مشرق- شيخ بهايي مرجع تقليد و دانشمند نامدار عصر صفوي است که در دانش‌هاي فلسفه، منطق، هيئت و نجوم ، رياضيات و معماري تبحر داشت.
وي در عصر طلايي هنر اسلامي يعني دوران صفويه، تعداد زيادي از بناها را با تکنولوژي فراتر از عصر خود طراحي کرده و به اجرا درآورد. آثاري همچون مسجد امام اصفهان، نقشه شهر نجف آباد، مهندسي تقسيم آب زاينده رود، طرح ريزي کاريز نجف آباد، حمام شيخ بهايي، معماري حرم امام رضا (ع)، مجموعه کاخ هاي دولتي اصفهان(دولت خانه)، چيني خانه بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي و ... که امروزه از او به يادگار مانده است.

شيخ بهايي درميان ديگر هنرهايش معماري را برگزيد، چراکه معماري هنر ساختن يک تمدن است؛ تمدن اسلامي، و اگر نبود معادلات استکباري حاکم بر محافل بين المللي، به طور حتم دستاوردهاي اين بزرگوار صرفا در زمينه هاي مهندسي و هنر معماري جزء عجايب جهان محسوب مي شد. اين همان چيزي است که مهندسان ايتاليايي و آمريکايي را مسحور خود کرده بود و به تماشاي شمعي نشانده بود که از دانش جاودانه شيخ ، افروخته مي ماند. گرمابه شيخ بهايي همان بنايي است که مهندسان غربي شمع افروخته اش را چند دهه پيش خاموش کردند و اگر همين روند غفلت از داشته هاي فرهنگي مان ادامه يابد، چيزي از بقاياي بناي آن باقي نمي ماند.
شايد گفتن از محاسبات دقيق شيخ بهايي در احداث حمامي که تنها با يک شمع گرم مي شود و يا سنگ هاي قبله نما در مساجد و يا داستان طلسم سازي او براي ايوان ورودي حرم امام رضا(ع) بيشتر ما را با شق علمي وي آشنا کند؛ اما مهمتر از آن حکمت اين دانشمند است که به مدد معماري مي آيد و معماري ايراني اسلامي را واجد اصولي مي کند که ريشه در حکمت الهي شيخ دارد.
حکمتي که چون بر ما پوشيده است، ناگزيريم که از آثار مهندسي او در معماري دم بزنيم:
حمام شيخ بهايي:

گلخن گرمابه اي است که هنوز در اصفهان برجاي مانده و به حمام شيخ بهائي يا حمام شيخ معروف است. اين بنا درميان مسجد جامع و هارونيه در بازار کهنه نزديک بقعه معروف به درب امام واقع است و گلخن گرمابه را چنان ساخته بود که با شمعي گرم مي شده و در زير پاتيل گلخن فضايي تهي تعبيه کرده و شمعي افروخته در ميان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود که شمع تا مدتهاي مديد همچنان مي سوخت و آب حمام بدان وسيله گرم مي شد و خود گفته بود که اگر روزي آن فضا را بشکافند، شمع خاموش خواهد شد و گلخن از کار مي افتد.
فاضلاب مسجد جامع اصفهان توسط لوله‌هاي جمع آوري فاضلاب وارد خزينه حمام مي‌شده است و طبق محاسبات دقيقي که شيخ بهايي انجام داده بود و با طراحي خاص خزينه، اين فاضلاب تبديل به گاز متان مي‌شد که قابل سوختن است. شيخ بهايي با محاسباتي که انجام داده بود، حجم لجن را براي توليد بيوگاز مشخص کرده بود.
مهندسان غربي آن محوطه را شکافتند، شمع فوراً خاموش شد و ديگر از آن پس نتوانستند آن را مجدداً بسازند.
معماران امروز کشور به مهارت شيخ در هنر معماري ايمان دارند و براي آنکه بتوانند سمت و سوي هنر معماري امروز را با حکمت شيخ در معماري پيوند دهند، سوم ارديبهشت و روز بزرگداشت شيخ بهايي را روز معمار ناميده اند.

ديدن تصاوير اين حمام در حال تخريب دلبستگان حکمت شيخ را به ياد اين غزل عارفانه وي مي اندازد:

ساقيا! بده جامي، زان شراب روحاني

تا دمي برآسايم زين حجاب جسماني

خانه? دل ما را از کرم، عمارت کن

پيش از آنکه اين خانه رو نهد به ويراني

ما سيه گليمان را جز بلا نمي‌شايد

بر دل بهائي نه هر بلا که بتواني