به گزارش مشرق، به رغم گذشت 6 روز از کودتای نافرجام در ترکیه و اینکه ستاد ارتش و سازمان اطلاعات این کشور از شکست و خنثی شدن این کودتا سخن گفته اند ولی هنوز رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و بینالی یلدریم نخست وزیر ترکیه از مردم دعوت می کنند که همچنان در صحنه باشند.
هر شب دهها هزار نفر از مردم و هواداران حزب حاکم عدالت و توسعه در میادین بزرگ شهرهای ترکیه تجمع و تا سحرگاه علیه کودتاگران و در حمایت از دولت شعار می دهند.
شهرداری ها طی چند روز گذشته استفاده از اتوبوس ها، متروهای شهرهای بزرگ و کشتی های مسافربری داخل شهری در استانبول را مجانی اعلام کرده اند و مردم از سرکار خود با وسایط نقلیه عمومی به میدان های بزرگ شهرها می روند.
کارشناسان عقیده دارند که کودتای جمعه شب گذشته از سوی گروه جماعت نور به رهبری فتح الله گولن واعظ آمریکا نشین در داخل ارتش صورت گرفت و آنان در 30 سال گذشته به طور خزنده ای وارد ارتش و دیگر نهادهای حساس دولت ترکیه شده اند و اکنون پست های کلیدی در ارتش، شهربانی ها، دوایر دولتی و نیروی قضایی را بر عهده دارند.
«احمد زکایی اوچ اوک» از افسران بازنشسته ترکیه در این باره عقیده دارد که 50 درصد کادر فعلی ارتش ترکیه و فرماندهان عالیرتبه ارتش از عناصر جماعت نور هستند و در 30 سال گذشته وارد دانشگاه های جنگ و مدارس گروهبانی شده اند و اکنون به طوری که در جریان کودتا شاهد آن بودیم اکثر آنان در مقام های ژنرالی و یا به عنوان سرآجودان رئیس جمهور و فرماندهان مراکز نظامی مشغول وظیفه بودند.
وی می گوید: در دوران خدمت خود بارها با اعلام اسم و شهرت افراد یاد شده این موضوع را به اطلاع فرماندهان ارتش و نمایندگان حزب حاکم رسانده ولی ترتیب اثری داده نشده است.
اوچ اوک معتقد است که جماعت نور سال ها و در دوران اقتدار حزب حاکم بارها سئوالات ورودی دانشگاهها و استخدام دولتی و نظامی را با از طریق نفوذی های خود سرقت کرده و در اختیار طرفداران خود قرار داده و به این شکل اکثر قبول شدگان در این امتحانات را هواداران جماعت نور تشکیل می دادند.
به گفته اوک، در هشت سال اول دولت های حزب حاکم عدالت و توسعه، همکاری نزدیک میان فتح الله گولن و دولت رجب طیب اردوغان زمینه های قدرت گرفتن این جماعت در نهادهای حکومتی و پاکسازی نظامیان مخالف جماعت نور و تضعیف نظامیان لادیک را فراهم آورد و اکنون با بروز اختلاف بین اردوغان و گولن، نوک حمله متوجه شخص اردوغان شده است.
«ارسان شن» از حقوقدانان معروف ترکیه بر این باور است که ساختار ارتش ترکیه متشکل از افسران لائیک، محافظه کاران و عناصر هوادار و یا تحت کنترل جماعت نور است و بنظر می رسد که کودتای نافرجام جمعه شب، اولین مرحله از سلسله تحرکات نظامی است که برای به زانو در آوردن ترکیه و تجزیه این کشور (تحرکات کردی) زمینه سازی می کند.
وی افزود می گوید که باید قوانین تغییر کرده و ساختار حکومت و ارتش تغییر یابد و عاقلانه عمل شود که دشمن نتواند از خارج کنترل تحولات داخل ترکیه را به دست بگیرد.
برخی از کارشناسان نیز مدعی هستند که محافلی قصد دارند با ایجاد درگیری میان گروههای مختلف حاکم در ارتش ترکیه از یک سو کل ارتش ترکیه را تضعیف و از سوی دیگر با ایجاد درگیری میان ارتش و دولت زمینه درگیریهای داخلی را فراهم کنند.
به عقیده این منابع کودتای نافرجام جمعه گذشته در ترکیه از سوی یک گروه کوچک و ساده لوحانه طرح ریزی شده بود و با کودتاهای پنج دهه گذشته متفاوت بود چرا که در کودتاهای گذشته روسای ستاد ارتش و فرماندهان نیروهای سه گانه شرکت داشتند و در کودتای اخیر از حضور فرماندهان قوا خبری نبود.
«ابراهیم اوسلو» دیگر کارشناس معروف ترکیه در گفت وگو با شبکه تلویزیونی سی ان ان ترک گفت: نفوذ جماعت نور به ساختار حکومتی از بیش از 30 سال پیش آغاز شده و دولت ها و فرماندهان نظامی چند سال گذشته از آن چشم پوشی کرده اند.
وی افزود: شمار زیادی از ژنرال ها و افسرانی که در کودتای نظامی جمعه شب گذشته شرکت داشتند و اکنون بازداشت شده اند در دوران اقتدار حزب حاکم عدالت و توسعه به این مقام ها رسیدند و برخی از آنان در شورای عالی نظامی به ریاست رئیس جمهور و رئیس سابق ستاد ارتش ترکیه در دو سال پیش ترفیع گرفته اند.
به گفته اوسلو، شماری از فرماندهان نظامی ترکیه در مقابل کودتای نظامی جمعه شب سکوت کردند و هیچ گونه اقدامی نکردند و نیروی پلیس و مردم با نظامیان کودتاگر درگیر شدند.
«اوسلو» می افزاید: چگونه است که سپاه یکم ارتش مستقر در حومه استانبول نتوانست 50 سرباز را که پل تنگه بسفر را اشغال کرده بودند، از آنجا براند و پلیس وارد عمل شد.
«فاروق آجار» رئیس یک شرکت تحقیقاتی در این باره می گوید: هواداران جماعت نور سال هاست که به طرق مختلف به پست های مهم در ارتش، پلیس و دیگر مقام های کلیدی نفوذ کرده و در سال های اول اقتدار حزب حاکم با بهره گیری از ظاهر اسلام گرایی توانستند که با این حزب همکاری نزدیکی کرده و قدرت خود را افزایش دهند.
وی عقیده دارد که هدف اصلی کودتای نافرجام جمعه شب گذشته به قتل رساندن اردوغان بود و کودتاگران در صدد آن بودند که جنگ داخلی در ترکیه به راه بیاندازند.
«فکرت بعلا» روزنامه نگار کهنه کار و مطرح ترکیه می گوید که ترکیه برای رهایی از اینگونه اقدام ها و عدم تکرار کودتاها باید ساختار حکومتی خود را تغییر دهد.
وی با اشاره به اینکه در جریان کودتای نافرجام، گروهی از نظامیان کودتاگر فرماندهان خود را به قتل رساندند، مجلس کشور خود را بمباران کردند و هم مسلکان خود و مردم را کشتند، افزود: پس از کودها هم شاهد اخراج و پاکسازی هزاران نظامی، دهها هزار کارمند دولت هستیم و این خود نشان می دهد که اطمیان اقشار ، گروهها و طیف های جامعه به همدیگر سلب شده و باید با انتقاد از خود چاره دیگری اندیشیده شود.
وی افزود: دسترسی به این امر توسط یک دولت ممکن نیست و باید نهادهای حکومتی، دانشگاهیان و نخبگان جامعه صمییمانه در این مهم شرکت داشته باشند.
