به گزارش مشرق، قاره آفریقا با دارا بودن 54 کشور دومین قاره وسیع و پرجمعیت (1.3 میلیارد نفر) جهان محسوب می‌شود. ساختار اقتصادی این قاره نیز ناهمگون بوده و کشورهای آن از سطوح توسعه متفاوتی برخوردارند. با این وجود نرخ رشد اقتصادی این قاره در مقایسه با میانگین جهانی بالاتر بوده و به همین جهت این قاره بعنوان یکی از بازارهای بالقوه آتی جهان به شمار می‌رود. 

با این وجود این قاره در عمل سهم اندکی از تجارت جهانی را به خود اختصاص می‌دهد بطوری که حجم تجارت خارجی این قاره حدود هزار میلیارد دلار در سال است.  در سال 2018 صادرات آفریقا به جهان حدود 497 میلیارد دلار و واردات آن نیز حدود 547 میلیارد دلار بوده است که کمتر از 3 درصد تجارت جهانی است. 

بیشتر بخوانید:

ایران در آستانه ورود به بازار ۳۰۰میلیارددلاری با اورآسیا

بی‌تفاوتی ۱۰ ماهه وزیر اقتصاد به مهم ترین گمرک کشور

شرکای عمده صادراتی آفریقا در سال 2018 به ترتیب کشورهای چین (16 درصد)، فرانسه (5 درصد)، آمریکا (5درصد)، آلمان (5درصد)، هند (4.4 درصد)، آفریقای جنوبی (4.4 درصد)، امارات (4 درصد)، ایتالیا (3.8 درصد)، اسپانیا (3.7 درصد)، عربستان (3.1 درصد) و سایر کشورها (46 درصد) هستند. 

شرکای عمده وارداتی آفریقا در سال 2018 به ترتیب کشورهای چین (14 درصد)، هند (7 درصد)، اسپانیا (6 درصد)، فرانسه (6 درصد)، آمریکا (5.6 درصد)، ایتالیا (4.8 درصد)، امارات (4 درصد)،  آلمان (4 درصد)، هلند (3.6 درصد)، انگلیس (3 درصد) و سایر کشورها (42 درصد) هستند. 

عمده‌ترین کالاهای صادراتی آفریقا نفت خام و فرآورده‌های آن،‌طلا، گاز و گازهای هیدروکربنی و الماس است، و مهمترین کالاهای وارداتی آن قاره نفت خام و فرآورده‌های آن، وسایل نقلیه موتوری، تلفن و موبایل، دارو و گندم است. 

* حجم تجارت ایران با قاره آفریقا در بهترین شرایط 1.2 میلیارد دلار

مسعود کمالی اردکانی مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی در مورد حجم تجارت ایران و قاره آفریقا گفت: حجم تجارت خارجی ایران با این قاره در بهترین شرایط  در سال 1396  حدود 1.2 میلیارد دلار بوده است. 

وی افزود: صادرات ایران به آفریقا در سال 1397 برابر با 642 میلیون دلار و واردات ایران از این قاره در همان سال 16 میلیون دلار بوده است که رقم ناچیز 0.12 درصد از کل تجارت این قاره با جهان را در بر می‌گیرد. صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران با آفریقا نیز طی سال‌های اخیر حدود 800 میلیون دلار است. 

کمالی اردکانی بیان داشت: جمهوری اسلامی ایران با اکثر کشورهای قاره آفریقا دارای روابط حسنه سیاسی بوده و در 25 کشور این قاره دارای سفیر و در سال‌های گذشته در 5 کشور (کنیا، آفریقای جنوبی، الجزایر، تونس و نیجریه) رایزن بازرگانی داشته است. 

مدیرکل کل دفتر عربی و آفریقایی با بیان اینکه  ایران با 15 کشور از این قاره کمیسیون مشترک دارد اظهار داشت: کمیسیون‌های مشترک 8 کشور فعال (آفریقای جنوبی، نیجریه، تونس، غنا، کنیا، زیمبابوه، الجزایر، و نیجر) و 2 کشور نیمه فعال (سنگال و ساحل عاج) و 5 کشور غیر فعال (اتیوپی، لیبی، مغرب، اوگاندا و تانزانیا) است. 

وی اظهار داشت: عمده‌ترین مقاصد صادراتی ایران در آفریقا در 10 سال گذشته کشورهای به ترتیب مصر، سودان، کنیا، آفریقای جنوبی، تانیزانیا، جیبوتی، موزامبیک، مراکش، نیجریه، سومالی، الجزایر و تونس بوده است.

کمالی اردکانی اظهار داشت: اقلام عمده صادراتی ایران به آفریقا نیز شامل بوتان، قیر نفت، فولاد، وازلین، کود اوره، کلینکر، سیمان، شمس آهن و هیدروکربنها بوده است. 

وی افزود: کل واردات ایران در 10 سال گذشته  از قاره آفریقا 7.1 میلیارد دلار و کل  صادرات ایران در 10 سال گذشته به قاره آفریقا 3.6 میلیارد دلار بوده است. 

مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی بیان داشت: عمده‌ترین مقاصد وارداتی ایران از آفریقا در 10 سال گذشته کشورهای به ترتیب آفریقای جنوبی، مصر، تونس، سوازیلند (اسواتینی)، غنا، زامبیا، سیشل، کنیا، اتیوپی، مراکش، تانزانیا و سودان بوده است. اقلام عمده وارداتی ایران از آفریقا نیز شامل پرتقال، فسفات، انواع ماهی، تنباکو، حبوبات، ورق استیل، چای و دانه کاکائو بوده است. 

وی افزود: به رغم تلاش‌های انجام شده در جهت توسعه هر چه بیشتر روابط اقتصادی و تجاری با قاره آفریقا، سطح همکاری‌های اقتصادی و تجاری با این قاره به دلایلی از جمله عدم وجود زیرساخت‌های حمل و نقل مستقیم دریایی و هوایی، هزینه‌های بالای بازارایابی و حمل کالا، قطع روابط بانکی، عدم شناخت کافی از نیازها و توانمندی‌های متقابل، بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی و عدم وجود زیرساخت‌های داخلی در اغلب این کشورها، بسیار پایین‌تر از ظرفیت‌های موجود و علائق دو طرف است که رفع این مشکلات در ستاد آفریقا و کمیسیون اقتصادی آن ستاد می‌تواند چشم‌انداز تجارت با این قاره را بهبود بخشد. 

کمالی اردکانی اظهار داشت: ستاد آفریقا به ریاست معاون اول رئیس جمهور مهمترین نهاد تصمیم سازی‌های کلان جهت توسعه روابط با قاره آفریقا است. این ستاد دارای سه کمیسیون امنیتی، اقتصادی و فرهنگی است که دبیرخانه آن در وزارت امور خارجه مستقر است. در این میان مسئولیت کمیسیون اقتصادی ستاد مذکور با وزارت صنعت، معدن و تجارت است و دبیرخانه آن در سازمان توسعه تجارت ایران است. 

وی گفت: با عنایت به اهمیت توسعه روابط با کشورهای آفریقایی و مسئولیت دبیرخانه کمیسیون اقتصادی ستاد آفریقا، سازمان متبوع در تلاش بوده تا موضوعات مختلف با این قاره را با جدیت پیگری کند و بر همین اساس از سال گذشته تاکنون چندین جلسه کارشناسی به منظور پیگیری مصوبات قدیم و تدوین مصوبات آتی کمیسیون اقتصادی ستاد آفریقا با مسئولیت این سازمان برگزار شده است.