اما شیرینی این پیروزی بزرگ دیری نپایید و بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات، اعتراض به نتیجه و عدم تمکین به قانون برخی کاندیداها و احزاب سیاسی شکست خورده، بعضی از شهرهای ایران به ویژه تهران را دستخوش وقوع نا آرامی‌ها و اعتراضات کرد. گستردگی عملیات روانی و حجم فراگیر فعالیت های رسانه ای غرب علیه نظام جمهوری اسلامی در قبل، حین و بعد از انتخابات نیز معترضان را در گسترش دامنه اعتراضات یاری نمود تا کشور و مردمی که در آستانه یک جهش در پیشرفت منطقه ای و جهانی قرار داشتند به مدت 8 ماه درگیر خود کند. مجموع این رخدادها موجب شد تا گروه‌ها، نهادها، رسانه‌ها و کارشناسان مختلف از حوادث و رخ داد های پس از برگزاری انتخابات 22 خرداد 88، با اسامی مختلفی نظیر «بحران»، «جنبش اجتماعی»، «انقلاب و یا کودتای مخملی»، «تهدید نرم»، «آشوب های شهری»، «اغتشاشات گسترده»، «فتنه»، «نارضایتی عمومی»، «جنبش سبز»، «نافرمانی مدنی» و... یاد نمایند.

برخی تحلیل گران غربی پا را فراتر نهاده و کنش های اعتراض آمیز پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم را «بزرگ‌ترین چالش داخلی جمهوری اسلامی در سه دهه گذشته» ارزیابی نمودند (فرید زکریا، 2009 و توماس فریدمن، 2009). این تحلیل گران مدعی شده‌اند که «اعتراضات گسترده پس از برگزاری انتخابات، مشروعیت سیاسی جمهوری اسلامی را در دنیا و مقبولیت آن را در نزد افکار عمومی داخلی، با چالش جدی رو به رو ساخته است.»

صرف‌نظر از ادعای اینگونه تحلیلگران، این واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت که اقدامات طرح ریزی شده غرب برای تأثیر گذاری بر انتخابات دهم ریاست جمهوری در بعد تاکتیکی و براندازی نظام در بعد استراتژیک، با رفتار نابخردانه برخی از نخبگان (موسوی، کروبی و...) و برخی تشکل های سیاسی که نقش کاتالیزور را در این میان ایفا نموده و به نوعی ضمن ایفای نقش در پازل دشمن زمینه ساز و سرعت بخش تحقق اهداف براندازانه آنان شدند، هزینه های سیاسی، اجتماعی و معنوی زیادی را بر جمهوری اسلامی و نهادهای آن تحمیل کرد. خسارت‌هایی که اقدامات در حوزه اقتصادی (آسیب رساندن به اموال عمومی و دولتی، ایجاد اختلال در کسب و کار مردم در خیابان‌های اصلی شهر و...)، سیاسی (زیر سؤال بردن مشروعیت و مقبولیت نظام و...)، اجتماعی (افزایش آمار جرم و جنایت و...) و... داشت بر هیچ انسان منصفی پوشیده نیست.

گروهی مغرض و لجوج که منافع خود را در خطر می‌دیدند با اتخاذ برخی تصمیمات اشتباه که بر پایه اخبار و اطلاعات کاملاً غلط و برنامه ریزی شده از سوی دشمنان قسم خورده نظام بود با ادعای تقلب در انتخابات زمینه ساز چنین حوادثی شدند، ادعاهایی که به مرور بی پایه و اساس بودن آن‌ها روشن شده و بسیاری بر این مهم اعتراف نمودند. (هادی غفاری، محمد علی ابطحی، مصطفی تاجزاده، رمضان زاده، صفایی فراهانی و....)

اما با قدری دقت و تأمل در حوادث رخ داده در سال 88 و شرایط پس از آن در می‌یابیم که همسویی برخی از نخبگان و تشکل‌های سیاسی با غرب چه هزینه سنگینی را متوجه کشور جمهوری اسلامی ایران نموده و چگونه مانع از جهش تاریخی این نظام شد، عمق فاجعه آنجا مشخص می‌شود که بدانیم در صورت تمکین معترضان به قانون و رعایت اخلاق سیاسی جمهوری اسلامی می‌توانست به عنوان الگویی بی بدیل برای آزادی خواهان جهان تبدیل شده و اقتدار و مشروعیت نظام را در عرصه داخلی و بین المللی دوچندان نماید.

در این نوشتار ضمن تبیین مفهوم فتنه از منظر قرآن کریم، نهج البلاغه و بیانات مقام معظم رهبری، آثار و تبعات فتنه 88 را در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار داده ایم.

مفهوم فتنه

فتنه یکی از پرکاربردترین واژه‌ها در ادبیات اسلامی و قرآن کریم است، به طوری که ریشه این واژه (فِتَن) 58 بار در قرآن کریم تکرار شده است. فتنه به معانی مختلفی نظیر؛ آزمایش[1]‌، فریب، گول زدن و غافل کردن[2]، شکنجه و عذاب[3]، داغ کردن، سوزاندن[4]، عذر[5]، شرک[6]، کفر[7]، قتل[8] و وسیله امتحان[9] در قرآن کریم کاربرد داشته است.

دوران حکومت مولی الموحدین علی علیه السلام بی تردید تنها حکومت شیعی از صدر اسلام تا انقلاب اسلامی ایران است، از این روی رهبری امام علی علیه السلام و حکومتداری آن امام همام می‌تواند الگوی بی بدیلی برای ما باشد، چه بسا که حکومت آن حضرت نیز با فتنه های مختلف داخلی و خارجی دست به گریبان بود. از این روی فتنه در سخن امام نیز از بسامد بالایی برخوردار است.

برخی از تعابیری که در معنای فتنه به کار برده شده است عبارت‌اند از: امتحان (آزمایش)، کفر، شرک، انحراف از حق، گناه و ایجاد اختلاف در بین مردم. اما آن چه بیشتر بدان پرداخته شده است انحراف از حق و اختلاف افکنی در میان مردم است. حضرت علی (ع) در خطبه های 93 و 151 نهج‌البلاغه فتنه را کالبدشکافی کرده و ویژگی‌های آن را مواردی همچون؛ خودنمایی در لباس حق، اضطراب آور بودن، درهم کوبنده و نابود کننده، گمراه کننده، لغزاننده دل‌ها، به سخن درآورنده ستمگران، جاری کننده خون‌ها، نابود کننده نشانه های دین و ... بیان نموده است.

اما فتنه در گفتمان مقام معظم رهبری نیز بر گرفته از قرآن کریم و نهج البلاغه است. ایشان در بیانات مختلف در خصوص فتنه فرموده‌اند:

«فتنه» یعنی حادثه ای‌ای غبار آلود که انسان نتواند دوست را از دشمن تشخیص دهد و دریابد که این فتنه از کجا تحریک می‌شود، فتنه‌ها را باید با روشنگری خاموش کرد زیرا هر جا روشن گری باشد دست فتنه انگیز کوتاه می‌شود ... «فتنه» مثل یک مه غلیظ است فضا را نامشخص می‌کند، چراغ مه شکن لازم است که همان بصیرت است. (مقام معظم رهبری: 2/4/89)

«مهم‌ترین هدف از حوادث دوران فتنه ... این بود که بین آحاد ملت شکاف بیندازند ... امروز معلوم شده است که آن کسانی که در مقابل کار بزرگ ملت ایران در انتخابات ایستادند آن‌ها بخشی از ملت نیستند؛ افرادی هستند یا ضد انقلاب صریح یا کسانی که بر اثر جهالت خود، بر اثر لجاجت خود کار ضد انقلاب را می‌کنند ربطی به توده مردم ندارد. (مقام معظم رهبری: 19/11/88).

«این فتنه خیلی چیز مهمی بود قصدشان خیلی قصد عجیب و غریبی بود؛ در واقع می‌خواستند ایران را تسخیر کنند این‌هایی که عامل فتنه بودند ـ توی خیابان یا بعضی از سخنگویانشان ـ اغلب ندانسته وارد این میدان شده بودند، اما دست‌هایی این‌ها را هدایت می‌کرد، نفهمیدند. (مقام معظم رهبری: 13/8/89).

«بعضی در این فتنه و در این جنجال وارد شدند، نفهمیدند اسم این براندازی است، نفهمیدند این همان فتنه است که امیر المومنین (ع) فرمود ... فتنه خرد و نابود می‌کند کسانی را که زیر دست و پای فتنه قرار بگیرند. (مقام معظم رهبری: 4/8/89)

«در حوادث فتنه گون شناخت عرصه دشوار است شناخت اطراف قصه دشوار است، شناخت مهاجم و مدافع دشوار است، شناخت ظالم و مظلوم دشوار است ... بایستی گره گشایی کرد، بایستی حقیقت را باز کرد، بایستی گره های ذهنی را باز کرد و این تبیین لازم دارد یعنی کار انبیاء. (مقام معظم رهبری: 14/6/88)

«با حرف‌های فتنه گران و فتنه انگیزان در دل شما تزلزل به وجود نیاید ... خاصیت دوران فتنه همان طور که بارها عرض کرده‌ایم غبار آلودگی است، مه آلودگی است، نخبگان گاهی دچار خطا و اشتباه می‌شوند، اینجا شاخص لازم است، شاخص همان حق و صدق و بینه ای است که در اختیار مردم قرار دارد. (مقام معظم رهبری: 5/4/89).

«دو پهلو حرف زدن، کمک کردن به غبار آلودگی فضاست؛ این کمک به رفع فتنه نیست، این کمک به شفاف سازی نیست، شفاف سازی دشمن دشمن است، مانع دشمن است. غبار آلودگی کمک به دشمن است. این، خودش شد یک شاخص. این یک شاخص است: کی به شفاف سازی کمک می‌کند و کی به غبار آلودگی کمک می‌کند ... این یک معیار است. (مقام معظم رهبری: 29/10/88).

«شما دیدید فتنه ای به وجود آمد، کارهایی شد تلاش‌هایی شد، آمریکا از فتنه گران دفاع کرد، انگلیس دفاع کرد، قدرت‌های غربی دفاع کردند، منافقین دفاع کردند، سلطنت طلب‌ها دفاع کردند؛ نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که در مقابل این اتحاد و اتفاق نامیمون مردم عزیز ما، ملت بزرگ ما در روز نهم دی، در روز 22 بهمن، آن چنان عظمتی از خود نشان دادند که دنیا را خیره کرد ... ایرانیان امروز آن چنان وضعیتی دارند که هر توطئه را خنثی می‌کنند، منتهی توجه داشته باشید باید تقوا پیشه کنیم. آن چه ما را قوی می‌کند تقوا است، آن چه ما را آسیب ناپذیر می‌کند تقوا است. (مقام معظم رهبری: 14/3/89).

«گاهی سکوت کردن، کنار کشیدن، حرف نزدن، خودش کمک به فتنه است در فتنه همه بایستی روشنگری کنند، همه بایستی بصیرت داشته باشند. (مقام معظم رهبری: 2/7/88).

«جوان‌های عزیز مراقب باشند ... که هر گونه کار بی رویه ای کمک به دشمن است می‌بینیم همین طور جوان‌ها گله‌مند، ناراحت و عصبانی، گاهی هم از بنده گله می‌کنند که چرا فلانی صبر می‌کند؟ چرا فلانی ملاحظه می‌کند؟ من عرض می‌کنم در شرایطی که دشمن با همه وجود با همه امکانات خود در صدد طراحی یک فتنه است و می‌خواهد یک بازی خطرناکی را شروع کند، باید مراقبت کرد او را در این بازی کمک نکرد، خیلی باید با احتیاط و تدبیر و در وقت خودش با قاطعیت وارد شد.» (مقام معظم رهبری: 19/10/88).

بر اساس آن چه از قرآن، نهج‌البلاغه و بیانات مقام معظم رهبری درباره قدر جامع (مشترک) در مفهوم فتنه استفاده می‌شود، می‌توان گفت فتنه از اموری است که یا مربوط به خداوند است که از روی حکمت و مصلحت کارهای مختلفی برای آزمایش بندگان انجام می‌دهد و یا بازتاب اعمال و رفتار انسان‌هاست که به خود آن‌ها برمی گردد، یا این که توسط انسان صورت می‌پذیرد مانند گرفتاری، مصیبت، کشتارها، فشارها و نابسامانی‌ها و سایر اقدام‌های نا بهنجار که این مشکلات ربطی به خداوند ندارد و همواره از سوی پروردگار مورد نکوهش و انتقاد شدید قرار گرفته است؛ بنابراین می‌توان وجه مشترک فتنه (آن چه توسط انسان صورت می‌پذیرد) را ایجاد فضای غبار آلود، شبهه، فریب، اختلاف و انحراف در جامعه دانست، به گونه ای که نتوان دوست را از دشمن تشخیص داد و به راحتی منشأ آن را شناخت.

آثار و تبعات فتنه 88

بی تردید فتنه 88 خسارات مادی، معنوی و حیثیتی زیادی برای نظام و کشورمان چه در داخل و چه در سطح بین‌الملل به همراه داشته است. فتنه‌ای که اگر انجام نمی‌شد، شیرینی حضور 40 میلیونی مردم و آرای بالای رئیس‌جمهور منتخب در آن می‌توانست ضمن افزایش مشروعیت مردمی جمهوری اسلامی، باعث استحکام بیشتر کشور و نظام در همه زمینه‌ها، چه در داخل و چه در خارج، شود و نظام می‌توانست به پشتوانه این انتخابات بزرگ، در جوامع بین‌المللی از موضعی قدرتمندتر در پیگیری خواسته‌هایش، اقدام کند؛ اما این فتنه، همانگونه که اشاره شد، ضمن اینکه ذائقه مردم و دلسوزان انقلاب را تلخ کرد، باعث تحمیل خسارات زیادی اعم از سیاسی، اقتصادی، مادی و معنوی برای کشورمان در داخل و خارج شد؛ خساراتی که تبعات و پیامدهای آن هنوز هم برای کشور ادامه دارد که به اجمال، تلاش می‌شود به برخی از این خسارات مهم اشاره شود.

1. ایجاد شکاف در اتحاد و همبستگی ملی

نقطه آغازین فتنه 88 و رمز آشوبی را که آن حوادث ناگوار برای کشور و نظام به وجود آورد، می‌توان به بحث ادعای «تقلب» از سوی برخی از کاندیداهای شکست‌خورده انتخابات ریاست‌جمهوری، به ویژه آقایان موسوی و کروبی منوط دانست، بنا بر اسناد موجود ادعای تقلب در ماه‌ها قبل از انتخابات، از سوی برخی بیگانگان و گروه‌ها و جریانات سیاسی اصلاح‌طلب از جمله این دو کاندیدای شکست‌خورده، مطرح شده بود که طرح بحث ایجاد «کمیته صیانت از آرا» در همین راستا ارزیابی می‌شود، ولی رسماً، با ادعای پیروزی از سوی آقای موسوی در ساعت 23 شب انتخابات که هنوز بسیاری از شعب اخذ رأی در حال جمع آوری آرای مردم بودند! از جمله کلیدی‌ترین و رمز اصلی آشوب فتنه‌گران به حساب می‌آید. ادعایی که اولین خسارت و زیان آن برای کشور و نظام ایجاد تشویش در اذهان عمومی و به تبع، ایجاد شکاف در اتحاد و همبستگی ملی بود. چرا که در ابتدا، بسیاری از کسانی که به موسوی رأی داده بودند، با واقعی دانستن ادعای تقلب، به گمان خود برای گرفتن حق رأی خود به خیابان‌ها ریختند! که حوادث بعدی به دنبال این ادعا و همین حضور به وقوع پیوست.

2. تبدیل پیروزی به شکست

مشارکت ۸۵ درصدی مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری دهم و رأی بالای ۶۰ درصد شرکت‌کنندگان به رئیس‌جمهور منتخب، اتفاق بسیار مبارکی بود که می‌توانست آثار مثبت داخلی و بین‌المللی فراوانی داشته باشد. مقایسهٔ این مشارکت با انتخابات دوم خرداد ۷۶ و مانوری که اصلاح‌طلبان بر این پیروزی دادند و استفاده‌ای که در سطح داخلی و بین‌المللی از آن کردند، می‌تواند روشنگر باشد. اما حوادث بعد از انتخابات دهم، طعم پیروزی را بر کام ملت تلخ کرد و به جای اینکه موجب انسجام ملی و کسب وجههٔ بین‌المللی برای نظام باشد، در عرصهٔ داخلی، حداقل در مقطعی، موجب شکاف سیاسی داخلی، ریزش بخشی از نیروهای انقلاب و تبدیل مخالفان به معاندان شد و در عرصهٔ بین‌المللی هم موجب عریان شدن خصومت‌ها علیه نظام گشت. حوادثی که به زعم حسین بشیریه به بحران انسجام و اتحاد دامن زده و خود بحران نهفته مشروعیت را واقعیت بخشید. (بشیریه در مصاحبه با نشریه آلمانی لوگوس)

3. تخریب چهره، نهادها، شخصیت‌ها و مراکز قانونی نظام

اگرچه تخریب چهره نظام، نهادهای قانونی و انقلابی از همان سال‌های اول انقلاب در رأس اهداف دشمنان داخلی و خارجی قرار داشت، اما هجمه و تخریب این نهادها پس از دوم خرداد تشدید شده و در فتنه 88 به اوج خود رسید. به جرأت می‌توان گفت؛ خطرناک‌ترین و خسارت‌بارترین پیامد آشوب‌ها و اغتشاشات در فتنه سبز، تخریب چهره نهادها و مراکز قانونی‌ای چون سپاه، بسیج، شورای نگهبان، ولایت‌فقیه، صدا و سیما و... بود. سران فتنه و فتنه‌گران، بیشترین حجم تخریب و ترور شخصیتی خود را بر روی این نهادها به‌ویژه سپاه و بسیج مصروف داشتند. در پس پرده تخریب چهره این نهادهای انقلابی، اهدافی نظیر؛ بی‌اعتماد کردن مردم به نهادهای انقلابی و قانونی، به انفعال کشاندن نهادهای انقلابی، سرنگونی نظام یا حداقل روی کار آوردن جریانی وابسته به غرب در کشور و... مد نظر فتنه‌گران و حامیان خارجی آنان بود که به فضل الهی خنثی شد.

4. حرمت‌شکنی و هجمه به ارزش‌ها

یکی از نتایج تلخ حوادث بعد از انتخابات ۸۸ حرمت‌شکنی در وقایع عاشورای ۸۸ بود که حتی در تاریخ مذهب تشیع مشابه آن را سراغ نداریم. بی‌حرمتی به امام خمینی (ره) (پاره کردن عکس امام در جریان تجمع‌ها)، روزه‌خواری در ماه رمضان، شعار «مرگ بر اصل ولایت فقیه» و بالاخره هتاک شدن ادبیات ضدانقلاب علیه رهبر انقلاب اسلامی، به گونه‌ای که بعد از آن شاهد صدور نامه‌های اهانت‌آمیز و مقاله‌های هتاکانه خطاب به ایشان بودیم، تنها چند مصداق از این حرمت‌شکنی‌هاست.

5. امیدوار شدن دشمنان نظام به برخی جریانات داخلی

دشمنان قسم‌خورده انقلاب که همواره از هر بهانه‌ای برای ضربه‌زدن به نظام استفاده می‌کنند، اگرچه در ابتدا، از حضور 40 میلیونی مردم بر سر صندوق‌های رأی ناراحت بودند، اما ادعای تقلب از سوی سران فتنه و اردوکشی خیابانی فتنه‌گران در تهران باعث شد که به این بهانه وارد فتنه شده و شانس خود را یک بار دیگر برای سرنگونی نظام امتحان کنند. دشمنان مسرور از این موضوع، بلافاصله دست به کار شده و به انحای مختلف اقدام به حمایت از این فتنه‌گران کردند. شاید مهم‌ترین کارکرد فتنه برای دشمنان جمهوری اسلامی، سوءاستفاده و امیدواری آنان برای ضربه‌زدن به نظام از داخل بود. فتنه‌گری‌های سران فتنه و فتنه‌گران از یک جهت دیگر نیز حائز اهمیت است و آن اینکه برای اولین بار در طول بیش از 32 سال که از پیروزی انقلاب می‌گذشت، تمامی دشمنان زخم‌خورده نظام اعم از داخلی و خارجی و حتی برخی کشورها، علناً وارد این فتنه شدند، تا به این بهانه نظام اسلامی را به زیر کشند. اتحاد و انسجامی که تاکنون علیه هیچ حکومتی نه در ایران که در هیچ جای دنیا نیز شاهد نبودیم.

در همین راستا «شکری» یکی از مسئولان وزارت اطلاعات در مصاحبه با هفته‌نامه 9 دی در سال 89 عناصر مؤثر در فتنه 88 را به پنج دسته تقسیم کرده و در این خصوص می‌گوید: «دسته اول بیگانه‌هایی با محوریت آمریکا و رژیم صهیونیستی و انگلیس، دسته دوم ضد انقلاب سنتی داخلی و خارجی کشور شامل؛ منافقین، لیبرال‌دموکرات (نهضت آزادی و...)، اسلام‌گرایان سوسیال‌دموکرات (جنبش مسلمانان مبارز و...)، اسلام‌گرایان سوسیالیست (بنی‌صدر و...)، ملی‌گرایان لیبرال­دموکرات، چپ‌گرایان سوسیال­دموکرات، سوسیالیست‌ها و کمونیست‌ها، مشروطه‌خواهان و سلطنت‌طلبان، دسته سوم ضد انقلاب جدید که این دسته نیز از زمان دولت سازندگی و اصلاحات کم‌کم ادبیات خودشان را به ادبیات اپوزیسیون تبدیل کردند، دسته چهارم، خواص بی‌بصیرت بودند... و دسته پنجم فرقه‌های نوظهور استعماری مثل بهائیت و حجتیه و... بودند.» اما نکته مهم در فتنه 88 آنجاست که بدانیم نظام در فتنه 88 از یکی از خطرناک‌ترین و مهلک‌ترین فتنه‌های تاریخی جان سالم به در برد که اگر در هر کشور دیگری اتفاق می‌افتاد، سقوط حکومت آن را به دنبال داشت. اگرچه فتنه ۸۸ مهار شد، اما بزرگ‌ترین خیانت سران فتنه به نظام امیدوار ساختن دشمنان به داخل و به فتنه‌گران بود که بارها به آن اذعان کردند.

6. افزایش امید دشمن به بی ثبات سازی سیاسی و براندازی در ایران

اگرچه براندازی و بی‌ثبات‌سازی از راهبردهای اعلامی و اعمالی آمریکا و متحدین آن بوده و هست. اما آمریکا نه تنها موفق به دستیابی به اهداف بی ثبات سازی نمی‌شد بلکه شاهد رشد و توسعه روز افزون قدرت ملی ایران نیز بوده است. در حالی که عراق و افغانستان در مرزهای غربی و شرقی به اشغال آن‌ها در آمده بود و تحرکات فزاینده آمریکا در شیخ نشین های عرب حوزه خلیج فارس و کشورهای همسایه شمالی ایران، تلقی نوعی تلاش برای محاصره را تداعی می‌کرد، جمهوری اسلامی ایران به اعتراف دوست و دشمن، باثبات‌ترین کشور خاورمیانه شناخته می‌شد. همچنین با وجود تهدیدها و تحریم‌های گسترده، بر ثبات سیاسی مستقر و توانمندی ایران در ابعاد فنی و تکنولوژیکی، اقتصادی، نظامی و سیاسی افزوده می‌شد و روند تاثیرگذاری ایران بر معادلات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز غیرقابل انکار بود.

در این راستا، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیهٔ در حاشیه اجلاس سران کشورهای حوزه خزر در تهران در گفتگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: ایران کشور و قدرتی جهانی است و همواره در خاورمیانه تاثیرگذار و نقش آفرین بوده است. ایران ادبیات و تاریخ کهن و ریشه داری دارد که حتی بخشی از خاک شوروی سابق هم جزو خاک و سرزمین ایران بوده است. (خبرگزاری فارس،25/6/86)

یکی از پیامدهای فتنه این بود که آمریکا و غرب را به این باور رساند که اگر راهکار ایجاد و تقویت گروهک‌های تروریستی نتوانست راهبرد بی ثبات‌سازی را در ایران عملیاتی کند، جریان فتنه ارزش سرمایه‌گذاری دارد و این ظرفیت را خواهد داشت که بی ثبات‌سازی را فراتر از راهبرد تغییر رفتار بلکه در واقع تغییر نظام دنبال کند البته اقدامات تروریستی و فعالیت گروهک‌هایی چون ریگی، نه تنها کنار گذاشته نشد بلکه وارد فازهای جدیدی نیز شد و با هدایت و آموزش سرویس اطلاعاتی رژیم صهیونیستی (موساد) و همکاری برخی کشورهای همسایه، تا ترور نخبگان و دانشمندان هسته‌ای ادامه یافت اما با این حال، به باور دشمنان، جریان فتنه این ظرفیت را دارد که تحت حمایت برخی شخصیت‌های دارای سابقه مثبت در انقلاب و مدیریت نظام در سال‌های متمادی، و یا در سایه تردید و سکوت برخی خواص دیگر، به سرعت بتواند شکاف اجتماعی ایجاد کند و آشوب را با سرعت فراگیر نماید؛ این تحلیل از برخی جهات قابل تأمل است اما عاملی که در محاسبات دشمنان نظام جای نگرفت و همان عامل نیز این باور را بهم ریخت و مجدداً یاس را به اردوگاه دشمن هدیه کرد، چیزی نبود جز مدیریت و رهبری بحران‌ها که بدست انسانی حکیم توانا و هوشمند می‌باشد و همچنین ظرفیت مردمی نظام است که همواره با بصیرت انقلابی و در سایه عنایت الهی، حماسه‌های تاریخ‌ساز را رقم می‌زنند.

7. خسارات های اقتصادی

آشوب و شورش‌های خیابانی چندماهه، که با آتش زدن اموال عمومی و دولتی، تخریب بانک‌ها و سازمان‌های دولتی و... همراه بود، از لحاظ اقتصادی هزینه‌های میلیاردی به دنبال داشت؛ اما خسارت اقتصادی اصلی در سطح کلان بود که با ایجاد بی‌ثباتی و ناامنی در کشور، سرمایه‌گذاری خارجی را به خطر انداخت، در تعاملات اقتصادی کشور با دنیای خارج به ویژه کشورهای غربی خلل ایجاد کرد و از همه مهم‌تر اینکه در تشدید تحریم‌های دشمن علیه نظام اثر مستقیم داشت.

متأسفانه تاکنون تحقیق جامعی درباره میزان خسارت‌های فتنه منتشر نشده و مواردی نیز که اعلام شده به صورت پراکنده می‌باشد. بنا بر اسنادی که در اعترافات فتنه‌گران دستگیر شده، اعلام شد، گروه زیادی از اراذل اجاره‌ای، منافقان، کمونیست‌ها و بهایی‌ها برابر یک برنامه از قبل تعیین شده و در قبال دریافت وجوهی طی هشت ماه آشوب و اغتشاش، خسارات بسیاری به کشور وارد کردند که آتش زدن اتوبوس‌های شهری، بانک‌ها، مساجد، سطل‌های زباله، اماکن دولتی و عمومی و... بخشی از خسارات میدانی فتنه‌گران در آشوب‌های فتنه سبز بود که اگر خساراتی چون؛ تعطیلی مراکز دولتی در مرکز شهر اعم از بانک‌ها، ادارات و حتی مراکز خرید و... را به آن اضافه کنیم، قطعاً رقم بسیار زیادی خواهد شد. البته همه این‌ها تنها بخشی از خسارات ظاهری وارد شده به کشور می‌باشد، حال اگر خساراتی که این آشوب‌ها برای کشور در عدم عقد قراردادهای سرمایه‌گذاری خارجی به بار آورد را هم اضافه کنیم ارقام بالاتری را در بر خواهد گرفت.

بنابر اسناد، آشوب‌های فتنه باعث شد در آن برهه، خیلی از سرمایه‌گذاران خارجی رغبتی برای سرمایه‌گذاری در کشورمان نداشته باشند که معمولاً هم امری طبیعی در هر کشور آشوب‌زده است و نیاز به اثبات ندارد. از زاویه‌ای دیگر، غرب و آمریکا به این بهانه و جهت حمایت از فتنه‌گران، تحریم‌های گسترده‌ای در داخل و یا خارج علیه کشورمان اعمال کرده و می‌کنند که از این راه نیز خسارات مادی زیادی به کشور وارد آمده است. البته همان گونه که گفته شد، متأسفانه سازمانی که دقیقاً این آمار را احصا کرده و اعلام نماید وجود ندارد، ولی در مجموع و بنا به برخی آمارها، فتنه 88 حدود 86 میلیارد تومان خسارت بر کشور وارد کرده است. همچنین در این سال، هشت بسیجی شهید شدند. این‌ها بخشی از آماری است که خبرگزاری ایسنا از قول «علی صالح» فرمانده تیپ یکم سپاه ولی‌امر (عج) در همایش جنگ نرم تحت عنوان «بررسی فتنه 88» در سالن اجتماعی شهید رجایی مرکز تربیت‌معلم قزوین در سال 89 اعلام کرده است.

به طور قطع، فتنه 88 خسارات مادی و مالی زیادی به کشور و مردم و بیت‌المال وارد نمود که بایستی مسببان اصلی آن، پاسخگوی این حجم گسترده از خسارات و زیان‌های وارده به کشور و مردم باشند؛ کسانی که با ادعای دروغ تقلب، تهران را به آشوب کشیدند و این خسارات فراوان را بر این شهر و کشور وارد ساختند.

در این مجال به اختصار به بررسی تأثیر اقتصادی فتنه 88 بر نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران می‌پردازیم:

همزمان با روی کارآمدن دولت نهم سیاست خارجی تهاجمی دولت موجب شد جهان احساس یک جنگ قریب الوقوع کند لذا این امر باعث شد که همگان احساس کنند هر لحظه احتمال بسته شدن تنگه هرمز وجود دارد بنابراین دنیا با بحران کمبود نفت روبرو خواهد شد لذا تقاضا برای خرید نفت 2/7 برابر گشت که این امر موجب شد قیمت جهانی نفت شاهد صعود چند برابری باشد.

جمهوری اسلامی ایران از فرصت بوجود آمده نهایت استفاده را برد و دولت وقت با سیاست تمرکز زدایی از مرکز و تزریق بودجه های سالانه به اقصی نقاط کشور در قالب طرح های آمایش سرزمینی و همچنین کاهش معنادار فاصله طبقاتی و رشد پر شتاب علمی، کشور را در وضعیت بسیار مناسبی برای یک خیز اقتصادی قرار داد.

فضای دانشگاهی و آکادمیک کشور در بین سالهای 83 تا 88 به سمت افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها و جذب هیئت علمی پیش رفت که بررسی رشد علمی کشور و قرار گرفتن در بین 11 کشور برتر علمی محل بحث نمی‌باشد. اما مقایسه میزان دانشجویان سالتحصیلی 83-84 با سالتحصیلی 88-89 حاکی از افزایش 305 درصدی تعداد دانشجویان می‌باشد که از تربیت نیروی متخصص و علمی برای بهره برداری از فرصت طلایی فروش خوب نفت و استفاده از امکانات موجود می‌باشد.

برخلاف آنچه که در جامعه مبنی بر عدم روابط خوب میان ایران و غرب در دولت نهم جا افتاده است واقعیت چیز دیگری است. آمار صادرات و واردات ایران و رشد چشمگیر صادرات غیر نفتی در دولت نهم به اکثر کشورهای جهان حاکی از بوجود آمدن تقاضای بازارهای جهانی برای کالاهای تولید ایران را نشان می‌دهد.

همانطور که به وضوح در نمودارزیر مشخص است از سال 83 تا 88 روند صادرات غیر نفتی شاهد 219 درصد رشد بوده و با یک شیب تندی در حال افزایش است و این در تاریخ جمهوری اسلامی برای حتی یک دوره 8 ساله ریاست جمهوری نیز غیر قابل دستیابی بوده است که دقیقاً با دوره مشابه قبل که تنها 81 درصد افزایش داشته به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. در نتیجه ایران توانسته بود در دوره 4 سال بین 84 تا 88 به خوبی در بازار جهانی برای کالاهای خود فضا ایجاد کند و با توسعه بخشیدن به صادرات غیر نفتی گام مهمی در شکوفایی اقتصادی و ایجاد گارگاههای تولید بردارد. در نمودار فوق نیز به خوبی می‌توان دریافت که میزان واردات کشور از سال 83 تا 88 تقریباً نزدیک به 56 درصد افزایش یافته و این در مقایسه با سال 79 تا 84 بیش از 197 درصد بوده که خود حاکی از وابستگی بیش از حد به تولیدات خارجی است.

کاهش چشمگیر میزان واردات و جلوگیری از وارد شدن کالاهای غیر ضروری خود حاکی از فعال شدن کارخانه های داخلی و اهمیت دادن به بخش تولید می‌باشد که بارزترین مثال آن؛ کاهش چشمگیر واردات بنزین از سال 85 به بعد می‌باشد که به دو عامل مهم «سهمیه بندی بنزین» و «تولید بنزین داخلی و اعتماد به تولید کنندگان داخلی» برمی گردد.

افزایش 5/3 درصدی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در سالهای منتهی به 88 از نمونه های دیگر رشد اقتصادی است. تمامی شواهد و داده های بین المللی حاکی از آن که اقتصاد ایران در بین سال های 84 تا 88 گام‌های مثبتی در جهت پیشرفت برداشته و در آستانه جهشی بزرگ قرار داشته است. (احمدی، 1392)

با توجه به گزارش شهرداری تهران، در فتنه ۸۸، بیش از 63 میلیارد تومان به اموال عمومی تهران خسارت وارد شد و علاوه بر این تعداد ۱۱ بانک دولتی و خصوصی و موسسه اعتباری در حوادث اغتشاشات ۸۸ مورد تخریب و آتش‌سوزی واقع شدند که هزینه‌های نوسازی آن‌ها به‌حساب سود و زیان بانک رفته و معادل آن از سود صاحبان سهام کاسته شده است.

مجموع خسارات وارده و هزینه بازسازی فقط بانک‌ها در حوادث ۸۸ که به تفکیک هر بانک قابل احصاء است، حداقل ۵٫۲۶ میلیارد ریال برآورد گردیده است. دیگر خسارات مالی، آثار زیانبار ناشی از تشدید تحریم‌های بعد از فتنه منتهی به گرانی و تورم و فشار به مردم و دولت در ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و تأمین معیشت مردم از یک‌سو و از سوی دیگر عدم وصول مطالبات در حوزه تجارت و بازرگانی از عدم وصول و ایصال به‌موقع درآمدهای نفتی و گازی و اخلال در کلیت تراز تجاری- بازرگانی و نفت به میزان بیش از 100 میلیارد دلار است که یکی از ارقام جزء آن را در استنکاف کمپانی انگلیسی شل در تسویه بدهی ۸٫۲ میلیارد دلاری خود هم‌اکنون شاهدیم.

ضمن آنکه این حوادث قربانیان جانی نیز به همراه داشته است و در محاسبه آن نیز باید در نظر داشت که ۸٫۲ میلیارد تومان دیه بدل از قصاص ۲۲ نفر شهید حوادث سال ۸۸ و 14 میلیارد تومان دیه بدل از قصاص تعدادی دیگر از شهروندان که درهرحال مقصر یا بی‌گناه قربانی این حوادث شدند، در برابر قوانین و مقررات برشمرده می‌شود و جنبه خصوصی جرم اصحاب فتنه را متکی به‌قاعده حقوقی سبب اقوی از مباشر متوجه سران آزاد و در حصر فتنه می‌نماید.

با احتساب این موارد، خسارات مادی وارده توسط فتنه به کشورمان بالغ‌بر بیش از ۳۲۴ هزار میلیارد تومان خواهد بود! عددی که می‌تواند در حال حاضر بیش از دو میلیون و صد و شصت‌وسه هزار فرصت شغلی جدید را در کشور فراهم نموده و بسیاری از مشکلات اقتصادی و اجتماعی کشور را رفع کند.

قاسم جعفری نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، رازوجرگلان، جاجرم و گرمه و سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس  در گفتگو با پایگاه خبری دانشجویان قزوین «کیوسنا»،خسارت های فتنه 88 را بیشتر از خسارتهای جنگ تحمیلی عنوان و تصریح کرد:

«... می‌توان گفت خسارت های این فتنه به مراتب از ۸ سال جنگ تحمیلی بیشتر بود و کشور در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی حتی نظامی دچار خسارت های بی شماری شد...به واسطه این فتنه ۸ ماهه گروهک‌هایی مثل منافقین دوباره دور هم جمع شدند و جان تازه برای مقابله با کشور ما به دست آوردند. آن‌ها با دادن سلاح به مزدوران خود ناامنی را در کشور ایجاد کردند. همچنین رئیس جمهور رژیم صهیونیستی در تحلیل خود آرزوی نابودی نظام ایران را داشت. همه این اتفاقات به سبب سیگنال های یک عده در داخل ایران بود که سب طمع آن‌ها به منافع کشورمان شد.»

دکتر بیژن عبدی اقتصاددان و مدرس دانشگاه با بیان اینکه فتنه ۸۸ خسارت های بسیار بزرگی به نظام اقتصادی کشور وارد کرد، گفت: «مطمئناً اگر فتنه ۸۸ و آن مسائلی که در سال ۸۸ رخ داد اتفاق نمی‌افتاد هم اکنون وضعیت اقتصادی مردم، فعالان اقتصادی و کشور خیلی بهتر از امروز بود.» این اقتصاددان با بیان اینکه خسارت های اقتصادی فتنه ۸۸ به هیچ وجه قابل مقایسه با چیزی دیگری نیست، گفت: «خسارت‌های فتنه ۸۸ به قدری زیاد است که برخی از کارشناسان معتقدند حتی از خسارت‌های ناشی از جنگ ۸ ساله کشورمان نیز بیشتر بوده است.» وی در ادامه با بیان اینکه به عنوان مثال کاهش روند سرمایه گذاری خارجی و ضربه زدن به امنیت اقتصادی یکی از آسیب‌های جدی فتنه ۸۸ به اقتصاد کشور بود گفت: «این آسیب‌ها دارای روند و مدتی طولانی است و آثارش تا چند سال نیز ادامه خواهد داشت.»

این استاد دانشگاه به تعطیلی مغازه‌ها و رکود فضای کسب و کار در کشور در سالهای بعد از ۸۸ نیزاشاره کرد و گفت:
«اگر فتنه ۸۸ ادامه پیدا می‌کرد مطمئن باشید روند نامطلوب اقتصادی نیز ادامه پیدا می‌کرد؛ اگر چه اکنون وضعیت اقتصادی کشور هم اکنون خیلی هم مطلوب نیست اما اگر جریان فتنه بیش از آن مدت طولانی می‌شد، بدون شک وضع بدتر از اکنون بود.» وی هرج و مرج اقتصادی را از دیگر نشانه های نامطلوب اقتصادی فتنه ۸۸ برشمرد و گفت: «کاهش رشد سرمایه گذاری خارجی، رکود تورمی حاکم بر اقتصاد در سال های اخیر و سالهای پس از ۸۸ و رشد منفی اقتصاد ایران در سالهای ۹۰-۹۱-۹۲ نیز از پیامدهای منفی اقتصادی فتنه ۸۸ بود»(پایگاه خبری تحلیلی تراز)

عباسعلی کدخدایی، سخنگوی سابق شورای نگهبان در خصوص هزینه های اقتصادی فتنه 88 گفت: «... در خارج از کشور برخی از اقداماتی که به هر حال داشت به نفع جمهوری اسلامی ایران اتفاق می‌افتاد، با این حرکت‌هایی که صورت گرفت، متوقف شد و این خسارت‌هایی که به ایران وارد شد، اصلاقابل جبران نیست؛ خسارت های اقتصادی که در اثر وقوع این فتنه به جمهوری اسلامی ایران وارد شد. این‌ها را نمی‌دانم کدام دادگاه می‌تواند رسیدگی کند. آیا امکان رسیدگی اصلاوجود دارد؟ بخشی از این‌ها را باید فقط به آخرت واگذار کنیم. کسانی که مرتکب این اقدامات و هزینه برای ایران شدند، باید در آن دنیا پاسخگو باشند... واقعاً اگر بخواهیم این‌ها را حساب کنیم موارد آن بسیار زیاد است. برخی از بنگاه های اقتصادی خارجی که با ما مراوده اقتصادی داشتند، پس از آن حوادث اعلام کردند با ما همکاری نمی‌کنند. چگونه همه این‌ها را احتساب کنیم؟!... بالاخره به وجود آورنده چنین وضعیتی خود کسانی بودند که در فتنه نقش داشتند ولی چگونه مجازات کنیم. خیلی سخت است که بتوانیم دادگاهی را پیدا کنیم که این دادگاه بتواند به طور واقعی این افراد را محاکمه کند یعنی براساس آن اتهاماتی که به آن‌ها وارد است و جرایمی که مرتکب شدند، مجازاتی واقعی داشته باشیم. فکر می‌کنم اگر دادگاهی دایر شود و اگر خیلی ماهر باشد، تنها می‌تواند بخشی از این جرائم و اتهامات را بررسی کند و بخش اعظم آن متاسفانه بلارسیدگی خواهد ماند. اصلایک رسانه مردمی بیاید و خسارت‌ها را فهرست کند (خسارت های داخلی و خارجی). بخشی از بی اعتمادی‌هایی که این‌ها موجب شدند در خارج از کشور به وجود بیاید، بخش های اقتصادی و حقوقی و همه این‌ها، بعد در قبال آن‌ها بگوییم که این مجازات‌ها را هم دارد، بعد ببینیم اصلاً می‌توان تطبیق داد. به نظر می‌رسد این خساراتی که ما در فتنه بر اثر این نادانی‌ها و عدم پذیرش قانون دچار شدیم، خیلی سنگین تر است."

از جمله تبعات جدی فتنه 88 تشدید تحریم های گسترده-هوشمند و بی سابقه برای متوقف ساختن روند حرکتی اقتصاد ایران است. شواهد آماری نشان می‌دهد که در فاصله سالهای 84 تا 88 اقتصاد ایران به دلیل برنامه ریزی درست و مردمی شدن اقتصاد و تزریق بودجه های سالانه به اقصی نقاط کشور در قالب طرح های آمایش سرزمینی و همچنین کاهش معنادار فاصله طبقاتی در کشور در کنار رشد خیره کننده علمی کشور در وضعیت بسیار مناسبی برای یک خیز اقتصادی قرار گرفته بود که از نگاه دشمنان بسیار خطرناک بود و به همین علت فتنه بهانه خوبی برای متوقف ساختن این روند حرکتی را فراهم ساخت.

اگرچه سابقه اولین تحریم اقتصادی ایران در پس از انقلاب به سال 1980 و موضوع تسخیر سفارت آمریکا به دست دانشجویان انقلابی باز می‌گردد که طی آن تمام دارایی های ایران در آمریکا توقیف شده و تجهیزات خریداری شده کشورمان هرگز تحویل نشد اما قطعاً مقطع زمانی پس از فتنه نقطه عطفی است در تشدید تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی. در واقع پس از آنکه دشمن نتوانست در نبرد میدانی فتنه 88 وبه رغم تمام عده و عُدِّهایی که فراهم ساخته بود کاری از پیش ببرد استراتژی دشمن بر این متمرکز شد که حرکت سریع نظام به سمت اهداف متعالی را متوقف سازد.

غربی‌ها به این نکته کاملاً واقف‌اند که الگوشدن ایران در منطقه چقدر برای اهداف آنان خطرناک است لذا نباید اوج جمهوریت نظام که در انتخابات 88 به منصه ظهور رسید پایدار می‌ماند و حلقه های بعدی آن تکمیل می‌شد لذا به بهانه فتنه 88 به شدت فشارها بر ارکان اقتصادی ایران برای وادادگی نظام افزایش یافت.

8. افزایش فشارها و تشدید تحریم‌ها

یکی از پیام های فتنه 88 برای آمریکا و غرب این بود که می‌توان با فشار بیشتر شرایط ایران را بی ثبات و به براندازان برای پیشروی و تزلزل نظام کمک نمایند. از همین رو، راهبرد تحریم و فشار در سال‌های پس از فتنه 88 روند فزاینده‌تری یافت. در واقع فتنه 88 این توهم را در میان دست اندرکاران و مقامات غربی ایجاد کرد که با فشارهای بیشتر می‌توانند فتنه سبز را تقویت کرده، کار نظام جمهوری اسلامی ایران را تمام کنند. این در حالی است که تا قبل از فتنه 88 امیدهای غرب در متحول سازی داخل ایران از طریق فشار به نامیدی تبدیل شده بود. از این رو، باراک اوباما رئیس جمهور دموکرات در ابتدای ریاست خود و علی رغم شعار تمایل به دوستی با ایران در مارس 2009، با تمدید شرایط اضطراری و خطر ایران، تحریم‌های ایالات متحده علیه تهران را که به موجب قانون «اعمال قدرت اقتصادی در شرایط اضطراری بین المللی» (IEEPA) عمل می‌کرد، به مدت یک‌سال دیگر تمدید کرد. در تاریخ 1/10/2010 نیز «قانون جامع تحریم‌ها، مسئولیت پذیری و محرومیت ایران» (CISADA) در کنگره آمریکا تصویب و به اجرا گذاشته شد که شامل؛ تحریم انرژی، بانکی و فروش بنزین به ایران می‌شد.

یکی دیگر از پیامدهای بلافصل فتنه در رابطه با افزایش فشارها، وارد شدن و همراهی برخی کشورهای اروپایی با آمریکا است در حالی که رفتار اروپایی‌ها تا قبل تاحدودی متفاوت بود. لذا آن‌ها نیز با نادیده گرفتن شورای امنیت و تصمیمات آن، به سوی تحریم‌های فراقطعنامه‌ای ناشی از تصمیمات شورای امنیت رو آوردند که مجموعه‌ای از تحریم اقلام نظامی، صادراتی و وارداتی، سرمایه‌گذاری، مسافرت، حمل و نقل، همکاری‌های فنی و برخی موارد دیگر را در بر می‌گیرد.

اما افزایش تحریم های بی سابقه غرب علیه ایران که بعد از فتنه 88 تشدید شده بود تبعاتی را در پی داشت، از جمله:

1/8. شیب منفی رشد اقتصادی

با اعمال تحریم های همه جانبه (جهت حمایت از مردم ایران!) اقتصاد ایران از سال 88 پویایی سابق خود را از دست داد. رشد اقتصادی ایران وارد یک مرحله رکود شد و روند روبه صعود آن متوقف شد. کاهش چشمگیر صادرات نفتی و تحریم بانکی ایران که موجب جلوگیری از هرگونه صادرات و واردات جز در اقلامی خاص شد تإثیر پروانه ای چشمگیر بر رشد اقتصادی داشت تا جایی که رشد 6/36 درصد ایران در سال 87 بعد از آن روند نزولی به خود گرفته و در سال آخر دولت به منفی 4/6- رسیده و هنوز نیز دولت با تمامی تلاش‌های خود جهت رفع تحریم‌ها و برقراری ارتباط با امریکا باین مشکل روبه رو و نتوانسته از رشد منفی خارج شود.

2/8. کاهش ارزش پول ملی

در دوره مورد بررسی قرار گرفته در این گزارش، کاهش ارزش پول ملی چشمگیر بوده است. نسبت نرخ ارز در پایان 2/9 بوده است. یعنی ارزش پول ملی در این دوره به حدود یک سوم کاهش پیدا کرده است.

با استناد به گزارش وال استریت ژورنال، تحریم های جدید امریکا علیه بانک مرکزی ایران موجب کاهش ارزش ریال شد. تنزل 55 درصدی ارزش ریال در برابر دلار همزمان با افزایش ارزش لیره در ترکیه موجب شد که قیمت بسیاری از اجناس برای صادرات به ایران بیش از دو برابر افزایش یابد.

حضور حماسی ملت ایران در 9 دیماه سال 88 جهت پاک کردن خیابان‌ها از فتنه‌گران

همانطور که بررسی شد متاسفانه در فرایند بعد از انتخابات 88 و با همکاری بعضی از فتنه گران داخلی به خصوص مهدی هاشمی رفسنجانی از نیک آهنگ کوثر برای تشدید تحریم‌ها و تحمیل فشار اقتصادی بر ایران موجب شد شدیدترین تحریم‌ها در تاریخ علیه یک ملت شکل بگیرد و توطئه گران داخلی نیز با استفاده از شرایط، انتقام انتخابات را از مردم بگیرند بر همین میزان واردات و صادرات دارای رشد منفی شده و به تبع آن رشد اقتصادی شیب نزولی پیدا کرد و فضای بازار کشور را تحت تأثیر قرار داد و از طرفی دیگر ایجاد نا امنی بستر آرامش اقتصادی را بر هم زد. فتنه 88 بصورت مشهود در همان برهه تأثیراتی از قبیل تعطیلی بازار و از رونق افتادن کسب و کار به ویژه در مرکز تهران را داشت. اما تأثیرات عمده آن تقریباً با گذشت دو سال بعد از آن بسیار پررنگ‌تر و مهم تر بود. پیش بینی می‌شود در صورت عدم رخداد فتنه 88 اگر کشور با همان روند رو به رشد سابق به فعالیت خود ادامه می‌داد و در صورت اتخاذ سیاست درست از سوی دولت وقت می‌توانستیم امروز نه تنها شاهد رشد اقتصادی سابق بلکه جهت تحقق اسلامی و اسلامی کردن آن در بستر ایجاد شده گام‌های مهم برداریم و درحالی که در مرحله تاریخ سازی در منطقه بسر می‌بریم تقش بهتری را ایفا می‌کردیم. (احمدی، محسن (1392)

3/8. باج‌خواهی در پرونده هسته‌ای ایران

یکی دیگر از تاثیرات فتنه 88 بر روند مذاکرات هسته ای بود. تا قبل از فتنه شاهد روند عقب‌نشینی‌های آمریکا در آستانه انتخابات با سرعت بیشتری بودیم، به گونه‌ای که 20 خرداد 88 در حالی که تنها 2 روز به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران مانده بود، باراک اوباما به رهبر معظم انقلاب نامه نوشته و اعتراف می‌کند که بدون کمک و حضور ایران مسائل منطقه و بین الملل حل نخواهد شد. اما بعد از حوادث خرداد 88 و امنیتی شدن اوضاع ایران، فشارها بر کشورمان افزایش یافته و آمریکا از مواضع پیشین خود، عدول نموده و خواهان امتیاز بیشتر از ایران می‌شود.

حضور حماسی مردم در یوم الله  9 دی 88

سعید جلیلی، دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران 3 ماه پس از وقوع فتنه یعنی در 18 شهریور 88 بسته پیشنهادی دوم ایران را به نمایندگان 1+5 در تهران تحویل داد و سرانجام پس از 17 ماه تعلیق مذاکرات، در مهرماه 88، مذاکرات در ژنو برگزار شد که در این نشست قرار بر مذاکره پیرامون بسته پیشنهادی بود اما طرف غربی بجای بسته پیشنهادی، از ایران خواست تا موضوع مبادله سوخت 5/3 درصد در مقابل 120 کیلوگرم صفحات سوخت 20 درصد برای مصارف رآکتور تهران را مورد بررسی قرار دهد. 18 روز بعد در نشست وین یک پیش‌نویس تهیه و تحویل ایران شد و ایران در پاسخ پیش نویس، طی نامه‌ای اعلام کرد درباره مبادله شرایطی باید لحاظ شود: «اولاً هرگونه مبادله باید همزمان انجام شود، ثانیاً باید این مبادلات در خاک ایران انجام شده و ثالثاً هرگونه مبادله باید تدریجی انجام شود یعنی مبادلات در طول یک محدوده زمانی 15 ماهه انجام پذیرد.» پس از این نامه ناگهان موضع طرف مقابل تغییر کرد! و آنان با هرگونه تبادل همزمان مخالفت کردند. بسیاری از تحلیلگران دلیل این رفتار را اینگونه دانستند که آمریکا با سوءاستفاده از فتنه داخلی، ایران را یک کشور ضعیف می‌پندارد و به دنبال ایجاد فضاهایی است که ایران را محترمانه مجبور به «باج‌دهی» کند.

16 روز پس از اهانت بی‌سابقه فتنه‌گران به عزاداری سالار شهیدان حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع)، ژنرال دیوید پترائوس، فرمانده- سابق- نیروهای آمریکایی در منطقه از احتمال حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران خبر داد،؛ وی به CNN گفت: «حتماً می‌توان تاسیسات هسته‌ای ایران را مورد هدف قرار داد. تاسیسات ایران در مقابل حملات بمب‌ها آسیب‌پذیر هستند».

حضور حماسی ملت ایران در یوم الله 9 دی

قطعنامه 1929 با فشارهای فراوان آمریکا و اعطای امتیازهای فراوان به چین و روسیه در سالگرد فتنه 88 به تصویب رسید تا پیامی آشکار برای عوامل آشوب داخلی ایران داشته باشد.

کیم‌آر هولمز، تحلیلگر ارشد نشریه واشنگتن‌تایمز حدود 2 ماه پیش از قطعنامه 1929 در سرمقاله این نشریه نوشت: «تحریم به تنهایی کافی نیست. ما باید دیپلماسی عمومی را به نقض حقوق‌بشر در ایران متمرکز کنیم. جمهوری اسلامی به دلیل وجود اپوزیسیون داخلی دچار نقاط ضعف شده و باید بر این نقطه فشار وارد کرد.» روزنامه آلمانی «ولت» نیز چند هفته قبل از تحریم 1929 نوشت: «توان گروه‌های اپوزیسیون ایران برای تغییر رفتار مقامات این کشور کافی نیست به همین علت است که غرب باید همزمان تهدیدهای چندباره خود در اعمال تحریم‌های سخت علیه ایران را در پیش بگیرد».

آدام ارلی، سفیر آمریکا در بحرین قبل از مذاکرات اکتبر 2009 در ژنو افزود: «اگر مذاکرات ژنو موفقیت‌آمیز نباشد و در آن پیشرفتی حاصل نشود، آمریکا قصد دارد همزمان با تشدید تحریم‌ها، اعمال فشار سیاسی علیه تهران را با حمایت «رسمی»، «علنی» و «گسترده» از موسوی و خاتمی وسعت بخشد چرا که هیچ فشاری به دولت ایران بدون تقویت جریان‌های طرفدار غرب در ایران کارساز نیست». وی در بخش پایانی سخنانش می‌گوید: «همین حالا هم این موضوع پنهانی نیست که ما از موسوی و خاتمی حمایت می‌کنیم اما علنی شدن این حمایت همزمان با اعمال تحریم‌ها می‌تواند این فایده را داشته باشد که مردم ایران به این نتیجه برسند که تنها راه رهایی از تحریم‌ها گرایش به این افراد است. قطعنامه 1929 در واقع اقدام علنی آمریکا در حمایت از فتنه 88 بود». (سایت بولتن نیوز،20 فروردین 1391)

9. بازی با حیثیت نظام در خارج از کشور

از دیگر آسیب‌ها و پیامدهای منفی فتنه 88، می‌توان به ضربات سهمگین حیثیتی که به ملت و نظام جمهوی اسلامی در سطح بین‌المللی وارد شد اشاره کرد. سران فتنه و فتنه‌گران با ادعاهای بدون سندی چون؛ تقلب در انتخابات، دستگیری گسترده مخالفان نظام، کشتار مخالفان، عدم آزادی سیاسی، تجاوز و شکنجه و... با حیثیت نظام بازی کردند و از این راه فشار زیادی بر نظام اسلامی در سطح جهانی وارد کردند. فتنه‌گران داخلی با کمک رسانه‌های صهیونیستی غرب و آمریکا دست به چنان هجمه تبلیغاتی گسترده‌ای علیه کشورمان زدند که در ابتدا، بسیاری از دولتمردان کشورها را که از حقایق پشت پرده این هجمه تبلیغاتی خبر نداشتند، دچار شک و تردیدهای زیادی کردند. این موضوع را در موضع‌گیری‌های ابتدائی برخی از آنان به عینه می‌توان دید و اگرچه به مرور زمان و با کنار رفتن غبار فتنه، بسیاری از حقایق برای مردم و دولتمردان خارجی آشکار شد، اما تأثیر آن تخریب‌ها و جنگ روانی دشمنان اگرچه کمتر، اما هنوز نیز در ذهن برخی از مردم جهان به ویژه در جهان غرب که دسترسی زیادی به اطلاعات واقعی و حقایق ایران نداشته و ندارند، شبهاتی در خصوص انتخابات ایران وجود داشته و دارد.

البته نباید فراموش کرد که هدف اصلی دشمنان و فتنه‌گران داخلی و خارجی در فتنه 88 بین‌المللی کردن این فتنه بوده و هست؛ چرا که برای پیشبرد اهداف خود نیاز زیادی به این مهم داشتند. قطعاً تبدیل یک اعتراض عادی در کشور به بحرانی جهانی علیه نظام اسلامی می‌توانست در رسیدن فتنه‌گران به اهدافشان کمک شایانی محسوب شود. از این رو، آنان به عمد به دنبال ورود جهانیان به این فتنه بودند تا بدین‌وسیله، با تضعیف نظام در داخل و خارج کشور، بتوانند نظام را به زانو درآورده و از سوئی، نظام را مجبور به باج‌دهی در مسائل مهمی چون، بحث هسته‌ای و قطع کمک ایران به گروه‌های مقاومت نظیر حزب‌الله و حماس کنند. آن‌ها برای رسیدن به این منظور، از چند موضوع بهره بسیار بردند و حتی برای رسیدن به این مقصدشان، طرح‌هائی را نیز اجرا کردند و به صورت گسترده در سطح جهان بر آن مانور دادند. طرح‌هایی چون؛ بزرگنمایی آشوب‌ها، کشته سازی، ماجرای کهریزک، قتل ندا آقاسلطان و... از عواملی بود که دشمنان داخلی و خارجی به صورت هماهنگ برای زیر سؤال بردن نظام اسلامی روی آن، تبلیغات گسترده و مانورهای زیادی انجام دادند.

10. افزایش آمار جرائم امنیتی

فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران که در همایش علمی نظم و امنیت در استان فارس سخن می‌گفت، با اذعان به این مهم تصریح کرد: «... نبود تعادل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی که سرریز هر کدام به صورت جرم بروز می‌کند؛ مانند بیکاری و خشکسالی که زمینه افزایش جرم را فراهم می‌کند، فتنه 88 [نیز] افزایش جرائم سیاسی را رقم زد به شکلی که تا یکسال و بیشتر جرائم سیاسی را تا 50 درصد افزایش داد و اکنون بعد از دو سال به شرایط قبل بازگشته‌ایم. (خبرگزاری ایسنا 4 مردادماه 1390)

گفتنی است بر اساس گزارش های موجود؛ «کاهش مشروعیت نظام در دنیا و فضای بین المللی»، «کاهش مقبولیت نظام در افکار عمومی داخلی (حداقل برای مدت زمانی خاص)»، «خدشه دار شدن امنیت ملی با افزایش جرم سیاسی (افزایش 50 درصدی جرائم)، افزایش 30 درصدی جرم و جنایت در کشور، افزایش سرقت های مسلحانه و کاهش امنیت عمومی» از دیگر پیامدها و تبعات فتنه 88 است.

جمع بندی

آنچه گفته شد، تنها بخش کوچکی از خسارات و زیان‌های وارده به نظام در فتنه 88 است که به صورت خلاصه آمده است. حال آن که، خسارات و زیان‌های مستقیم و غیر مستقیم فتنه ۸۸ به سبب گستردگی و حجم بالا و وجوه پنهان در آن در حال حاضر هم قابل اندازه‌گیری نیست. در همین خصوص باید خسارات وارده بر کشور پس از تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه غرب علیه جمهوری اسلامی ایران که به بهانه حمایت از فتنه‌گران در این چند سال اعمال شده و می‌شود، را نیز گنجاند.

کوتاه سخن اینکه؛ انقلاب اسلامی ایران در طول 4 دهه عمر با برکت خود با مشکلات و موانع بسیاری روبرو شده که به لطف خداوند و رهبری فرزانه و مردم بصیر، همه مشکلات و موانع یا به فرصت تبدیل شده و یا به نحوی از آن عبور نموده است، فتنه 88 نیز یک نمونه بسیار خطیر از این موارد بود که نزدیک به 200 روز به طول انجامیده و دفاع مقدس دیگری را در سرزمین شهادت و حماسه رقم زد، حماسه ای دیگر که آنهم قریب به 8 ماه به طول انجامید، فتنه اخیر نیز بحمدالله با تدابیرهوشمندانه و مدبرانه مقام معظم رهبری و بصیرت و حضور به موقع مردم ایران و با خالق حماسه ای دیگر به نام «حماسه ماندگار و تاریخی 9 دی» خنثی گردیده و باعث شد، مردم ایران یوم الله دیگری را به جشن بنشینند و این داستان همچنان ادامه دارد.

_منابع:

1. آخوندی، مصطفی (1389). کالبد شکافی فتنه از منظر امام علی (ع)، قم، انتشارات زمزم هدایت

2. احمدی، محسن. تحریم فتنه‌ها، بررسی تأثیر اقتصادی فتنه 88. مرکز مطالعاتی امید

3. امینی، پرویز (1389). جامعه شناسی 22 خرداد؛ دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در آینه واقعیت، مشهد، انتشارات آفتاب توسعه

4. موسسه خبرگزاری فارس (1389). دادگاه 88 ج 1 و 2، تهران موسسه خبرگزاری فارس

5. موسسه فرهنگی قدر ولایت (1388). مطالبات غیر قانونی، بازخوانی وقایع قبل و بعد از انتخابات 22 خرداد 1388، تهران، قدر ولایت

6. آشوری، داریوش (1366). دانشنامه سیاسی، تهران، انتشارات سهروردی، مروارید

7. سایت مقام معظم رهبری

8. هفته نامه 9 دی

9. خبرگزاری فارس.

10. پایگاه خبری تحلیلی تراز

11. سایت اینترنتی بولتن نیوز

12. خبرگزاری ایسنا