مروری بر خاطراتی از امام خمینی که درسایت‌های متعلق به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی هم موجود است می‌توان اصول حاکم بر تفکر و شیوه زندگی امام مستضعفین و کوخ نشینان را شناخت.

۱- «زمانی که حضرت امام به جماران تشریف فرما شدند، آقای جمارانی علاقه داشتند که حسینیه از لحاظ ساختمانی و فرم عمومی اش تغییر یافته و به اصطلاح، محلی تمیز و مدِرن شود. یک روز حضرت امام (س) از طریق حاج سید احمد آقا پیغام دادند که از انجام این کار (تعمیر و تغییر ساختمان حسینیه) امتناع کنید، آقای جمارانی احساس کردند حاج احمد آقا در ادای پیغام حضرت امام (س) چندان مصِر نیست؛ و وقتی آقای جمارانی به کار تعمیر حسینیه ادامه داد، امام عصبانی شدند و پیغام دادند اگر می خواهید اینجا را تعمیر کنید، بگذارید برای وقتی که من از دنیا رفتم.» (پرتوی از خورشید ص ۴۶)

۲- حضرت امام در پی کسب اجازه از ایشان برای ساخت مصلی تهران در اراضی عباس آباد اینگونه می‌نویسند:

با حفظ جهات شرعى در مورد زمین مذکور با پیشنهاد حجتى الاسلام، آقایان: خامنه‏ اى و هاشمى، موافقت مى شود. ان شاء اللَّه در کنار ساختن مصلاى تهران، در ساختن‏ بینش کفر ستیزى مسلمانان موفق باشید. ضمناً سادگى مصلا باید یادآور سادگى محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد. و شدیداً از زرق و برق ساختمان هاى مساجد اسلام امریکایى جلوگیرى شود. خداوند تمامى دست‏ اندرکاران برپا کننده مساجد اللَّه را تأیید فرماید.

تولیت آستان حضرت امام (ره) باید توضیحاتی را درباره ساخت‌وسازها بدهد و بگوید چگونه این سازه‌ها قرار است مردم را به یاد آرمان‌های امام بیندازد! و توضیح دهند اگر امام (ره) زنده بود، با چنین برج و بارویی چگونه برخورد می‌کرد همان امامی که به اعتراف دوست و دشمن دلش برای مستضعفین می‌تپید وقتی در کشورمان حدود ۶ میلیون نفر هستند که می‌خواهند اما نمی‌توانند کار کنند، آدم‌هایی که کهولت سن یا بیماری توان‌شان را گرفته و همه نگاه‌شان به کمک‌های دولت است. کمیته امداد و بهزیستی از این افراد حمایت می‌کنند اما با مستمری‌های ماهانه‌ای که در بیشترین حالت به ۱۰۰هزار تومان در‌ ماه هم نمی‌رسد نمی‌توان از پس «بخور و نمیر» زندگی در روزگار نان سنگک ۱۲۰۰تومانی برآمد.

این افراد از چند مسیر مشخص ممکن است دریافتی داشته باشند. یارانه‌ای که سهم همه مردم است، کمک‌ها متفرقه مردمی و صندوق‌های حمایتی بخش غیردولتی که گاهی هست و گاهی نیست و دست آخر هم مستمری ماهانه. در کمیته امداد به هر مدد‌جوی تحت‌پوشش ماهانه ۵۳هزار تومان داده می‌شود. اگر ۲نفر و خانواده باشند ۶۰هزار تومان، اگر ۳نفر باشند ۷۱هزار تومان و اگر ۴نفر باشند ماهانه ۸۲هزار تومان می‌گیرند. تعداد اعضای خانواده ۵نفر که باشد ماهی ۱۰۰هزار تومان دریافت خواهند کرد و برای افراد بیشتر از ۵نفر هیچ کمکی پرداخت نمی‌شود. در بهزیستی نیز رقم‌ها دقیقا به همین اندازه است. به این ترتیب اگر یک خانواده ۴نفره شامل یک سرپرست معلول، یک همسر بیمار و ۲نوجوان در حال تحصیل داشته باشیم، باید با ۸۲هزار تومان ماهانه‌ای که از کمیته امداد یا بهزیستی می‌گیرند چرخ زندگی‌شان را بچرخانند.

مروری کوتاه بر برخی سخنان امام خمینی در باب مستضعفین و محرومین بیانگر نسبت سازندگان حرم با آرمان‌های خمینی کبیر است.

«شما این انقلاب را به ثمر رساندید و گروههایى که در سرتاسر این کشور این انقلاب را به ثمر رساندند، همان زن و مرد محروم [بودند] و همانهایى که مستضعف هستند و کاخ‏نشین‌ها آنها را استضعاف مى‌‏کنند و اینها ثابت کردند که کاخ‌‏نشین‌ها هستند که ضعیفند و پوسیده‌‏اند و براى این ملت هیچ کارى نکرده‏‌اند و نخواهند کرد » (صحیفه امام، ج‏۱۴، ص: ۲۶۱)

«تنها آنهایى تا آخر خط با ما هستند که درد فقر و محرومیت و استضعاف را چشیده باشند. فقرا و متدینین بى‏بضاعت گردانندگان و برپادارندگان واقعى انقلابها هستند. ما باید تمام تلاشمان را بنماییم تا به هر صورتى که ممکن است خط اصولى دفاع از مستضعفین را حفظ کنیم‏… ما براى احقاق حقوق فقرا در جوامع بشرى تا آخرین قطره خون دفاع خواهیم کرد.» (صحیفه امام، ج‏۲۱، ص: ۸۶ و ۸۷)

«بار سنگین انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی بر دوش قشر مستضعف است و همین گروه هستند که در جبهه و پشت جبهه فداکاری می کنند و نه طبقات بالا: «شما باید توجهتان به این توده‏‌هاى مستضعفى که با زحمت خودشان و رنج خودشان الآن در جبهه‌‏ها مشغول فداکارى هستند که خداوند تأییدشان کند و در پشت جبهه هم مشغول فداکارى هستند و مستضعف‏اند، آن بالاها اینها را ضعیف مى‌‏شمارند و مى‏‌شمردند… برای اینها کار کنید.» (صحیفه امام، ج ‏۱۵، ص: ۷۵)

«با توجه به اینکه بار سنگین انقلاب بر دوش قشر مستضعف است… وظیفه داریم فعالیت و توجه را به نواحى محروم، خصوصاً جنوب شهر، که در رژیم گذشته توجهى به آنها نشده، معطوف کنیم.» (صحیفه امام، ج‏۱۵، ص: ۲۷۳)

«خدا نیاورد آن روزى را که سیاست ما و سیاست مسئولین کشور ما پشت کردن به دفاع از محرومین و رو آوردن به حمایت از سرمایه دارها گردد و اغنیا و ثروتمندان از اعتبار و عنایت بیشترى برخوردار شوند. معاذ اللَّه که این با سیره و روش انبیا و امیر المؤمنین و ائمه معصومین- علیهم السلام- سازگار نیست.» (صحیفه امام، ج‏۲۰، ص: ۳۴۱)

تصاویر زیر مربوط به حرم امام خمینی (ره) است که سایت جماران متعلق به موسسه تنظیم و نشر آثار امام منتشر کرده است.