سرویس جهان مشرق - مقدمه‌چینی سفر محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به آمریکا که برای دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی انجام می‌شد و لغو ناگهانی این سفر نشان می‌دهد که آمریکا سناریوهای زیادی را برای برگزاری مراسم خیمه شب بازی جهت شبیه‌سازی کمپ دیوید ۲ در کاخ سفید طراحی کرده بود. ترامپ که تلاش دارد از توافق میان امارات و رژیم صهیونیستی به عنوان برگه برنده خود در انتخابات آینده در محافل لابی صهیونیستی در واشنگتن استفاده کند، تصمیم داشت که اعلام رسمی این توافق را با تایید حداکثری از میان کشورهای عربی منطقه همراه سازد تا هم بُرد تبلیغاتی اقدام خود در روند عادی‌سازی را افزایش دهد و هم کشورهای مذکور را به سمت پیشبرد روند عادی سازی ترغیب کند.
عربستان هنوز آمادگی عادی‌سازی علنی را ندارد
در همین رابطه دیوید هرست سردبیر سایت اینترنتی میدل ایست آی در مقاله‌ای که در این سایت منتشر کرد، نوشت که علت انصراف محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از سفر برنامه ریزی شده به واشنگتن که قرار بود همزمان با امضای طرح عادی سازی روابط امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی همراه باشد و برای دیدار با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برگزار شود، این بود که وی ترسید انتشار اخبار مربوط به این دیدار و حضور وی در پایتخت آمریکا به کابوسی برایش تبدیل شود.
هرست می‌افزاید که در خصوص این دیدار توافقی در این زمینه صورت نگرفته بود که نشست میان ولیعهد سعودی با نتانیاهو علنی شده یا به صورت مستقیم در برابر دوربین‌های تلویزیونی برگزار شود، اما تعدادی از مقامات واشنگتن از جمله دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا و جارد کوشنر داماد و مشاور وی در این زمینه فشار زیادی به بن سلمان وارد کرده بودند تا بتوانند چهره او را به عنوان یک فرد سازشکار عرب نشان داده و و اینگونه وانمود کنند که توافقی که آمریکا بین امارات متحده عربی و اسرائیل به امضا رسانده، از اعتبار و حمایت منطقه‌ای برخوردار است.
گرچه ولیعهد سعودی در بیانیه ای که بعد از توافق امارات و رژیم صهیونیستی صادر شد، از اعلام به رسمیت شناختن اسرائیل طفره رفت، اما دیدار وی با نتانیاهو می‌توانست بزرگترین نشانه مبنی بر این نکته باشد که عربستان نیز در مسیر عادی‌سازی روابط با اسرائیل قرار دارد. در همین رابطه یک منبع ویژه که خواست نامش فاش نشود در این خصوص با اشاره به زمان انجام سفر محمد بن سلمان و برقراری مقدمات آن نوشت که دیدار با نتانیاهو یا باید به شکل خصوصی انجام می‌شد یا در برابر رسانه ها صورت می‌گرفت و در هر کدام از این حالت‌ها اتفاق بزرگی رخ می داد. البته پیش بینی نمی‌شد که در این دیدار عادی سازی کامل روابط میان دو طرف اعلام شود، اما نشانه بزرگی مبنی بر قدم گذاشتن عربستان در این مسیر بود.
خشم ریاض از توافق مخفیانه اسرائیل و امارات
از سوی دیگر عربستان از اینکه توافق امارات با اسرائیل پیش از اعلام در رسانه‌ها به اطلاع مقامات ریاض نرسیده، خشمگین بود و محمد بن سلمان به این ترتیب خشم خود را به تحولات جدید منطقه نشان داد. در همین رابطه ترکی فیصل در مقاله ای در روزنامه الشرق الاوسط که جمعه گذشته منتشر شد، از تصمیم امارات برای برقراری مناسبات دیپلماتیک با اسرائیل دفاع کرد، اما در عین حال به این نکته نیز اشاره کرد که امارات قبل از اعلام رسمی این توافق موضوع را با ریاض در میان نگذاشته بود.
ترکی گفت که توافق امارات با اسرائیل باعث تعجب ریاض شد. وی در عین حال با تاکید بر حق ابوظبی در اتخاذ تصمیمات مربوط به تمامیت ارضی خود گفت که عربستان همچنان قبل از برپایی دولت فلسطین به پایتختی قدس عادی سازی روابط با اسرائیل را بعید می‌داند.
نگرانی بن سلمان از گسترش اعتراضات مردمی در واشنگتن
موضوع دیگری که در لغو این سفر تاثیرگذار بود، نگرانی محمد بن سلمان از ادامه اعتراضات مردمی نسبت به وی بود. او که در پی پرونده ترور جمال خاشقچی در سفرهای خارجی با انتقادهای گسترده مردمی مواجه بود، در سفر مذکور نیز که برای دیدار با نتانیاهو انجام می شد به احتمال قوی با واکنش خشمگینانه مردم مواجه می‌شد.
محمد بن سلمان پیش از این یک شرط مهم برای انجام این دیدار داشت و آن این بود که دیدار مذکور تا زمان رسیدن به واشنگتن به صورت محرمانه باقی بماند، چرا که مشاوران وی به او ابلاغ کرده بودند که در صورت درز خبر مربوط به این سفر، سرویس اطلاعات مرکزی آمریکا و کنگره و روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی مرتبط با ترور خاشقچی و وکیل سعد الجبری همگی زمان کافی را خواهند داشت تا تبلیغات منفی گسترده‌ای انجام دهند و حضور وی در واشنگتن را به یک کابوس تبدیل کنند.
هرست در مقاله خود در این زمینه با اشاره به اینکه پروتکل های رسمی برای انجام این دیدار در تاریخ ۳۱ آگوست به پایان رسیده بود و قرار بود محمد بن سلمان برای اولین‌بار از مارس ۲۰۱۸ به آمریکا سفر کند، تاکید کرد که برنامه ریزی محمد بن سلمان در این سفر این بود که در سفارت عربستان یا مقر اقامت سفیر حضور نداشته باشد چرا که این مراکز شناخته شده است و می توانست تظاهرات مردمی ضد عربستان را به راه بیندازد. لذا به همین منظور ۴ منزل مسکونی برای اقامت وی در یک منطقه محرمانه خریداری شده بود. تمامی برنامه های محمد بن سلمان برای این دیدار انجام شده بود، اما شرط بن سلمان برای انجام این دیدار این بود که سفر مذکور به صورت کاملا محرمانه انجام شود، ولی کوشنر و ترامپ به شدت علاقه‌مند بودند که این سفر به صورت علنی انجام شود.
کوشنر در همین رابطه در گفتگو با شبکه سی ان بی سی آمریکا گفته بود: من اعتقاد دارم که کشورهای دیگری نیز وجود دارند که به صورت ویژه به دنبال برقراری مناسبات دیپلماتیک با اسرائیل هستند، لذا همزمان با پیشرفت این پرونده به اعتقاد من عربستان سعودی و اسرائیل نیز مناسباتی کاملا طبیعی خواهند داشت و آنها با هم قادر خواهند بود کارهای بسیار بزرگی انجام دهند.
مخالفت افکار عمومی منطقه با عادی سازی
هرست در این مقاله تاکید می‌کند که اعلام امارات مبنی بر به رسمیت شناختن اسرائیل آنگونه که کوشنر و ترامپ انتظار داشتند، مورد حمایت کشورهای عربی دیگر قرار نگرفت، بلکه برعکس واکنش‌های شدیدی نیز در گوشه و کنار منطقه شکل گرفته است.
این نویسنده انگلیسی در مقاله خود به انتقادات گسترده در کشورهای خلیج فارس و سایت‌های اجتماعی آنها در مخالفت با تلاش‌های امارات و عربستان سعودی برای مهار کردن انتقادات اشاره و تاکید کرد که در این کشورها هشتک‌های خیانت دانستن روند عادی سازی روابط از سوی ملت‌های عربی در صدر قرار گرفته است.
خالد الدخیل جامعه شناس و نویسنده مطرح سعودی در این رابطه می گوید که به نظر می‌رسد امارات و بحرین با توافق با اسرائیل یک برگه انتخاباتی مهم به ترامپ داد. نتانیاهو پیش از انجام این توافق طرح الحاق را تحت فشارهای اروپا، آمریکا و موضع منفی کشورهای عربی به تعویق انداخته بود لذا عادی‌سازی که اسرائیل در برابر امارات و بحرین به دست آورد، امتیازی بود که دریافت کرد و در ازای آن هیچ امتیازی واگذار نکرد. به این ترتیب در شرایط کنونی گرچه برگ برنده ای در اختیار ترامپ قرار داده شده است، اما به نظر می‌رسد برنده اصلی این توافق نتانیاهو باشد.
ارتباط عادی‌سازی ریاض با پرونده ریاست جمهوری آمریکا
این مقاله تاکید می کند که محمد بن سلمان از مدتها پیش تلاش دارد دست دادن با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل را به عنوان ابزاری برای اعتماد مجدد واشنگتن مطرح کند، او می‌تواند با این ترفند پیامدهای منفی حکومت آینده خود را مهار کند، اما دیداری که قرار بود دو روز پیش انجام شود، طوری بود که برنامه ریزی آن در واشنگتن صورت گرفته بود. در شرایط کنونی بن سلمان نیازمند پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری است، چرا که سیگنال‌های مخابره شده از سوی دموکرات ها برای محمد بن سلمان نشانه‌های خوبی نیست.
محافل تصمیم‌سازی پادشاهی عربستان در خصوص درست بودن انجام این اقدام در شرایط کنونی اتفاق نظر نداشتند. برخی مشاوران وی پیشنهاد تعویق این سفر را مطرح می‌کردند آنها ضمن بیان این مطلب که عملکرد ترامپ در نظرسنجی‌ها بسیار منفی است و سفر به واشنگتن در مرحله کنونی می‌تواند در صورت شکست ترامپ در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری نتایج منفی برای او داشته باشد، گفتند که در صورتی که جو بایدن نماینده دموکرات آمریکا در این انتخابات پیروز شود، می توان از سفر به آمریکا به عنوان یک مشوق برای او استفاده کرد، چرا که او نیز از مهمترین حامیان اسرائیل به شمار می‌رود و ممکن است این سفر باعث کاهش انتقاد وی از محمد بن سلمان شود.
شکست ترامپ در اجرای خیمه‌شب بازی کمپ دیوید ۲
به همین علت بود که ترامپ بلافاصله بعد از لغو سفر محمد بن سلمان به واشنگتن مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا و جارد کوشنر داماد و مشاور خود را به خاورمیانه فرستاد تا بتواند حمایت و اعتبار منطقه‌ای برای توافق میان امارات و اسرائیل به دست آورد. این در حالی بود که در ابتدا امارات به علت لغو قرارداد تسلیحاتی اف ۳۵ از انجام سفر به واشنگتن انصراف داده بود و عربستان نیز از اینکه این توافق بدون اطلاع وی انجام شده و همچنین از ترس علنی شدن این دیدار این سفر را لغو کرده و سودان نیز اعلام کرد که به عنوان دولت موقت نمی‌تواند چنین اقدامی انجام دهد، در واقع اهداف سفر پامپئو به منطقه و تلاش واشنگتن برای برگزاری مراسم خیمه‌شب بازی کمپ دیوید ۲ با شکست مواجه شد. و مراسم دو روز قبل در کاخ سفید آنگونه که آمریکا و اسرائیل می خواستند پیش نرفت. ضمن اینکه موشک های محور مقاومت همزمان با امضای طرح صلح، جشن آنان را خیلی زود به عزا تبدیل کرد.