به گزارش مشرق، هشت سال از زماني كه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي بودجه‌اي را تصويب كردند تا صداوسيما با آن ماهواره بخرد، مي‌گذرد. در اين مدت كشورهاي همسايه ايران از طريق خريد يا با اتكا به توانمندي‌هاي داخلي به ماهواره دست پيدا كردند اما هنوز از در اختيار گرفتن ماهواره‌اي به نام كشورمان خبري نيست. اولين تلاش مجلس براي خريد ماهواره از سوي صداوسيما به 10 سال پيش باز‌مي‌گردد؛ طرحي كه اگر به سرانجام رسيده بود شايد وضعيت پخش ماهواره‌اي شبكه‌هاي ايراني به شكل ديگري رقم مي‌خورد.

تجربه تلخ قطع فركانس شبكه‌هاي ايراني از سوي دولت‌هاي خارجي كه به رغم داشتن قرارداد و تعهد قانوني صرفاً بر پايه تصميمات سياسي صورت گرفت، از اذهان پاك نشده است.  
 
خريد يا توليد؟!
يك سال بعد از اينكه مجلس صداوسيما را مكلف كرد تا ماهواره بخرد، مهندس ضرغامي، رئيس وقت سازمان صداوسيما از خريد ماهواره DBS خبر داد و گفت: در حال حاضر مشغول مطالعه و انتخاب مناسب براي سفارش اين ماهواره هستيم. در حالي كه صداوسيما به دنبال خريد ماهواره بود، چند دانشگاه برتر علمي در كشور به دنبال ساخت ماهواره و ماهواره‌بر بودند. بعد از اين بود كه كم كم خبر از «ايران ست» به ميان آمد. ايران‌ست قرار بود در سال 92 رونمايي شود و در طول پنج سال فعاليتش در مدار 36 هزار كيلومتري پوشش پنج شبكه صداوسيما را بر عهده بگيرد. حميد فاضلي، رئيس وقت سازمان هوا و فضا در گفت‌و‌گويي درباره ادامه ساخت ماهواره‌ها در ايران گفت: «ايران ست2» كه يك سال و نيم بعد از «ايران ست 1» ساخته و در سال96آماده پرتاب مي‌شود، با ماهواره‌بر بزرگ «سرير» از پايگاه فضايي ملي ايران در جنوب شرق كشور نزديك به منطقه استوا به فضا پرتاب مي‌شود.

وي همچنين افزود: «ايران‌ست 3» سال97 نهايي و آن هم با ماهواره‌بر «سرير» از طريق انتقال به مدار مياني و مدار پاركينگ و سپس مدار 36 هزار كيلومتري فرستاده مي‌شود.  در حال حاضر نه خبري از توليد ايران‌ست 1 هست و نه پروژه «ست»‌سازي‌ها ادامه داشته و در حالي كه چند ماه تا آغاز سال 96 باقي مانده فضاي بالاي سرمان نه «ايران‌ ست 1» و نه «ايران ست 2» را دارد.  اين در حالي است كه اتحاديه صنايع هوايي و فضايي كشور داراي 200 شركت عضو است و توليد‌كنندگان داخلي از اينكه دولت به آنها توجه نمي‌كند و قصد دارد بعد از لغو تحريم‌ها سراغ خريد خارجي در صنايع فضايي برود گلايه‌مند هستند؛ گلايه‌اي كه بخشي از آن مربوط به خريد ماهواره‌هاي سنگين مي‌شود. مظاهري، نايب رئيس اتحاديه صنايع هوايي و فضايي ايران مي‌گويد: سياست دولت براي ساخت ماهواره‌هاي بزرگ استفاده از محصولات خارجي است. سياست سازمان فضايي اين است كه   سيستم‌هاي بزرگ و ماهواره‌هاي بزرگ را از خارج كشور تهيه كند و نياز كشور را از ساير كشورها تأمين كند.
 
نياز صداوسيما به ماهواره فراتر از مباحث رسانه‌اي
صداوسيما از امروز ميزبان اجلاس سراسري فناوري رسانه است. بخش مهمي از اين اجلاس و نمايشگاه جانبي آن ارائه دستاورد‌هاي فني كشورمان در عرصه فناوري‌هاي رسانه از جمله ماهواره‌ها است. اما هنوز خبري از ساخت ماهواره‌اي كه قادر به تأمين نيازهاي كشورمان در عرصه ماهواره باشد نيست. در عوض زماني كه ما در سياست خريد يا توليد ماهواره سرگردانيم افغانستان همسايه شرقي‌مان با كمك شركتي فرانسوي صاحب ماهواره تلويزيوني شد. سيد احمد حسيني خبير، مدير روابط عمومي معاونت برون مرزي صداوسيما كه معاونتش بيشترين درگيري را با مسئله ماهواره دارد، در گفت و گو با «جوان» درباره اهميت داشتن ماهواره تلويزيوني مي‌گويد: چند سال پيش زماني كه پخش العالم، الكوثر و پرس‌تي‌وي توسط ماهواره عرب‌ست قطع شد، نياز به داشتن ماهواره داخلي در سازمان صداوسيما بيش از پيش احساس شد. اينكه يك دولت خارجي هر وقت صلاح بداند سوئيج شبكه‌هاي ما را قطع كند، فراتر از مباحث رسانه‌اي با امنيت ملي كشورمان نيز مرتبط است. هرگونه اختلال در اطلاع‌رساني به صورت مستقيم بر اصل امنيت كشور چه در بعد داخلي و چه بعد خارجي آن مؤثر است. 

حسيني‌خبير مي‌افزايد: در دولت سابق دانشگاه‌ها فعاليت‌هاي خوبي براي ساخت ماهواره كردند و توانستند به فناوري داخلي توليد ماهواره دست پيدا كنند و چرخه ساخت ماهواره را تكميل كنند. چند ماهواره هم در مدار زمين قرار گرفت اما براي ماهواره‌اي كه بتواند امواج تلويزيوني را ارسال كند نيازمند به قرار گرفتن ماهواره در ارتفاع بالاتري هستيم.  وي تأكيد مي‌كند: در سند چشم‌انداز 20 ساله نيز مباحثی مانند تأمين نياز‌هاي فضايي كشور ديده شده ولي به دلايلي از جمله نبودن اراده انجام چنين كاري هنوز ساخت ماهواره به اولويت اول دولت‌ها تبديل نشده است.  مدير روابط عمومي معاونت برون مرزي صداوسيما تأكيدكرد: تا زماني كه ما ماهواره نداشته باشيم، وابستگي‌مان به ماهواره ديگران ادامه خواهد داشت.  حسيني‌خبير با بيان اينكه ما مدار قرار گرفتن ماهواره را در اختيار داريم اما به دليل تحريم‌ها نتوانسته‌ايم ماهواره بخريم، مي‌افزايد: اگر سرمايه‌گذاري دولت روي توليد داخلي متمركز شود، احتمال اينكه دانشگاه‌ها بتوانند ماهواره متناسب با نياز صداوسيما توليد كنند وجود دارد.  وي مي‌گويد: حتي اگر ماهواره مجزا در اختيار داشته باشيم، بحثي وجود دارد و آن علاقه مخاطبان است به طور مثال در مورد شبكه‌هاي برون مرزي مانند الكوثر و العالم كه مخاطب عرب زبان دارند بايد توجه كنيم كه علاقه عرب زبانان به ماهواره‌هاي عرب‌ست و نيل‌ست است و نمي‌توان به راحتي اين علاقه را تغيير داد. درعوض مي‌شود با خريد يا ساخت يك ماهواره با شبكه‌هاي مناسب و خوبي كه در منطقه هستند مذاكره كرد و از آنها خواست كه فركانس‌شان را روي اين ماهواره قرار دهند. در اين شرايط علاوه بر منافع مالي، مي‌توان به رونق كار ماهواره ايراني  كمك كرد.  شايان ذكر است، هنوز بحث خريد ماهواره براي صداوسيما ادامه دارد و معاونت برون‌مرزي صداوسيما يكي از مراكز پيگير براي به نتيجه رسيدن آن است، اما مسئله تأمين ماهواره فراتر از سازمان صداوسيما و مسئله‌اي است كه تنها با ورود دولت به نتيجه مي‌رسد.