به گزارش مشرق، با فرا رسیدن اربعین حسینی، شور غیر قابل وصفی شیعیان و دوستداران حضرت ابا عبدالله(ع) را در بر می گیرد. راز و رمز این همه دلدادگی و تکاپو برای زیارت کردن سید الشهداء(ع) در روز اربعین چیست؟ این کشش و میل درونی فراتر از یک سفارش معمولی از سوی بزرگان دینی است که سفارشات بزرگان بر بسیاری از اعمال مستحب و حتی واجب بسیار است اما داستان اربعین و زیارت امام حسین(ع) در روز بیستم صفر حساب دیگری دارد. چرا در میان زیارات مخصوصی که برای امام حسین(ع) وارد شده است زیارت اربعین جایگاه ویژه ای دارد. درباره اربعین سوالات دیگری نیز مطرح است: این که چرا بزرگان دینی به زیارت اربعین این قدر توصیه کرده اند؟ نقش اربعین در تداوم قیام عاشورا چیست؟

در قرآن توصیه شده است که مؤمنان ایام الله را یادآور شوند تا این روزهای بزرگ الهی فراموش نشود. اربعین در تداوم واقعه کربلا است؛ از این رو برای پاس داشتن روز عاشورا که از اعظم ایام الله است، در روز اربعین عاشقان حسینی با حرکت امام حسین(ع) تجدید عهد می کنند و این تجدید عهد را در بهترین وجه خود یعنی رفتن به زیارت کربلا ابراز می نمایند.
از این روست که در روایت امام حسن عسکری(ع)، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را از علائم مؤمن دانسته اند.

حضرت آیت الله خامنه ای اهمیت اربعین اباعبدالله(ع) را در احیاگری فلسفه ی شهادت و استمرار نهضت ظلم ستیزانه ی امام حسین(ع) می دانند و درس بزرگ آن را زنده نگه داشتن یاد و خاطره ی شهادت در مقابل تبلیغات دشمن معرفی می نمایند.

الف) زیارت اربعین در تاریخ و سیره بزرگان
در امتداد عاشورا
آنچه می توان راز زیارت اربعین امام حسین(ع) در کربلا دانست، نقش این روز در تداوم قیام حسینی است. شواهد خارجی و نحوه برخورد شیعیان به این روز نیز همین را تأیید می کند. این که ائمه علیهم السلام عمل جابر را مورد تحسین قرار دادند و بنا بر نقلی خود اهل بیت علیهم السلام در اربعین به زیارت ایشان رفتند و این که زیارتنامه مخصوص برای اربعین از امام صادق(ع) وارد شده است، همه نشان از جایگاه ویژه اربعین در ماندگاری واقعه عاشوراست.

اولین زائر کوفی بر مزار سید شهیدان
در نقل دیگر گفته شده است که عبدالله حرّ جعفی که از یاری امام در کربلا دریغ ورزید، بعد از دیدار با عبیدالله بن زیاد به سمت کربلا حرکت کرد و در رسای امام به نوحه سرایی پرداخت.
عبیدالله بن حر از کوفه خارج شد و به کربلا آمد و در آنجا اشعاری به این مضمون گفت:
- فرمانده خیانتکار، فرزند خیانت پیشه به من می گوید چرا تو با آن شهید فرزند فاطمه جنگ نکردی؟! - آری، پشیمانم که چرا او را یاری نکرده ام، بلی هر شخصی که به موقع توفیق نیابد، پشیمان خواهد گردید.
- من از این که از حامیانش نبوده ام حسرتی در خود احساس می کنم که هرگز از من جدا نخواهد شد.
- خدا روان کسانی را که در نصرتش کمر همت بسته اند از باران رحمت خویش همواره سیراب گرداند.
- اکنون که بر قبور و جایگاه آنان ایستاده ام اشکم ریزان است و نزدیک است جگرم پاره شود.

پیاده روی اربعین
از هنگامی که نخستین زائر مضجع منور اباعبدالله الحسین(ع)، جابربن عبدالله انصاری در روز اربعین از مدینه به سمت کربلا رهسپار شد تا کنون 1373 سال می گذرد. در این سال ها علما و اولیای الهی برای زیارت سیدالشهدا(ع) در روز اربعین اهمیت و جایگاه والایی قائل بودند و با پای پیاده از نجف اشرف به سوی کربلا رهسپار می شدند، بی شک جابربن عبدالله، نخستین زائر کربلای معلی در روز اربعین سال 61 هجری است، این سنت حسنه نیز در سال های حضور ائمه معصومین(ع) با وجود حکومت سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام شده است.

از شیخ انصاری...محدث نوری....حاج آقا مصطفی خمینی
در برخی از روایات تاریخی بیان شده است که زیارت کربلا با پای پیاده در زمان «شیخ انصاری» (متوفی سال 1281 قمری) رسم بوده است، اما در برهه ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده می شود که در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می شود.
این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیاده روی از نجف تا کربلا اقدام کرد که 3 روز در راه بود و حدود 30 نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می کردند. «محدث نوری» از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند. ایشان آخرین بار در سال 1319 هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین(ع) رفت.
و سپس رد پای این سنت در بین بزرگان امتداد می یابد. در احوال آقا مصطفی خمینی(ره) آمده چندبار در سال بر این عمل مداومت داشتند.

آداب اربعین از منظر میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
آری! از آن پس بسیاری از عاشقان اهل بیت و امام حسین(ع) و نیز برخی علما و حتی مراجع تقلید با پای پیاده به کربلا سفر کرده اند، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی یکی از مراجع عالیقدر جهان تشیع که خود بارها با پای پیاده از عتبه علویه، رهسپار عتبه حسینی شده است، درباره مراقبه و بزرگداشت روز اربعین حسینی چنین می گوید: «به هر روی بر مراقبه کننده لازم است که بیستم صفر (اربعین) را برای خود روز حزن و ماتم قرار داده، بکوشد که امام شهید را در مزار حضرتش(ع) زیارت کند، هر چند تنها یک بار در تمام عمرش باشد.»

آیت الله مکارم شیرازی
آیت الله ناصر مکارم شیرازی نیز که در دوران طلبگی سال های 1369 تا 1370 هجری قمری در نجف اشرف ساکن بوده است، دو بار توفیق پیاده روی از نجف تا کربلا را داشته است. وی با پای برهنه از مسیر شط (رودخانه) که حدود 20 کیلومتر طولانی تر از مسیر کنونی نجف کربلاست و حدود 3 روز به طول می انجامید، به زیارت اباعبدالله الحسین(ع) مشرف شدند.
ایشان می گوید: وقتی به یکی از این مُضیف ها رسیدیم، صاحب مضیف دعوت و اصرار کرد که مهمان او بشویم و آنجا استراحت کنیم، به او توضیح دادیم که چون امروز کم راه رفته ایم و باید مسافت بیشتری را طی کنیم، فرصت ماندن نداریم، پس از کمی اصرار او و امتناع ما، ناگهان صاحب مضیف که معلوم بود چند وقتی است که مهمان برایش نرسیده و از این بابت خیلی ناراحت است، ناگهان چاقویش را در آورد و تهدید کرد که من مدتی است مهمان برایم نیامده است و شما حتماً باید مهمان ما بشوید! اینقدر مهمانی کردن زائر امام حسین(ع) در نزد این ها اهمیت و ارزش داشت.... البته بالاخره بعد از این که توضیح بیشتری برایش دادیم و قول دادیم که از طرف او زیارت کنیم، اجازه داد که ما برویم.

آیت الله بهجت
بهجت العرفا آیت الله محمدتقی بهجت فومنی درباره نقش پیاده روی روز اربعین می گوید: روایت دارد که امام زمان (عج) که ظهور فرمود، پنج ندا می کند به اهل عالم، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَ  جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَ  جَدِی الحُسَین سحقوه عدوانا،... امام زمان خودش را به واسطه امام حسین(ع) به همه عالم معرفی می کنند... بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین(ع) را شناخته باشند... اما الان هنوز همه مردم عالم، حسین(ع) را نمی شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای  سیدالشهدا(ع) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود، پیاده روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی حسین(ع) به عالم است.

ب) ما و حماسه پیاده روی زیارت اربعین
اهمیت اربعین حسینی
«و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الضلاله و قد توازر علیه من غرته الدنیا و باع حظه بالارذل الادنی»، «خدایا، امام حسین(ع) همه چیزش را برای نجات بندگانت از نابخردی و سرگشتگی و ضلالت در راه تو داده در حالی که مشتی فریب خورده که انسانیت خود را به دنیای پست فروخته اند بر ضد وی شوریدند و آن حضرت را به شهادت رساندند.» این عبارات، بخشی از جملاتی است که حضرت امام صادق(ع) بر زبان مبارک خویش جاری می سازند و به زیارت روز اربعین امام حسین(ع) مشهور است. امام ششم شیعیان در این زیارت اشاره می کنند به آنچه که جدشان در راه خدا و برای سعادت بشریت انجام دادند. اما چرا امام صادق(ع) این جملات را در روز اربعین بیان می کنند و همگان را در این روز به  دلیل و معنای قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) توجه می دهند؟ و چرا به خواندن این زیارت تا این حد توصیه می شود تا آنجا که نشانه ایمان قرار می گیرد و چرا این همه بر زیارت مرقد مبارک حضرت اباعبدالله(ع) در روز اربعین تأکید می شود و خیل عاشقان از جای جای دنیا خود را به کربلا می رسانند؟

برای یافتن پاسخ صحیح این پرسش ها، باید به حدیثی از پیامبر اکرم(ص) بازگشت که ایشان فرموند: «من از حسینم و حسین از من است.» با این تعبیر و تفسیر که اگر قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) نبود، اگر ایشان از همه وجود خود و اهل بیت شان نمی گذشتند، امروز اثری از آثار اسلام ناب محمدی باقی نمانده بود. با علم بر این مسأله، این سؤال مطرح می شود که آیا قیام کربلا به تنهایی می توانست این اثربخشی را داشته باشد؟ اگر حادثه عظیم کربلا در سال 61 می ماند و اگر ما امروز از چگونگی آن اطلاع نداشتیم، این غلبه خون بر شمشیر می توانست امروز کارکرد مؤثر خود را داشته باشد؟

واقعه کربلا نیز مانند هر موضوع مهم دیگر، زمانی در ذهن ها و جامعه زنده مانده و می تواند کارکرد اصلی خود را داشته باشد که نشر یابد و درباره آن روشنگری شده و گرامی داشته شود.
با این روش و منطق، آنچه حسین بن علی(ع) به سبب آن برخاست، حیات می یابد و در جامعه بسط پیدا می کند و اگر چنین نباشد، دیگربار، یزیدیان و فرهنگ طاغوت غلبه پیدا خواهند کرد.
اربعین حسینی اهمیت و ارج خود را از این منظر می گیرد که فرصتی است برای زنده نگه داشتن حقیقت عاشورا و تکثیر گفتمان سیدالشهدا(ع). این نگاه به اربعین شهادت امام حسین(ع) است که به بیستم ماه صفر اصالت می دهد و اربعین را در راستای روشنگری های حضرت زینب(س) در مجلس یزید و افشاگری های امام سجاد(ع) قرار می دهد و بزرگداشت آن، همان عمل زینبی است و تکلیف آنانی است که پس از عاشورا زندگی می کنند و به تعبیر دقیق تر می توان گفت تا زمانی که اربعین این چنین پرشور، گرامی داشته می شود، نهضت عاشورا نیز امتداد خواهد داشت و در سایه آن، اسلام زنده است. همان طور که امام خمینی(ره) فرمودند: «همین محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.»

شور حسینی مردم عراق پس از سقوط صدام
تحقیقات نشان می دهد پیاده روی مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زمانی که او در سال 1358 (1400 قمری) به ریاست جمهوری عراق رسید تا زمانی که در سال 1381 شمسی (1424) قمری سقوط کرد، وقفه ای در اجرای مراسم عزاداری با شکوه و پیاده روی های دسته جمعی ایجاد شد، هر چند که برخی اخبار حکایت از پیاده روی مخفی مردم در زمان صدام داشته است که گاهی منجر به شهادت این افراد توسط نیروی های بعث شده، اما مردم عراق با سقوط صدام، بار دیگر عشق و علاقه وصف ناپذیر خود به امام حسین(ع) را به جهانیان ثابت کرده اند که در کنار دیگر محبان و شیعیان اهل بیت از کشورهای ایران، لبنان، پاکستان، هند، لبنان، قطر، امارات، کویت، بحرین و... مراسم اربعین حسینی را با شکوه تر از سال قبل اجرا می کنند.

قدرت اربعین گره گشای مشکلات جهان اسلام
این همایش بزرگ اگر مورد توجه بزرگان، علما و رؤسای کشورهای اسلامی قرار گیرد، می تواند ابزاری کارگشا در نیل به اهداف اسلامی باشد.

قرار سالانه عاشقان راه حضرت اباعبدالله الحسین(ع) این است که از جای جای جهان، خود را به نجف برسانند و از کنار مضجع شریف حضرت علی بن ابی طالب(ع) و با پای پیاده، راهی دیار کربلا شوند، به طوری که اگر بخواهیم نام تک تک کشورهایی را که افرادی از آن ها، برای پیاده روی به سوی حرم حضرت سیدالشهدا(ع) خود را به نجف می رسانند بنویسیم، بدون مبالغه باید نام تمام کشورهای جهان را سیاهه کنیم. از قلب اروپا تا آمریکا، از آفریقا تا شرق دور و صد البته از کشورهای منطقه، انبوه مردمان دلداده به حسین(ع)، خود را به راه پیمایی اربعین می رسانند آن چنان که گفته می شود، در سال گذشته نزدیک به بیست میلیون نفر این  راه پیمایی را با شکوه هرچه تمام تر برگزار کردند. امسال نیز گمان می رود که بیش از 25 میلیون نفر انسان عاشق پا در این مسیر بگذارند.

مسؤولان جا وعقب نمانند
نگاهی به بزرگداشت محرم و صفر در جامعه ایران و نگاه به عطشی که مردم ما برای سفر به کربلای معلی در روز اربعین از خود نشان می دهند، بار دیگر بر این مسأله صحه می گذارد که مردم، پیشرو و پیشتاز هستند و مسؤولان عقب تر و کندتر از آن ها حرکت می کنند. مردم به بهترین وجه، بزرگداشت قیام حضرت اباعبدالله(ع) را دو ماه برگزار می کنند و در برگزاری مراسم اربعین حسینی نیز دستگاه های ذی ربط را مجبور به همراهی می کنند. دستگاه هایی که نه نقش سازماندهی کننده برای سفر، که مأموریت تسهیل کننده سفر مردم را پیدا کرده اند. این پیشروی و پیشتازی مردم در بزرگداشت ایام احترام و عزاداری برای سید شهیدان، نکته بسیار مهم و مبارکی است که حامل پیام های متعددی است که مهم ترین آن ها این است که دغدغه مردم برای زنده نگه داشتن اسلام و مسیر حسین بن علی(ع) بی اندازه پررنگ است. توجه مردم به فرهنگ عاشورا حامل این پیام است که مردم جلوتر از برخی مسؤولان و دستگاه ها فرهنگی کشور بر ضرورت توجه به اسلام و شعائر آن رسیده و برای تحقق آن اقدام کرده اند و اکنون نوبت این دستگاه ها است که به خواست مردم و به کارگیری ظرفیت عظیم مردمی، برای تحقق هرچه بیشتر معارف اسلامی، باطن و ظاهر دین تلاش کنند که این خواسته به حق مردم است و غفلت از آن، نابخشودنی.

بجاست که برای بهره برداری از این ظرفیت بی بدیل، قرارگاهی دائمی با بهره گیری از توان تمامی دستگاهها تشکیل و ارتباط سران دو کشور در سطح رؤسای جمهور و دیگران و به خصوص انعکاس گسترده رسانه ای بین المللی را برای ساماندهی هرچه بیشتر پیگیری نمایند.

نماد وحدت و عظمت
بزرگ ترین راه پیمایی جهان در کربلای معلی و در روز اربعین حسینی اتفاق می افتد. جمع کثیری از سراسر جهان گرد هم می آیند و مسافتی حدود 80 کیلومتر را پیاده طی می کنند و ویترینی از وحدت، همبستگی و بزرگی مسلمانان و عظمت جامعه اسلامی را به تصویر می کشند. تجمعی که در واقع، تولیدکننده یک قدرت بی نظیر برای جهان اسلام است، قدرتی که می تواند گره بسیاری از مسائل را در جهان اسلام بگشاید، قدرتی که می توان با در اختیار داشتن آن، راه را بر افراطی گری و گروه های مدعی اسلام بست.

البته به شرط آن که این قدرت در کانون توجه بزرگان و علمای اسلامی قرار گیرد و برای افزودن بر آن، برنامه های مشخص طرح ریزی شود. این همایش بزرگ اگر مورد توجه بزرگان، علما و رؤسای کشورهای اسلامی قرار گیرد، می تواند ابزاری کارگشا در نیل به اهداف اسلامی باشد، چراکه این اجتماع بزرگ می تواند زمینه ساز قدرت روزافزون مسلمانان و مرهمی بر دردهای پیکره جهان اسلام شود. البته با رعایت دو پیش شرط اساسی؛ اول این که، ما نیز به عنوان افراد جامعه اسلامی با حضور هرچه بیشتر در این همایش و باشکوه تر برگزار کردن این گردهمایی جهانی بر تأثیرگذاری آن بیفزاییم و دوم آن که، راه انحراف این گردهمایی برای آنان که چنین قصد و طمع دارند، بسته شود.

نتیجه گیری
اربعین حسینی و آیین هایی که در آن روز برگزار می شود، نمایشی بی همتا از شور و شعوری اسلامی است که می تواند علاوه بر درمان دردهای جهان اسلام، بهترین و مؤثرترین عامل برای معرفی اسلام حقیقی در جهان باشد. انعکاس گسترده رسانه ای آنچه در بیستم ماه صفر در عراق روی خواهد داد، حتماً مردم سراسر جهان را متوجه اسلام خواهد کرد! آنان کنجکاو می شوند که بدانند این جمعیت عظیم از چه روی در کربلا گرد آمده است؟ آنان بی شک از خود خواهند پرسید که حسین بن علی(ع) کیست که این مردمان، این چنین مشتاقانه برای زیارت مقبره او می شتابند؟!
البته تحقق این مسأله، نیازمند هوشیاری رسانه ای در جهان اسلام و پوشش گسترده و صحیح از مراسم با شکوه اربعین حسینی است. هوشیاری که بی تردید زمینه ساز گسترش یافتن سلوک امام حسین(ع) و اسلام ناب محمدی(ص) در جهان خواهد شد و رویکرد رسانه های استکبار را که مدت هاست پروژه اسلام هراسی و تعریف واژگون از اسلام را دنبال می کنند، بی اثر خواهد کرد.