در این راستا نقش رسانه های جریان اصلاحات برای معرفی کاندیداها و لیست‌های انتخاباتی اصلاح طلبان برای ورود به انتخابات مجلس شورای اسلامی را نمی‌توان نادیده گرفت. روزنامه ها و رسانه هایی که به نوعی تریبون احزاب و شخصیت‌های مختلف جریان اصلاح‌طلب هستند و کنش و واکنش‌های درون جریانی خود را برای اطلاع رسانی به مردم منعکس می کنند.
در این راستا با رصد رسانه‌های اصلاح طلبان و اظهارات شخصیت های فعال اصلاح طلب می توان وضعیت ورود آنها را به عرصه انتخابات ارزیابی کرد. فعالین اصلاح‌طلب و رسانه‌های متبوع آنها تاکنون ۸ ضلع انتخاباتی خود را برای ورود به انتخابات مجلس شورای اسلامی معرفی کرده‌اند که در زیر به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
۱- شورای مشورتی اصلاح‌طلبان
شورای مشورتی اصلاح طلبان از سال ۹۲ تاکنون چندین برهه را پشت سر گذاشته است و ساختارهای مختلفی را تجربه کرده است تا بتواند در فرآیند انتخابات‌ها تاثیرگذار باشد؛ اما با گذشت زمان و ظهور شخصیت‌ها و احزاب جدیدی در جریان اصلاحات کارکرد این شورا تحت تاثیر قرار گرفت و به عنوان عاملی برای انشقاق اصلاح‌طلبان دسته‌بندی شد.
شورای مشورتی بعد از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم فاز جدید فعالیت‌های خود را با ساختار جدیدی شکل داد. در ساختار جدید موسوی لاری وزیر کشور دولت اصلاحات مسئول امور استان‌های شورا و صفدر حسینی مسئول هماهنگی شورا با سایر اصلاح‌طلبان شد. همچنین در این دوره تعداد اعضای شورای مشورتی از ۴۶ نفر به ۸۰ نفر رسید. با افزایش تعداد اعضا ولی جای خالی محمدرضا عارف همچنان در جلسات مشورتی مشاهده می‌شد تا اینکه عارف اعلام کرد در جلسات شورای مشورتی شرکت نمی‌کند و برای خودش شورای مشورتی دارد.
محمدرضا کاشفی نیز از اعضای شورای مشورتی اصلاح طلبان درباره نحوه فعالیت شورای مشورتی نیز می گوید: «استفاده از نظرات هاشمی‌رفسنجانی، ناطق نوری و سیدحسن خمینی مدنظر خاتمی است؛ البته استفاده از نظرات سایر اشخاص و حتی اصولگرایانی که نگاه ملی به مسائل دارند در انتخابات مجلس آینده از سوی شورای مشورتی دنبال می‌شود».
۲- شورای هماهنگی جبهه اصلاحات
شورای هماهنگی جبهه اصلاحات به عنوان یکی از شوراهای اصلاح‌طلبان از سال گذشته فعالیت‌های انتخاباتی خود را آغاز کرد. بر همین اساس در ۲۱ مهرماه ۹۳ اعضای هیات رئیسه «محسن رهامی» برای ریاست این کمیته انتخابات انتخاب کردند.
محسن رهامی سفرهای استانی خود را در موضوع انتخابات در همان سال ۹۳ کلید زد و گفتگوهایی را با شخصیت‌ها و احزاب مختلف اصلاح‌طلب انجام داد. رایزنی‌های رهامی برای انتخابات مجلس با دولت نیز صورت گرفت، تا جایی که در اوایل سال ۹۴ اعلام کرد «مجید انصاری رابط اصلاح‌طلبان با دولت است».
در این میان هیچگاه خبری از رایزنی محسن رهامی با محمدرضا عارف برای انتخابات مجلس دهم منتشر نشد؛ در حالی که وی معتقد بود عارف ضلع جدید اصلاح‌طلبان برای ورود به انتخابات مجلس دهم است. رهامی در این رابطه معتقد است: «آقای عارف خودش به‌تنهایی وارد صحنه شده است، نه به‌عنوان کاندیدای آقای هاشمی یا کاندیدای شورای هماهنگی، بلکه به تنهایی وارد صحنه شده و توانسته بخشی از نیروهای نخبه جامعه را با خود همراه کند. این نیروها در تهران و شهرستان‌ها همراه وی هستند».
به هر حال رئیس کمیته انتخابات سعی کرد بتواند در بین اصلاح‌طلبان وفاقی را ایجاد کند اما تلاش‌های وی در کمیته انتخابات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات نافرجام ماند زیرا در نهایت اصلاح‌طلبان تصمیم گرفتند با انحلال این کمیته، شورای عالی سیاستگذاری را تشکیل دهند تا این شورا بتواند به ریاست عارف مسیر وحدت اصلاح‌طلبان را هموار کند.
در حالیکه برخی رسانه‌ها از انحلال کمیته انتخابات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات خبر دادند اما محسن رهامی این خبر را شایعه عنوان کرد و گفت: «تمام کمیته‌های این شورا دائمی است و منحل نمی‌شود».
بنابراین کمیته انتخابات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات مطابق گفته رهامی، به عنوان یکی از اضلاع تاثیرگذار در جریان اصلاحات، فعالیت‌های انتخاباتی خود را همچنان ادامه می‌دهد.
۳- شورای راهبردی اصلاح‌طلبان
در کنار شورای مشورتی و شورای هماهنگی، شورای دیگری با عنوان «کمیته راهبردی اصلاح‌طلبان» به ریاست عبدالواحد موسوی‌لاری شکل گرفت و اوایل امسال بود که روزنامه اعتماد درباره شکل‌گیری این کمیته نوشت: «پس از توافق میان شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و شورای مشورتی اصلاح طلبان ١٢ چهره اصلاح طلب شورای راهبردی انتخابات را به ریاست سید عبدالواحد موسوی لاری تشکیل داده اند. این ١٢ نفر به همراه رابطین ملی در استان ها حلقه ای ١٠٠ نفره را تشکیل می دهند».
تشکیل کمیته راهبردی سرآغازی برای اختلاف‌های جدید اصلاح‌طلبان شد و شخصیت‌های مختلف سیاسی اصلاح‌طلب از نحوه شکل‌گیری و فعالیت‌های شورای راهبری انتقاد کردند. رسول منتجب‌نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی به تشکیل این شورا انتقاد کرد و گفت: «کمیته راهبردی اصلاح‌طلبان را مسیر انحرافی می‌دانم».
مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردمسالاری هم به تشکیل شورای راهبردی واکنش نشان داد و تصریح کرد: «مرجعیت با شورای هماهنگی جبهه اصلاحات است و شورای راهبردی هم باید با ما هماهنگی داشته باشد».
همچنین احمد شریف سخنگوی جبهه اصلاح‌طلبان نیز در این رابطه گفت: «ما منتقد شورای راهبردی آقای موسوی‌لاری هستیم، چرا که محور شورای راهبردی در استان‌ها افرادی هستند که سوابق اجرایی و سبقه اصلاح‌طلبی دارند که این موضوع ضربه می‌زند. یعنی اگر این را به کل کشور تعمیم دهیم و برای خرد جمعی ارزش قائل نشویم ضربه خواهیم خورد».
محمدجواد حق‌شناس عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی نیز شورای راهبردی را مرجع تصمیم‌گیرنده برای اصلاح‌طلبان ندانست و تاکید کرد: «برای انتخابات آینده ۴ مرجع تصمیم‌گیر وجود دارد، شورای هماهنگی اصلاح‌طلبان، جبهه اصلاح‌طلبان که ترکیبی از احزاب اصلاح‌طلب جدید است، شورای مشورتی رئیس دولت اصلاحات و شورای مشورتی محمدرضا عارف که این مربع علی‌القاعده در هماهنگی با هم هستند».
۴- شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان
در حالی که شورای مشورتی و شورای هماهنگی جبهه اصلاحات بدنبال سامان‌دهی موضوع وحدت اصلاح‌طلبان و تئوریزه کردن استراتژی ورود به انتخابات مجلس دهم هستند، شورای عالی سیاستگذاری اصلاحات شکل گرفت تا سناریوی وحدت اصلاح‌طلبان را دنبال کند؛ اما این شورا سرآغاز انشقاق دیگری در مسیر اصلاح‌طلبان شد.
عبدالواحد موسوی لاری به عنوان عضو هیات رئیسه «کمیته راهبردی اصلاح‌طلبان»، در ابتدای راه تشکیل شورای سیاستگذاری به عدم تمایل خود برای حضور در هیئت رئیسه این شورا اذعان کرد و گفت: «من قبل از رأی‌گیری به آقای مبلغ یادداشت دادم که من نامزد هیچ مسئولیتی در این جمع نیستم و بنا ندارم به‌عنوان عضو هیئت رئیسه کمک کنم اما ظاهرا یا این خواسته مطرح نشد و یا اینکه دوستان به آن توجهی نکردند».
وی تأکید کرد: «من بنا نداشته و ندارم که عضو هیئت رئیسه باشم اما درصورتی‌که دوستان بپذیرند من در کنار دوستان خواهم بود. نمی‌خواهم به‌عنوان عضو هیئت رئیسه به ایفای نقش بپردازم. به دکتر عارف گفتم و به آقای رسولی هم یادداشت دادم اما یا مطرح نشده و یا دوستان لطف داشته‌اند و به من رأی داده‌اند. اما امیدوارم بتوانم متقاعدشان کنم که عضو هیئت‌رئیسه نباشم».
در این میان «محمدعطریانفر» از چهره های شاخص حزب کارگزاران سازندگی در مورد محوریت شورای عالی سیاستگذار ی اصلاح طلبان به ریاست محمدرضا عارف گفت: «ما هیچ وقت با وجود خاتمی، محوریت دیگری از جمله عارف، مشارکت، ندا و اعتماد ملی را نمی‌پذیریم».
وی تاکید کرد: «شورای عالی سیاستگذاری وظیفه انتخاباتی ندارد و بیشتر نقش حکمیت را خواهد داشت. وظيفه اين شورا نظارت، صيانت و تنظيم يک سري اصول است که فعاليت اصلاح‌طلبان را همگرا و همسو کند».
۵- حزب کارگزاران سازندگی
حزب کارگزاران سازندگی که ادعای پدرخواندگی اصلاح‌طلبان را دارد، تاکنون تئوری‌های مختلفی از نحوه ورود به انتخابات از سوی غلامحسین کرباسچی دبیرکل این حزب مطرح کرده است. وی ابتدا ائتلاف «هاشمی‌رفسنجانی، خاتمی، ناطق‌نوری و روحانی» را برای ورود به انتخابات مطرح کرد که حتی در درون حزب متبوعش هم مورد استقبال قرار نگرفت؛ تا جایی که حسین مرعشی سخنگوی حزب کارگزاران گفت: «این تئوری نظر شخصی کرباسچی بود».
مرعشی چندی پس از تئوری کرباسچی، مدل ورود اصلاح طلبان به انتخابات را همان مدل ورود به انتخابات ۹۲ پیشنهاد کرد: «در بخش استراتژی‌ها، ما با رعایت حساسیت‌ها و خط‌قرمزهای نظام در انتخابات فعال خواهیم بود، یعنی به دنبال عناصر و نیروهایی می‌رویم(هم ما و هم جبهه اصلاحات) که مقبولیتی در مردم و نظام داشته باشند. بنا نداریم با فرمانی وارد انتخابات شویم که کاندیداهای‌مان رد صلاحیت شوند و بعد به اختلاف نظر با دستگاه‌های نظارتی کشیده شویم. ما تصمیم خود را گرفته‌ایم که مدل انتخابات ۹۲ را انجام بدهیم».
در روزهای اخیر نیز بار دیگر کرباسچی راه و روش جدیدی را برای اصلاح‌طلبان تجویز کرد و گفت: «اصلاح‌طلبان با توجه به مشکلات و معضلات کشور، باید به دنبال یارگیری از طرف مقابل باشند؛ ما نباید انحصارطلب باشیم و بگوییم هرکسی از اول اصلاح‌طلب بود، در دایره ماست. باید هرکسی که سیاست خارجی و داخلی دولت را قبول دارد، معتدل است و از افراط دوری می‌کند را جزو یاران خودمان تلقی کنیم».
اظهارات دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی واکنش‌های بسیاری را در درون اصلاحات در پی داشت. رسول منتجب‌نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی در واکنش به اظهارات کرباسچی گفت: «ائتلاف اصلاح‌طلبان با اصولگرایان میانه مثل لاریجانی و مطهری شایعه است».
روزنامه اصلاح‌طلب آرمان نیز طی گزارشی در همین رابطه نوشت: «در انتخابات مجلس گروه‌ها متوسل به یارگیری از رقیب نخواهند شد و در لیست‌های خود تنها نام هم‌طیفان و هم‌حزبی‌هایشان را خواهند نوشت و نیاز به یارگیری از رقیب نیز ندارند».
روزنامه آرمان در واکنش به اظهارات کرباسچی، سخنان وی را نقطه افتراق کارگزاران با سایر اصلاح‌طلبان عنوان کرد.
۶- راهبردهای حزب اعتماد ملی
رسول منتجب‌نیا به عنوان قائم مقام حزب اعتماد ملی همواره با تئوری‌های متعدد حزب کارگزاران سازندگی و شورای راهبردی اصلاح‌طلبان مخالفت و انتقادات خود را با صراحت مطرح کرده است. زمانی هم در کنار انتقادها، پیشنهاد «جبهه فراگیر اصلاحات» را داد. وی در گفتگویی با هفته نامه صدا گفت: «ما تصمیم داریم در انتخابات مجلس حضور فعال داشته باشیم. از سال گذشته هم من پیشنهاد کرده بودم که جبهه فراگیر اصلاحات تشکیل شود».
از سوی دیگر این اظهارات با مخالفت دیگر گروههای اصلاح طلب مواجه شد. «آذر منصوری» عضو شورای مرکزی حزب منحله مشارکت در واکنش به طرح تشکیل جبهه فراگیر اصلاحات اظهار کرد: «هدف جدی‌تری که باید در انتخابات دنبال کنیم این است که از قبل انتخابات بتوانیم تشکیلات فراگیر و سراسری اصلاح‌طلبان را سازماندهی کنیم؛ موضوعی که شورای مشاوران خاتمی هم روی آن کار کرده است».
با این حال این طرح همچنان در دستور کار حزب اعتماد ملی است ولی هنوز نتوانستند برای تشکیل این جبهه اقدام موثری را انجام دهند.
۷- سهمیه‌خواهی زنان برای لیست انتخابات مجلس
فاطمه راکعی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو جبهه منحله مشارکت در گرماگرم فضای انتخاباتی که اصلاح‌طلبان در هر جایگاهی به دنبال تئوریزه کردن اصول وحدت هستند، از تصمیم اصلاح‌طلبان برای پذیرش ۳۰ درصدی بانوان در لیست‌های انتخاباتی مجلس دهم خبر داد.
راکعی از موافقت رئیس دولت اصلاحات با پیشنهاد اختصاص سهیمه به بانوان برای لیست انتخابات مجلس خبر داد و تصریح کرد: «در این برهه و در انتخابات پیش‌رو شعار جمعیت زنان نواندیش حضور ۵۰ درصدی زنان در مجلس بوده است. در این زمینه نیز از ماه‌ها پیش با بزرگان اصلاحات وارد گفتگو شدیم و با ۳۰ درصد حضور زنان آن هم نه به عنوان سهمیه‌بندی موافقت شد».
در همین راستا نیز کانال تلگرام مجمع اصلاح‌طلبان نیز لیستی از نامزدهای احتمالی بانوان اصلاح‌طلب برای انتخابات مجلس دهم را منتشر کرد.
بنا بر گزارش این کانال تلگرامی «نعیمه اشراقی، سهیلا جلودار زاده، الهه کولایی، فاطمه راکعی، فاطمه تندگویان، جمیله کدیور، فاطمه داداشیان، اعظم طالقانی، شهربانو امانی، مریم جمشیدی، شهلا اعزازی، زهرا نژاد بهرام، ژیلا بدیهیان، زهره عالی پور، فاطمه چهل امیرانی، زهرا پیشگاهی فرد» کاندیداهای احتمالی انتخابات مجلس دهم خواهند بود.
۸- دولت یازدهم و انتخابات
اواخر دی‌ماه ۹۳ بود که حزب اعتدال و توسعه با محوریت محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت، همایشی را برگزار کرد. همایشی که سایر شخصیت‌های دولت از جمله محمود واعظی وزیر ارتباطات، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرتضی بانک معاون کل نهاد ریاست جمهوری حضور داشتند. این همایش شائبه‌های فعالیت‌های انتخاباتی دولت را قوی کرد تا اینکه حسین مرعشی عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی از فعال شدن ستادهای انتخاباتی روحانی برای انتخابات مجلس توسط نوبخت خبر داد.
چندی بعد هم محسن رهامی رئیس کمیته انتخابات شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در مورد فعالیت‌های انتخاباتی دولت گفت: «مجید انصاری رابط دولت و اصلاح‌طلبان است». رهامی همچنین تاکید کرد: «:برخی فعالیت‌های نوبخت در استان‌ها شبهه انتخاباتی دارد».
وی با بیان اینکه «ابلاغیه‌های نوبخت برای برنامه‌ریزی استان‌ها را دارای شائبه فعالیت‌های انتخاباتی دولت در انتخابات» دانست و گفت: «اگر نوبخت ابلاغ‌ها را به‌عنوان شورای برنامه‌ریزی استان داده است باید گفت استان‌ها شورای برنامه‌ریزی دارند که زیر نظر استاندار است و باید فقط کار اجرایی تحت نظر استانداران انجام دهند و آقای نوبخت نمی‌تواند کنار شورای برنامه‌ریزی استان که قانون رسمی است، شورای دیگری ایجاد کند، ولی اگر به‌عنوان معاون رئیس جمهور ابلاغ دهد و بگوید آنها می‌خواهند کار تبلیغاتی انتخاباتی کنند، خلاف قانون است و اما اعتراض خواهیم کرد. در جلسات خصوصی شورای هماهنگی اصلاحات هم مطرح شده که منظور از این ابلاغ‌ها چیست».
از سوی دیگر غلامعلی دهقان سخنگوی حزب اعتدال و توسعه نیز از لیست حزب متبوع خود برای انتخابات خبر داد و اعلام کرد: «در شرایط کنونی حزب اعتدال و توسعه با اصلاح‌طلبان مشترکات و تفاوت‌هایی دارد که هر کدام باید در جایگاه خود مورد بررسی قرار بگیرد. حزب اعتدال و توسعه با اصولگرایان معتدل نیز دارای اشتراکات و تفاوت‌هایی است که هر کدام از این تفاوت‌ها و اشتراکات ممکن است سرنوشت و کیفیت حضور در انتخابات آینده را مشخص کند. در شرایط کنونی بسیاری از لیست‌های انتخاباتی که به نام اعتدال‌گرایان منتشر می‌شود در واقع تنها نام اعتدالی دارند و برخی از افراد حاضر در این لیست‌ها معتدل نیستند و مشی اعتدالی ندارند. در نتیجه لیست ارائه شده توسط حزب اعتدال و توسعه دارای تشابهات و تفاوت‌هایی با لیست اصلاح‌طلبان و همچنین اصولگرایان معتدل است اما مستقل خواهد بود».
در این میان اظهارات دهقان مبنی بر انتشار لیست جدا از سوی حزب منتسب به دولت با واکنش اصلاح‌طلبان همراه شد. رسول منتجب‌نیا به دولت هشدار داد که نباید از اصلاح‌طلبان فاصله بگیرند: «بنده این تصمیم را به صلاح دولت نمی‌دانم ولی بالاخره آنها به جمع‌بندی رسیده‌اند و نظر آنها مهم است».
به گفته قائم مقام حزب اعتماد ملی «قدرتمند‌ترین پشتوانه‌ای که دولت میان مردم و گروههای سیاسی دارد جناح اصلاح‌طلب است و اگر اصلاح‌طلب‌ها از دولت فاصله بگیرند برای دولت مشکل به وجود خواهد آمد».
همانطور که مشاهده می‌شود ۸ ضلع انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای ورود به انتخابات مجس دهم فعالیت می‌کنند ولی همواره در مانور رسانه‌ای از انسجام و وحدت روزافزون در عرصه انتخابات خبر می‌دهند، در حالی که راه دشواری برای وحدت اصلاح‌طلبان و در نتیجه آن ارائه لیستی واحد و متوازن در انتخابات پیش روی مجلس به چشم می‌خورد.
