سرویس جامعه مشرق- خبر تاسف بار غرق شدن کشتی سانچی که باعث جان باختن 30 نفر از هموطنانمان شد قلب بسیاری از مردم ایران را اندوهگین کرد و حس همدردی ملی با داغداران را برانگیخت.

اما عده‌ای فرصت طلب و سودجو نیز از همان لحظات اولیه با پخش شایعاتی بی مبنا و جهت‌دار، تمام تلاش خود را به کار بستند تا از یک مسئله‌ای که احساسات مردم را جریحه دار کرده برای رسیدن به امیال کثیف خود سواستفاده کنند و البته در این میان برخی مسئولین نیز براساس آنچه مطرح شده، در این گرداب گرفتار شدند و احتمالا ناخواسته موضعی گرفتند که نشان از بی‌تدبیری دارد.اما ماجرا چیست؟

مقصد کشتی سانچی کجا بود؟

یکی از مهم‌ترین شبهاتی که درخصوص این سانحه مطرح می‌شود این است که کشتی سانچی، حامل میعانات گازی به سمت کره‌شمالی بود و نه کره جنوبی.

این شایعه امروز توسط یک کانال تلگرامی منتشر شد که نوشته بود:

طبق آنچه که این کانال به نقل از خبرگزاری نامه نیوز نوشته، نمایندگانی از مجلس مدعی شدند کشتی قرار بود به سمت کره شمالی برود. حال این ادعای کذب را بررسی می‌کنیم:

شاید اصلی ترین دلیل بر کذب بودن این ادعا را بتوان تایید مقامات کره جنوبی عنوان کرد. در این زمینه می‌توان به سخنان سفیر کره جنوبی در ایران اشاره کرد که وی صراحتا مقصد را کشور کره جنوبی عنوان می‌کند.

«کیم سئونگ‌ــ‌هو» سفیر کره جنوبی در تهران تأیید کرد که مقصد نفت‌کش سانچی کره جنوبی بوده است نه کشور دیگری.

این مسئله را می‌توان اصلی‌ترین دلیل بر رد ادعا دانست چرا که با توجه به اختلاف میان دو کره در صورتی که چنین موضوعی صحت نداشت، سفیر کره جنوبی کشور خود را تحت الشعاع قرار نمیداد.

علت دیگر می‌توان در بیمه کشتی بیان کرد. کشتی ها برای تردد نیازمند دارا بودن تعهدات بیمه ای هستند تا در صورت وقوع حادثه ضرر و زیان آن جبران شود. براین اساس کشورها، برای بهره‌مندی از پوشش‌های بیمه‌ای موظفند مبدا و مقصد و بار حامل کشتی را دقیق و جزئی بیان کنند تا در صورت لزوم بتوانند از آن بهره‌مند شوند.

این کشتی هم پیش از این چه به شرکت‌های داخلی و چه خارجی مقصد خود را اعلام کرده بود و این مسئله نیز در بیمه نامه آن موجود است و نکته اصلی هم همین‌جاست که چه تضمیمی است که رسانه‌هایی که بخاطر بازدید بیشتر هر کذبی را منتشر می‌کنند بهانه دست شرکت های بیمه خارجی که 70 درصد تعهد کشتی را داشتند ندهند تا از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنند؟

طبق اعلام عبدالناصر همتی رئیس کل بیمه مرکزی، ۳۰ درصد بیمه‌نامه سانچی توسط شرکت‌های بیمه داخلی پوشش داده شده است که ۲۰ درصد از سوی بیمه البرز و ۱۰ درصد از سوی بیمه ملت است. از این ۳۰ درصد نیز ۵۰ درصد بیمه‌نامه‌های فوق نزد بیمه مرکزی پوشش بیمه اتکایی داشته است.

رئیس کل بیمه مرکزی با بیان اینکه ۷۰ درصد پوشش بیمه‌نامه این نفتکش نیز متعلق به یک شرکت بیمه نروژی است تصریح کرد: همچنین مسئولیت پوشش بیمه فوت و نقص عضو خدمه کشتی و همچنین آلودگی احتمالی دریا با P&I کلوپ بین‌المللی است.

بنابراین حتی بدون ارجاع به موضع رسمی وزارت خارجه، می‌توان با اطمینان کامل گفت شایعه انتقال بار کشتی به کره شمالی دروغی بیش نیست.

از سوی دیگر به راحتی می‌توان از سایت‌های اینترنتی که وظیفه رصد و پایش حمل و نقل دریایی را دارند مشاهده کرد که دو کشتی کریستال چینی و سانچی ایرانی در کدام منطقه به هم می‌رسند و برخورد می‌کنند. تصاویری هم که از کشتی چینی سانحه دیده مشخحص است نشان از این دارد که این دو کشتی با هم برخورد داشتند اما با توجه به نوع بار و همچنین زاویه تصادم طبیعی است که آن کشتی خسارت کمتری داشته باشد.

آیا کشتی‌ها تصادف (تصادم) می‌کنند؟

بله کشتی ها هم تصادف می‌کنند. شاید در نگاه اول برای خیلی از مردم که اطلاع زیادی از این مسیر حمل و نقل ندارند امکان تصادف کشتی امری عجیب به نظر برسد اما این مسئله وجود دارد که در برخی مناطق دریایی با تنگه‌هایی مواجهیم که امکان تصادف (تصادم) را زیاد می‌کنند که با توجه به وسعت عظیم این کشتی‌های غول پیکر امکان عملیاتی تغییر مسیر به سادگی میسر نمی‌شود. از این رو کاپیتان کشتی در این مواقع طوری حرکت می‌کند که کمترین لطمه و صدمه به کشتی وارد شود.

باید این نکته را در نظر گرفته که کشتی یک وسیله ی نقلیه است که توسط انسان هدایت میشه و دقیقا مثل یک ماشین است که تمام دستگاههای ناوبری برای کمک هستند و قدرت تصمیم گیری ندارند و افسر ناوبر شخصی است که تصمیم نهایی رو میگیرد.

آیا خاموش بودن سیستم راداری کشتی صحت دارد؟

اولین منبع خبری که چنین ادعایی در خصوص سیستم راداری کشتی سانچی کرد رسانه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال بود. طبق ادعای این رسانه  نفتکش ایرانی سانچی و کشتی باری چینی شنبه گذشته از چند ساعت قبل از حادثه هیچ سیگنالی برای ایستگاه کنترل ترافیک دریایی ارسال نکرده بودند. این منابع ذکر کرده‌اند که مشخص نیست آیا سیستم شناسایی خودکار هر دو کشتی پیش از حادثه خاموش شده بود یا عملکرد آن مختل شده بود و یا اینکه ایستگاه کنترل ترافیک دریایی نتوانسته سیگنال آنها را دریافت کند.

طرح این مسئله سبب شد در این مدت عده‌ای بر این اساس شبهاتی مطرح کنند که متاسفانه با پاسخگویی دیرهنگام نیز از سوی مسئولان همراه شد.

در این خصوص علی بلوری سرمهندس  کشتی شرکت ملی نفتکش به خاموش بودن رادار واکنش نشان داد و گفت: 

این صحبت اصلا درست نیست، در این دستگاه‌ها حداقل دو رادار مستقل ازهم با طول موج های مختلف کار می کنند. اگر برفرض یکی آسیب دید رادار دیگر کار شما را انجام می دهد. این شایعه خاموش کردن چراغ ها و یا رادارها در کشتی که درحال پخش است اصلا صحت ندارد. هیچ کسی این کار رانمی کند. بحث خاموش بودن رادارها و یا چراغ های دریایی کاملا غلط است.

وی در ادامه گفت: اگر حتی برق ژنراتورهای کشتی برود بازهم سیستم هایی که به ایمنی کشتی مربوط است خاموش نمی شود. شما فرض بگیرید که همه این ها از کار افتاده باشد، باز هم کشتی باید در مکانی توقف کند. وی درادامه گفت فقط ars این کشتی درساعات قبل خاموش شده است، این دستگاه چندان ضروری هم نیست.

چرا پرچم پاناما روی کشتی بود؟

یکی از کارشناسان دریانوردی در این خصوص با طرح مثالی توضیح می‌دهد:

اینکه در نظر بگیرید مالکیت کشتی هیچ ارتباطی با پرچم آن ندارد مثلا شما میتوانید ماشین خود را هم در تهران پلاک کنید هم سایر شهرستانها ولی مالکیت ماشین متعلق به شماست و پلاک تنها شماره ثبت شما را مشخص میکند پرچم کشتی دقیقا همین است .

وی در ادامه می‌گوید: پرچم هر کشتی نشان دهنده ی استاندارهایی که یک کشتی پیروی میکند. پاناما کشتی های با استاندارد بالا را ثبت میکند و این برای کلاس کاری کشتی خیلی مهم است و نشان میدهد شما یک کشتی به روز و مجهز با استانداردهای بالا در اختیار اجاره کننده ها قرار میدهید.

بلوری سرمهندس کشتی شرکت ملی نفتکش نیز در این خصوص می‌گوید:

این موضوع مرسوم است، درحال حاضر کشورهای اروپایی و آمریکایی هم پرچم پاناما را  نصب می کنند. به این دلیل که قوانین مالیاتی، قوانین دریانوردی کشور پاناما راحت تر است و پرچم پاناما جزو پرچم های خوش نام است. وی در ادامه تاکید کرد: تاقبل از تحریم ها پرچم جمهوری اسلامی ایران در کشتی ها نصب می شد. این موضوع خیلی مهم نیست، تقریبا 70تا 80 درصد شناو هایی که رفت وآمد می کنند پرچم پاناما رانصب می کنند.

مسئله صرفه و جایگاه اقتصادی از مهم‌ترین دلایلی است که برای علت نصب پرچم پانا روی کشتی مطرح می‌شود.

کارشکنی چین و اهمال داخلی

در این مسئله که از روز اولی که این سانحه رخ داد، مسئولین داخلی آنچنان که باید و شاید پیگیری نکردند و وزرایی که می‌توانستند نقش تعیین کننده ای در موضوع داشته باشند نظیر وزیر خارجه و وزیر نفت و.. در این خصوص کم‌کاری کردند مسئله غیرقابل انکاری است.

حتی دستور رئیس جمهور در تعیین علی ربیعی وزیر کار و رفاه اجتماعی به عنوان نماینده ویژه در این موضوع نیز قابل نقد است چرا که این مسئله ارتباط کمی به حوزه وظایف او دارد و بهتر بود از وزرای اصلی مرتبط با این پرونده استفاده می‌شد.

اما در مقابل نیز خبرهایی از کم‌کاری و اهمال طرف چینی به گوش می رسد که لازم است هرچه زودتر مقامات وزارت خارجه از مسئولین چین در این خصوص بازخواست کنند و نتیجه را نیز به اطلاع مردم برسانند.

در این خصوص می‌توان به سخنان امیر خانزادی فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز اشاره کرد که گفته بود:

پیشنهاد ما برای حضور تکاوران در چین و کمک‌رسانی به حادثه‌دیدگان، سه روز بعد از برخورد کشتی بود و تشریفات حضور این عزیزان با توجه به اینکه طرف چینی اعلام کرده بود نظامی‌ها را برای حضور در این عرصه نمی‌پذیرد، شرایط را پیچیده‌تر کرد. آنها اعلام کردند که تکاوران ایرانی نباید با لباس نظامی در صحنه حاضر شوند. ما هم پذیرفتیم با هر پوششی که آنها بگویند، حاضر می‌شویم. در روز سوم در تماس تلفنی با فرمانده نیروی دریایی ارتش چین صحبت کردیم و ایشان هم با ما همکاری کردند و با هماهنگی ارتش این کشور اعلام شد هر تجهیزاتی که لازم باشد را در اختیار ما قرار می‌دهند، اما با این وجود سه روز فرآیند دریافت ویزا و روادید تکاوران برای حضور در چین طول کشید.

در واقع درخصوص علل همکاری نکردن طرف چینی در این مسئله و تعلل سه روزه در دادن ویزا به نیروهای ایرانی مسئله ایست که باید سریعا برای مردم روشنگری شود.

محمد سمیعی ملوان با سابقه ایرانی نیز در این خصوص معتقد است:

ما حتی زمانی که کشتی‌های چینی در آب‌های آزاد با دزدی دریایی مواجه شده‌اند، آنها را نجات دادیم و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران کشتی‌های چینی را از دست دزدان دریایی نجات داده است، اما چینی‌ها با وجود آنکه می‌توانستند در ساعات و روزهای اولیه برای سانچی کاری کنند، ‌کم‌کاری کردند، اصلاً خدمه سانچی و سرنوشت آنها برایشان مهم نبود و بیشتر از همه مایل به حفظ محیط‌زیست دریای خود بودند.درواقع مایل بودند که این کشتی بسوزد و میعانات و سوخت وارد دریا نشود تا آب‌های آن منطقه آلوده نشود. سمیعی افزود: حتی تجهیزاتی که چین بابت اطفای حریق نفتکش سانچی به کار برد به نظر من می‌توانست بسیار بیشتر از تجهیزات به کار گرفته شده باشد.

از امداد نرساندن نیروهای چینی در این حادثه تا کار نکردن در ساعات شب مسایلی هستند که در سطح جامعه مطرح شده و نیاز است مسئولان پاسخ دقیق و منطقی به این سوالات بدهند تا هم برای مردم مسئله مشخص شود و هم خانواده های داغداران مقصران اصلی را بشناسند.