گروه بین‌الملل مشرق - سرکوب و حکومت نظامی ترکیه 200 هزار نفر از کردها را در جنوب شرق ترکیه آواره کرده است. پس از اعلام جنگ ترکیه علیه حزب کارگران کردستان (پکک)، که منجر به شکست آتش بس دو ساله میان دولت ترکیه و این حزب شد، ارتش و نیروهای امنیتی ترکیه یا حدود 10هزار نیرو و با استفاده از توپخانه، بالگرد و تانک این مناطق را مورد حمله قرار داد. حمله‌ای که شهرهای عمدتا کردنشین این مناطق را به مخروبه و شهر مردگان تبدیل کرده است.
تمرکز حملات ترکیه روی شهرهای دیاربکر، سیلوپی، جیزره و نصیبین است. به گزارش روزنامه «تودی زمان» ترکیه، از شروع این حملات در ماه جولای، این منطقه شاهد دومین موج بزرگ مهاجرت از اوایل دهه 1990 بوده است. در ناحیه «سور»، استان دیاربکر، ده‌ها هزار نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. سی‌ان‌ان ترک به نقل از ساکنان مناطق درگیری گزارش داد که شهرهای مناطق درگیری دقیقا به میدان جنگ تبدیل شده‌اند. منازل و مغازه‌ها به واسطه گلوله‌باران بی‌وقفه بالگردها و تانک‌های ارتش ترکیه ویران شده‌اند. مدارس شهر «جیزره» تعطیل و تهیه آب و مواد غذایی برای ساکنان منطقه بسیار دشوار شده است. مضاف بر این که برق مناطق درگیری هم معمولا قطع است.
مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که فقط در درگیری‌های یک هفته اخیر، 168 شبه نظامی کرد را کشته‌اند. از سوی دیگر، «حزب دموکراتیک خلق‌ها»، حزب وابسته به کردها در ترکیه، اعلام کرد که در همین حملات، 31 غیرنظامی هم کشته شده‌اند. دیده‌بان حقوق بشر گزارش داد که در 6 ماه گذشته در مناطق کردنشین، دست کم 100 مورد کشته شدن زنان و کودکان را ثبت کرده است.
همزمان، در شهرهای دیاربکر و جیزره، پلیس و نیروهای امنیتی، تظاهرات کردهای معترض را با خودروهای آب‌پاش و گاز اشک آور سرکوب میکنند. در روزهای اخیر، تظاهرات صدها نفر از طرفداران حقوق کردها در میدان «تقسیم» استانبول هم توسط پلیس ترکیه به شدت سرکوب شد.
رجب طیب اردوغان، هدف از حملات نظامی به جنوب شرق ترکیه را، هدف قرار دادن «تروریست‌ها» و «جدایی‌طلبان» و یکسره کردن کار «پکک»، یک بار برای همیشه، اعلام کرد:
«این نبرد علیه سازمان‌های تروریستی تا آخر و بدون وقفه ادامه خواهد یافت.»
این در حالی است که در چند هفته اخیر، واحدهایی از ارتش ترکیه، به صورت یکجانبه و غیرقانونی وارد شمال عراق شده‌اند. بهانه این مداخله آشکار، آموزش نیروهای کرد در برابر داعش عنوان شد. این در حالی است که دولت عراق بارها اعلام کرده که هرگز از ترکیه تقاضای کمک نکرده و این اقدام ترکیه را مصداق بارز «نقض حاکمیت ملی عراق» خوانده است. ناظران هدف این اقدام ترکیه را از بین بردن پایگاه اصلی «پکک» در ارتفاعات قندیل در شمال عراق می‌دانند.
در ماه جولای، در پی انجام چند عملیات تروریستی در ترکیه که منجر به کشته شدن حدود 100 شهروند این کشور شد، دولت ترکیه مواضع شبه‌نظامیان کرد را به شدت مورد حمله قرار داد. این در حالی بود که داعش مسوولیت این اقدامات تروریستی را که عمدتا کردهای ترکیه را هم هدف قرار داده بود، به عهده گرفت.
حمله تروریستی ماه جولای در شهر کردنشین سوروچ ترکیه
اما دولت ترکیه به جای در پیش گرفتن اقدامات جدی علیه داعش، دامنه حملات خود به کردها را افزایش داد و به آتش بس دو ساله با «پکک» پایان داد. با وجود این که رد پای داعش در عملیات تروریستی آنکارا در ماه اکتبر (بزرگترین حمله تروریستی در تاریخ معاصر ترکیه) هم آشکار بود، باز هم دولت ترکیه در عمل نشان داد که تمایلی به برخورد جدی با داعش ندارد و سرکوب کردها را هدف خود قرار داده است.
حمله تروریستی ماه اکتبر در آنکارا
لحظه انفجار در آنکارا
حزب کارگزان کردستان(پکک) که توسط عبدالله اوجالان تاسیس شد، از 1984 بر سر خودمختاری با دولت ترکیه درگیر است. این حزب از سوی دولت ترکیه، ایالات متحده و ناتو یک گروه تروریستی محسوب می‌شود.
عبدالله اوجالان رهبر پکک که در ترکیه زندانی است
این درگیری 30 ساله تاکنون حدود 40 هزار کشته بر جای گذاشته است. با این حال، در یکی دو سال اخیر که داعش به بزرگترین خطر امنیتی منطقه تبدیل شده است، پکک هم در کنار سایر نیروهای کرد، با داعش می‌جنگد. انتظار می‌رفت که در چنین شرایط حساسی، اولویت اول دولت ترکیه، کمک به نابودی داعش باشد و تا حدی انعطاف خود را در برابر نیروهای کرد بالا ببرد (دست کم به روند آتش‌بس دوساله ادامه دهد).
نیروهای پکک علیه داعش
اما حملات سنگین اخیر ترکیه، که به جای داعش، کردها را هدف گرفته، نشان می‌دهد که اولویت‌های ترکیه در منطقه با سایر کشورهای منطقه متفاوت است، و دست کم در این برهه ترکیه داعش را چندان خطری برای خود نمی‌بیند. کما این که در ماه‌های اخیر، هر اتفاقی که در ترکیه افتاده است، انگشت اتهام دولت ترکیه به سوی کردها نشانه رفته است. حتی در پی انفجارهای تروریستی آنکارا در آستانه انتخابات (که نقش داعش در آن ثابت شده است)، احمد داوود اوغلو، نخست وزیر، این اقدامات را کار کسانی دانست «که می‌دانند در انتخابات پیروز نخواهند شد.» (یعنی احزاب کرد).
حمله تروریستی علیه حزب دموکراتیک خلق ها وابسته به کردهای ترکیه
از حدود یک ماهی که از اعلام به اصطلاح کارزار هوایی ترکیه علیه داعش می‌گذرد، عملا هیچ آماری از واردشدن تلفات به داعش در این حملات هوایی در دسترس نیست و اصولا از ابتدا هم حمله به داعش از سوی ترکیه چندان جدی گرفته نشد، چرا که اسناد و مدارک نشان‌دهنده ارتباطات دولت ترکیه با داعش، مدت‌هاست که از پرده بیرون افتاده است. در عین حال، تاکنون حدود 1000 نفر از نیروهای کرد (شامل پکک) در حملات ترکیه (عمدتا در حملات هوایی) کشته شده‌اند. نیروهایی که جزو زبده‌ترین نیروهای فعلی در مقابله با تروریست‌های داعش هستند.
کارزار هوایی علیه داعش یا برضد کردها؟
در حال حاضر، تمرکز حملات ارتش و نیروهای امنیتی ترکیه، شهر «شیرناک»، مرکز استان شیرناک است که به گفته دولت ترکیه مرکز استقرار شبه نظامیان کرد است. اما اهالی منطقه در گفتگو با رسانه‌ها، می‌گویند که عملیات نظامی ترکیه، بدون هیچ محدودیت و احتیاطی، غیرنظامیها را هم هدف قرار می‌دهند. «عبدالله وکرین»، مغازه دار 38 ساله اهل جیزره، به خبرنگار روزنامه زمان گفت:
«جنگ اخیر در منطقه شیرناک، به ویژه در جیزره، نامش پاکسازی نیست. آن‌ها غیرهدفمند گلوله‌باران میکنند. مردم بیچاره شده‌اند. بیماران نمی‌توانند به بیمارستان بروند. مجروحین سعی میکنند در خانه مداوا شوند و برخی به دلیل نبود پزشک و از دست دادن خون زیاد جان داده اند.»
ساکنان جیزره به شدت از کمبود آب و مواد غذایی اظهار ناراحتی میکنند. شهرهای جیزره و سیلوپی در 30 کیلومتری مرز عراق، از 12 روز قبل تحت مقررات حکومت نظامی هستند. به گزارش حزب دموکراتیک خلق‌های ترکیه، بیشتر مردم این نواحی، از ترس بمباران و گلوله‌باران نیروهای ترکیه در زیرزمین زندگی میکنند. همزمان، از اوایل ماه دسامبر، نیروی هوایی ترکیه حملات هوایی سنگینی را علیه مواضع کردها در ارتفاعات قندیل، هاکورک، زاپ و آواسین بایسن انجام داده است. واحدهای زمینی ارتش ترکیه هم علی رغم اعتراضات مکرر دولت عراق هنوز از خاک عراق خارج نشده‌اند. دولت ترکیه اخیرا در پاسخ به اعتراضات دولت عراق، حفاظت از نیروهای آموزشی خود در برابر داعش را دلیل تجاوز به خاک این کشور اعلام کرده است. احمد داوود اوغلو در این باره گفت:
«مربیان نظامی ما در کمپ بعشیقه (شرق موصل)، توسط داعش تهدید شدند، چون آن‌ها تنها حدود 20 کیلومتر با موصل فاصله داشتند و تنها به سلاح سبک مجهز بودند.. پس وقتی تهدید داعش افزایش یافت ما سربازان خود را برای محافظت از آن‌ها فرستادیم!»
اکنون در مناطق کردنشین ترکیه و شمال عراق، غیرنظامیان که از سویی با وحشت حملات داعش دست و پنجه نرم میکنند، باید با وحشت آتش جنگنده‌ها، تانک‌ها، بالگردها و توپخانه ارتش ترکیه هم رو به رو شوند. یک خبرنگار مستقل که خواست نامش ناشناس بماند، به «راشا تودی» گفت:
«جوانان شهر جیزره سنگر گرفته‌اند... حکومت می‌خواهد آن‌ها را از بین ببرد. مردم می‌خواهند از خود دفاع کنند، چون نمی‌خواهند دستگیر شوند و به زندان بیافتند.»
در حال حاضر در 17 ناحیه از جنوب شرقی ترکیه مقررات منع رفت و آمد اعمال شده است. «دریا»، زنی از اهالی منطقه در مصاحبه با روزنامه «زمان» می‌گوید از 26 آگوست 5 مرحله قوانین حکومت نظامی در ناحیه نصیبین در استان ماردین اعمال شده است. با برداشته‌شدن آخرین مرحله، او به همراه اعضای خانواده‌اش از آن جا گریختند تا در خانواده خویشاوندان در ناحیه دیگری از استان شیرناک پناه بگیرند:
«شب‌ها به علت صدای انفجار و شلیک نمی‌توانستیم بخوابیم. آب نداشتیم و همه مبدل‌های برق منفجر شده بود. من 7 فرزند دارم. آن‌ها نمی‌توانند به مدرسه بروند و از نظر روحی به شدت افسرده شده‌اند. مجبور شدیم آبی را مصرف کنیم که معمولا برای توالت استفاده می‌کردیم. فرزندانم همه مریض شده‌اند. به خاطر ممنوعیت رفت و آمد نمی‌توانیم آن‌ها را به بیمارستان ببریم. خانه‌ام در نصیبین سوراخ سوراخ شده است. خانه‌ای بدون سوراخ گلوله در نصیبین باقی نمانده است.»
مراد کارادیلان، فرمانده ارشد پکک در ارتفاعات قندیل به ترکیه هشدار داد:
«اگر ترکیه عملیات نظامی خود را تا حد کشتار گسترش دهد، این آتش را شعله‌ور خواهد کرد. در این صورت ما تصمیمات جدیدی خواهیم گرفت.»
مراد کارایلان
رجب طیب اردوغان اما مصمم است که به عملیات نظامی تا از بین بردن کامل پکک ادامه دهد:
«نیروهای امنیتی ما اعضای سازمان‌های تروریستی را به دقت و یک به یک از بین می‌برند. بعد از آن، ما زخم‌ها را می‌بندیم و فاز جدیدی را با مردم منطقه آغاز می‌کنیم»
آقای اردوغان البته نگفت که چرا این غضب او شامل اعضای وحشی‌ترین و پلیدترین گروه تروریستی تاریخ، یعنی داعش نمی‌شود.
در این گیر و دار، دیدار صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها (وابسته به کردهای ترکیه) از مسکو و رایزنی با مقامات روسیه برای حمایت از کردها، خشم حزب حاکم بر ترکیه و متحدان آن را تیزتر کرده است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در هفته گذشته، در مصاحبه با رسانه‌های ایتالیایی، اقدام اخیر ترکیه در سرکوب کردها را به شدت نکوهش کرد:
«باید بررسی کنیم که یک عضو ائتلاف تحت رهبری آمریکا، چگونه اهداف ائتلاف را اجرا می‌کند. چرا به جای بمباران تروریست‌ها، به کردها حمله می‌کند؟»
مقامات ترکیه اعلام کرده‌اند که فقط در درگیری‌های یک هفته اخیر، 168 شبه نظامی کرد را کشته‌اند. از سوی دیگر، «حزب دموکراتیک خلق‌ها»، حزب وابسته به کردها در ترکیه، اعلام کرد که در همین حملات، 31 غیرنظامی هم کشته شده‌اند. دیده‌بان حقوق بشر گزارش داد که در 6 ماه گذشته در مناطق کردنشین، دست کم 100 مورد کشته شدن زنان و کودکان را ثبت کرده است.
همزمان، در شهرهای دیاربکر و جیزره، پلیس و نیروهای امنیتی، تظاهرات کردهای معترض را با خودروهای آب‌پاش و گاز اشک آور سرکوب میکنند. در روزهای اخیر، تظاهرات صدها نفر از طرفداران حقوق کردها در میدان «تقسیم» استانبول هم توسط پلیس ترکیه به شدت سرکوب شد.
رجب طیب اردوغان، هدف از حملات نظامی به جنوب شرق ترکیه را، هدف قرار دادن «تروریست‌ها» و «جدایی‌طلبان» و یکسره کردن کار «پکک»، یک بار برای همیشه، اعلام کرد:
«این نبرد علیه سازمان‌های تروریستی تا آخر و بدون وقفه ادامه خواهد یافت.»
این در حالی است که در چند هفته اخیر، واحدهایی از ارتش ترکیه، به صورت یکجانبه و غیرقانونی وارد شمال عراق شده‌اند. بهانه این مداخله آشکار، آموزش نیروهای کرد در برابر داعش عنوان شد. این در حالی است که دولت عراق بارها اعلام کرده که هرگز از ترکیه تقاضای کمک نکرده و این اقدام ترکیه را مصداق بارز «نقض حاکمیت ملی عراق» خوانده است. ناظران هدف این اقدام ترکیه را از بین بردن پایگاه اصلی «پکک» در ارتفاعات قندیل در شمال عراق می‌دانند.
در ماه جولای، در پی انجام چند عملیات تروریستی در ترکیه که منجر به کشته شدن حدود 100 شهروند این کشور شد، دولت ترکیه مواضع شبه‌نظامیان کرد را به شدت مورد حمله قرار داد. این در حالی بود که داعش مسوولیت این اقدامات تروریستی را که عمدتا کردهای ترکیه را هم هدف قرار داده بود، به عهده گرفت.
{$sepehr_album_34965}
حمله تروریستی ماه جولای در شهر کردنشین سوروچ ترکیه
{$sepehr_album_34966}
حمله تروریستی ماه اکتبر در آنکارا
{$sepehr_media_1311807_400_300}
دانلودلحظه انفجار در آنکارا
عبدالله اوجالان رهبر پکک که در ترکیه زندانی است
نیروهای پکک علیه داعش
اما حملات سنگین اخیر ترکیه، که به جای داعش، کردها را هدف گرفته، نشان می‌دهد که اولویت‌های ترکیه در منطقه با سایر کشورهای منطقه متفاوت است، و دست کم در این برهه ترکیه داعش را چندان خطری برای خود نمی‌بیند. کما این که در ماه‌های اخیر، هر اتفاقی که در ترکیه افتاده است، انگشت اتهام دولت ترکیه به سوی کردها نشانه رفته است. حتی در پی انفجارهای تروریستی آنکارا در آستانه انتخابات (که نقش داعش در آن ثابت شده است)، احمد داوود اوغلو، نخست وزیر، این اقدامات را کار کسانی دانست «که می‌دانند در انتخابات پیروز نخواهند شد.» (یعنی احزاب کرد).
حمله تروریستی علیه حزب دموکراتیک خلق ها وابسته به کردهای ترکیه
از حدود یک ماهی که از اعلام به اصطلاح کارزار هوایی ترکیه علیه داعش می‌گذرد، عملا هیچ آماری از واردشدن تلفات به داعش در این حملات هوایی در دسترس نیست و اصولا از ابتدا هم حمله به داعش از سوی ترکیه چندان جدی گرفته نشد، چرا که اسناد و مدارک نشان‌دهنده ارتباطات دولت ترکیه با داعش، مدت‌هاست که از پرده بیرون افتاده است. در عین حال، تاکنون حدود 1000 نفر از نیروهای کرد (شامل پکک) در حملات ترکیه (عمدتا در حملات هوایی) کشته شده‌اند. نیروهایی که جزو زبده‌ترین نیروهای فعلی در مقابله با تروریست‌های داعش هستند.
کارزار هوایی علیه داعش یا برضد کردها؟
در حال حاضر، تمرکز حملات ارتش و نیروهای امنیتی ترکیه، شهر «شیرناک»، مرکز استان شیرناک است که به گفته دولت ترکیه مرکز استقرار شبه نظامیان کرد است. اما اهالی منطقه در گفتگو با رسانه‌ها، می‌گویند که عملیات نظامی ترکیه، بدون هیچ محدودیت و احتیاطی، غیرنظامیها را هم هدف قرار می‌دهند. «عبدالله وکرین»، مغازه دار 38 ساله اهل جیزره، به خبرنگار روزنامه زمان گفت:
«جنگ اخیر در منطقه شیرناک، به ویژه در جیزره، نامش پاکسازی نیست. آن‌ها غیرهدفمند گلوله‌باران میکنند. مردم بیچاره شده‌اند. بیماران نمی‌توانند به بیمارستان بروند. مجروحین سعی میکنند در خانه مداوا شوند و برخی به دلیل نبود پزشک و از دست دادن خون زیاد جان داده اند.»
ساکنان جیزره به شدت از کمبود آب و مواد غذایی اظهار ناراحتی میکنند. شهرهای جیزره و سیلوپی در 30 کیلومتری مرز عراق، از 12 روز قبل تحت مقررات حکومت نظامی هستند. به گزارش حزب دموکراتیک خلق‌های ترکیه، بیشتر مردم این نواحی، از ترس بمباران و گلوله‌باران نیروهای ترکیه در زیرزمین زندگی میکنند. همزمان، از اوایل ماه دسامبر، نیروی هوایی ترکیه حملات هوایی سنگینی را علیه مواضع کردها در ارتفاعات قندیل، هاکورک، زاپ و آواسین بایسن انجام داده است. واحدهای زمینی ارتش ترکیه هم علی رغم اعتراضات مکرر دولت عراق هنوز از خاک عراق خارج نشده‌اند. دولت ترکیه اخیرا در پاسخ به اعتراضات دولت عراق، حفاظت از نیروهای آموزشی خود در برابر داعش را دلیل تجاوز به خاک این کشور اعلام کرده است. احمد داوود اوغلو در این باره گفت:
«مربیان نظامی ما در کمپ بعشیقه (شرق موصل)، توسط داعش تهدید شدند، چون آن‌ها تنها حدود 20 کیلومتر با موصل فاصله داشتند و تنها به سلاح سبک مجهز بودند.. پس وقتی تهدید داعش افزایش یافت ما سربازان خود را برای محافظت از آن‌ها فرستادیم!»
اکنون در مناطق کردنشین ترکیه و شمال عراق، غیرنظامیان که از سویی با وحشت حملات داعش دست و پنجه نرم میکنند، باید با وحشت آتش جنگنده‌ها، تانک‌ها، بالگردها و توپخانه ارتش ترکیه هم رو به رو شوند. یک خبرنگار مستقل که خواست نامش ناشناس بماند، به «راشا تودی» گفت:
«جوانان شهر جیزره سنگر گرفته‌اند... حکومت می‌خواهد آن‌ها را از بین ببرد. مردم می‌خواهند از خود دفاع کنند، چون نمی‌خواهند دستگیر شوند و به زندان بیافتند.»
در حال حاضر در 17 ناحیه از جنوب شرقی ترکیه مقررات منع رفت و آمد اعمال شده است. «دریا»، زنی از اهالی منطقه در مصاحبه با روزنامه «زمان» می‌گوید از 26 آگوست 5 مرحله قوانین حکومت نظامی در ناحیه نصیبین در استان ماردین اعمال شده است. با برداشته‌شدن آخرین مرحله، او به همراه اعضای خانواده‌اش از آن جا گریختند تا در خانواده خویشاوندان در ناحیه دیگری از استان شیرناک پناه بگیرند:
«شب‌ها به علت صدای انفجار و شلیک نمی‌توانستیم بخوابیم. آب نداشتیم و همه مبدل‌های برق منفجر شده بود. من 7 فرزند دارم. آن‌ها نمی‌توانند به مدرسه بروند و از نظر روحی به شدت افسرده شده‌اند. مجبور شدیم آبی را مصرف کنیم که معمولا برای توالت استفاده می‌کردیم. فرزندانم همه مریض شده‌اند. به خاطر ممنوعیت رفت و آمد نمی‌توانیم آن‌ها را به بیمارستان ببریم. خانه‌ام در نصیبین سوراخ سوراخ شده است. خانه‌ای بدون سوراخ گلوله در نصیبین باقی نمانده است.»
مراد کارادیلان، فرمانده ارشد پکک در ارتفاعات قندیل به ترکیه هشدار داد:
«اگر ترکیه عملیات نظامی خود را تا حد کشتار گسترش دهد، این آتش را شعله‌ور خواهد کرد. در این صورت ما تصمیمات جدیدی خواهیم گرفت.»
مراد کارایلان
رجب طیب اردوغان اما مصمم است که به عملیات نظامی تا از بین بردن کامل پکک ادامه دهد:
«نیروهای امنیتی ما اعضای سازمان‌های تروریستی را به دقت و یک به یک از بین می‌برند. بعد از آن، ما زخم‌ها را می‌بندیم و فاز جدیدی را با مردم منطقه آغاز می‌کنیم»
آقای اردوغان البته نگفت که چرا این غضب او شامل اعضای وحشی‌ترین و پلیدترین گروه تروریستی تاریخ، یعنی داعش نمی‌شود.
در این گیر و دار، دیدار صلاح الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها (وابسته به کردهای ترکیه) از مسکو و رایزنی با مقامات روسیه برای حمایت از کردها، خشم حزب حاکم بر ترکیه و متحدان آن را تیزتر کرده است. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در هفته گذشته، در مصاحبه با رسانه‌های ایتالیایی، اقدام اخیر ترکیه در سرکوب کردها را به شدت نکوهش کرد:
«باید بررسی کنیم که یک عضو ائتلاف تحت رهبری آمریکا، چگونه اهداف ائتلاف را اجرا می‌کند. چرا به جای بمباران تروریست‌ها، به کردها حمله می‌کند؟»
دیدار سرگئی لاوروف با صلاح الدین دمیرتاش
منابع:
https://www.rt.com/news/327041-turkey-crackdown-violence-kurds
http://www.todayszaman.com/national_southeast-undergoes-2nd-largest-migration-wave-since-90s_407180.html
https://www.rt.com/news/325265-turkish-jets-kurds-iraq
http://popherald.com/2015/12/25/protests-grow-as-turkey-kills-110-kurds-in-six-day-offensive.html
http://www.thestar.com.my/news/world/2015/12/25/clashes-persist-in-turkeys-southeast-pkk-militants-killed-in-attack-on-police
http://www.wsj.com/articles/turkeys-kurdish-cities-become-war-zones-1450898252
http://uk.reuters.com/article/uk-turkey-blast-idUKKCN0PU0SR20150720
http://www.todayszaman.com/national_southeast-undergoes-2nd-largest-migration-wave-since-90s_407180.html
https://www.rt.com/news/325265-turkish-jets-kurds-iraq
http://popherald.com/2015/12/25/protests-grow-as-turkey-kills-110-kurds-in-six-day-offensive.html
http://www.thestar.com.my/news/world/2015/12/25/clashes-persist-in-turkeys-southeast-pkk-militants-killed-in-attack-on-police
http://www.wsj.com/articles/turkeys-kurdish-cities-become-war-zones-1450898252
http://uk.reuters.com/article/uk-turkey-blast-idUKKCN0PU0SR20150720
۲۰:۳۱ - ۱۴۰۰/۰۷/۰۲
