیا واقعا شاه و اطرافیانش هیچ احساس خطری از این فاجعه تاریخی نداشتند؟ و حالا که داشتند این قمار بزرگ را بر سر داشته‌های سرزمینشان می‌کردند، چه توجیهاتی را در سر می‌پروراندند؟

از لابه‌لای روایات تاریخ، سه هدف و تمایل درونی، برای توجیه از دست دادن بحرین قابل شناسایی است:

بحرین

شاه فکر می‌کرد با احترام به رای مردم بحرین (!)
وجهه بین‌المللی  مثبتی در جهان به دست خواهد آورد


1) ژست بین‌المللی: کنفرانس مطبوعاتی دهلی نو، در 14 دی 47، اتفاقی بود که همه را غافلگیر کرد. شاه ایران که تا چند روز قبل از آن بر حق حاکمیت کشورش بر جزیره بحرین پافشاری می‌کرد، از «حق رای مردم بحرین» گفت: «چنانچه مردم بحرین علاقه‌مند به الحاق به کشور من نباشند، ایران ادعای ارضی خود را نسبت به این جزیره پس خواهد گرفت... ایران به اراده و خواست مردم بحرین، در صورتی که مورد شناسایی بین‌المللی نیز واقع شود، احترام خواهد گذاشت.» (روابط خارجی ایران (1320-1357)، علیرضا ازغندی، نشر قومس، 1391، ص394)

شاهی که برای رای و نظر مردم خود ذره‌ای ارزش قائل نبود و اعتقاد داشت این بی‌تمدن‌ها را باید هر چه زودتر –و با هرچه زورتر- از دروازه‌های تمدن عبور داد، حالا برای رای و خواست قلبی مردم بحرین –این جزیره‌نشینان استعمار بریتانیا- احترام قائل می‌شود.

جدای از اینکه این «ژست» بین‌المللی چه نسبتی با اوضاع داخلی ایران داشت و چه نسبتی با تهدیدات حامیان و پاسبانان سلطنت داشت، شاه هنوز هم در اندرونی‌ها می‌ترسید که تاریخ چه قضاوتی درباره او خواهد کرد. قضاوتی که زیاد هم به تاریخ نیاز نداشت و از همان روزهای نخست جدایی بحرین از ایران، شاه و دوستدارانش می‌دانستند که مردم اندوهگین‌اند.

دیگر برای مردمی که دوباره داشت خاطره ترکمانچای‌ها و آخال‌ها برایشان زنده می‌شد و دوباره می‌دیدند که بخش دیگری از سرزمینشان را از دست می‌دهند، چه «غروری» باقی می‌ماند و چه «ایمانی»؟


بحرین

اسدالله علم

حتی علم هم نمی‌توانست احساس سرافکندگی نکند: «شورای امنیت به اتفاق، میل مردم بحرین را در داشتن استقلال کامل تصویب کرد. نماینده ایران هم فوری آن را پذیرفت. خنده‌ام گرفته بود؛ گوینده رادیوی تهران طوری با غرور این خبر را می‌خواند، که گویی بحرین را فتح کرده‌ایم. ولی این خنده، به آن معنی نیست که من با این کار مخالفت دارم. شاید طرز اجرای آن، یا در اصل مطلب که همه اقلیت‌های ایرانی در همه شیخ‌نشین‌ها به رسمیت شناخته بشوند،... حرف داشته باشم. ولی حال که آن نشد با این راه‌حل موافق هستم. غیر از این نمی‌شد.» (اسدالله علم، همان، ج2، ص48و49)

اما هرچه بود، شاه از این ژست بین‌المللی خوشحال‌ بود. اسدالله علم نقل می‌کند که شاه، «با کمال آقایی و بزرگواری فرمودند، «حالا که من و تو هستیم آیا فکر می‌کنی در آینده ما را خائن خواهند گفت، یا چنان که معتقدم و اغلب سیاستمداران دنیا هم معتقدند، من که حاضر به حل مطلب بحرین شدم، خواهند گفت کار بزرگی انجام دادیم و این منطقه از دنیا را از شر کشمکش‌های پوچ و بالنتیجه نفوذ کمونیسم نجات دادیم؟» (همان، ج1، ص376و 377) آیا نفوذ کمونیسم در جزیره چند هزار نفری بحرین مهم‌تر و حساس‌تر بود یا از دست دادن جزیره‌ای که احاطه کشور بر خلیج فارس را عمیق‌تر و گسترده‌تر می‌کرد؟

البته معلوم است برای شاهی که تنها راه حفاظت کشورش را در چشم‌دوختن به حمایت‌های دولت ینگه دنیا می‌داند، چنین چیزهایی اهمیت نداشته باشد. شاه که به خود و نیروی مردم کشورش هیچ اعتقادی نداشت، و همه امیدش به حمایت‌های آمریکا بود، چرا باید به فکر خلیج فارس و قدرت استراتزیک مملکت خود باشد؟ باید هم «اغلب سیاستمداران دنیا» که یا از طواغیت دنیای امروز و یا وابستگان به آن‌هایند از این «حاتم‌بخشی بزرگ» برای تامین منافعشان سپاسگذار و ثناگو باشند. حالا اگر این بخشش از کیسه خلیفه، اگر به بهانه جلوگیری از نفوذ کمونیسم بوده باشد که چه بهتر.

بحرین

یکی از دلایل شاه برای رهاکردن بحرین،
بهبود روابط با اعراب بود.


2) بهبود روابط با اعراب: یکی از مشکلاتی که قرار بود با بخشش بحرین حل شود، روابط تیره احتمالی‌ای بود که شاه و اطرافیانش گمان می‌کردند با تصرف بحرین به وقوع خواهد پیوست. گمانی شبیه آنچه که رضاخان در دوران پادشاهی خود داشت و براساس آن ظنِ سوء، بخش‌هایی از خاک کشور را در قالب پیمان سعدآباد به ترکیه و افغانستان و عراق داد. اسدالله علم در یادداشت‌هایش می‌نویسد که برای رفع دل‌نگرانی شاه از قضاوت تاریخ و مردم ایران، به او می‌گوید که با این کار اتفاقا خدمت برزگی هم به ایران کرده و آن خدمت، حفظ روابط دوستانه با اعراب است. مشرق

علم به شاه می‌گوید: «بر فرض که آن [بحرین] را به تصرف [در] می‌آوردیم، یک دردسر دائمی و کشمکش با جمعیت عرب آن‌جا، مضافا به یک خرج دائمی و همیشگی [می‌بود]، زیرا که دیگر نفت آن‌جا که ته می‌کشد. برای هر نوع نگهداری آن باید خرج کرد، اعم از مخارج نظامی و اداری. بعد هم کشمکش دائم با دنیای عرب که برای حفظ ظاهر عربیت هم که شده باید با ما به مخالفت برمی‌خاستند. فقط یک راه برای تصرف بحرین می‌توانستیم انتخاب کنیم: قطع کلی با دنیای عرب و اتحاد نظامی با اسرائیل.» (همان، ج1، ص376و 377)

براین اساس، شاه تن به از دست دادن یک جزیره مهم و راهبردی در خلیج فارس داد، تا با عرب‌ها دچار درگیری و نزاع نشود. اما این آرزو، حقیقتا در اندازه یک آرزو باقی ماند. شاه که فکر می‌کرد لااقل با اهدای بحرین، عرب‌ها به او عطوفت خواهند کرد و درنتیجه می‌تواند لااقل جزایر سه‌گانه خلیج فارس را تصاحب کند، ناگهان غافلگیر شد. اعراب و در راس آن‌ها صدام بعثی به مخالفت با تصرف جزایر برخاستند. برای آن‌ها شاهی که نتوانسته یک جزیره تاریخی را حفظ کند، احتمالا از پس محافظت چند جزیره دیگر هم بر نخواهد آمد. از این رو، محمدرضا برای آنکه لااقل این سه جزیره را هم از دست ندهد، وارد فاز نظامی شد. شاه دریافته بود که با حاتم‌بخشی از خاک مملکت نمی‌تواند رضایت همسایگان را جلب کند. «پس از آزادی جزایر خلیج فارس به وسیله ارتش ایران در پاییز 1350، دولت عراق و روابط سیاسی خود را با ایران و انگلستان قطع کرد و این امر به تیرگی روابط کشورهای عرب و ایران انجامید.» (تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران، سرهنگ غلامرضا نجاتی، موسسه خدمات فرهنگی رسا، ج1، ص 355) بعثی‌های عراق با شوروی پیمان همکاری امضا کردند و شاه هم بلافاصله به پیشنهاد آمریکا کُردهای تجزیه‌طلب را تجهیز کرد.

بحرین

3) حفظ جزایر سه‌گانه: شاید تنها دستاورد جدایی بحرین، بقای جزایر سه‌گانه بود. اما همین دستاورد هم محل اما و اگرهای بسیار است. اینکه چگونه انگلیس توانست میان این دو موضوع ارتباط ایجاد کند و شاه را فریب دهد جالب است. انگلیسی‌ها پیش از حل و فصل مساله بحرین، این موضوع را به مساله جزایر سه‌گانه گره زدند. آن‌ها معتقد بودند که اگر شاه با استقلال بحرین موافقت کند، در عوض از حمایت انگلیس برای نگهداری جزایر سه‌گانه برخوردار خواهد بود. عَلَم در یاداداشت‌هایش می‌نویسد: ««سفیر انگلیس امروز راغب‌تر از ملاقات قبلی بود که حل مساله بحرین را به پیشنهادهای مربوط به جزایر مرتبط سازد. خاطرنشان کرد که اگر ایران به تاسیس فدراسیون امارات عربی کمک کند، در این صورت ما (ایران) خواهیم توانست به دعوت و از جانب فدراسیون جزایر را تصرف کنیم، بی‌آنکه ترس از واکنش عرب‌ها داشته باشیم.» (گفتگوهای من با شاه، خاطرات اسدالله علم، زیرنظر عبدالرضا هوشنگ مهدوی، انتشارات طرح نو، بهار 73، ج1، ص62)

اما همین انگلیسی‌ها، پس از حتمی شدن استقلال بحرین، درباره حل وفصل مساله جزایر سه‌گانه، سیاست «تعلل و تأنی» را آغاز کردند. بر این اساس، مورخان نوشته‌اند که «انگلستان پس از شناسایی استقلال بحرین توسط ایران علاقه زیادی به حل مساله جزایر سه‌گانه نداشت و از سیاست چانه‌زنی و ابن‌الوقتی پیروی می‌کرد.» (ازغندی، همان، ص 396)  مشرق

*نتایج جدایی بحرین چه بود؟

1) افزایش نفوذ انگلیس در منطقه: «سازمان ملل سه سوال طرح کرده بود، رای به باقی ماندن جزء سرزمین ایران –رای به باقی ماندن در تحت‌الحمایگی انگلیس –رای به استقلال بحرین، از پیش نتیجه رفراندوم معلوم بود. مردی گیچیاردی نام از طرف سازمان ملل به بحرین رفت و علی‌الظاهر همه‌پرسی به عمل آمد و نتیجه اعلام شد که مردم جزائر بحرین خواستار استقلال و جدایی بحرین از ایران و انگلستان می‌باشند. کیست که نداند که انگلستان از آنجا نخواهد رفت و نرفته است و بحرین و حکومت عرب بحرین همواره دست‌نشانده انگلستان بوده و خواهد بود..» («گناه نابخشودنی، جدایی بحرین از ایران» احمد اقتداری ،مجله بخارا، مهر و آبان 1387، شماره 67، ص81)

انگلستان بلافاصله پس از استقلال بحرین، پایگاه نظامی‌اش را در این جزیره افتتاح کرد. شاهد دیگری که استقلال بحرین را، عاملی برای افزایش نفوذ انگلستان در منطقه معرفی می‌کند، اعتراض‌های گسترده روس‌ها برای جلوگیری از وقوع این امر است. روس‌ها با علم به این موضوع بود که حتی بیشتر از شاه ایران، حرص بحرین را می‌خوردند.

2) خدشه بر غرور ملی: طبیعی بود که مردم و گروه‌ها ناراضی باشند. لااقل چند سالی بود که مردم سعی می‌کردند خاطرات تلخ عصر قاجار را فراموش کنند. اما حالا و در قرن بیستم و در حالی که همه تصاویر بزرگ از ایران شاهنشاهی ترسیم می‌کردند، یک جزیره از ایران جدا شد. بحرین نه پس از چند سال جنگ ناموفق با یک ابرقدرت دنیا چنانچه که در نبردهای ایران و روس اتفاق افتاد، بلکه بر اساس مشتی توهمات و خودباختگی‌ها برای همیشه از ایران جدا شد.

صحبت از نارضایتی مردم حتی تا اندرونی‌های دربار هم رفته بود. علم در یادداشت 21فروردین 49
در این باره می‌نویسد: «مطلب مهم داخلی که امروز اتفاق افتاد، این بود که در مسابقات آسیایی که در تهران برگزار می‌شد، ایران و اسرائیل به طور نهایی در قبال یکدیگر قرار گرفتند و خوشبختانه، ایران، اسرائیل را دو بر یک شکست داد. واقعا احساسات عجیبی در تهران برانگیخته شد. سی هزار نفر در استادیوم امجدیه دست‌جمعی سرود شاهنشاهی می‌خواندند و تا صبح مردم تهران به پایکوبی مشغول بودند، بخت شاهنشاه بلند است. در این موقع ممکن بود تبلیغات مضر برای مساله بحرین گرفتاری درست کند.» (اسدلله علم، انتشارات کتابسرا، ص23)

با این حال، شاه که از نارضایی مردمش خبر داشت، رویه بی‌خیالی را در پیش گرفته بود. به گزارش علم، «سر شام ملکه پهلوی رفتم،... شاهنشاه فرمودند، «بعضی مردم به من می‌گویند، چرا مساله بحرین در مجلس به این صورت مطرح شد، که تمام مسئولیت قضیه را بر گردن شما گذاشت؟ ممکن بود دولت مسئولیت را بر عهده بگیرد.» بعد فرمودند که، «من دیگر از این حرف‌هایم گذشته است. اگر ملت ایران نداند که من حاضرم جانم را در راه منافع او فدا کنم، دیگر فایده‌ای ندارد که من مطلبی را بخواهم از خود دور نگاه دارم، و اگر مطلب اول را فهمیده باشد، دیگر نگرانی معنی ندارد.» (همان، ص18)

3) از دست دادن مزایای اقتصادی، راهبردی بحرین: یکی از سیاست‌های دست اندرکاران رژیم پهلوی، تبلیغ «بی‌ارزش بودن بحرین» بود. براساس این سیاست، مدام گفته می‌شد که نگهداری بحرین هزینه‌های زیادی خواهد داشت و هم هیچ توانی را به کشور نمی‌افزاید. برای نمونه عباس مسعودی، سناتور شاهنشاهی و گرداننده روزنامه اطلاعات می‌‎گوید: «بحرین از نظر منابع طبیعی وضعیت چشمگیری ندارد... در این سرزمین، مثل دیگر شیخ‌نشین‌ها، کشاورزی وجود خارجی ندارد. از سیر تا پیاز و به قول معروف از سفیدی گچ تا سیاهی زغال خود را از خارج وارد می‌کنند.»(روزنامه اطلاعات، 13/02/1349) شاه هم گفته بود که «اکثریت ساکنان آن جزیره عرب هستند و به زبان عربی سخن می‌گویند. به لحاظ اقتصادی مجمع‌الجزایر بحرین دیگر اهمیت ندارند؛ زیرا نفت آنجا تمام شده و صید مروارید نیز صرفه اقتصادی ندراد. از نظر اهمیت استراتژیکی و سوق‌الجیشی با وجود تسلط ایراتن بر تنگه هرمز آن جزایر ارزشی ندارند.» (عباس پرتوی مقدم، همان)

بحرین

عباس مسعودی، گرداننده روزنامه اطلاعات و جمعی
دیگر از مطوعات وظیفه داشتند درباره بی‌اهمیت
بودن منابع و مزایای بحرین تبلیغ و خبرپراکنی کنند.


جدای از اینکه آیا با این جنس استدلال‌ها می‌توان از بخشی از خاک کشور صرف‌نظر کرد، این پرسش مطرح می‌شود که آیا واقعا جزیره بحرین هیچ ازرش و مزیتی نداشت؟ در پاسخ به این پرسش، حتی اگر نخواهیم بر دانسته‌های کنونی که این روزها درباره مزیت‌های بحرین مطرح است تکیه کنیم و براساس آنچه در همان موع از مزایای بحرین آشکار شده بود پاسخ دهیم، «در همان زمانم، بهره‌برداری از چاه‌های نفتی بحرین، در 1969م/ 1347ش، بالغ بر سه میلیون و هشتصد هزار تن بود. در ضمن در بحرین، به‌جز منابع نفت، منابع دیگری مانند آلومینیوم نیز وجود داشت که با استخراج آن و احداث کارخانه آلومینیوم‌سازی سود بسیاری به دست می‌آمد. علاوه بر این صنعت صید ماهی آن کشور نیز وضعیت خوبی داشت.» (ذاکر اصفهانی، همان، ص 135)

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • انتشار یافته: 82
  • در انتظار بررسی: 42
  • غیر قابل انتشار: 49
  • سلمان ۰۰:۲۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    34 21
    بر خائنین به وطن لعنت
  • ۰۰:۲۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    21 34
    با پولش 3 تا جزیره خرید.
  • ناشناس ۰۰:۲۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    27 32
    این هم از بی عرضه بودن شاه و پدرش رضا شاه بود که اعراب کشورهای همسایه به بحرین مهاجرت کرده بودند و بیشتر جمعیت آنجا را تشکیل میدادند .
  • سپهرساتوربه دست دربه دربه دنبال خاتمی ۰۰:۴۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    26 10
    به نظر من توافق ژنو و تعلیق هسته ای به مراتب از جدایی بحرین اسف بار تر و و زیان بارتر و شرم آورتر و ننگین تر بود دلیلش رو حوصله ندارم بگم چون توضیح واضحات است
  • ۰۰:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    35 5
    بحرین متعلق به ایران است و باید به مام میهن برگردد مرگ بر انگلیس مرگ بر آل سعود
  • ۰۱:۲۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    15 15
    مهم این است که بعد از جدایی بحرین حکام وقت ایران جشن گرفتند و این پیروزی بزرگ را به ملت ایران تبریک گفتند!!
  • امیر پاشا ۰۶:۱۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    22 42
    خاک عالم تو سر شاه نکبت اگه الان بحرین جز ایران بود.....................
  • امیر پاشا ۰۶:۱۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    21 34
    خاک عالم تو سر شاه نکبت اگه الان بحرین جز ایران بود.....................
  • ۰۶:۳۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    15 33
    خدا لعنتشون کنه. اگه الان بحرین مال ما بود هم سهم بیشتری از نفت خلیج فارس مال ما بود، هم به عربستان و قطر و امارات نزدیکتر بودیم، هم از لحاظ نظامی و حق کشتیرانی خیلی بنفعمون بود. حیف که احمقها واس مملکت تصمیم گرفتن... البته وضع دریای مازندران هم خیلی بد شد. همشو دادن رفت!!
    • بینام IR ۰۰:۳۰ - ۱۳۹۹/۰۳/۲۴
      8 2
      حالا همین ایرانو که داریم چ کردیم که یکجزیره هم بهش اضافه میشد ؟
  • حسن ۰۷:۲۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    10 11
    سلام مطالبهای ارزنده ای درج می کنیدمخصوصاًبرای قشرجوان که تازگی داردمتشکرم ازهمه زحمتکشان این سایت وموفق باشید
  • ۰۸:۰۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    10 12
    از دست دادن بخش های شمالی در ترکمانچای و از دست دادن بحرین توسط پهلوی و...
  • دانشجوي تاريخ ۰۸:۰۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    12 9
    فرض كنيد كه بحرين جزيي از ايران مي شد. ان وقت چه اتفاقي مي افتد؟ در چند كيلومتري پادشاهي سعودي ايران حضور داشت و با توجه به اين كه شرق عربستان شيعه هستند، در آينده مي توانست مردم اين بخش را به استقلال تشويق كند.
  • ۰۸:۱۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    12 2
    بحرین مدتها بود که مستقل شده بود و متاسفانه جمعیت شیعه بحرین در آن زمان مقاومتی در خصوص استقلال از ایران انجام ندادن . الان هم در بیداری اسلامی انقلابشون نصفه و نیمه است و از تظاهرات و راه بندان و سطل آشغال آتش زدن فراتر نرفته . در حالی که اکثریت جمعیت شیعه است منفعلانه عمل میکنند
  • ۰۸:۲۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    6 1
    کسی میدونه موضع الان مقامات عراق نسبت به قرارداد الجزایر که هشت سال براش جنگیدیم چیه ؟
  • ۰۸:۳۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 6
    مثل همین انرژی هسته ای که بعضی ها سعی میکنن بی اهمیت نشونش بدن! تاریخ قضاوت خواهد کرد.......
    • آندره خ. IR ۱۳:۳۸ - ۱۳۹۹/۰۱/۲۰
      0 1
      دقیقا. راستی گام های متقابلمون در کاهش تعهدات به کجا رسید؟؟ امان از چشم امید داشتن به دشمن
  • ۰۸:۳۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    7 6
    خدا لعنتش کنه
  • حاج عمو ۰۸:۵۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    14 4
    سلام:چرا هیچ گروه از مبارزین در رابطه با این خیانت بزرگ موضعی نگرفت؟ ایا این خیانت از برگزاری جشنهای دو هزار و پانصد سال پادشاهی یا تاج گذاری یا کاپتولاسیون یا هزاران خیانت دیگر کمتر بود؟ چرا در هشت سال دفاع مقدس یک وجب از خاک کشور کم نشد؟خدا لعنت کند خاندان منحوس پهلوی را .
  • ۰۹:۱۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    6 3
    پس شاه هم می خوواسته تنش زدایی کنه!
  • عليرضا ۰۹:۲۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    9 8
    چرا ايران اين سه تا جزيره كوچولو ها را آباد نميكند؟تنب ها و ابوموسي
  • علی ۰۹:۳۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    1 3
    فعلا که حفظ بغداد از سقوط رو مدیون ماها میدونن فکر نکنم انقد حوصله داشته باشن به سال 1976 فکر کنن
  • نصیر ۰۹:۳۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    11 1
    فایل صوتی سخنان داخل مجلس ایران در زمان جدایی بحرین در آرشیو صداوسیما هست..چنان بغض عجیبی در صدای اونها هست که فقط کسایی که طعم تلخ تجزیه شدن یک کشور و یک ملت رو چشیدن می فهمن چیه!
  • اصلاح طلب ۰۹:۵۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    6 0
    بهتر بود از حمایت مراجع شیعه عراق از این طرح تجزیه بحرین که عامل مهمی در همراهی شیعیان بحرین به دلیل مرجعیت دینی علمای عراق بر آنها هم چیزی می گفتید! البته مراجع عراق در آن زمان فریب وعده های مذهبی نماهایی رو خوردن که به اونها می گفتن چون حکومت ایران سکولار و دین ستیز هست این کار باعث میشه شیعه در بحرین قدرت بگیره در حالی که بعدا معلوم شد اون مذهبی نماهای ریش دراز عامل اصلی بریتانیا که شروع کننده اصلی این پروژه بود برای همراه کردن شیعیان عراق بودن البته الان شیعیان بحرین به خوبی فهمیدن با این کار بخشی از خاک عربستان شدن و 40 سال درگیر نسل کشی و تغییر نژادی برای اقلیت کردن شیعیان... رسول الله(ص) چقدر راست گفت نیمی از دین حب وطن و دوست داشتن وطن هست و گرنه چه بسیار به ظاهر سوپر مذهبی هایی که ذره ای حب وطن ندارند...که در اصل دین ندارند...
  • ۰۹:۵۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    5 1
    چرند نگو عمو تمام خلیج فارس و جزایر اون از چند هزار سال قبل متعلق به ایرانیان بود حتی در فیلم 300 امریکایها هم نشون میده چه طور ایرانیان دو هزار سال قبل از دریاها به اروپا حمله می کردن
  • علی ۰۹:۵۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    6 3
    خدا لعنت کند آن شاهانی را هر کدام قطعه‌ای از خاک این سرزمین‌رو بذل و بخشش کردند!.از جمله بیش از ده استان شمالی کشور‌... روح شهیدان شاد و دم دلاوران رزمنده‌ گرم که در 8 سال دفاع مقدس نذاشتند یک وجب از خاک کشور به دست بیگانگان بیافته
  • محمود ۱۰:۰۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    8 10
    (رضا خان) رضا شاه به هر حال شاه ایران بوده . باید به قاجار منحوس گفت که ایرانو تکه تکه کرد .
  • فلاح ۱۰:۲۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    7 8
    خدمت این خاندان پست به انگلیس وغرب به موضوع بحرین تنها ختم نمی شود کشیدن راه آهن جنوب به شمال ایران هم برای خدمت به انگلیس بود البته با هزینه مردم فقیر ایران وبا هدف تسهیل تردد غربی ها به سمت شوروی سابق وبدون صرفه اقتصادی برای مردم ایران خدا لعنت کند این غلامان حلقه به گوش انگلیس را وکسانی که بدون اطلاع از آنها طرفداری کردندو...
  • سلام ۱۰:۴۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    8 3
    خوار شد ملتی که در خانه با دشمن درگیر شد(علی علیه السلام) - در جنگ جهانی اول کشور ایران اشغال شد - جمعیت سوزی بدتر از داعشی ها بوسیله انگلیس خبیث و روس منحوس در ایارن اتفاق افتاد 11 میلیون نفر بر اثر جنگ و قحطی ساختگی انگلیسی ها و ومیکرب وارداتی وبا بوسیله انگلیسی ها از مردم ایران قتل عام شده اند سرزمین سوخته ایران زیر چکمه های بیگانه رضا پالانی نفهم را بوسیله رجال دو تابعیتی نماینده انگلیس اشغالگر کردند رضا پالانی شاه نبود بلکه عنصر اجنبی بود - و مزه اشغال کشور و منافع اشغال در جنگ دوم نیز عامل حضور ارتش های انگلیس و آمریکا و... در شهریور 1320 و تکرار سناریوی جنگ اول - فرزند بی شعور رضا پالانی بوسیله سه قدرت اشغالگر ایران حاکم فرمایشی اجانب در ایران شد - ادامه تخریب اشغال را ادامه دادند - حضرت امام فرمودند حکومت پهلوی ها غیر قانون است یک حکومت نامشروع با مجلس غیر قانونی بحرین را از مام میهن جدا نمودند - به دلیل این که حکومت پهلوی ها غیر قانونی بوده و اقدام آن ها نیز در جدایی بحرین از ایران غیر قانونی است - اقدامات رضا پالانی نیز غیر قانونی است - یکی از علت های اصلی اسقاط حکام غیر قانونی پهلوی ها جدا کردن قطعه ای از ایران یعنی همین بحرین بوده و در طور تاریخ هر دولتی و حکومتی به جدا شدن هر مقدار از خاک این مملکت تن داده سقوط کرده است - دولت ها از هر جنس و قماش - آقای با عنوان عمو کامنت گذاشته ند که چرا هیچ گروه مبارزین حرفی نزده اند حرف زدند اما اختناق حکومت دست نشانده پهلوی ها تمام صداها را بریده بودند و روابط امور اجتماعی و فرهنگی و سیاسی مردم را مختل کرده بودند در دانشگاه تهرام پیش پای نیکسون دانشجو قربانی می کردند مجتهد عالو وشجاع حضرت امام خمینی را تبعید کرده بودند و ..
  • ۱۰:۵۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    8 5
    بحرین طبق قرارداد رسمی و سند سازمان ملل از ایران جدا شد. در مورد دریای کمازنداران چه اتفاقی افتاد؟ کدام سند؟ کدام توافق؟
  • مهرداد ۱۱:۰۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 5
    وای ایران من .... در هر دوره ای یک قطعه از خاکش جدا میشه .... بترسید از روزی که روسیه هم خزر رو بطور کامل مصادره کنه ....
  • بابا ۱۱:۴۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    5 7
    رضا پالان منظورتون بود دیگه
  • سیستانی ۱۲:۰۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    5 5
    رضاخان باانهمه قلدری که فقط به رخ ملت خودش میکشید،عرضه ایستادن دربرابرانگلیس رانداشت!به فرض که قصدایستادن راهم میگرفت،ایادردنیای ان زمان کسی بااوهمراهی میکرد؟همین کشورهایی که درجنگ هشت ساله جانب صدام راگرفتند،قطعا باانگلیسی هاهم نوامیشدندوتمام راههارابرای جلوگیری ازپیروزی ایرانیان می بستند!اینجاست که این مثل معنی پیدامیکندکه:هرکس نان جهودوکافررابخورد،بایدبارش راهم بدوش بکشد!رضاخان چون ریاستش رامدیون انگلیسیها میدانست،نمی توانست به حرف انهانکند!ارزش واقعی ایران ازادومستقل رادرک کرده وبه این استقلال افتخارکنیم
  • ۱۲:۰۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    2 1
    مشرق جان خدا مادر بچه هاتو زیاد کنه لطفا کوتاه و مختصر بنویس .
  • کاتب ۱۲:۰۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    2 0
    بایدم اینو بگی آدم باید مالشو دوباره بخره...!!!!! مگه این بده؟؟؟؟!!! شما حاضری دارایی هاتو بدزدن بعد با ژشت روشنفکری بخریشون و افتخار هم بکنی؟؟؟!!!!
  • دانشجوي تاريخ ۱۲:۱۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 4
    مهرداد خان! قرارداد بهره برداري از منابع درياي خزر كه ميان پادشاهي ايران و اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي منعقد شد، امكان بهره برداري دو كشور از درياي فراهم مي كرد. در هيچ كجاي اين قرارداد ذكر نشده بود كه سهم ايران 50% است. اخه عقل خوب چيزيه. شوروي كه مالك 88% سواحل درياي خزر است در منافع اين دريا با ايران 50%-50% شريك شود!!!!! اين قدر به حرف هاي نوري زاده گوش نديد.
  • ناشناس ۱۲:۳۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    6 2
    البته جناب ظریف هم سال گذشته گفته بود که موضوع جزایر سه گانه ایرانی قابل گفتگوست و باید مراقب باشیم تا در قالب مذاکرات برد برد ! این جزایر از خاک ایران جدا نشوند .
  • ۱۲:۴۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 1
    چرا منفی ؟ لااقل دلیل منطقی بیارید . حقیقت تلخه !
  • ۱۲:۴۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    1 2
    جناب در به در بپا دستتو نبری انگشتت جیز بشه !
  • ایرانی ۱۳:۰۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 0
    خخخخخخخ یعنی اینقدر نفهم بودن یعنی بحرین از کویر لوت هم بی ار زش تر بود. لابد کویر رو ندید ه وگرنه الان کویر و دشت و لوت رو هم نداشتیم
  • ۱۳:۱۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    7 3
    خاک بر سر شاه و دولتش . اگر شاه خائن این خیانت را به ملت ایران نمی کرد صدام عفلقی قداربند جرات نمی کرد به ایرانی که از یک نبرد سخت و کشتی نفس گیر انقلاب رها شده بود حمله کند البته صدام و ابابانش کور خوانده بودند با هر حال مایه خساراتی سنگین به ملت ایران شدند شاه خائن
  • صادق ۱۳:۱۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    5 3
    چون سال های دهه ی 40، اوج خفقان در سلطنت محمدرضا بود و عملا هیچ گروه مبارز فعالی هم وجود نداشت.
  • ۱۳:۲۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    3 1
    خوشم اومد حرفاي رو كه به نفعتون نيست پخش نميكنين . حرف حق جواب نداره شما خيلي زرنگين برين داشته هاتون بچسبين از دستتون در نيارن بقيش پيشكشتون
  • ۱۳:۳۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    2 3
    آقا صادق پس طبق نظر شما خفقان شاه در ده های بعدی کم شد و باعث انقلاب شد وگرنه اگر خفقان ادامه داشت انقلاب به ثمره نمیرسید.
  • هادی از تهران ۱۳:۳۶ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    3 3
    به نظر شما (( اگر گفته ی حیدر العبادی نخست وزیر عراق صحت داشته باشد که در مصاحبه با روزنامه الحیات چاپ لندن گفت: "اخیرا ایران """پیشنهاد سخاوتمندانه ای""" داده و اعلام کرده قرارداد الجزایر بر طبق خواسته عراق انجام خواهد شد نه ایران" ... جدای از اینکه عراق باید هزار و دویست میلیارد دلار غرامت جنگی به ایران پرداخت کند و در 11 نقطه ی مرزی باید عقب نشینی کند چون مرزها بهم خورده و هنوز اندکی از خاک ایران در اشغال عراق است)).. آیا این یک زنگ خطر و هشدار نیست که ممکن است دولت بخاطر همان اشتباه شاه خائن که در این مقاله ذکر شد (بهبود روابط با اعراب)... بخشی از خاک وطن در اروندرود و مرز با عراق را به عراق واگذار کند؟؟؟؟ این اعراب زمانی که هم از نظر غرامت هم از نظر عقب نشینی مرزی به ما بدهکارند با چه رویی هنوز از ما توقع دارند؟؟؟؟ آیا ما اینقدر ضعف داریم که به یک کشور ضعیف و بدهکار امتیاز بدهیم؟؟؟ به نظر من (و همچنین کل ملت ایران) و بر اساس قانون اساسی کشور حفظ تمامیت ارضی و خاک ایران بهیچ وجه قابل مذاکره نیست حتی به قیمت قطع رابطه با تمام اعراب تا ابد ... نه تنها مرزها باید اصلاح شوند بلکه ذره ای از خاک ایران در اروندرود نباید واگذار شود و قرارداد صلح با عراق باید زمانی منعقد شود که همه ی غرامت جنگی را که حق ملت ایران و خانواده های شهداست را پرداخت کرده باشد. یا علی مدد
  • هادی از تهران ۱۳:۴۳ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    1 2
    به نظر شما (( اگر گفته ی حیدر العبادی نخست وزیر عراق صحت داشته باشد که در مصاحبه با روزنامه الحیات چاپ لندن گفت: "اخیرا ایران """پیشنهاد سخاوتمندانه ای""" داده و اعلام کرده قرارداد الجزایر بر طبق خواسته عراق انجام خواهد شد نه ایران" ... جدای از اینکه عراق باید هزار و دویست میلیارد دلار غرامت جنگی به ایران پرداخت کند و در 11 نقطه ی مرزی باید عقب نشینی کند چون مرزها بهم خورده و هنوز اندکی از خاک ایران در اشغال عراق است)).. آیا این یک زنگ خطر و هشدار نیست که ممکن است دولت بخاطر همان اشتباه شاه خائن که در این مقاله ذکر شد (بهبود روابط با اعراب)... بخشی از خاک وطن در اروندرود و مرز با عراق را به عراق واگذار کند؟؟؟؟ این اعراب زمانی که هم از نظر غرامت هم از نظر عقب نشینی مرزی به ما بدهکارند با چه رویی هنوز از ما توقع دارند؟؟؟؟ آیا ما اینقدر ضعف داریم که به یک کشور ضعیف و بدهکار امتیاز بدهیم؟؟؟ به نظر من (و همچنین کل ملت ایران) و بر اساس قانون اساسی کشور حفظ تمامیت ارضی و خاک ایران بهیچ وجه قابل مذاکره نیست حتی به قیمت قطع رابطه با تمام اعراب تا ابد ... نه تنها مرزها باید اصلاح شوند بلکه ذره ای از خاک ایران در اروندرود نباید واگذار شود و قرارداد صلح با عراق باید زمانی منعقد شود که همه ی غرامت جنگی را که حق ملت ایران و خانواده های شهداست را پرداخت کرده باشد. یا علی مدد
  • پسر ۱۵:۵۵ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 0
    مرگ بر خیانت کاران وطن
  • ۱۹:۱۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    3 7
    آقای هادی از تهران اصلا تو اروند رود را بلدی در کجای اروند رود خاک ایران در اشغال اعراب است - در اروند رود رضاپالانی طی یک قرارداد بجای خط تالویگ یعنی عمیق ترین نقطه رود خانه در هرجا مرز ساحل لب رودخانه اروند در سمت ایران را مرز قرارداده بود بر حسب قاعده کارشناسی شده و عرف بین المللی در قرار داد الجزایر خط تالویگ مرز دو کشور شناخته شده و اکنون نیز بر همین منوال است - در نوار مرزی خشکی نیز نقطه ای در اشغال عراق نیست بلکه مرزهای ایران و عراق مرزهای امن دو ملت است که لندن نشین ها برای کسب جیره ومواجب خبر سازی می کنند تا دستمزد بگیرند و گرسنه نمانند - گندی که رضا پالانی زده در آرارات با ترکیه نیز قطعه ای از خاک ایران را آن نامرد نفهم رضا پالانی بدستور اربابش انگلیس تقدیم ترکیه نموده است که اروند نیز آلوده همان ننگ است - دو حکومت قجر و پالانی هردو ایران عزیز را ویران کردند - شخصیت های اصیل مثل قائم مقام فراهانی - میرزا تقی خان امیر کبیر و... را قجرها کشتند - شخصیت هایی چون مدرس فرخی یزدی شاعر و... تا مصدق و .. فرزند نابخرد رضا پالانی دق مرگ کرد و خیانت حاتم بخشی از خاک این کشور را نیز مرتکب شدند- هر حاکمیت و دولت از هر جنس و قماش از نوع لائیک یا اسلامی یا ناسیونالیستتی از تمامیت کشور بالاخص از ریه های تنفسی ملت ایران خلیج فار و دریای مکران به قبول میکرب بیگانه دست بزند رفتنی است - مطمئن باش واکنش مردم ایران به استقلال و تمامیت ارضی و اجنبی ها درسی به پایداری تمدن ایران زمین به همه دنیا بالاخص ایرانیان دو تابعیتی در یوزگی انگلیس و آمریکا وروس داده است که هر غلطی بخواهند بکنند باید از دریای خون بگذرند ایران آن ایران با 11میلیون تلفات جنگ اول نیست جمعیت ایران خودرا یافته است - همه جزایر خلیج فارس تماما هویت ایرانی دارند این ایران است که باید مدعی سایر جزایر خلیج فارس در دست اعراب باشد - انگلیس داعش پرور دور نیست در فائکلند آرژانتین درگیر نبرد و شکست خفت بار خواهد شد - در اقیانون هند و پیرامون آن نیز دیگه جرئت حضور ندارند و فقط عربده های دورادور می کشند - جهان وارد فضای نو شده است - غرب آسیا به زودی از این همه حکومت های وابسته به اجنبی خلاص خواهد شد - شر داعش و طالبان و... به قاره سبز و آمریکای شمالی برخواهد گشت - منتظر باشید و یک مقدار حوصله و استقامت در سایه مقاومت - اشرار وابسته به غرب محو خاهند شد و محور این شرارت ها آمریکا نیز درمحوربودن ترک برداشته است یکباره خواهد شکست یانکی ها خودشان هم دیگه توان این همه هزینه وماجرا جویی را ندارند باید به زندگی مسالمت آمیز با جهان تن بدهند و..
  • علی ۱۹:۵۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 11
    محمود جان! متاسفم که خبر نداری که رضا قلدر اگر کاری کرد (مثلاً احداث راه آهن) نه برای ایران و ایرانی بلکه در راستای اجرای دستورات انگلیسی‌ها بود برای دسترسی راحت‌تر اونا از خلیج فارس به شمال و ...!
  • ۲۰:۱۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 7
    هر دولتی چشم به بیرون داشته باشد و به مردم خودش اتکا نکند سرنوشتی بهتر از شاه نخواهد داشت در زمان قاجار چندین استان این کشور از ایران جدا شد در زمان خاندان پهلوی ( پالانی ها ) هم بحرین از ایران جدا شد بقول خودشان قدرت چندم جهان هم بودند ،زکی . در مقابل امام ره به مردم اتکا کرد با دست خالی نه تنها یک وجب از خاک این کشور را به دشمن نداد بلکه علی رغم تمامی دشمنی های کشور های غربی نقش ایران در تمام معادلات بین اللملی بی تاثیر نیست . برای شادی روح امام و شهدا صلوات که تا ابد مدیون آنان هستیم .
  • محمد ۲۲:۰۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    1 1
    حق با سپهر هست مذاکراتی بی نتیجه چانه زنی با قوم یعجوج و معجوج .
  • محمد ۲۲:۰۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    4 2
    خاک عالم نه فاظلاب عالم و جهنم برسر اون نکبت گور به گور
  • ۲۲:۵۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    5 3
    واقعا فکر کردی بحرینو به پول فروخت؟ نخیر، عرضه ی این کارو هم نداشت. به بی بخاری و وطن فروشیش فروخت، به ترسش فروخت، مفت داد رفت!!!!!
  • ۲۲:۵۴ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۸
    0 2
    من خودم از مخالفین خاتمی هستم اما مشرق این نظرو به خاطر اسمش نباید انتشار میدادی البته قبلا هم منتشر کرده بودی.
  • عباس ۰۰:۰۲ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۹
    6 1
    اون كه گذشت راجع به بذل و بخشش سهم ايران از درياي خزر مطلب بذارين. مي دونم كه درج نمي كنين
  • ۰۱:۲۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۹
    1 2
    چه اهمیتی داره ؟ الان الویت چیز دیگریست
  • ۰۹:۲۸ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۹
    0 2
    تند بزرگ تند کوچک چی
  • محمد ۱۳:۲۰ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۹
    1 2
    اینو نگی چی میخوای بگی بدبختای عقده ای
  • امید ۱۳:۳۹ - ۱۳۹۳/۱۱/۱۹
    3 1
    ناشناس عزیز: تنب بزرگ وتنب کوچک!باضافه جزیره ابوموسی جزء لاینفک وابدی خاک اهورایی ایران بزرگ وهمیشه جاوید خلیج تا ابد فارس!
  • محمد ۰۱:۳۱ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۰
    3 3
    پیمان ننگین سعد آباد رو هم باید به لیست خیانت های مترسک انگلیس و امریکا یعنی شاه ملعون که هم برای خودش هم برای مردم و تاریخ هزاران ساله این مملکت اضافه کرد نمیدونم دیگه چه خیانت هایی کرده که بعدا میفهمم
  • مازیار ۱۳:۴۷ - ۱۳۹۳/۱۱/۲۰
    2 4
    ببخشید با همین وضع هم نسبت به خیلی کشورها سهم نفت بیشتری داریم ،الان خیلی پیشرفته تر از اونا هستیم؟
  • ۱۵:۲۱ - ۱۳۹۴/۰۲/۱۲
    3 1
    خدا لعنت کند هر کسی در هر دوره ای که بوده و به ایران لطمه ای زده. چه سیاسی،چه فرهنگی،چه دینی،چه اقتصادی و چه جغرافیایی. زنده باد ایران. زنده باد خلیج همیشگی فارس.
  • آریایی ۱۰:۵۰ - ۱۳۹۴/۰۳/۱۰
    2 3
    لعنت خدا بر کسانی که به ایران اسلامی و متمدن خیانت میکنند.
  • مهدی ۱۳:۵۹ - ۱۳۹۴/۰۴/۲۵
    4 4
    یعنی بی شعوری تا این حد همون بهتر که نموند وگرنه کشور الان فقط تهران بود
  • نوری ۱۱:۰۷ - ۱۳۹۴/۰۷/۱۳
    5 4
    شاه گاو بود دیگه حالیش نمی شد
  • lord128 ۲۲:۲۱ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۰
    3 1
    لعنت خدا بر خائنین به ایران
  • ایرانی ۱۲:۰۹ - ۱۳۹۴/۰۹/۱۴
    3 0
    فقط افسوس همین
  • حق گو ۲۰:۴۱ - ۱۳۹۴/۱۱/۲۳
    3 4
    خدا وکیلی خودت این اراجیفی که نوشتی رو قبول داری؟؟؟؟
  • ناسك عابد ۰۳:۲۴ - ۱۳۹۵/۰۱/۲۲
    12 3
    باز نستادن بحرين اقدام خوبي بود. زيرا نگهداريش دشوار و پرخرج ميبود. اما ميبايست براي اين بخشش هدفهائي منظور و درخواست ميشد. مثلا روشن شدن اوضاع ايرانيان در بحرين . عدم اعتراض كشورهاي تازه تأسيس شده ي قسمت جنوب خليج فارس به حاكميت ايران بر سه جزيره ي ابوموسي و دو طنب. عدم استفاده از نام خليج عربي دست كم در بحرين. يك شرط استقلال هميشگي بحرين كه فرض شد خود به تنهائي خيلي مفيد بود.
  • ۱۵:۰۵ - ۱۳۹۵/۰۱/۲۷
    4 6
    چه کار کنه. خرج زن بازیشو از کجا در می اورد مرتیکه ...باز بی عرضه
  • اکبر ۱۲:۲۶ - ۱۳۹۵/۰۲/۳۰
    1 4
    من با همتون مخالفم تنها بدیه جدا شدن بحرین از دیدگاه من اینه ک نذاشت ما جام جهانی 2002 بریم همین :-)
  • ali agha ۱۶:۰۸ - ۱۳۹۵/۰۴/۰۸
    3 3
    عوضیه خائن
  • ۰۹:۵۱ - ۱۳۹۵/۰۴/۲۵
    2 2
    در سال 1971 به دنبال یک سری تغییرات ایجاد شده و به ویژه اعلام بریتانیا مبنی بر خروج از خلیج فارس و با توافق ایران، بریتانیا و آمریکا، مسأله بحرین به سازمان ملل واگذار شد و این سازمان با انجام یک نظرخواهی گزینشی که طیف خاصی از مردم بحرین در آن شرکت کرده بودند، به استقلال بحرین از ایران رأی داد و این کشور را به عنوان یکی از اعضای سازمان ملل پذیرفت
  • ۰۹:۵۷ - ۱۳۹۵/۰۴/۲۵
    3 5
    واقعا متاسفم شمالیاقت راه آهن روهم ندارین
  • ۰۹:۵۸ - ۱۳۹۵/۰۴/۲۵
    3 4
    علی جان !یعنی میخای بگی مردم ایران سوارقطارنشدند؟؟
  • ۰۸:۳۲ - ۱۳۹۵/۰۴/۲۸
    3 8
    ادم تعجب میکنه از این روشنفکر نماها که هنوز هم میگن خفت جدایی بحرین به نفع ایران بود.حکومت پهلوی حتی کوچک ترین مقاومتیم برای نگه داشتن بحرین نکرد. ارژانتین سر جزایر فالکلند جنگید و با اینکه شکست خورد هنوزم هم اصرار به حق حاکمیت خودش داره،ولی پهلوی ها فقط ادعای قدرت و شجاعت داشتن و خودشان وطرفداراشون برای این ننگی که باعثش بودن تا ابد باید خفه خون بگیرن.
  • شایان ۱۹:۴۹ - ۱۳۹۵/۰۵/۱۳
    7 8
    با سلام. بحرین پس از سقوط ساسانیان از ایران جدا شد و 900 سال بعد در زمان صفویه دوباره به ایران بازگشت.سپس در زمان حکومت زندیه بار دیگر از ایران جداشد و در زمان پهلوی دوم این جدایی به رسمیت شناخته شد. در واقع بحرین در حدود 200 سال پیش از شاه از ایران جدا شده بود و ما فقط مدعی حاکمیت بر آن بودیم و عملا هیچگونه تصرفی در آن نداشتیم. فرض کنید تایوان که از سال 1950 از کشور چین جدا شده و چین در 130 سال دیگر بخواهد کشور تایوان را به رسمیت بشناسد!. البته ضرر همیشه تلخ است و ای کاش این جدایی به رسمیت شناخته نمی شد و می توانستیم در زمان مناسب این جزیره را مانند دوران صفویه دوباره تصرف می کردیم.
  • ۱۰:۴۴ - ۱۳۹۵/۰۵/۱۴
    4 0
    این چه ادعایی بوده که برای س گرفتنش هم همه پرسی از ملت بحرین گرفتن که حضرات انگلیسی درش تقلب کردن و هم ایران امضا داد که بحرین جدا بشه؟ این دیگه چه جور توجیه کردن شاهه؟ الان که امارات ادعای تصرف سه جزیره مارو داره ما باید همه پرسی بذاریم و از امارات امضا بگیریم؟ یه چیزی بگو با عقل بخونه مثلا الان من اگر نسبت به اموال شما ادعای مالکیت کنم شما باید ازمن امضا بگیری که نه اینا مال خودمه؟
  • ناشناس ۰۰:۰۵ - ۱۳۹۵/۰۶/۱۳
    7 0
    خیلی تلخه خیلی.
  • فرزندان یران IR ۰۰:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۶/۰۴
    2 0
    امید روزی که بعد سالها بحرین به آغوش ایران بازگردد آیا یک پدر میتواند فرزند خودرابفروشد مرگ بر امریکا انگلیس
  • احمد FR ۱۵:۲۰ - ۱۳۹۹/۰۶/۲۲
    1 1
    پهلوی خود باخته
  • IR ۱۰:۰۴ - ۱۳۹۹/۱۱/۲۵
    0 0
    لعنت بر شاه ذلیل

این مطالب را از دست ندهید....

فیلم برگزیده

برگزیده ورزشی

برگزیده عکس