به گزارش مشرق، «امیرحسین شکرآبی» در یادداشت روزنامه «کیهان» نوشت:
نزدیک به دو سال از خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم‌های جدید علیه ایران می‌گذرد، دو سالی که با وجود تلاش دولت روحانی برای ادامه پایبندی به برجام، هیچ نتیجه‌ای جز خسارت محض برای ما نداشت و حتی کشورهای اروپایی نیز بدون عمل به وعده‌های دم‌دستی خود (نظیر spv یا اینستکس) کوچک‌ترین اقدام موثری در جهت رفع تحریم‌های آمریکا انجام ندادند و فقط زمان را از ما گرفتند و از پشت خنجر زدند.
بیشتر بخوانید:
پکن: تحریم‌های خودسرانه آمریکا علیه ایران مشکلی را حل نمی‌کند
موسوی: تحریم‌های جدید نشانه استیصال آمریکاست
حالا این موضوع که «تحریم‌ها تا چه زمانی ادامه دارد و تا کی این روند ادامه پیدا خواهد کرد؟» اهمیت زیادی یافته است. متاسفانه عده‌ای که همواره نسخه مذاکره را تجویز می‌کنند، می‌پندارند با تغییر دولت در آمریکا یا همکاری بیشتر با اروپا می‌توانند به مقابله با تحریم‌ها بروند!
با این حال، تجربه بارها و بارها ثابت‌شده نشان می‌دهد نه تنها به آمریکا، که به کشورهای اروپایی نیز نمی‌توان و نباید اعتماد کرد، چنان‌که آمار منتشرشده از سوی اداره اطلاعات اقتصادی اتحادیه اروپا (یورو استات) نشان می‌دهد مبادلات تجاری ایران و اتحادیه اروپا در هشت ماهه سال جاری میلادی با افت ۷۵ درصدی به رقم اندک ۳/۴۷۱ میلیارد یورو رسیده است این در حالی است که اروپایی‌ها در این هشت ماه مدام به ما وعده همکاری اقتصادی، مشروط به ماندن در برجام را داده‌اند!
بر همین اساس، امید بستن به اینکه می‌توان با مذاکره با آمریکا یا اعتماد به کشورهای اروپایی تحریم‌ها را از سر گذراند، خیال خامی است که اگر این اشتباه را ادامه دهیم نه تنها مشکل تحریم‌ها حل نمی‌شود بلکه بر مشکلات قبلی (که شرح آن خواهد آمد) هم افزوده خواهد شد.
رهبر معظم انقلاب نیز اخیرا در دیدار با تولیدکنندگان، تصور پایان تحریم‌ها در یکی دو سال آینده را خیال باطل خواندند و فرمودند: «با شناختی که از مسائل جبهه استکبار داریم، تحریم‌ها حالا حالاها وجود دارد، بنابراین برای نجات اقتصاد کشور نباید منتظر پایان تحریم‌ها و بودن یا نبودن فلان شخص یا اقدام فلان کشور بود.»
همان طور که اشاره شد، پس از خروج آمریکا از برجام، ما این «اشتباه» را مرتکب شدیم که می‌توانیم با اصرار و التماس به غربی‌ها تحریم‌ها را برداریم؛ اشتباهی که به حدی آسیب‌زا بود که –فارغ از مسائل مربوط به سیاست خارجی- در حوزه اقتصاد نیز آثار بسیار سوئی برجا گذاشت؛ بخوانید:
آمار رشد اقتصادی ایران در سال ۱۳۹۷ براساس گزارش مرکز آمار حاکی از رشد ۴/۹- درصدی اقتصادی کشور بوده است، هرچند بخشی از این رشد منفی، به دلیل کاهش فروش نفت رقم خورده، اما رشد بدون نفت ایران نیز در سال گذشته ۲/۴- درصد بوده و حتی -متاسفانه- بخش صنعت نیز نزدیک به ۱۰ درصد رشد منفی داشته است!
به عبارتی، این تصور که «می‌شود مشکلات ناشی از تحریم را با مذاکره برطرف کرد» موجب شد بنگاه‌ها معطل نتایج مذاکرات بمانند و به عبارتی شرطی‌سازی اقتصاد هر روز فرصت‌ها را از ما گرفت؛ از سویی ایجاد انتظارات جدید در بین فعالان اقتصادی هم منجر به این شد که بنگاه‌ها منتظر بهبود شرایط بمانند اما به دلیل عدم تغییر در متغیرهای واقعی اقتصاد، همان شرایط قبلی شان نیز تحت‌الشعاع قرار گرفت.
در نتیجه، رشد اقتصادی سال جاری میلادی نیز بدتر از سال پیش شد و طبق آمارهای صندوق بین‌المللی پول، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۱۹ به رقم ۹/۵- درصد رسید! به سخن دیگر، رشد منفی پنج درصدی سال گذشته نه تنها جبران نشد، بلکه ۱۰ درصد دیگر هم پسرفت کرد، تا تنها در دو سال، اقتصاد ایران ۱۵ درصد کوچک شود!
از همین رو بود که رهبر انقلاب با ابراز تأسف از بروز این حالت در چند سال اخیر فرمودند: «در این سال‌ها بیان مسائلی از قبیل اینکه «ببینیم شش ماه دیگر چه می‌شود» و یا «برجام چه می‌شود» و حالا نیز «به امید ابتکار رئیس‌جمهور فرانسه ماندن»، هیچ مشکلی را حل نکرده و نخواهد کرد و این نگاه باید کنار گذاشته شود.»
این در حالی است که اگر دولت نسبت به توان داخلی و نگاه به درون کشور اهتمام بیشتر داشت، از بسیاری اتفاقات تلخ می‌توانست جلوگیری کند وقایعی همچون تعطیلی کارخانه‌های باسابقه‌ای نظیر هپکو، نیشکر هفت‌تپه، ماشین‌سازی و...
پس این رویکرد اشتباه دولت بود که با غفلت از فضای تولید کشور، صرفا به دنبال چانه‌زنی با غرب و اروپا برای فروش نفت ایران بود و نتیجه‌ای هم جز آنچه که اکنون مشاهده می‌شود برجای نگذاشت. اما تجربه نشان داده هرگاه تکیه به توان داخلی و حضور مردم در عرصه اقتصاد تقویت شده، هم فشارها بی‌نتیجه مانده، هم شکوفایی بیشتری حاصل شده است.
نمونه بارز این ادعا، تلاش ایران برای خودکفایی بنزین در سال ۱۳۹۰ است، در آن سال با توجه به اینکه مصرف بنزین به پاشنه آشیل کشور تبدیل شده بود آمریکا به‌دنبال تحریم فروش بنزین به ایران برآمد اما تدبیر رهبر معظم انقلاب در آن سال که با حضور در مناطق پارس جنوبی در نوروز و تشویق به تقویت تولید داخلی همراه بود، منجر به نوآوری‌هایی نظیر تولید بنزین با خلوص و اُکتان بسیار بالا شد و تهدید دشمن را برای تحریم فروش بنزین به ایران، پیشاپیش خنثی کرد.
تجربه فوق نشان داد با اعتماد به توان داخلی نه تنها می‌توان تهدیدات را از سر کشور رفع کرد بلکه می‌توان همین تهدیدات را به فرصت‌های بی‌نظیری تبدیل کرد تا جایی که تحریم‌کنندگان نیز به ناچار دست‌ها را بالا برده و خواستار ادامه همکاری تجاری شدند به سخن دیگر، اتکا به توان داخلی علاوه بر اینکه سایه تهدید را از سر اقتصاد کشور برداشت، موجب آرامش خاطر در ادامه مبادلات تجاری ایران نیز شد.
رهبری در همین زمینه در دیدار اخیر خود با کارآفرینان فرمودند: «اگر ملت ایران و فعالان اقتصادی و اندیشمندان کشور بتوانند با تکیه بر توان داخلی تحریم‌ها را بی‌اثر کنند، عامل تحریم‌کننده نیز از ادامه تحریم‌ها دست برخواهد داشت زیرا متضرر خواهد شد.»
نمونه دیگری که حاکی از موفقیت راهبرد قطع امید به غربی‌ها و توجه به توان منطقه‌ای است، توسعه رابطه با همسایگان است، چنان‌که رابطه اقتصادی ایران با عراق، علاوه بر اینکه توانسته بخش مهمی از تحریم‌ها را (در حوزه ارزی) خنثی کند، موجب افزایش نسبی تولید و صادرات نیز شده است.
براساس گفته‌های رئیس اتاق مشترک ایران و عراق، صادرات شش‌ماهه ایران به عراق تقریبا ۹ برابر صادرات شش‌ماهه به کل اروپاست؛ این مسئله باید برای دولت تدبیر که مدام به غرب توجه دارد درس‌آموز باشد. فراموش نکنیم ایران ۱۵ همسایه دارد که هر کدام یک ظرفیت بالا برای تجارت و شکوفایی اقتصاد دارند.
اما شاید مهم‌ترین محور اتکا به توان داخل، حضور فعال کارآفرینان در اقتصاد کشور است؛ کارآفرینانی که تفکر پشت‌میزنشینی را به کار فعال و تامین نیازهای مردم تبدیل کرده و علاوه بر ایجاد اشتغال و رونق تولید، سود خوبی نصیب‌شان می‌شود، به همین دلیل می‌توان ترویج فرهنگ کارآفرینی را در راستای مقابله با تحریم ارزیابی کرد.
در همین یک ماه گذشته خبرهایی داشتیم مبنی بر اینکه: «یک کشاورز اهل خمین با ماست‌بندی، سالانه ۶۰ میلیون سود کسب کرد»، «یک جوان خوزستانی توانست با تولید نان بستنی ماهانه ۹ میلیون تومان درآمد داشته باشد»، «کارآفرین بجنوردی سالانه ۷۰۰ تن برگ مو تولید کرد»، «فعال اقتصاد مقاومتی هندیجانی با تولید روغن کنجد، ارده، کنجد خشک و حلواارده روزی یک میلیون سود کسب می‌کند.» و...
این موارد تنها نمونه‌های کوچک و جدیدی بود که روزنامه کیهان پیش از این هم به آنها پرداخته بود، مواردی که نشان می‌دهد اگر عرصه فراهم باشد، مردم می‌توانند بهترین تصمیم را به نفع خود بگیرند و کسب و کارهایی با درآمد مناسب ایجاد کنند؛ در یک کلام، با این رویکرد می‌توان رابطه مثبت تحریم و اقتصاد کشور را قطع کرد.
اگر بنا بود تحریم‌ها با مذاکرات - اگر نگوییم با التماس- رفع شود، تاکنون کشورهای متعددی در دنیا باید با این شیوه ، تحریم‌های ظالمانه را از سر خودشان بر می‌داشتند، اما حتی یک تجربه موفق نیز در این زمینه نمی‌توان مثال زد، زیرا وقتی آمریکا در دهه‌های متمادی نشان داده به هیچ یک از تعهدات بین‌المللی خود پایبند نیست و با همین شیوه هم به نتیجه دلخواهش رسیده پس هیچ الزامی ندارد که به تعهداتش در قبال مذاکره با ایران پایبند باشد، همچنین کشورهای اروپایی نیز چون اراده‌ای از خود ندارند، در وعده‌هایشان صادق نیستند و نظام بین‌المللی هم هیچ سازوکاری برای احقاق حق مظلوم ندارد، بنابراین هیچ راهی جز مقاومت و تکیه به توان داخلی وجود ندارد.