گروه بین‌الملل مشرق - به نظر نمی رسد، جنگ بین المللی که آمریکا و هم پیمانان منطقه‌اش از شیوخ عرب حوزه خلیج فارس علیه گروه تروریستی تکفیری «داعش» انجام می دهند، فُرم و قالب معمول جنگ را داشته باشد، چراکه در این جنگ همواره یک طرف موضع تهاجمی دارد و طرف دیگر موضع دفاعی.

در این میان گروه تروریستی که قدرت یافتنش طی سال گذشته و سال جاری میلادی مهمترین رخ داد شمرده می شد، رد پایش در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیز مشاهده می شود و علی رغم تلاش این کشورها برای تشدید قبضه امنیتی خود، با این حال داعش به وضوح و بی پروا در این کشورها رخ نمود کرده است.

داعش و عربستان سعودی
(1) منطقه الشرقیه عربستان واقع در شرق این کشور از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون شاهد 9 حمله مسلحانه بوده که بارزترین و مهمترین آن در 3 نوامبر گذشته برابر با روز دهم محرم یا عاشورا در منطقه «احساء» رخ داد که دارای اکثریتی شیعی نشین است.

در این حمله مسلحانه 7 نفر با شلیک افراد مسلح ناشناس کشته شدند تا پس از آن وزارت خارجه عربستان سراسیمه در بیانیه‌ ای اعلام کند که نتوانسته است، هویت این افراد مسلح را مشخص کند و نمی داند که آیا آنها به داعش وابسته هستند یا خیر. در 24 نوامبر حکومت عربستان سر و سامانی به تصریحاتش داد و اعلام کرد که 77 نفر را به عنوان مظنون به دست داشتن در حمله تروریستی منطقه احساء دستگیر کرده است.

بیانیه صادر شده از سوی وزارت کشور عربستان سعودی اظهار می کرد که نیروهای امنیتی این کشور موفق شدند، وسایل و دستگاه‌های ارتباطی الکترونیکی و اسنادی را کشف و ضبط کرده است که ارتباط عاملان جنایت احساء با گروه تروریستی داعش را نشان می دهد.
این بیانیه افزوده بود: اتهام نیمی از افرادی که پیشتر بازداشت شده بودند و تعدادی از آنها دارای تابعیت های خارجی نیز هستند، داشتن رابطه به گروه های تندرو و افراط گرا بود.


(2) در نوار صوتی که در این اواخر توسط پایگاه های مختلف اینترنتی منتشر شده، ابو بکر البغدادی، سرکرده داعش از عناصر این گروه می خواهد، کشورهای شرکت کننده در ائتلاف بین المللی را هدف قرار دهند و به ویژه از عربستان سعودی نام می برد.

بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این اولین باری است که سرکرده داعش اینگونه به ستیزه جویی با عربستان سعودی بر می خیزد. همچنین اولین بار است که از یارانش می خواهد، نقاطی را در این کشور هدف قرار دهند.

به نظر می رسد که عربستان سعودی نیز به خوبی می داند که در نوک پیکان کشورهایی است که داعش به آنها حمله خواهد کرد و به همین دلیل است که ریاض 30 هزار نظامی خود را برسر مرزهای شمالیش با عراق مستقر کرد تا با هرگونه خطر احتمالی این گروه از این منطقه مقابله کند.

(3) در سطح ملی و مردمی رژیم سعودی در گزارش های رسمی خود تلاش می کند، نفوذ داعش بین جوانان عربستان را کم و بی اهمیت جلوه دهد، در حالی که گزارش ها نشان می دهد که 2 تا 3 هزار جوان عربستانی در صفوف داعش و دیگر گروه های تروریستی تکفیری هم مشرب داعش در سوریه در حال جنگ هستند و این جدای از صدها جوان عربستانی دیگری است که در این کشور بازداشت شده و در زندان های عربستان در حبس هستند.


مسئولان سعودی این رقم را در مقایسه با آمار و ارقام 11 هزار نفری سال 2000 که در عربستان به اتهام ارتباط با القاعده دستگیر شدند، بسیار اندک و ناچیز می دانند.

اما برخلاف القاعده، داعش و استراتژی که در قبال عربستان سعودی در پیش گرفته بسیار خطرناک تر از القاعده است. چون القاعده به اندازه داعش نظام ها و رژیم های حاکم را نشانه نمی گرفت و تمرکزش اغلب بر پایگاه و تاسیسات و مراکز خارجی و بیگانه از جمله آمریکایی بود.

(4) در این بین تعامل و ارتباط سعودی ها با داعش در فضای مجازی بسیار بیشتر و گسترده تر است، به ویژه آنکه نظارت بر این فضا بسیار اندک و حتی می توان گفت نظارتی وجود ندارد.

برای درک و فهم میزان همراهی و هواداری سعودی ها با داعش تنها کافی است به این نمونه اشاره کرد که رمضان سال گذشته وقتی ابو بکر البغدادی خود را خلیفه نامید و خواستار بیعت مسلمانان با خود شد، کمپینی تحت عنوان کمپین «یک میلیارد مسلمان برای یاری داعش» راه اندازی شد و بسیاری از پیج ها و تویت های گذاشته شده در پایگاه های اجتماعی توئیتر و فیس بوک که از داعش و ابو بکر البغدادی حمایت کرده بودند، سعودی و از کشور عربستان بودند و تصاویری که از خود در این شبکه ها گذاشته بودند، مانند عناصر داعش صورت های پوشیده در کنار پرچم داعش بود.

این درحالی است که کلیپی ویدئویی در پایگاه های اینترتی منتشر شد که روی دیوارهای شهر «طائف» شعارهایی در حمایت از داعش نوشته شده بود. در این اواخر پایگاه اینترنتی مجله «فورین آویرز» نیز اعلام کرد که حکومت عربستان اقدام به بستن صفحه بیش از 10 هزار کاربر خود در شبکه اجتماعی توئیتر کرد و این جدای از بازداشت صدها کاربر اینترنتی است که در قضایا و مسائل علیه نظام و حمایت از گروه های تروریستی دست داشتند.

(5) اما موضوع بسیار بحث برانگیز و جنجالی در عربستان، انتشار تصاویری از چند عربستانی بود که لباس های نظامی به تن داشته و پارچه نوشته هایی در حمایت از داعش در دست داشتند.

داعش و امارات متحده عربی
(1) قضیه «شبح ریم» بی شک جنجالی ترین و بحث برانگیزترین قضیه در امارات متحده عربی در این اواخر بود و طی آن یک زن نقابدار متهم به کشتن یک آموزگار آمریکایی مقیم ابو ظبی و انداختن وی به فاضلاب یکی از مراکز تجاری جزیره ریم در ابو ظبی شده بود.

با وجودی که دستگاه های امنیتی امارات اعلام کردند که این زن را دستگیر کرده اند و اینکه وی متهم به تلاش برای بمبگذاری خانه یک پزشک مصری مقیم ابو ظبی بوده، اما رسانه های امارات تاکید کردند که این اقدام تروریستی با تاثیر پذیری از افکار و اندیشه های گروه های تندرو تروریستی که دارای پایگاه های اجتماعی و ارتباطی اینترنتی هستند، صورت گرفت.

(2) قضیه دیگری که نشان دهنده نگرانی دستگاه های امنیتی امارات متحده است، قضیه معروف به تیم «جبهه النصره» و «آزادگان شام» است که در آن ده‌ ها جوان که اغلب اماراتی بودند، از سوریه بازگشته و متهم به حضور در صفوف گروه های تروریستی فوق الذکر و همچنین داعش شده بودند.

(3) دستگاه های امنیتی اماراتی تلاش می کنند، با مانور دادن روی این قضیه بر تسلط و نفوذ امنیتی خود تاکید کنند، اما بعد دیگر این قضیه آن است که با وجود قبضه شدید امنیتی شیوخ عرب حوزه خلیج فارس باز این حکومت ها از این گروه ها بیم و وحشت بسیار دارند.

(4) از پیج ها و توئیت هایی که کاربران اماراتی صفحات اجتماعی اینترنتی می گذارند، به راحتی می توان به حمایت آنها از داعش پی برد و این موضوع به خوبی در خصوص قضیه شبح ریم قابل ملاحظه بود که پس از دعوت البغدادی از یاران و هوادارانش در هدف گرفتن کشورهای شرکت کننده در ائتلاف بین المللی ضد داعش رخ داد.

همچنین تصاویر متعددی در شبکه های اجتماعی اینترنتی منتشر شد که نشان دهنده وجود یاران و هوادارانی از این گروه در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است.

داعش و بحرين
(1) ظهور داعش در بحرین به ماه ژوئیه گذشته و به طور مشخص نماز عید فطر سال گذشته باز می گردد که پرچم های داعش در مسجد «الفاتح»، بزرگ ترین مسجد شهر منامه، پایتخت بحرین توسط نمازگزاران به اهتزاز درآمد. این درحالی است که تا آن زمان حکومت بحرین تاکید می کرد، داعش هواداران و طرفدارانی قابل توجهی در این کشور ندارد و حکومت بحرین همه امور را تحت کنترل و نظارت دارد.

(2) قضیه غافلگیر کننده و ناخوشایند برای بحرینی ها اواخر سپتامبر گذشته رخ داد، هنگامی که داعش کلیپ ویدئویی در پایگاه های اینترنتی پخش کرد که 4 جوان عضو این گروه را نشان می داد که تفنگ به دست، درحال بالا رفتن از تپه ای در بیابان بودند. نکته مهم در این فیلم آن بود که تمام این جوانان بحرینی بودند.

همچنین کلیپ ویدئویی که اواخر سپتامبر گذشته در پایگاه های اینترنتی پخش شد، یکی از افسران سابق وزارت کشور بحرین را نشان می داد که افسران پلیس و نیروهای مسلح و ارتش بحرین را به جدایی از دستگاه های ذیربط و پیوستن به داعش دعوت می کرد.

در کنار این افسر سابق بحرینی، یک بحرینی دیگر که نقاب به صورت زده بود، مشاهده می شد. وی ضمن انتقاد از حکومت بحرین و آل خلیفه، پیام های تهدید آمیزی به شیعیان این کشور داد. اگرچه این دو با یکدیگر در مبارزه هستند.

اگرچه این فیلم مورد توجه چندانی از سوی رسانه های بحرینی در آن زمان قرار نگرفت، اما منابع مسئول این کشور در گفتگو با مطبوعات بین المللی تصریح کردند که این فیلم ضربه بزرگی برای مسئولان و حکومت بحرین بود و آنها به این فیلم به عنوان قضیه ای جدی که باید پیگیری شود، نگاه کردند، به ویژه آن بخش از فیلم که ذکر می کرد، داعش دارای یاران و هوادارانی در دستگاه های امنیتی بحرین است.

موضوع بسیار مهم تر و خطرناک تر آن بود که این افسر سابق بحرینی که خود را «محمد عیسی البنعلی» نامیده، وابسته به یکی از خانواده های معروف و با نفوذ بحرین و «ترکی البنعلی»، پسر عمویش، یکی از علمای دینی بحرینی وابسته به داعش است و خانواده البنعلی دارای روابط تجاری و بازرگانی گسترده و عمیق با آل خلیفه است.


این موضوع دلیل عدم تعرض و ممانعت پلیس بحرین و حکومت این کشور به تظاهراتی که سال گذشته مقابل سفارت آمریکا در منامه برگزار شد و در آن ترکی البنعلی که پرچم سیاه داعش را در دست داشت و آن را در آن تظاهرات به اهتزاز در آورده بود، را نشان می دهد. اگرچه ترکی البنعلی تابستان سال 2013 میلادی بحرین را ترک گفت و به داعش ملحق شد.

(3) اواخر سال گذشته میلادی سرتیپ «طارق الحسن»، رئیس دستگاه امنیت عمومی بحرین پیجی در صفحه اینترنتی خود گذاشت که در ذیل آن تصویر گلوله ای مشاهده می شد که روی بدنه آن شعار داعش و سخنانی از عمر بن خطاب نوشته شده بود.

اگرچه این پیج به سرعت حذف شد و سرلشکر الحسن تاکید کرد که از هرگونه فعالیت افراط گرایانه چشم پوشی نخواهد کرد، اما منابع بحرینی بسیاری تاکید می کنند که موجی از حمایت و هواداری از داعش در بحرین مشاهده می شود که پای به صفوف نیروهای امنیتی این کشور گذاشته است.

داعش تا چه اندازه خطری علیه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس شمرده می شود
کسانی که فعالیت و عملکرد داعش را دنبال کرده باشند، به خوبی می توانند، دریابند که این گروه در مناطق خارج از سیطره اش در سوریه و عراق، از خط مشی تبعیت می کند که در آن خشونت و مرکز گرایی کمتری مشاهده می شود.

در مواردی خاص و معدود داعش اقدام به حمایت از گروه های مسلح تروریستی می کند که دیدگاه و مشربی مشابه و نزدیک به این گروه دارند و در مبارزات مسلحانه این کشورها علیه حکومت اشان یا منافع کشورهای خارجی در کشورشان مشارکت می کند.

بالطبع تمام این حمایت ها و کمک ها مشروط به آن است که این گروه‌ها با البغدادی بیعت کرده باشند، مانند آنچه در خصوص گروه «انصار بیت المقدس» در مصر و گروه «جنبش الشباب» در سومالی و گروه «بوکو حرام» در نیجریه شاهد آن بودیم.

اما غیر از آن موارد دیگری از فعالیت داعش نیز مشاهده شده است و آن شامل کشورهایی می شود که شرایط امنیتی در آنها اجازه شکل گیری ساختار سازمانی و گروهی واضح و عیان وجود ندارد.

در این کشورها داعش یاران و عناصر خود را در مناطق مختلف کشور پراکنده می کند، به گونه ای که هیچ ارتباط سازمان واضح و آشکاری بین آنها وجود ندارد و یا هیچ سرکرده یا مرجعی تحت عنوان فرمانده و رهبر ندارند.

در این شرایط فعالیت داعش پراکنده و بی برنامه خواهد بود و فعالیت هایی را شامل می شود که البغدادی در پیام های خود عناصرش را به آن دعوت می کند، مانند فراخوان جهاد البغدادی در تمام نقاط جهان از جمله کشور عربستان سعودی.

از آنچه گذشت برداشت می شود که عملکرد و خط مشی داعش در خارج از سوریه و عراق به شکل قابل توجهی بر نفوذ در دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی کشورهای دیگر آن هم در سطوح متوسط و متوسط رو بالاست، به همین دلیل اتفاقی نیست، اگر مشاهده می شود که برخی عناصر ساده و درجه پایین دستگاه های امنیتی بحرین و عربستان و امارات حمایت و جانبداری خود را از داعش اعلام کنند.

شاید بتوان تصویر واضخ تر در این خصوص را در مصر و در عملیات کمین «کرم القوادیش» مشاهده کرد که در آن افسران سابق ارتش این کشور متهم هستند.

از آنچه گذشت برداشت می شود که تدابیر امنیتی شدیدی که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس اتخاذ می کنند، موجب می شود، داعش نتواند، به راحتی و به شکلی برنامه ریزی شده و سازمان دهی شده در این کشورها فعالیت کند، حداقل در برهه کنونی، به همین دلیل سیاست هدف گیری پراکنده و برنامه ریزی نشده در این کشورها دنبال خواهد شد.

اما تلاش هایی که داعش برای نفوذ در دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی این کشورها انجام می دهد، تاکید می کند که این گروه برای نفوذ در این کشورها برنامه ریزی کرده و در صورت به وجود آمدن امکان نفوذ در دستگاه های امنیتی و اطلاعاتی، امکان هدف گرفتن حکومت و رژیم های این کشورها نیز برای داعش فراهم می گردد.