سرویس جهان مشرق- اواخر ژانویه سال جاری رؤسای سیا در کنگره حاضر شدند تا آخرین برآوردهای امنیتی خود را از تهدیدهای پیشِ روی ایالات متحده بیان کنند. فردای آن روز ترامپ در یک طوفان توییتری همه‌شان را به سخره گرفت که «بد نیست دوباره برگردید مدرسه!». ماجرا به ایران مربوط می‌شد.

مدیر مرکز اطلاعات ملی، مدیر سیا و مدیر اف‌بی‌آی در کنار چند فرمانده ارشد دیگر در دستگاه اطلاعاتی آمریکا بار دیگر در این سخنران‌ها تأکید کردند که سیاست آمریکا در خاورمیانه به سود چین و روسیه است زیرا نه داعش از بین رفته که نیروها را به تدریج از سوریه خارج کنیم و نه ایران با داشتن حمایت چین و روسیه در برابر تهدیدات فعال آمریکا ساکت می‌نشیند. بنابراین تداوم سیاست کنونی ترامپ، «مجموعه مسمومی» از تهدیدها را علیه ایالات متحده شکل می‌دهد، در حالی که نفوذ جهانی آن رو به کاهش می‌گذارد.

مهمترین محورهای مورد بررسی سران اطلاعاتی آمریکا، تهدیدهای ناشی از داعش، کره شمالی و ایران نبود، اما این سه تحلیل، خشم ترامپ را برانگیخت. آنها درباره ایران به وجود تهدید ناشی از «تلاش‌های منطقه‌ای و تقویت توانمندی‌های نظامی» اشاره کرده بودند. حمایت ایران از حشدالشعبی در عراق، تلاش برای تبدیل دستاوردها در سوریه به «نفود بلندمدت سیاسی امنیتی، اجتماعی و اقتصادی» و حمایت از حوثی‌های یمن برای «فشار به عربستان سعودی و امارات متحده عربی» مهمترین تهدیدات منطقه‌ای ایران از نظر آنها علیه منافع آمریکا بود.

به نظر آنها نارضایتی‌ها و ناآرامی در داخل ایران بخاطر اوضاع اقتصادی ادامه خواهد داشت اما به دلیل فقدان رهبری و شبکه، تحول سیاسی خاصی ایجاد نخواهد کرد در حالی که همزمان، توسعه توانمندی‌های نظامی ایران «نیروهای آمریکایی و متحدان آمریکا را در منطقه تهدید می‌کند» و «موجبات اقدام ایذائی علیه کشتی‌های جنگی و تجاری آمریکا و متحدانش را در خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان فراهم می‌کند».

ترامپ در پاسخ به این ارزیابی دستگاه اطلاعاتی‌اش پیرامون ایران یک رشته توییت دوقسمتی منتشر کرد که خلاصه آن عبارت بود از: اگر موافقید که ایران یک تهدید است، چرا با رویکردِ مقابله فعال من مخالفت می‌کنید؟.

ترامپ نوشت: «به نظر می‌رسد در مورد بحث خطرات ایران، کارکنان دستگاه اطلاعاتی به شدت منفعل و ساده‌لوح هستند. آنها اشتباه می‌کنند. وقتی که من رئیس‌جمهور شدم ایران در سراسر خاورمیانه و فراتر از آن دردسر ایجاد می‌کرد. از وقتی توافق بدِ هسته‌ای ایران را کنار گذاشتیم، رفتار آنها متفاوت شده است». این جمله یک معنای روشن دارد: تهران در برابر فشارهای آمریکا واکنش تهاجمی نشان نداده، گویی از اقدام دیوانه‌وار ترامپ بیم داشته و دارد. این همان چیزی است که ترامپ می‌گوید دستگاه اطلاعاتی آمریکا خلافش را گفته بود و منتظر واکنش‌های شدید از سوی ایران بود.

رئیس‌جمهور آمریکا در مورد ایران ادامه می‌دهد: «البته آنها هنوز هم منبع بالقوه خطر و نزاع هستند. آنها هفته گذشته راکت‌هایی را آزمایش کردند. اقتصادشان هم‌اکنون در حال فروپاشی است که تنها چیزی است که می‌تواند آنها را نگه دارد. مراقب ایران باشید. شاید باید اطلاعاتی‌های ما برگردند به مدرسه!»

منظور او از اطلاعاتی‌ها همان مدیرانی بود که در جلسه کنگره شرکت کردند و با انفعال ایران در برابر فشارهای روزافزون آمریکا، برآوردهای قبلی‌شان بی‌اعتبار شد، به ویژه دانیل کوتز مدیر اطلاعات ملی و جینا هاسپل رئیس سیا. ظاهراً آنها پیشتر به ترامپ هشدار داده بودند فشار به ایران ممکن است برای آمریکا و منافعش دردسر شود؛ که نشده است.

دانلود گزارش سالانه برآورد تهدیدهای جهانی علیه آمریکا (۲۰۱۹)

جمع‌بندی

خوان کول در مین‌پرس نوشته است «ایران ۸۰% از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود را رها کرد» و حتی بعد از «تحریم‌های سنگین» باز هم «به تعهدات برجامی‌اش پایبند ماند»، بااین حال ترامپ باز هم میخواهد آنها را «تحت فشار قرار دهد» و باز هم سیا از تهدیدبودن ایران سخن می‌گوید. وی می‌پرسد:

«اگر ترامپ فکر می‌کند با بازگرداندن نیروها از خاورمیانه به خانه محبوب می‌شود، چرا در همه جهان تصمیم گرفته تا شمشیرش را به سمت ایران تکان دهد، آن هم کشوری که از پرجمعیت‌ترین‌ها در منطقه است و یک گارد ملی منظم و آموزش‌دیده در قالب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دارد؟»

خود او بخشی از پاسخ را ارائه می‌کند: بولتون ذهن ترامپ را پر کرده است. اما این یک سوی ماجرا است. در یک سوی دیگر نیز ایران قرار دارد که ظاهراً دولتش تمام فعالیت‌های منطقه‌ای را با وقفه روبرو کرده و حتی در پرتاب راکتی که ترامپ به آن اشاره کرده (ماهواره‌برها) ناموفق بوده است. اگر زمانی که ترامپ فشارهایش را علیه ایران آغاز کرد، ایران نیز همان گونه که سران اطلاعاتی آمریکا هشدار داده بودند با پاسخ‌های جدی به مقابله می‌پرداخت، شاید شاهد افزایش تهدیدها و فشارها تا به امروز نبودیم.

شاید هنوز نیز دیر نشده باشد.

منابع

https://www.mintpressnews.com/trump-explodes-at-cia-over-iran-naive-and-passive-go-back-to-school/۲۵۴۵۵۳

https://www.voanews.com/a/trump-defends-his-handling-of-world-threats/۴۷۶۵۲۷۹.html

https://twitter.com/realdonaldtrump