گروه اقتصادی مشرق - در چند روز اخیر اکثر دولتمردان با بیان این که برجام باعث افزایش تولید و صادرات نفت ایران شده، تلاش کرده‌اند ابهاماتی که با سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی ایجادشده را رفع کنند یا کاهش دهند که در ادامه به چند نمونه اشاره می‌شود:

* حسن روحانی در جریان سفر به استان سمنان گفت:  مگر مردم ما یادشان رفته که برای فروش نفت، نفت ایران که به‌عنوان یک قدرت اقتصادی در صحنه اقتصادی و بین‌المللی حضور داشت را به نصف تقلیل  دادند و 2 میلیون بشکه صادرات تبدیل به یک میلیون بشکه شد.... صادرات نفت ما قبل از اجرای برجام یک میلیون بشکه بود اما همین امروز که در حال سخنرانی هستم از 2 میلیون بشکه افزایش پیدا کرده است. درحال حاضر صادرات نفت "یک میلیون و 100 هزار بشکه" افزایش یافته است. ما جایگاه‌مان را در بازار نفت که از ما ظالمانه گرفته بودند، باز ستاندیم.

* معاون اجرایی رئیس‌جمهور گفت: صادرات روزانه 2 میلیون بشکه نفت از نخستین دستاوردهای تصویب برجام است. محمد شریعتمداری تصریح کرد: در حالی که ایران در گذشته روزانه 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت صادر می‌کرد، این میزان بر اساس آخرین قطعنامه‌ای که علیه ما صادر شد، به 600 تا 700 هزار بشکه کاهش یافت.

وی اظهار داشت: پس از برجام و برداشته شدن تحریم‌ها، امروز به سقف صادرات 2 میلیون بشکه نفت در روز رسیده‌ایم و وضع بهتری را برای اقتصاد کشور پیش‌بینی می‌کنیم.

* علی طیب نیا گفت: با اجرایی شدن برجام و رفع تحریمها، ۷۰۰ هزار بشکه به صادرات روزانه نفت اضافه شده،  این در شرایطی است که براساس مرحله دوم تحریمهای آمریكا، قرار بود یک میلیون بشكه از صادرات ایران كاسته شود كه با اجرای آن، صادرات نفت كشور به صفر می رسید.

وزیر امور اقتصادی و دارایی توضیح داد: صادرات نفت خام و میعانات گازی در گذشته ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز بود که در زمان تحریم و آغاز دولت یازدهم به یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت اما با اجرایی شدن برجام و رفع تحریمها، ۷۰۰ هزار بشکه به صادرات روزانه نفت اضافه شده است.

* بیژن زنگنه وزیر نفت گفت: میزان صادرات نفت و میعانات گازی ایران اکنون به بیش از ٢ میلیون بشکه در روز رسیده است و ایران در دوران تحریم روزانه یک میلیون بشکه نفت صادر می کرد.

وزیر نفت پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در دی ماه 1394 درباره افزایش تولید نفت گفت که میزان تولید نفت کشور در دو مرحله یک میلیون بشکه افزایش خواهد یافت و به دو میلیون بشکه می رسد.

میزان تولید نفت ایران پس از رفع تحریم ها از دو میلیون و 800 هزار بشکه به حدود سه میلیون و 200 هزار بشکه در روز افزایش یافته است.

* معاون اول رئیس جمهور در پاسخ به سوالی درباره اظهارات رئیس بانک مرکزی درباره برجام که تا کنون هیچ دستاوردی برای ما نداشته است،گفت: در این باره بعد از بازگشت وی از سفر از خودشان سوال کنید ، اما درباره برجام و دستاوردهای آن باید بگویم دستاوردهای ما در برجام زیاد بوده است .

وی ادامه داد: در برخی از امور روال عادی شده است برای مثال صادرات نفت خام و میعانات گازی از یک میلیون بشکه در روز هم اکنون به بیش از 2 میلیون بشکه رسیده است .


* واقعیت صادرات نفت

اظهارات مسئولان دولت فعلی درباره این که به علت تحریم‌ها صادرات نفت کشور به کمتر از یک میلیون بشکه در ابتدای این دولت رسیده بود، با آمارهای رسمی بانک مرکزی و دیوان محاسبات مطابقت ندارد.

بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی، میانگین صادرات نفت و میعانات گازی کشور در فصل بهار سال 92 یعنی در آستانه روی کار آمدن دولت روحانی یک میلیون و 808 هزار بشکه در روز بوده است.

در فصل تابستان سال 92 یعنی هم زمان با تغییر دولت نیز صادرات نفت و میعانات گازی کشور به طور میانگین یک میلیون و 804 هزار بشکه در روز بوده است.


نکته مهم آن که آمار صادرات نفت کشور در فصل بهار سال 92 توسط دولت قبل منتشر نشده بلکه اولین بار در 27 دی‌ماه سال 1393 در گزارش شماره 77 نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی منتشر شد.

بنابراین مطابق آمارهای بانک مرکزی، ادعای برخی مسئولان دولتی درباره این که در ابتدای دولت یازدهم صادرات نفت کشور به زیر یک میلیون بشکه در روز رسیده بود، صحت ندارد و طبیعتا به عنوان یک ابزار تبلیغاتی از آن استفاده می‌شود.

 
ضمنا میانگین تولید میعانات گازی کشور در سال 1392 روزانه 428 هزار بشکه بوده است. بنابراین با فرض (محال) این که تمامی میعانات گازی کشور در سال 92 صادر شده باشد، رقم خالص صادرات نفت خام طبق آمار بانک مرکزی در آن سال نزدیک به یک میلیون و 400 هزار بشکه در روز بوده است.

در یک شیوه محاسباتی دیگر نیز رقم صادرات نفت ایران در بدبینانه‌ترین حالت 1.2 میلیون بشکه در روز بوده، نه زیر یک میلیون بشکه.

بر اساس آمارهای اوپک، میانگین قیمت سبد نفتی اوپک در مردادماه سال 1392  حدود 101 دلار بوده است.

از آنجا که در مردادماه سال 92 درآمد ایران از محل صادرات نفت خام 3.6 میلیارد دلار بوده، بنابراین میانگین تخمینی صادرات نفت ایران در مردادماه سال 92  با فرض فروش هر بشکه نفت 100 دلار، روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه بوده است.