سرویس جهان مشرق - او چند سال پیش وارد ترکیه شد، در دانشگاه آغاز به تحصیل در رشته مهندسی کرد و در تیم بسکتبال آن مورد تشویق قرار گرفت. اما حالا از ترس واکنش مردم در تاکسی هم اصالت خود را مخفی می‌کند تا راحت به مقصد برسد.

این داستان محمود مکتبی، یک سوری از اهالی حلب است که سال ۲۰۱۳ میلادی بر اثر وقوع جنگ داخلی، کشورش و بیشتر خانواده‌اش را رها کرد و به ترکیه آمد. چندی بعد خانه‌اش در حلب بمباران شد و حالا رؤیایش در ترکیه. اولین بار از زبان یک آشپز در خوابگاه دانشجویی شنید که «اینجا چه کار می‌کنی؟ برو و در سوریه بجنگ».

در خیابان‌ها و مغازه وقتی که می‌فهمند او سوری است، رفتارشان تغییر می‌کند. حتی در رستورانی که یک مهاجر تأسیس کرده است نیز نمی‌تواند راحت پشت میز بنشیند. این داستان محمود مکتبی، و داستان خیلی از پناهندگان سوری در ترکیه است.

آنچه شرایط را برای این گروه دشوار کرده است، همزمانی پایان جنگ داخلی در سوریه با آغاز مشکلات اقتصادی در دوره جدید ریاست جمهوری اردوغان است، مشکلاتی که با فشار ترامپ و کاهش ارزش لیر آغاز شد و حالا کسب‌وکارها را یکی پس از دیگری با مشکل مواجه کرده است.

مناطقی که مهاجران سوری در آن زندگی می‌کنند به «دمشق کوچک»، «حلب کوچک» و مانند آن مشهور شده است. از عطر و جواهرات سوری تا اغذیه‌فروشی‌ها و ادویه‌فروشی‌ها محصولات سنتی سوریه را به مهاجران می‌فروشند و این خود به گردش اقتصاد ترکیه یاری می‌رساند، اما در ابعاد کلان و در نگاه بسیاری از مردم ترکیه، ماجرا فرق دارد.

خط عربی در این محلات بیشتر بر تابلوی مغازه‌ها و روی دیوارها دیده می‌شود، خطی که شاید پیرمردهای ترک را به یاد دوره‌ای که یک قرن از آن گذشته و جایش را خط لاتین گرفته است، بیاندازد. اما بسیاری از ترک‌های جوان با دیدن خط عربی به غلط یا به درست احساس می‌کنند سوری‌ها جای آنها را گرفته‌اند. هم‌اکنون ترکیه از ۱۲.۳ درصد بیکاری رنج می‌برد و این در حالی است که سوری‌ها با قیمت پایین‌تر حاضرند برای کارفرماهای ترک کار کنند.

پایان سال ۲۰۱۷ بود که یک نظرسنجی توسط دانشگاه Bilgi نشان می‌داد ۸۶ درصد از مردم ترکیه ترجیح می‌دهند پناهندگان سوری بعد از پایان جنگ به کشور خود بازگردند. الان پایان جنگ است اما تکلیف سوری‌های مهاجر مشخص نیست. هر از چندی جدال خیابانی میان جوانان ترک و سوری برمی‌خیزد و فیلم آن در شبکه‌های اجتماعی در کنار شایعاتی مثل پذیرش بی‌آزمون سوری‌ها در دانشگاه‌های ترکیه دست به دست می‌شود. همین موجب شده برخی مهاجران مانند احمد الحسن در خیابان با ناسزاهایی بدرقه شوند که کمترینِ آن «خر» است.

هر چه می‌گذرد نگرانی‌ها بیشتر هم می‌شود. مهاجران سوری تا کنون ۳۸۰ هزار فرزند در ترکیه به دنیا آورده‌اند و احتمالاً برخی از آنها با شهروندان ترک طرح ازدواج ریخته‌اند. هر چه می‌گذرد این ریشه‌ها عمیقتر می‌شود و برکندن آن دشوارتر. به ویژه اینکه بسیاری به غلط یا درست تصور می‌کنند رشد سوری‌ها در ترکیه زیر سایه سکوت رضایت‌آمیز حزب عدالت و توسعه جایگاه جریانات سکولار را تضعیف خواهد کرد.

موضوعات پناهندگان سوری رسماً جنبه سیاسی گرفت زمانی که برخی نامزدهای انتخاباتی و رقبای اردوغان در انتخابات اخیر وعده دادند در صورت پیروزی همه مهاجران سوری را به وطن‌شان باز می‌گردانند، از جمله نامزد حزب CHP. اردوغان اما گفت تنها «شرایط بازگشت مهمانان‌مان را تسهیل» می‌کنیم.

ان‌بی‌سی نوشته است سمیر حافظ از اعضای حزب عدالت و توسعه گفته تنها چند هزار از مهاجران باز می‌گردند و باقی آنها احتمالاً می‌مانند. اردوغان فارغ از ابعاد داخلی مانند پرونده کُردها می‌داند که ماندن پناهندگان راهی برای حفظ تعامل با اروپا است زیرا اروپاییان اگر رضایت اردوغان را حفظ نکنند سیل مهاجران را مانند سال‌های ابتدایی ظهور داعش روانه اروپا خواهد کرد. این یعنی در ترکیه منافع دولت با منافع برخی جوانان در تقابل قرار گرفته؛ صورت مسأله‌ای که پاک‌کردن آن چیزی را حل نمی‌کند.

منبع

https://www.nbcnews.com/news/world/syrian-refugees-who-fled-turkey-face-backlash-n978831

https://data2.unhcr.org/en/situations/syria/location/113