سرویس جهان مشرق - سه‌شنبه هفته گذشته ویدئویی به طور گسترده در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن دِرِک چاوین مأمور سفیدپوست پلیس آمریکا به مدت حداقل هفت دقیقه زانویش را بر گلوی جورج فلوید شهروند سیاهپوست ۴۶ ساله گذاشته و فلوید ملتمسانه از وی می‌خواهد که آزادش کند و در نهایت بیهوش می‌شود و می‌میرد. این مرد سیاهپوست که در آخرین لحظات عمرش این عبارات را بر زبان می‌راند:
«شکمم درد می‌کند. گردنم درد می‌کند. همه جایم درد می‌کند... آب یا چیزی [به من بدهید]. خواهش می‌کنم. خواهش می‌کنم. سرکار، نمی‌توانم نفس بکشم... نمی‌توانم نفس بکشم. نمی‌توانم نفس بکشم.
در این ویدئوی دلخراش که توسط یکی از رهگذران تهیه شده است، فلوید مرتباً می‌گوید نفسش بالا نمی‌آید و دارد می‌میرد. مأمور پلیس و همکارانش که در چندقدمی آنجا بودند، به نظر تحت تأثیر التماس‌های این مرد سیاهپوست یا افرادی که به تماشا ایستاده‌اند قرار نمی‌گیرند. رهگذران از چاوین می‌خواهند که از روی فلوید بلند شود و می‌گویند که او به نظر مرده است. پلیس ابتدا مدعی شد فلوید بعداً در بیمارستان در اثر «حادثه پزشکی» مرده است، اما گزارش اداره آتش‌نشانی مینیاپولیس نشان داد که فلوید هنگام انتقال به آمبولانس نبضش نمی‌زده است.
همان شب، هزاران نفر از معترضان در شهر مینیاپولیس به دادخواهی فلویدِ ۴۶ ساله به خیابان آمدند که این امر به رویارویی با پلیس و شلیک گلوله‌های پلاستیکی توسط مأموران پلیس انجامید.
طبق اعلامیه‌های رسمی، آن چهار مأمور پلیسی که در مرگ فلوید دخالت داشتند از اداره پلیس مینیاپولیس اخراج شدند. اگرچه پلیس اعلام کرد این سیاهپوست بی‌دفاع و غیرمسلح در برابر پلیس مقاومت و نافرمانی کرده اما انتشار ویدئویی جدید، ادعاها مبنی بر مقاومت فلوید در برابر پلیس را زیر سؤال می‌برد، زیرا در این ویدئو دیده می‌شود که دو مأمور پلیس، فلوید را با بدرفتاری از خودرویش خارج می‌کنند و او از مأموران اطاعت می‌کند. اما خانواده فلوید می‌گویند آنها خواستار طرح اتهام قتل علیه این مأموران هستند.
آغاز تظاهرات و اغتشاش در شهرهای مختلف آمریکا
ویدئویی مربوط به آخرین لحظات زندگی جورج فلوید باعث شوک و عصبانیت در سرتاسر آمریکا شد و در نهایت به گسترش ناآرامی‌ها دامن زد. دو روز پس از مرگ این مرد سیاهپوست غیرمسلح معترضان حداقل در سه شهر بزرگ آمریکا به خیابان آمدند.
شامگاه چهارشنبه و بامداد پنج‌شنبه اعتراضات در شهر مینیاپولیس به خشونت کشیده شد. پلیس و معترضان با یکدیگر زدوخورد کردند و چندین فروشگاه از جمله فروشگاه‌های تارگت، اتوزون، والمارت و ده‌ها ساختمان در خیابان لیک‌استریت شهر توسط آشوبگران مینیاپولیس غارت و به آتش کشیده شدند و حداقل یک نفر به نحو مرگباری هدف گلوله قرار گرفت. تصاویر مربوطه نشان‌دهنده شدت تخریب هستند و خیابان‌های شهر شبیه منطقه جنگی شده‌اند. چندین ساختمان در سطح شهر به آتش کشیده شدند و دود و آتش فردای آن روز همچنان از ویرانه‌ها برمی‌خاست. مسئولان به سختی تلاش کردند تا ناآرامی‌ها را مهار کنند.
بر اساس گزارش روزنامه استار تریبیون، جان الدر سخنگوی پلیس مینیاپولیس بلافاصله قبل از نیمه‌شب به وقت محلی شلیک گلوله را تائید کرد، اما در خصوص ارتباط آن با اعتراضات چیزی نگفت. ویدئوی منتشره در توییتر که ظاهراً در محل تیراندازی ضبط شده نشان می‌دهد که کادر درمانی سراسیمه در تلاشند تا جان مردی که بر روی زمین افتاده است را نجات دهند؛ در قسمتی از فیلم، یکی از اعضای کادر درمانی از مردم می‌خواهد تا دور بایستند و فریاد می‌زند: «یک نفر اسلحه به دست آنجاست. عقب بروید! عقب بروید!»
تیراندازی در بحبوحه آتش‌سوزهای بزرگ در بخش جنوبی شهر اتفاق افتاد، از جمله آتش‌سوزی در فروشگاه اتوزون که موجب ویرانی این فروشگاه شد و در پی آن دود و بخار سمی کل محله را فراگرفت. در قالب این غارتگری گسترده، گروه‌هایی از معترضان یکی از فروشگاه‌های تارگت را در مجاورت اداره پلیس غارت کردند.
فعال شدن گارد ملی و وضعیت اضظراری
تیم والتز فرماندار ایالت مینه‌سوتا در همین رابطه روز پنج‌شنبه پیشاپیشِ سومین شب اعتراضات به قتل جورج فلوید به دست پلیس مینیاپولیس، گارد ملی این ایالت را فعال کرد. وی همچنین در مینیاپولیس، سنت پل، و مناطق اطراف وضعیت اضطراری اعلام کرد.
فرماندار در این خصوص گفت که از اعتراضات مسالمت‌آمیز حمایت می‌کند، اما تخریب‌های صورت گرفته در شامگاه چهارشنبه و بامداد پنج‌شنبه می‌طلبند که اقدامات بیشتری در راستای حفظ آرامش صورت گیرند.
حمله پلیس به معترضان با گاز اشک‌آور و گلوله‌های پلاستیکی
پلیس در جریان اعتراضات، از گاز اشک‌آور و گلوله‌های پلاستیکی استفاده کرد. برای معترضانی که در مواجهه با گاز اشک‌آور و گلوله‌های پلاستیکی پا پس نکشیده بودند، آتش‌سوزی‌ها در مقایسه با مرگ فلویدِ ۴۶ ساله هیچ بودند.
یکی از معترضان به نام الیسیا در گفتگو با دیلی بیست اظهار داشت:
«کل شهر را باید به آتش کشید. همه باید بیرون بیایند و اعتراض کنند، نه فقط کسانی که جان سیاه‌پوست‌ها برایشان مهم است. آتش بزنید. آنها باید تاوان پس بدهند. اینگونه شاید شیرفهم شوند.»
این هرج‌ومرج پس از آن اتفاق افتاد که پلیس تلاش کرد با ایجاد موانع و شلیک به سمت جمعیت مانع محاصره مرکز پلیس توسط معترضان شود.
یکی از معترضان به نام جرمی کوک قسمت پشت لباسش را بالا زده بود تا کبودی ناشی از اصابت گلوله پلاستیکی را نشان دهد. وی گفت:
«رویم را برگرداندم و به پشتم شلیک شد. کاری نکردم که به سمتم تیر شلیک کنند.»
این معترض ۳۲ ساله یکی از چند نفر معترضی بود که در پی محاصره مرکز پلیس مورد اصابت گلوله قرار گرفتند. برخی از معترضان به سمت سنگری که پلیس با عجله ایجاد کرده بود بطری‌های آب و سنگ پرتاب کردند. مأموران بر روی پشت‌بام مرکز پلیس تفنگ خود را به سمت جمعیت نشانه می‌گرفتند.
یکی از معترضان در مصاحبه با نشریه دیلی بیست اظهار داشت:
«آنها از معترضان می‌خواهند خویشتنداری کنند، اما پلیس از خود خوبشتنداری نشان نمی‌دهد. این اسمش خویشتنداری نیست. این هرج‌ومرج است.»
نابرابری‌های نژادی حتی هنگام اعتراضات مردمی در آمریکا
همانند میزان مرگ‌ومیر ناشی از کووید-۱۹ و دستگیری افراد به خاطر نقض قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی، موج جدید اعتراضات ــ و واکنش پلیس به آن ــ نمایانگر نابرابری‌های نژادی در دوران ویروس کروناست. در جریان اعتراضات شهر مینیاپولیس در واکنش به قتل فلوید، مأموران پلیس در لباس ضدشورش اقدام به سرکوب معترضان کردند و گلوله پلاستیکی به سرِ حداقل یک معترض شلیک کردند و یک خبرنگار را مجروح کردند. در همین اثنا، اعتراضات راست‌گرایان در حمایت از «بازگشایی» کسب‌وکارها در مینیاپولیس و جاهای دیگر عموماً بدون مواجهه با خشونت از طرف پلیس ادامه یافته‌اند، حتی با آنکه معترضانِ عمدتاً سفیدپوست ــ که برخی از آنها دارای پیوندهای افراط‌گرایانه هستند ــ با استفاده از سلاح‌های نیمه‌خودکار ساختمان‌های دولتی را اشغال کردند.
فعالان سیاسی و اجتماعی در شهر مینیاپولیس می‌گویند نژاد یک عامل محرک و تأثیرگذار در واکنش پلیس به اعتراضات است. به همین خاطر است که برخی می‌گویند ــ حتی در بحبوحه همه‌گیری یک بیماری مرگبار ــ جهت اعتراض به خیابان می‌آیند و به همین دلیل است که وضعیت به شدت متزلزل در یک شهر مترقی شکل و شمایل ناآرامی‌های فرگوسن را به خود می‌گیرد.
لسلی ردمون رئیس انجمن ملی پیشرفت رنگین‌پوستان ایالت مینه‌سوتا در گفتگو با نشریه دیلی بیست اظهار داشت:
«پرتاب گاز اشک‌آور به سمت کودکان چاره کار نیست.»
ردمون گفت جزو معترضانی بوده که به سمتشان گاز اشک‌آور پرتاب شده و اینکه واکنش سرکوبگرانه موجب بهبود روابط پلیس با معترضان نمی‌شود.
واکنش «افراطی و نظامی‌گرانه» پلیس
لِوی آرمسترانگ وکیل مدافع حقوق مدنی در شهر مینیاپولیس و بنیانگذار گروه طرفدار برابری نژادی موسوم به شبکه عدالت نژادی، واکنش پلیس را «افراطی و نظامی‌گرانه» توصیف کرد. از مأموران پلیس حین استفاده از گاز اشک‌آور، گلوله‌های پلاستیکی، و چیزی شبیه نارنجک‌های شوک‌دهنده ضد معترضان طی شامگاه سه‌شنبه و چهارشنبه فیلم گرفته شده است.
لِوی آرمسترانگ در گفتگو با دیلی بیست با تکرار اظهارات فعالان و روزنامه‌نگاران حاضر در صحنه بیان داشت:
«به معترضان گفته نشد که پلیس قصد دارد گلوله‌های پلاستیکی و گاز اشک‌آور به سمتشان شلیک کند. آنها صرفاً شروع به شلیک کردند. آنها به مردم مهلت ندادند تا محل را ترک کنند و از واکنش پلیس در چنین سطحی در امان بمانند.»
مونیک کولارز از برگزارکنندگان جنبش «جان سیاهپوستان مهم است»، در این رابطه گفت که واکنش پلیس مانع ارائه خدمات پزشکی به حداقل یکی از افرادی شده که گلوله پلاستیکی به سرش اصابت کرده بود. کولارز که برادرزاده خودش در سال ۲۰۱۵ در نزدیکی سنت پل به دست پلیس کشته شد، در این خصوص اظهار داشت:
«معترضان با شماره اضطراری ۹۱۱ تماس گرفتند، اما به آنها گفته شد که رسیدگی به موضوع بر عهده پلیس [حاضر در صحنه] است و هیچگونه مراقبت پزشکی صورت نگرفت. معترضان تلاش داشتند فرد مذکور را به بیمارستان برسانند.»
لیزا گریم یکی از شهروندان مینه‌سوتا که به کمک معترضان و مصدومان شتافته بود در گفتگو با دیلی بیست اظهار کرد:
«چگونه است که قاتلان مثل بقیه دستگیر و بازداشت نشده‌اند؟ اگر آنها دستگیر شده بودند، چنین اتفاقاتی رخ نمی‌داد. ما مجبور نمی‌شدیم امنیت خود را به خطر بیندازیم. در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار نمی‌گرفتیم. منطق این را می‌گوید.»
واکنش‌ها تا حدودی شاید از تصمیم غیرمنتظره اداره پلیس مبنی بر اخراج چهار مأمور دخیل در مرگ فلوید نشأت گرفته باشند.
لِوی آرمسترانگ توضیح داد که اخراج فوری چهار مأمور پلیس در شهر تازگی داشت و شاید به واکنش معترضان دامن زده باشد. وی در گفتگو با دیلی بیست اظهار داشت:
«آنها می‌خواهند تلافی کند، آنها عصبانی‌اند، ناراحتند و به همین خاطر شاهد اتفاقات دیشب بودیم. چه لزومی دارد که پلیس لباس ضدشورش بپوشند و با مردم همانند یک تهدید جدی رفتار کنند؟»
تأثیر شکاف نژادی در واکنش پلیس
تصاویر مربوط به اعتراضات در حمایت از بازگشایی کسب‌وکارها، از جمله اعدام عروسک فرماندار کنتاکی توسط شبه‌نظامیان سفیدپوست یا حمله معترضان مسلح به ساختمان مجلس ایالتی میشیگان، موجب شده تا برخی معترضان این سؤال را مطرح کنند که آیا رنگین‌پوستان هم در صورت دست زدن به اقدامات مشابه با عدم واکنش پلیس مواجه می‌شدند؟
تویا وودلند، کشیش و فعال جنبش جان سیاهپوستان مهم است، در این باره می‌گوید:
«شاهد آن هستم که معترضان سفیدپوست تفنگ به دست دارند و فرصت می‌یابند از حقوق خود در قانون اساسی بهره‌مند شوند و معترضان سیاهپوست دست به اعتراض مسالمت‌آمیز می‌زنند... و گاز اشک‌آور و گلوله پلاستیکی نصیبشان می‌شود. هیچگاه ما را آدم حساب نکردند. سازشگران راهکار سه پنجم هنوز به ما به چشم حیوان نگاه می‌کنند.»
اشاره وی به بخشی از قانون اساسی آمریکاست که مردمِ به بردگی گرفته شده را یک انسان کامل نمی‌داند.
کارمن پرز جردن رئیس گروه غیرانتفاعی تجمع برای عدالت نیز تفاوت در نحوه واکنش پلیس را به شکاف نژادی در آمریکا نسبت می‌دهد که قرن‌ها قدمت دارد. وی در این باره می‌گوید:
«چگونه است که مأمور پلیس در مواجهه با یک فرد سفیدپوست مسلح که بر سرش فریاد می‌زند و آب دهان به صورتش می‌اندازد احساس امنیت می‌کند، اما در مواجهه با یک فرد سیاهپوست غیرمسلح چنین احساسی ندارد؟
پرز جردن بیان داشت معترضان حامی بازگشایی کسب‌وکارها شایسته سرکوب از نوعی که معترضان مینیاپولیس با آن مواجه شدند انگاشته نمی‌شوند، زیرا خواسته‌شان فرق دارد. وی توضیح داد:
«سیاهپوستان خواستار آن هستند که به‌عنوان یک انسان کامل محترم شمرده شوند و حقوقشان رعایت شود»، حال آنکه معترضان حامی بازگشایی کسب‌وکارها خواستار «حق استنباط شده مبنی بر برخورداری از یک مزیت هستند، مثلاً اینکه بتوانند موهایشان را یک مدل خاص کوتاه کنند یا اینکه بتوانند بیرون غذا بخورند. این کاملاً متفاوت است از آنچه که مأموران پلیس قادرند یک فرد سیاهپوست غیرمسلح را بکشند و در امان بمانند.»
سرنوشت جورج فلوید یادآور سرنوشت اریک گارنر است، سیاهپوست غیرمسلحی که در سال ۲۰۱۴ به ظن فروش سیگار قاچاق توسط مأمور پلیس ایالت نیویورک خفه شد. پزشکی قانونی مرگ وی را قتل نفس دانست، اما هیأت منصفه ریچموند کانتی در نهایت مأمور دخیل در ماجرا را تبرئه کرد. این امر به اعتراضات گسترده ضد وحشیگری پلیس در سرتاسر آمریکا دامن زد.
با این حال معترضان طرفدار بازگشایی پس از اتمام قرنطینه عمومی به خانه‌های خود می‌روند، اما معترضان مینیاپولیس گفته‌اند اعتراضات شاید ادامه یابند.