سرویس اقتصاد مشرق - گزارش بانک مرکزی از نتایج بررسی فعالیت‌های ساختمانی بخش خصوصی در مناطق شهری  کشور در سه بخش ساختمان‌های شروع‌شده، ساختمان‌های تکمیل‌شده (اعم از واحدهای مسکونی و غیرمسکونی) و واحدهای مسکونی تکمیل‌شده (تولید مسکن)، تهیه و ارائه می‌شود که آمارهای هر سه بخش از سقوط بی‌سابقه احداث ساختمان و مسکن در کشور خبر می‌دهد.

اهمیت آمار فعالیت‌های ساختمانی از آن جهت است که قسمت قابل توجهی از تشکیل سرمایه ثابت در کشور به این بخش از فعالیت‌های اقتصادی اختصاص دارد و انجام محاسبات ملی بدون داشتن اطلاعات و آمار دقیق از فعالیت‌های ساختمانی نتایج مطلوب نخواهد داشت. از طرف دیگر به دلیل تأثیر عظیم فعالیت‌های ساختمانی در میزان تولید و فعالیت بسیاری از صنایع وابسته، می‌توان در بررسی تحولات آتی صنایع کشور، روند فعالیت‌های ساختمانی را نیز ملحوظ داشت.

از دیدگاه تأمین مسکن و حصول به سطح بالاتری از رفاه در جامعه نیز بررسی و مطالعه میزان سرمایه‌گذاری در ساختمان امری ضروری است، زیرا بدون در دست داشتن آمار فعالیت‌های ساختمانی، طرح، اجرا و ارزیابی برنامه‌های کلان جهت تأمین مسکن از دقت لازم برخوردار نخواهد بود.

از دیدگاه سیاست پولی، فعالیت‌های ساختمانی در میزان تقاضای پول به طور مستقیم و غیرمستقیم تأثیر دارد. آگاهی از روند حجم سرمایه‌گذاری در این بخش از جمله اطلاعات ارزشمندی است که می‌تواند در طراحی و اجرای سیاست‌های پولی مفید واقع شود.

بنابراین سقوط بی‌سابقه ساخت‌وساز در دولت یازدهم، بایستی در رشد تولید ناخالص داخلی کشور نیز تأثیر مستقیمی می‌گذاشت اما در کمال تعجب، دولت ادعای رشد اقتصادی دورقمی را مطرح کرده است.

۱- ساختمان‌های شروع‌شده

بر اساس گزارش بانک مرکزی، در سال گذشته آمار تعداد ساختمان‌های شروع‌شده توسط بخش خصوصی در مناطق شهری کشور (آمار واحدهایی که ساخت آنها در سال ۱۳۹۵ شروع شده) به ۹۴ هزار واحد رسید که کمترین رقم در سه دهه اخیر (از سال ۱۳۶۸ بدین سو) بوده است.

این آمار، مؤید سقوط فاحش تمایل بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان در دولت یازدهم است به طوری که در دولت نهم به طور میانگین سالانه احداث ۲۱۶ هزار دستگاه ساختمان و در دولت دهم ۲۱۳ هزار دستگاه ساختمان توسط بخش خصوصی شروع می‌شد. اما در دولت یازدهم این رقم به سالانه ۱۳۸ هزار دستگاه کاهش پیدا کرده است. در سال ۱۳۹۵ هم که دولت مدعی است رشد اقتصادی دورقمی و بالای ۱۱ درصد محقق شده که در جهان بی‌نظیر بوده، بدترین سال برای بخش ساخت‌وساز کشور پس از سال‌های جنگ و دفاع مقدس، رقم خورده است.

از دوران دفاع مقدس بدین سو هیچ گاه سابقه نداشته که تعداد ساختمان‌های شروع‌شده توسط بخش خصوصی در مناطق شهری کشور در یک سال به زیر ۱۰۰ هزار واحد برسد که در سال ۱۳۹۵ این اتفاق ناگوار، رخ داده است.

۲- آمار احداث ساختمان

مطابق آمار بانک مرکزی در مورد ساختمان‌های تکمیل‌شده توسط بخش خصوصی در مناطق شهری کشور، در سال ۱۳۹۵ تولید ساختمان (اعم از واحدهای مسکونی و غیرمسکونی) در کشور به کمتر از ۹۸ هزار دستگاه رسید که پایین‌ترین میزان احداث ساختمان در کشور از سال ۱۳۷۶ به بعد است.

رکورد تولید ساختمان در کشور مربوط به سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ در دولت قبل بوده است. دوران اوج ساختمان‌سازی در کشور نیز مربوط به دولت‌های نهم و دهم است و با شروع به کار دولت یازدهم، تولید ساختمان در کشور به شدت سقوط کرده است.

۳- ساخت مسکن

نکته نگران‌کننده گزارش بانک مرکزی، در مورد میزان تولید واحدهای مسکونی در کشور در دولت یازدهم است. لازم به ذکر است که بر حسب تعریف، به مجموعه واحدهای آپارتمانی در یک ساختمان، یک دستگاه ساختمان گفته می‌شود، بنابراین طبیعتا آمار تولید مسکن (تعداد واحدهای مسکونی) از آمار تولید ساختمان در کشور (تعداد دستگاه‌های ساختمان) بیشتر است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی، در سال ۱۳۹۵ تولید مسکن در کشور به ۳۸۱ هزار واحد کاهش پیدا کرد که کمترین رقم از دهه ۸۰ بدین سو محسوب می‌شد.

رکورد تولید مسکن در کشور مربوط به سال ۱۳۹۲ است که بیش از ۸۳۴ هزار واحد مسکونی به بهره‌برداری رسید که البته ربطی به دولت یازدهم نداشت و نتیجه رونق مسکن در دولت قبل و به ثمر رسیدن واحدهایی بود که ساخت آنها در دولت قبل شروع شد و در سال ۱۳۹۲ به بهره‌برداری رسید.

اما از سال ۱۳۹۳ با حاکم شدن سیاست‌های دولت یازدهم در حوزه مسکن، به تدریج از روند تولید مسکن در کشور کاسته شد تا اینکه در سال ۱۳۹۵ تولید مسکن نسبت به دولت دهم تقریباً نصف شد.

 سقوط تولید مسکن در سال‌های اخیر، موجب نگرانی نسبت به آینده بازار مسکن شده چون با ورود حجم جدید تقاضا به بازار مسکن و عدم تکافوی عرضه، باید منتظر گرانی مسکن خصوصا اجاره‌بها باشیم که موجب افزایش فشار بر اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه خواهد شد.