به گزارش مشرق، هفتادویکمین دوره نمایشگاه کتاب فرانکفورت سه‌شنبه هفته گذشته فعالیت خود را آغاز کرد و بعد از پنج روز فعالیت روز گذشته به کار خود پایان داد. از ایران هم گروهی از ناشران در قالب غرفه ملی ایران در این رویداد شرکت کردند. در این گزارش نگاهی خواهیم انداخت به این رویداد بزرگ و البته برنامه‌های غرفه ایران.
کوتاه آمدن در برابر فروش کتاب؟
یکی از ویژگی‌های نمایشگاه کتاب فرانکفورت این بود که فروش در آن معنایی ندارد. سه روز اول را به متخصصان و اهالی نشر و نویسندگان اختصاص می‌دادند و دو روز آخر را به همراه بلیت‌فروشی به روی مردم عادی باز می‌کردند ولی کتابی فروش نمی‌رفت با این حال امسال مسوولان این نمایشگاه بر اثر تقاضاهای زیادی مردمی مقرر کردند که روز آخر نمایشگاه به فروش کتاب اختصاص پیدا کند؛ خبری که شاید به مذاق ناشران ایرانی هم خوش بیاید و احتمالا بتوانند به جای هدیه دادن کتاب‌هایشان در روز آخر، مقداری از آنها را تبدیل به دلار و یورو کنند؛ البته همچنان رویکرد نمایشگاه کتاب بر عدم‌فروش است و شاید در سال آینده این تصمیم لغو شود.
میهمانان به ظاهر بی‌ربط با کتاب در فرانکفورت
یکی از ویژگی‌های نمایشگاه کتاب فرانکفورت حضور افرادی است که ظاهرا ارتباطی با کتاب ندارند؛ اما برگزارکنندگان نمایشگاه سعی می‌کنند با برگزاری نشست‌های تخصصی از همه ظرفیت‌های موجود استفاده کنند. امسال هم این اتفاق افتاد و در نشست گفت‌وگو برای توسعه «CEOTALK» کلی لوگنبیل، معاون رییس شرکت بین‌المللی نتفلیکس به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان آثار سینمایی و تلویزیونی در نمایشگاه حضور پیدا کرد و به سوالات نمایندگان نشریات معتبر کتاب در دنیا چون پابلیشر ویکلی، پابلیشر نیوز، بوک ریپورت، لیور هبدو از کشورهای فرانسه، آلمان، آمریکا، برزیل و چین پاسخ داد. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های امسال نمایشگاه فرانسیس حضور گوری، مدیرعامل سازمان جهانی مالیت فکری «wipo» بود که سخنرانی جالبی هم داشت. دیگر بخش قابل توجه امسال نمایشگاه کتاب فرانکفورت بخشی با عنوان «CREATE YOUR REVOLUTION» یا «انقلاب درونی خودت را ایجاد کن» بود که در آن افرادی چون مدیر بخش ایجاد خلاقیت در آزمایشگاه تولید خلاقیت شرکت گوگل، مدیر بخش سئو جشنواره فیلم لندن و مدیر جایزه ادبی جهانی پن نشست‌هایی را برگزار کردند. جالب است که نمایشگاه کتاب فرانکفورت یک جایزه سینمایی هم دارد که روز شنبه، ۲۷ مهر در محل این نمایشگاه اهدا شد و البته حضور نویسندگان مشهور جهان در این نمایشگاه امری طبیعی است. امسال هم یونس‌بو، نویسنده مشهور نروژی، پلیسینویس سرشناس و مارگارت آتوود، الیف شافاک و کولسون حضور پیدا کردند.
و اما ایران با برنامه تکراری و بی‌مخاطب
ایران امسال نیز با علم و کتل فراوان به این رویداد کتابی رفت. چند سالی است که افق مسوولان وزارت ارشاد به سوی نمایشگاه کتاب فرانکفورت تنظیم شده است و هر ساله سعی می‌کنند خیلی پرقدرت! در این نمایشگاه شرکت کنند؛ اما نکته مغفول اینجاست که ظاهرا اصول و آداب شرکت در این برنامه خیلی برای مسوولان فرهنگی ایران جا نیفتاده است. نمایشگاه کتاب فرانکفورت اصولا یک رویداد اقتصادی در حوزه نشر است.
از تمام جهان در آن شرکت می‌کنند تا به سود اقتصادی برسند اما غرفه ایران در این رویداد مکانی می‌شود برای ذکر سخنرانی به زبان فارسی و البته رونمایی‌هایی که مخاطبش فقط حاضران در غرفه هستند. اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران، انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی، مجمع ناشران انقلاب اسلامی، موسسه فرهنگی مجمع ناشران دفاع مقدس، انجمن فرهنگی- هنری زنان ناشر و انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان، ۶ تشکل صنفی نشر هستند که به فرانکفورت رفتند که عموما بعد از نمایشگاه گزارشی از فعالیت خود منتشر نمی‌کنند؛ البته امسال آژانس ادبی پل و دایره مینا به این رویداد رفتند و با توجه به اینکه این مدل فعالیت ظرفیت و سنخیت بیشتری با رویدادی مثل فرانکفورت دارد باید شاهد گزارش احتمالا دقیق‌تری از فرانکفورت باشیم. انتشارات سوره مهر، شاهد، عصر گویش، سفیر اردهال، فرانگرپارس، خانه فرهنگ و هنر گویا، شمع و مه، نشریه گیل‌گمش، کیان‌افراز، امیرکبیر، براق، شازده کوچولو، شهر قلم، موسسه فرهنگی و هنری خراسان، انتشارات کودکان یزد، بنیاد پژوهش‌های قرآنی برکات، انتشارات هزاره ققنوس، خانه هنرمندان، نحل و راز بارش هم ناشرانی بودند که امسال در فرانکفورت حاضر بودند و با توجه به مدل فعالیت برخی از این ناشران به نظر نمی‌رسد اتفاق خاصی درباره برخی از آنها بیفتد؛ البته برخی ناشران این لیست اصولا فعالیت‌شان در خارج کشور است و حضورشان در فرانکفورت کارکرد دارد؛ اما حضور هر ساله برخی ناشران دولتی بدون ارائه هیچ گزارش و عملکردی قابل تامل است.
البته مسوولان ایرانی شرکت‌کننده در نمایشگاه به جای درک درست از فضای رویداد، ملاقات با رئیس نمایشگاه کتاب فرانکفورت (که هر ساله انجام می‌شود) را هم در زمره برنامه‌های اعلامی خود قرار می‌دهند، غافل از اینکه باید مشخص شود حضور هر ساله ایران در این نمایشگاه آن هم با مخارج سنگین دولتی چقدر به بعد اقتصادی نشر ایران کمک خواهد کرد.
*صبح نو