به گزارش مشرق، امروز، روزجهانی محیط زیست است، روزی که از سوی سازمان ملل برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری، به‌عنوان روز محیط زیست انتخاب شده است. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال 1972 یعنی 45 سال پیش باز می‌گردد در حالیکه تمدن و فرهنگ ایرانی ـ اسلامی هزاران ساله ایرانیان خالی از توجهات زیست محیطی نبوده اما رفتارهای ما در گذر زمان در دوره تاریخ معاصر تبدیل به تخریب کنندگان محیط زیست شده است.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: زندگی بدون سه چیز شیرین و گوارا نمی شود؛ هوای پاک و تمیز، آب فراوان و گوارا و زمین بارور و حاصلخیز.

اما این روزها زندگی به کام ایرانیان گوارا نیست چراکه در این سه شاخصی که امام بزرگوارمان فرمودند با چالش های بسیار مواجهیم. آلودگی هوا، فرسایش و تخریب خاک، آلودگی و بحران کمبود آب، خطر انقراض تنوع زیستی و اتلاف انرژی از جمله بحران های زیست محیطی ایران است.

سازمان حفاظت محیط زیست مهمترین و اصلی ترین نهاد دولتی در ایران است که برای پرداختن به مباحث زیست محیطی کشور تشکیل و بودجه دریافت می کند؛ از وظایف اصلی و اساسی این سازمان می توان به حفاظت از اکوسیستم های طبیعی کشور و ترمیم اثرات سوء گذشته در محیط زیست،  پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست، ارزیابی ظرفیت قابل تحمل محیط در جهت بهره وری معقول و مستمر از منابع محیط زیست، نظارت مستمر بر بهره برداری از منابع محیط زیست، برخورد فعال با زمینه های بحرانی محیط زیست شامل آلودگی های بیش از ظرفیت قابل تحمل  محیط عنوان شده است.

به نظر می آمد با شعارهای زیست محیطی که حسن روحانی یازدهمین رئیس جمهور ایران در خصوص بهبود شاخص های زیست محیطی کشور ارائه می داد، شرایط زیست پس از گذشت چهارسال در ایران بهبود پیدا کند اما در این سال ها که با شعار بهبود کیفیت هوای کلانشهرها و کنترل ریزگردها، احیای دریاچه ارومیه، احیای زاینده رود و ... باعث تابیدن نور امیدی در دل مردم شده بود تنها به ارائه آمارهای نه چندان دقیق ونادرست بسنده کرد و با وجود تبلیغات رسانه ای فراوان تغییرات محسوسی در بهبود کیفیت شرایط زیست محیطی ایجاد نشد.

از جمله این وعده های بهبود وضعیت آلودگی هوا در کلانشهرها بود، آلودگی هوا ملموس ترین نوع آلودگی های زیست محیطی است و نیازمند اقدامات کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت بسیاری است.

از آمارهای ساختگی از بهبود تنفس ایرانیان تا تنها توافق برنامه تحقیقاتی با عراق پس از گذشت 4 سال

معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست، در آخرین گزارش ها در خصوص آلودگی هوای کشور با ابراز خرسندی از نتایج کسب شده به دنبال اجرای برنامه های کاهش آلودگی هوا در کلانشهرها، اظهار کرد: خوشبختانه به طور قاطع می توانیم اعلام کنیم که در چهار کلانشهر، کیفیت هوا بسیار بهتر شده است و این موضوعی بسیار ارزشمند است زیرا در نتیجه آن، تنفس میلیون ها هموطن بهتر شده است.

اما آیا دولت تدبیر توانست تنفس ایرانیان را بهبود ببخشد؟ دی ماه سال گذشته در اوج آلودگی هوا حسن روحانی از کاهش روزهای آلوده پایتخت براساس آمارهای سازمان محیط زیست گفت اما آمار ارائه شده از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اظهارات رئیس‌جمهور را نقض کرد چرا که بنابر آمار اعلامی توسط شرکت کنترل کیفیت هوای تهران «صرفاً در پاییز سال گذشته به اندازه کل سال گذشته، روزهای آلوده داشته‌ایم.»

حسن روحانی و کابینه اش برای روزهای خاک آلود خوزستان هم کاری پیش نبردند و مهمترین اقدام آنها پس از وقوع بحران های گرد و غبار در این منطقه بازدید بود و بازدید تا اینکه  در روزهای اخیر، پس از گذشت 5 سال یکی از برنامه های عمل بلند مدت دولت پیشین برای مقابله با ریزگردها به مرحله امضای قرارداد با کشور عراق رسید. این برنامه درواقع یک توافق نامه برای اجرای طرح تحقیقاتی در خاک کشور عراق است که برای به نتیجه رسیدن آن 10-25 سال زمان نیاز است!

حرکت تالاب های خشکیده برای تبدیل شدن به منشا ریزگردها و فراموشی رودخانه های کشور

اما در خصوص خشک شدن تالاب ها و رودخانه ها به طور مشخص می توان گفت در طی چهار سال اخیر سازمان محیط زیست و دولت روحانی هیچ برنامه مشخص و معینی برای احیای رودخانه های کشور نداشته است، در شرایطی که سدسازی بلای جان رودخانه های کشور شده است، خشک شدن زاینده رودی که با وجود وعده های احیای آن در این چهار سال فرقی در اوضاع و احوالش نشد، فاجعه ای که سد گتوند برای رودخانه کارون رقم زد و ورود سالانه 1210 میلیارد متر مکعب آب تمیز حاصل از چرخش بالا دست رودخانه کارون به سد گتوند، این آب به نمک تبدیل می‌شود و دشت خوزستان را که در معرض شوری متعدد قرار داد تا وضعیت  سپیدرود گسترده ترین حوزه آبریز شمال کشور و یکی از گنجینه‌های میراث طبیعی است که هر روز به نابودی بیشتر نزدیک می شود....

 مهمترین تالاب های کشور در انتظار وعده لایحه حفاظت از تالاب ها هستند اما گاوخونی، هامون، پریشان و بختگان تبدیل به منبعی داخلی برای بروز ریزگردها شده اند.

احیا دریاچه ارومیه به مدد آمار ساختگی

احیای دریاچه ارومیه هم که تبدیل به شوی تبلیغاتی حسن روحانی برای دور دوازدهم ریاست جمهوری شد و هزینه های سرم سام آوری برای احیای آن در نظر گفته شد با عدم تخصیص به موقع اعتبارات با مشکلات جدی مواجه شد.

محمد مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه، فروردین ماه از عدم تخصیص به موقع بودجه احیای دریاچه ارومیه خبر داده و گفته است: ما انتظار داشتیم منابع مالی تا آبان 95 تامین شود در حالی که تا اسفند به تعویق افتاد. این عدم تخصیص به موقع اعتبار می‌تواند مشکلاتی جدی را برای احیای دریاچه در سالهای آینده ایجاد کند.

روند ارائه آمارهای نه چندان صحیح در پروژه احیای ارومیه هم مانند آمارهای بهبود کیفیت هوای کلانشهرها از سوی سازمان محیط زیست نیز دیده می شود به طوریکه آمارهای دیگر نهادها و کارشناسان خبر از تثبیت دریاچه ارومیه می دهد و آمارهای سازمان محیط زیست خبر امیدوار کننده احیا.

خاموش کردن آتش جنگل ها با بیل و دبه آب

در خصوص آتش سوزی جنگل ها هرچند نقش سازمان محیط زیست نسبت به سازمان جنگل ها در حراست از جنگل ها کمتر است اما مسئولان سازمان محیط زیست در خصوص تجهیز محیط بانان به وسایل اطفا حریق کوتاهی کرده اند. هرچند گفته می شود تجهیزاتی برای محیط بانان تهیه شده است اما آنچیزی که در زمان آتش سوزی شاهد هستیم خاموش کردن آتش با بیل و دبه آب است.

لایحه حمایت از محیط بانان در پیچ و خم ارسال به مجلس و سقوط چهاررتبه ای شاخص های محیط زیست کشور براساس آمار EPI

لایحه حمایت از محیط بانان از جمله مطالباتی بود که در سال های گذشته با فشار رسانه ها از سوی سازمان محیط زیست دنبال شد و مدتها در پیچ و خم ارسال به مجلس بود، تا اینکه در روزهای اخیر و با نزدیک شدن به روزجهانی محیط زیست و مطالبه دوباره رسانه ها خبر به امضا رسیدن لایحه از سوی  رییس‌جمهور روحانی منتشر شد و براساس این اخبار دو ماه پیش به مجلس تقدیم شده و مسئولان سازمان محیط زیست عدم ارایه آن را تکذیب کرده اند.

همه این عوامل دست به دست هم دادند تا شاخص حفاظت از محیط زیست در ایران در سال 2016 با چهار رتبه سقوط به رده 105 در میان 180 کشور جهان رسید.

گزارش «شاخص عملکرد زیست ‌محیطی» ١٨٠ کشور جهان موسوم به EPI است که در مجمع جهانی اقتصاد در داووس منتشر شد، این آمار به صورت دو سالانه است و براساس آن ایران با سقوط چهارپله ای به رده 105 شاخص های زیست محیطی رسیده است.