به گزارش مشرق، یکی از اصول مهم در انسان شناسی قرآنی این است که خداوند در درون انسان مجموعه ای از تمایلات طبیعی را قرار داده است. این خواسته ها را نه می توان تعطیل کرد و نه می توان در استفاده از آنها افراط کرد؛ بلکه باید تعدیلشان کرد تا به اوج انسانیت رسید. قرآن کریم در آیات 14 و 15 سوره مبارکه آل عمران می فرماید: «علاقه و کشش به امور مادی، مانند زن، فرزند، ثروت، مرکب های زیبا و خوراک، برای انسان ها زیبا جلوه داده شده؛ این ها سرمایه زندگی دنیاست نه سرانجام نیکو که نزد خداست. برتر از این تمایلات برای اهل تقوا که از همین سرمایه ها در کمال تعادل استفاده می کنند در نزد خداوند قرار دارد یعنی سرای جاودان که در آن باغ هایی است که نهرها از پای درختانش می گذرد و همسرانی پاکیزه البته در کنار خشوندی خداوند و خدا به بندگانش بیناست».

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «نخستین چیزی که به وسیله آن معصیت خدا انجام شد، افراط در شش چیز است: دوستی دنیا، دوستی ریاست، علاقه به خوردن، علاقه به خوابیدن، راحت طلبی و زن بارگی.» (1)

یکی از اصحاب امام صادق (ع) از آن حضرت (ع) پرسید: فرشته برتر است یا انسان؟ حضرت (ع) به نقل از امیرمومنان علی (ع) فرمودند: «خداوند در فرشتگان فقط عقل را بدون هر گونه خواهش نفسانی قرار داده و در چارپایان امیال و خواهش های طبیعی را بدون عقل قرار داده است و در آدمی زاده هر دو را قرار داده است. هر انسانی که عقلش بر خواهش های طبیعی اش غلبه کند از فرشتگان برتر است و هر کس خواهش های طبیعی اش بر عقلش غالب شود، از چارپایان هم بدتر است.» (2)

امیرمومنان علی (ع) نیز می فرمایند: «خداوند انسان را دارای نفس ناطقه آفریده؛ اگر آدمی آن را با علم و عمل بپروراند، شبیه موجودات عالم قدس می شود و اگر اعتدال یابد و از افراط و تفریط سالم بماند با موجودات آسمانی همسان می شود.» (3)

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند: «کسی که مشتاق بهشت باشد، به سوی خوبی ها شتاب دارد و کسی که از عذاب خدا بترسد، ترک شهوترانی ها براش آسان است، کسی که منتظر مرگ باشد لذت های مادی تمام همتش نخواهد بود و کسی که به دنیا بی رغبت باشد، مصیبت ها برایش ناچیز است.» (4)

*برگرفته از شرح موضوعی قرآن کریم، محمد علی دولت

پی نوشت ها:
1- محاسن، ج 1، ص 295
2- علل الشرایع، ج 1، ص 4
3- غرر الحکم، حکمت5885
4- مکارم الاخلاق، ص 447