به گزارش مشرق، مروری بر متون و منابع اطلاعات پزشکی نشان می‌دهد که در اغلب ممالک دنیا از جمله ایران، فراوانی سرطان در مردان بیشتر از زنان است.
سیاوش مرادی گفت: از مهمترین دلایل ارائه شده در توجیه این واقعیت می‌توان به مواجهه بیشتر مردان با عوامل خطر وابسته به شیوه زندگی نظیر استعمال دخانیات، نوشیدن الکل یا مصرف غذاهای پرچرب و نیز مواجهه با عوامل خطر شغلی اشاره کرد. از طرف دیگر شواهد نشان می‌دهد بقای پس از ابتلا به سرطان در مردان کمتر از زنان است.
ضرورت غربالگری سرطان معده در گروه‌های پرخطر
وی ادامه داد: اگرچه در چند دهه اخیر از فراوانی سرطان معده در جهان کاسته شده است، اما این سرطان در شمال و شمال غرب ایران همچنان از فراوانی بالایی برخوردار است.
این متخصص پزشکی اجتماعی ادامه داد: به عقیده صاحب نظران از مهمترین عوامل خطر سرطان معده در ایران، شیوع بالای عفونت "هلیکوباکتری پیلوری"، مصرف بیش از حد "نمک "در رژیم غذایی و "استعمال دخانیات" است.
وی افزود: با کنترل عوامل خطر فوق پیشگیری اولیه از رخداد بیماری اتفاق می‌افتد. نظر به اینکه تشخیص این سرطان در ۸۰ درصد موارد در مراحل پیشرفته بیماری اتفاق می‌افتد، لزوم طراحی برنامه غربالگری برای افراد پرخطر ضروری به نظر می‌رسد.
تغییر سبک زندگی عامل مهم خطر خطر سرطان پروستات
مرادی با اشاره به اینکه سرطان پروستات رشد بطئی دارد و خیلی دیر علامت دار می‌شود، افزود: از طرف دیگر درمان سرطان پروستات پرعارضه است. این سرطان در ۶۵ درصد موارد در مردان با سن بالای ۶۵ سال اتفاق می‌افتد و رخداد آن قبل از ۴۰ سالگی بسیار نادر است. سابقه رخداد سرطان پروستات در افراد نزدیک خانواده به خطر ابتلا به این سرطان در مردان سالمند می‌افزاید.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، رژیم غذایی حاوی گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، چاقی و استعمال دخانیات از عوامل مهم خطر سرطان پرستات اعلام کرد.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر این سرطان، دومین سرطان شایع در بین مردان ایرانی است، اظهار داشت: در چند دهه گذشته فراوانی سرطان پروستات در کشور بیشتر شده که به عقیده صاحب نظران تشخیص زودرس بیماری ضمن غربالگری سهم قابل توجهی در این افزایش دارد. به عبارت دیگر مبتلایان به این بیماری در حال حاضر نسبت به گذشته زودتر تشخیص داده می‌شوند، اگرچه نباید از تغییر سبک زندگی به عنوان عامل مهم خطر سرطان پروستات در افزایش مبتلایان در دهه اخیر غافل بود.
مرادی گفت: با توجه به خطرات جسمی و روانی غربالگری مردان سالمند در خصوص ابتلا به سرطان پروستات، بهتر است غربالگری محدود به مردان بالای ۵۰ سال با خطر متوسط ابتلا به سرطان پرستات شود که انتظار می‌رود حداقل ۱۰ سال زنده بمانند. در سنین پایین‌تر ارزیابی تشخیصی می‌بایست با توجه به سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات طراحی و اجرا شود.
۴۵ سالگی مناسب‌ترین سن شروع غربالگری سرطان روده بزرگ
وی تاکید کرد: سرطان روده بزرگ در ۹۰ درصد موارد در افراد بالای ۵۰ سال اتفاق می‌افتد و در افراد جوان‌تر می‌تواند ناشی از بیماری‌های التهابی روده یا بیماری‌های ژنتیکی باشد.
مرادی، از عوامل خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ به چاقی یا اضافه وزن، فعالیت جسمی ناکافی، رژیم غذایی حاوی گوشت قرمز یا فرآوری شده، استعمال دخانیات، مصرف الکل به میزان زیاد، سن بالا، سابقه فردی ابتلا به توده‌های خوش خیم روده‌ای (پولیپ ها) و نیز سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ، برخی بیماری‌های ژنتیکی نظیر پولیپوز آدنوماتوز و دیابت نوع ۲ اشاره کرد.
وی افزود: بهترین اقدام پیشگیری از سرطان روده بزرگ، شرکت در برنامه‌های منظم غربالگری است. غربالگری اغلب توده‌های خوش خیم روده‌ای را که ممکن است در نهایت مسیر بدخیمی را طی کند، به صورت زودرس کشف می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، مناسب‌ترین سن شروع غربالگری را ۴۵ سالگی اعلام کرد و گفت: برنامه غربالگری را می‌توان تا سن ۷۵ سالگی به طور منظم ادامه داد. بعد از ۷۵ سالگی بسته به ترجیح هر فرد، امید به زندگی، سلامت کلی و نتایج غربالگری‌های پیشین، می‌توان در خصوص تداوم یا عدم تداوم غربالگری تصمیم گیری کرد. همچنین انجام غربالگری پس از ۸۵ سالگی ضرورتی ندارد.
مرادی افزود: برای غربالگری سرطان روده بزرگ هم می‌توان از آزمایش مدفوع استفاده کرد و هم از شیوه‌های اندوسکوپی بهره برد. آزمایش مدفوع سالیانه از نظر خون مخفی یا تست DNA مدفوع هر سه سال از جمله شیوه‌های متداول غربالگری است. از مهمترین شیوه‌های اندوسکوپی نیز می‌توان به کولونوسکوپی هر ۱۰ سال، سیگموئیدوسکوپی منعطف هر ۵ سال و نیز کولونوگرافی مبتنی بر سی تی اسکن هر ۵ سال اشاره کرد.
وی ادامه داد: افراد با سابقه فردی یا خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ لازم است قبل از ۴۵ سالگی، با تکرار بیشتر آزمون‌های تشخیصی و نیز با استفاده از آزمون‌های تخصصی‌تر مورد غربالگری قرار گیرند.
دخانیات عامل ۸۰ درصد موارد سرطان ریه
مرادی، استعمال دخانیات را عامل ۸۰ درصد موارد سرطان ریه اعلام کرد و افزود: همچنین مرگ ناشی از سرطان ریه در ۸۰ درصد موارد براثر استعمال دخانیات اتفاق می‌افتد.
وی افزود: استعمال دخانیات به مدت طولانی و با تعداد بالا در روز با خطر بیشتر ابتلا همراه است. گاز رادیواکتیو رادون که از خاک و صخره‌ها ساطع می‌شود شایعترین علت سرطان ریه در افراد غیرسیگاری است. همچنین مواجهه شغلی با آزبست به خصوص در معادن و مشاغل عایق کاری با خطر سرطان ریه و مزوتلیوم پرده جنب همراه است. آرسنیک موجود در آب آشامیدنی، رادیوتراپی ریه، گازهای خروجی از اگزوز موتورهای دیزلی، آلودگی هوا و عوامل ژنتیکی از دیگر عوامل خطر سرطان ریه بحساب می‌آیند.
وی بیان داشت: سرطان ریه در مردان، اگرچه اغلب قابل پیشگیری نیست، اما با پرهیز از استعمال دخانیات و نیز خودداری از حضور در اماکن آلوده به دود سیگار می‌توان تا حدی از ابتلا به آن خودداری کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران افزود: برای افراد سیگاری یا دارای سابقه استعمال دخانیات با سن ۵۵ تا ۷۴ سال و وضعیت مناسب سلامتی انجام غربالگری با سی تی اسکن با دوز پایین توصیه می‌شود. لازم به ذکر است موثرترین اقدام پیشگیری از سرطان ریه، ترک سیگار است.
وی از مهمترین مداخلات پیشگیرانه از سرطان در مردان می‌توان به شرکت افراد پرخطر در برنامه‌های غربالگری به ویژه برای تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ و ریه، تحرک جسمی کافی، مصرف کمتر غذاهای حاوی چربی‌های اشباع شده و الکل، استفاده منظم از سبزیجات و میوه جات تازه، وزن مناسب، محافظت از پوست در برابر تابش مستقیم آفتاب و ترک استعمال دخانیات و یا دوری گزینی از افراد سیگاری اشاره کرد.
مرادی ادامه داد: از علائم مهم سرطان که اغلب توسط مردان نادیده انگاشته می‌شوند می‌توان به خون در مدفوع (از علائم مهم سرطان روده بزرگ)، مشکل دفع ادرار یا تکرر ادرار (از علائم مهم سرطان پروستات)، توده یا تورم بیضه، زخم مقاوم به درمان آلت تناسلی، خون در ادرار (از علائم مهم سرطان‌های سیستم ادراری و نیز سرطان‌های متاستاتیک مثلا با منشاء کبدی)، مشکل در بلع (از علائم سرطان ناحیه حلق و مری)، زخم‌های دهانی مقاوم به درمان، سرفه مزمن (از علائم مهم سرطان ریه و حلق)، درد معده و تهوع (از علائم مهم سرطان‌های با منشاء گوارشی و یا متاستاتیک از سایر ارگان‌های بدن)، تغییرات مزمن و مقاوم به درمان پوستی و نیز خستگی و کاهش وزن غیرقابل توجیه به عنوان علائم غیر اختصاصی بسیاری از سرطان‌ها اشاره کرد.
۲۵ تا ۳۱ خرداد ماه مطابق با ۱۵ تا ۲۱ ژوئن هفته جهانی سلامت مردان نام‌گذاری شده که فرصت مناسبی برای افزایش آگاهی آنان نسبت به بیماری‌ها است.