به گزارش مشرق، پس از اخراج شرکت CNPC چین از میدان آزادگان جنوبی توسط وزارت نفت در سال ۱۳۹۳، وزیر نفت این میدان را به حال خود رها کرد و تصمیم گرفت با تکه تکه کردن پروژه توسعه این میدان، کار را پیش ببرد اما سرانجام ایده وی، منجر به توسعه ناقص میدان آزادگان جنوبی شد.
وزارت نفت که به واسطه قراردادهای جدید نفتی و امید به برجام، چینی‌ها را اخراج کرده و منتظر ورود شرکت‌های نفتی بزرگ در ایران بود، قصد داشت توسعه آزادگان جنوبی را به مناقصه گذاشته و توسعه این میدان را به یکی از شرکت‌های غربی واگذار کند. آبان ۹۵ زمزمه واگذاری این میدان به توتال شنیده شد که زنگنه در واکنش به آن شایعات گفت توسعه دهنده آزادگان جنوبی از طریق مناقصه انتخاب خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
وزیر نفت در خرداد ۹۶ هم از آغاز روند برگزاری مناقصه آزادگان جنوبی گفت و اضافه کرد: مذاکره با شرکت‌های دیگری نیز در قالب مناقصات محدود در حال انجام است.
با وجود اینکه علی کادر، مدیرعامل سابق شرکت ملی نفت، غلامرضا منوچهری، معاون توسعه شرکت ملی نفت ایران و سایر مسئولان صنعت نفت از برگزاری مناقصه می‌گفتند اما برخی کارشناسان با هشدار به عقب ماندگی آزادگان جنوبی، خواستار تعیین تکلیف سریع توسعه بزرگترین میدان نفتی ایران و کارخانه فرآورش آن شدند.
فقط حفر چاه
طبق گفته متخصصین همزمان با مذاکرات وزارت نفت با شرکت‌های خارجی، حفر چاه‌ها در آزادگان به شکلی عجیب در حال انجام بود. شرکت ملی نفت، حفاری حدود ۱۵۰ حلقه چاه را به شرکت‌های ایرانی داده بود و در مقابل، به نظر می‌رسد هیچ برنامه‌ای برای احداث کارخانه فرآورش نداشت. شرکت ملی نفت قصد داشت ساخت این کارخانه را در دل مناقصه آزادگان جای دهد و به همین دلیل، در دولت یازدهم فقط کار حفر چاه انجام شد.
این در حالی بود که در مرداد ۹۳ مناقصه‌ای برای احداث این کارخانه برگزار و شرکت کیسون برنده آن شد؛ اما ناگهان این پروژه به بهانه‌های مختلف از کیسون گرفته شد و مناقصه دیگری برگزار شد که هیچ سرانجامی نداشت. با رها شدن موضوع ساخت کارخانه فرآورش نفت یا همان CTEP، چاه‌ها برای تولید آماده شدند اما با توجه به عدم ساخت خطوط لوله و این کارخانه، ظرفیت تولید آزادگان جنوبی روی ۱۰۰ هزار بشکه قفل شد!
برای آزادگان جنوبی یک واحد فرآورش ۲۸۰ هزار بشکه‌ای در فاز اول طراحی‌شده بود تا نفت تولیدی را فراورش کند. با عدم احداث این کارخانه طی ۷ سال گذشته و باطل کردن مناقصه‌های مختلف، نفت آزادگان جنوبی به CTEP جفیر می‌رود که برای نفت سبک طراحی‌شده است.
ورود دستگاه‌های فرآورش سیار
حدود یک سال پیش، یک کارخانه فراورش سیار از یک کشور اروپایی اجاره کرد تا روزانه ۵۰ هزار بشکه نفت فراورش کند. این کارخانه فرآورش سیار در دو تِرین ٢۵ هزار بشکه‌ای طراحی شده که تا کنون فقط یک ترین در مدار عملیات قرار گرفته است.
شرکت پیمانکار این کارخانه بابت فراورش هر بشکه نفت ۱.۲ دلار دریافت می‌کند اما طی یک سال اخیر، این کارخانه به صورت منظم در مدار نبوده است. این کارخانه شامل تجهیزات و قطعاتی است که در محل تعیین شده مونتاژ شده و به فرآورش نفت مشغول می‌شود.
اگر فرض بگیریم آزادگان جنوبی هم‌اکنون بتواند روزانه ۱۵۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کند، به سه دستگاه فراورش سیار نیاز است که حداقل برای ۴ سال باید در منطقه باقی بمانند، این بدان معناست که طی این ۴ سال بیش از ۲۶۰ میلیون دلار – به‌شرط ثابت ماندن اجاره – پرداخت می‌شود که با پول آن می‌شد چه در سال ۹۳ و چه امروز یک واحد CTEP مدرن احداث کرد.
انتخاب عجیب پتروپارس
در سال ۱۳۹۶ که شرکت ملی نفت از ورود شرکت‌های خارجی به آزادگان جنوبی نا امید شده بود، شرکت ملی نفت ایران تصمیم گرفت تا بازهم برای این کارخانه مناقصه داخلی برگزار کند. رفت و آمدهای مناقصه ساخت کارخانه CTEP منجر به برنده شدن شرکت پتروپارس شد.
به دلیل خارجی بودن یکی از اعضای کنسرسیومی که برنده مناقصه شده بود، ارائه تضمین انجام تعهدات با مشکلاتی همراه شد که درنهایت شرکت ملی نفت رأی به فسخ داد تا مناقصه دیگری برگزار شود. این اتفاقات با واگذاری مدیریت پروژه آزادگان جنوبی به شرکتی ایرانی مصادف شد و این شرکت توانست شرکت ملی نفت را متقاعد کند تا قرارداد ساخت CTEP این میدان را نیز انجام دهد آن‌هم بدون مناقصه!
پتروپارس که در مناقصه سال گذشته، برنده دوم هم نبود توانست اجرای پروژه CTEP را از آن خود کند و برای ساخت و بهره‌برداری از آن ۲۴ ماه زمان تعیین شد؛ این عدد برای بیشتر کارشناسان یک شوخی است زیرا حداقل زمان برای ساخت و بهره‌برداری از یک واحد ۲۸۰ هزار بشکه‌ای در ایران و در شرایط امروزی، حداقل ۴ سال است اما شرکت ملی نفت، این قرارداد را با پتروپارس و در سکوت خبری به پیش برد.
شلختگی در آزادگان
۷ سال تأخیر وزارت نفت در تعیین تکلیف کارخانه فرآورش آزادگان جنوبی در حالی امروز به پایان می‌رسد که بررسی شرایط موجود حاکی از توسعه غیرمتوازن و شلخته آزادگان جنوبی است، که ضربات مهلکی را به منافع کشور وارد کرد تا در دولت یازدهم و دوازدهم، به طور میانگین، تنها سالانه ۶ هزار بشکه به ظرفیت تولید بزرگترین میدان نفتی ایران افزوده شود.
به گفته کارشناسان مهمترین عامل در عقب ماندگی شدید آزادگان جنوبی عدم ساخت CTEP بوده و است؛ اینکه وزارت نفت در سال پایانی دولت خود تصمیم گرفته است سرانجام این کارخانه را مشخص کند سوالی است که جای تأمل دارد.