اما قبل از حضور در یک ناحیه نیاز به شناخت آن منطقه و جغرافیا خاص آن قطعا احساس می شود. دریا نیز به مانند خشکی و آسمان در هر نقطه از این کره خاکی شکل خاص خود را داشته و برای حضور در آن منطقه بایستی ابتدا در این مناطق اقدام به عملیات اکتشافی و نقشه برداری کرد.
به همین منظور است که نسلی از کشتی ها با ماموریت خاص نقشه برداری و شناخت جغرافیایی دریایی طراحی و ساخته شده که با عنوان "شناورهای اقیانوس شناسی" نیز شناخته شده و امروزه در تمام کشورهای پیشرفته فعال می باشند. با تعدادی از این شناورها در این مطلب آشنا خواهیم شد.
کلاس Echo
بدون هیچ شک و شبهه ای کلیه مورخان و متخصصین در این مسئله موافق هستند که قدرت دریایی بود که انگلستان در از یک جزیره کوچک در شمال اروپا تبدیل به یک ابرقدرت جهانی کرد. نیروی دریایی به همراه ناوگان تجاری این کشور رمز قدرت انگلستان در قرن 19 و نیمه اول قرن بیستم میلادی بود.
امروزه نیز با وجود کاهش قدرت انگلستان در عرصه های مختلف این کشور همچنان یکی از بازیگران موثر در صحنه بین المللی بوده و نیروی دریایی انگلیس نیز یکی از این اهرم های قدرت به حساب می آید. در ناوگان نیروی دریایی انگلستان دو فروند کشتی اقیانوس شناسی کلاس Echo وجود دارد که وظیفه نقشه برداری از محیط زیر آب، اجرای عملیات هواشناسی، حمل سامانه های سونار و حتی قابلیت شناسایی مین های دریایی از جمله توانمندی های این کشتی انگلیسی به شمار می آید.
این شناور توان پشتیبانی از عملیات زیرسطحی و آب – خاکی را نیز داشته و می تواند اطلاعات دریافتی خود را زمان واقعی در اختیار نیروهای عملیاتی قرار دهد. سامانه های سونار به منظور کشف اجسام زیر آب و همچنین نقشه برداری از محیط زیر سطح از جمله تجهیزات این شناور به شمار می آید. دو فروند شناور کلاس Echo نیروی دریایی انگلیس وزنی در حدود 3700 تن داشته و دارای 72 نفر خدمه می باشند.
کلاس Planet
شناور بعدی در لیست ما ساخت آلمان بوده و از آن به عنوان پیشرفته ترین کشتی تحقیقاتی در ناتو یاد می شود. از شناور کلاس Planet تنها یک فروند ساخته شده است. در همان نگاه اول ظاهر و طراحی تفاوت آن توجه هر شخصی را به خود جلب می کند. این کشتی با استفاده از اصل طراحی SWATH در آن بهره برده شده است و تنها دو سطح بسیار کم عرض از کف کشتی با آب تماس دارند.
استفاده از این فناوری باعش شده است تا این کشتی بتواند حتی در سرعتهای بالا و در شرایط بد جوی نیز تعادل خود را به خوبی حفظ کند.
این کشتی 3500 تن وزن داشته و می تواند با سرعت 28 کیلومتر در ساعت حرکت کند. تجهیزات نقشه برداری و جستجوی زیرآبی در این شناور آلمانی نصب شده و به غیر از 20 خدمه اصلی کشتی 20 محقق نیز می توانند در هنگام عملیات در دریا در آن حضور داشته باشند. از این شناور تنها یک فروند ساخته شده است که توسط نیروی دریایی آلمان از آن استفاده می شود.
شناور Ronald H. Brown
یکی دیگر شناورهای تحقیقاتی در لیست ما ساخت آمریکا بوده و توسط اداره اقیانوس و هواشناسی آمریکا که زیر نظر وزارت بازرگانی این کشور فعالیت می کند به اجرای عملیات می پردازد.
شناور اقیانوس شناسی Ronald H. Brown برای انجام انواع آزمایش ها و تحقیقات دریایی مجهز شده است. در این کشتی آزمایشگاهی به وسعت 380 متر مربع وجود دارد که دانشمندان می توانند در آن به بررسی کامل نمونه ها و یافته های خود بپردازند. در کنار تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی یک رادار مخصوص هواشناسی نیز بر روی این شناور نصب شده است و متخصصین امکان مطالعه وضعیت جوی را نیز می دهد.
در این شناور قابلیت نصب و کشیدن کابل های مخصوص نوری در دریا نیز ایجاد شده است. یک تیم پزشکی کامل نیز در کنار دانشمندان و خدمه کشتی حضور دارند. طول این کشتی 274 متر و وزن آن 3250 تن است. این کشتی دارای 26 نفر خدمه بوده و 32 نفر محقق است.
اژدهای برفی
شناور بعدی در لیست ما مربوط به قدرت تازه دریایی جهان یعنی کشور چین است. علاقمندان به حوزه دریایی مطلع هستند که این کشور در سالهای اخیر توسعه توان دریایی را در صدر امور خود قرار داده و در حال گسترش کمی و کیفی ناوگان خود است. اما شناور چینی در لیست ما سالها قبل و در اوایل دهه 1990 میلادی توسط اوکراین برای چین ساخته شده است.
این شناور به طول 167 متر و وزن 21 هزار تن در سال 1993 میلادی به چین تحویل داده شد و از آن زمان تا به امروز توسط موسسه تحقیقات قطبی چین مورد استفاده قرار می گیرد. قطب شمال و جنوب در سالهای اخیر صحنه حضور علمی و رقابت شدید بین قدرت ها برای یافتن منابع انرژی و غذایی می باشد. این شناور بزرگ که توسط چینی ها "اژدهای برفی" نامگذاری شده است دارای یک آزمایشگاه به وسعت 100 متر مربع بوده و می تواند تا 128 محقق را به غیر از 38 خدمه خود حمل کند.
قابلیت استفاده از بالگرد و توان شکستن یخ های قطبی و پیش روی در آن مناطق از جمله ویژگی های این شناور چینی می باشد. این شناور در جریان تلاش برای یافتن پرواز مفقود شده MH370 مالزی در اقیانوس هند نیز حضور داشت.
INS Darshak
شناور تحقیقاتی INS Darshak متعلق به نیروی دریایی هندوستان بوده و توسط شرکت کشتی سازی Goa در هندوستان ساخته شده است. این شناور هندی در حال حاضر در منطقه فرماندهی ناوگان شرقی نیروی دریایی هند به عملیات می پردازد. این کشتی هندی بخش عمده ای از فعالیت خود را به امور باستان شناسی و یافتن اشیاء غرق شده در آب مثل شهرهای به زیر آب رفته و یا باقی مانده کشتی های غرق شده گذارنده است.
جستجو برای یافتن شهر غرق شده Poompuhar و یا کشف و بازیابی یک توپ متعلق به کشتی هلندی که در اواخر قرن 18 میلادی نزدیک هند غرق شده است از جمله فعالیتهای این کشتی بوده است. این شناور هندی 1960 تن وزن و 87 متر طول دارد. انواع سامانه های سونار، حسگرهای حرکتی به همراه سامانه های انعکاس صوت مخصوص اکتشافات زیر آبی نیز بر روی این شناور هندی نصب شد.
شناور اقیانوس پیمای ایران؛ آماده عملیاتی شدن
در نهایت بایستی این نکته را ذکر کرد که جمهوری اسلامی ایران نیز چندین سال است که درگیر طراحی و ساخت شناور تحقیقاتی خلیج فارس است. کاوشگر خلیج فارس، شناور تحقیقاتی است که دارای 50 متر طول، 10 متر عرض، 4.5 و 12 متر ارتفاع است و با توجه به حجم مخزن سوخت و امکانات نصب شده، این کاوشگر امکان ماندن در دریا به مدت 4 تا 5 روز را دارد و می تواند 3 هزار مایل دریایی سفر کند.
کاوشگر خلیج فارس ظرفیت اقامت شبانه روزی 27 نفر را دارد که 11 نفر خدمه و 16 محقق هستند. این کاوشگر دارای 2 موتور هزار کیلووات است و 4 آزمایشگاه دارد که تحقیقات در 3 آزمایشگاه شامل آزمایشگاه های خشک و تر صورت می گیرد و آزمایشگاه چهارم تحقیقات انجام شده را آنالیز می کند.
به آب اندازی این شناور تا به امروز چندین مرحله به تاخیر افتاده است و بر اساس آخرین اعلام قرار است تا پایان اردیبهشت ماه به آب انداخته شود. با توجه به اهمیت و حساسیت در اختیار داشتن چنین شناوری، می توان امیدوار بود این پروژه مهم که توسط صنایع دریایی وزارت دفاع در حال ساخت است و قرار است توسط دانشگاههای کشورمان مورد بهره برداری قرار بگیرد، نقش زیادی در توسعه صنعت و اشراف دریایی کشورمان داشته باشد.
