سرویس جهان مشرق - اختلاف دولت مرکزی عراق با دولت خودمختار کردستان این کشور بر سر صادرات نفت این منطقه و عدم باز گرداندن عایدات آن به بغداد چند سالی است که از جمله موضوعات مورد اختلاف بین دو طرف است.
در این ارتباط کمیسیون نفت و گاز پارلمان عراق چندی پیش با بیان اینکه صادرات نفت منطقه کردستان از بندر «جیهان» ترکیه روزانه ۵۵۰ هزار بشکه نفت بوده، تاکید کرد که این داده ها و اطلاعاتی است که «علی علاوی»، وزیر دارایی عراق در اختیار این کمیسیون قرار داده است.
آنچه این گزارش را مورد تایید قرار می دهد، همچنین کمیسیون نفت و گاز پارلمان عراق در نامه ای به «مصطفی الکاظمی»، نخست وزیر این کشور از استیلای دولت خودمختار کردستان بر ۴ میدان نفتی در دو استان «کرکوک» و «نینوی» با تولید روزانه ۱۹۰ هزار بشکه نفت پرده برداشت، این درحالی است که بغداد از سال ۲۰۱۴ درحال مذاکره با دولت محلی در اربیل جهت واداشتن آن به تحویل روزانه ۲۵۰ هزار بشکه از نفت خود به دولت مرکزی در مقابل افزایش سهم اربیل از بودجه عمومی است، اما دولت محلی کردستان از سال ۲۰۱۴ به تعهد خود مبنی بر صادرات نفت استخراج شده از میدان های نفتی اش توسط شرکت «سومو» و تحویل میزان نفت مورد توافق با بغداد عمل نمی کند.
براساس سند منتشر شده کردستان عراق درحال حاضر بر ۳ میدان نفتی در کرکوک سیطره دارد که عبارتند از:
- میدان نفتی «جاستان ۲۰» که تولید آن روزانه یک هزار بشکه است و از یازدهم ماه آگوست سال ۲۰۱۴ کنترل آن را در دست دارد
- میدان نفتی «قبه خور ماله» که تولید آن روزانه ۱۷۰ هزار بشکه است و از بیست و پنجم ماه مه سال ۲۰۱۰ بر آن سیطره پیدا کرد
- میدان نفتی «کورمور» که تولید آن روزانه ۷۰۰ بشکه است و در سال ۲۰۰۳ سیطره بر آن صورت گرفت
همچنین این سند افشا کرد که منطقه کردستان از دهم آوریل سال ۲۰۱۵ بر میدان نفتی مرزی «صفیه» با تولید روزانه ۴ هزار بشکه نفت نیز سیطره دارد.
۸.۴ میلیارد دلار درآمدهای نفتی کردستان عراق
براساس یک گزارش بین المللی تولید و صادرات نفت منطقه کردستان عراق در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۱۷۰.۹ میلیون بشکه بوده که حدود ۸.۴ میلیارد دلار برای اربیل درآمد زایی داشته است.
همچنین این گزارش افشا می کند، صادرات نفت اربیل عراق طی سه ماهه اول سال جاری میلادی حدود ۴۱.۳ میلیون بشکه نفت به ارزش ۱.۹ میلیارد دلار بوده است.
گزارش سود خالص صادرات نفت منطقه کردستان عراق در سال ۲۰۱۹ را پس از کسر هزینه های تولید ۴.۵ میلیارد دلار اعلام می کند.
خسارت ۱۲۸ میلیارد دلاری کردستان به عراق
براساس سند منتشر شده توسط کمیته شفافیت عراق، خسارت ناشی از صادرات نفت خودسرانه منطقه کردستان عراق به دولت مرکزی بغداد ۱۲۸ میلیارد دلار برآورده شده است.
این سند که مهر محرمانه و خصوصی بر آن خورده، توسط کمیته شفافیت عراق برای نخست وزیر وقت این کشور ارسال شده و تاریخ ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ را دارد و تاکید می کند، عدم التزام اربیل به صدور نفت با هماهنگی بغداد چنین زیان کلانی را طی سال گذشته به عراق وارد کرده است.
اما این اولین بار نیست که چنین اسناد و آمار و ارقامی از اقدامات خودسرانه منطقه کردستان عراق و زیان های وارده به این کشور منتشر شده است. در این ارتباط مرکز مطالعات «دار بابل» عراق پژوهش بسیار مهم و خطرناکی را منتشر کرده که در آن اطلاعات محرمانه ای از اقدامات این چنینی دولت محلی اربیل با تمرکز بر فراهم کردن زمینه نفوذ یهودیان صهیونیست در کردستان و دیگر مناطق عراق ارائه می دهد.
این پژوهش موثق که نگاهی تاریخی به نفوذ یهودیان صهیونیست در عراق دارد، تاکید می کند، نفوذ اسرائیل در عراق در ابعاد مختلفی از جمله سیاسی، اقتصادی و امنیتی قابل ملاحظه است و از حمایت مستقیم مسئولان کردستان همانند مسعود بارزانی، جلال طالبانی در قید حیات، کوسرت رسول رئیس پیشین دستگاه اطلاعات سلیمانیه، مثال الآلوسی تاجر و نماینده پیشین کردستان در پارلمان، کنعان مکیه رئیس پیشین مرکز اسناد عراق، احمد چلبی و غیره برخوردار بوده و می باشد.
پژوهش تاکید می کند: خرید زمین های بسیار وسیع در شمال عراق موضوع بی هدف و تصادفی نیست، به عنوان مثال در «سلیمانیه» ماموریت یکی از بانک ها و رؤسای آن خرید اراضی کشاورزی و نفتی و مسکونی مشخصا در دو شهر نفت خیز «موصل» و «کرکوک» بود.
این بانک «بانک وام کردستان» بود که بنیانگذار آن «موساد» و مقر آن شهر «سلیمانیه» عراق بود. خرید اراضی در مناطقی صورت می گرفت که یهودیان ادعا می کردند، زمانی دارای املاک و مستغلاتی در آنجا بودند.
وقتی نظامیان آمریکایی در زمان ریاست جمهوری «باراک اوباما» از عراق خارج شدند، هم آمریکا و هم اسرائیل مطمئن بودند، بانک وام کردستان به درستی ماموریت خود را به نحو احسن انجام می دهد.
در همین ارتباط رسانه های عراقی در سال ۲۰۰۸ اعلام کردند، با فشارهای یهودیان سرانجام دولت وقت عراق با افتتاح معبد این طایفه در شهر «حله» در جنوب عراق به روی زائران یهودی موافقت کردند. در این معبد «حزقیال نبی» یا «ذی الکفل» به خاک سپرده شده است و «احمد الچلبی» به عنوان هماهنگ کننده سفر یهودیان از خارج عراق برای زیارت و بازدید از این منطقه انتخاب شد.
در ادامه این پژوهش به شرکت های اسرائیلی فعال در عراق می پردازد و می نویسد: تعداد شرکت های نظامی فعال در عراق به حدود ۱۰۰ شرکت بالغ شد و این موضوعی است که روزنامه صهیونیستی «معاریو» در یکی از گزارش های خود به آن اشاره می کند و در این زمینه به شرکت صنایع نظامی «رافائل» اشاره می کند که یکی از برنامه هایش برای عراق، ارتقای زره پوش های «برادلی» بود که نظامیان آمریکایی در عراق از آنها استفاده کردند.
مرکز مطالعات دار بابل می افزاید: افزون بر آن شرکت های اسرائیلی متعدد دیگری در عراق فعالیت می کنند، اما برای عدم افشای هویت واقعی خود، تولیدات خود را با نام و نشان کشورهای دیگر وارد بازار عراق می کنند و یکی از مهمترین حوزه های فعالیت آنها، مراکز و تاسیسات نفتی عراق است که در این زمینه می توان به شرکت نفتی «بازان» اشاره کرد که مالک آن یک یهودی به نام «یشار بن مردخای» است و عملیات راه اندازی پالایشگاه های عراق را پس از سرنگونی رژیم بعث عراق برعهده داشت.
شرکت بازان در ازای راه اندازی پالایشگاه های نفتی عراق قراردادی با اربیل مبنی بر خرید نفت میدان های نفتی کرکوک و منطقه کردستان را امضا کرد و مقرر شد، این نفت از طریق ترکیه و اردن به سرزمین های اشغالی برسد.
این پژوهش همچنین از «بنیامین بن الیعازر»، یهودی عراقی الاصل متولد استان «بصره» در جنوب عراق، وزیر اسبق جنگ و همچنین وزیر اسبق ساختارهای زیربنایی اسرائیل یاد می کند که بر مجموعه شرکت های گردشگری و توریستی اشراف داشت که سفرهای مذهبی برای یهودیان اسرائیل و آفریقا و اروپا در عراق برگزار می کرد.
این شرکت ها، توریست های یهودی را در یک شهر گرد می آوردند و با پروازهای عربی برای بازدید از اماکن دینی یهودی و مسیحی در عراق وارد این کشور می کردند، اما این گردشگران در املاکی اسکان داده می شدند که پیشتر برای یهودیان یا توسط یهودیان در عراق خریداری شده بود. نکته حائز اهمیت این بود که این گردشگران پس از اقامت در این املاک و خانه ها طوری رفتار می کردند، گویی مالک اصلی آنها و شهروند عراق هستند.
در همین راستا و با کمک و مماشات برخی از مسئولین کردستان، اسرائیل موفق به خریداری بارگاه حضرت «نوح نبی» در شهر موصل و بارگاه «ناحوم نبی» در منطقه «القوش» در دشت نینوی و مزارهای حضرت «یونس»، «دانیال»، «حزقیال»، «عزرا» و غیره شدند.
چراکه یهودیان به آنها به عنوان بخشی از اسرائیل و سرزمین موعود خود نگاه می کنند و همچون کرانه باختری باید به یهودیان باز گردد.
«وین مادسن»، روزنامه نگار آمریکایی در پژوهشی تاکید می کند، گروه های وابسته به موساد با هماهنگی با شبه نظامیان کُرد حملاتی را علیه مسیحیان و کلدانی های عراق در موصل، اربیل، حمدانیه، تل اسقف، قره قوش و غیره به راه انداخته و با معرفی کردن «القاعده» به عنوان مسئول این حملات با ایجاد رعب و وحشت در میان ساکنان این مناطق تلاش کردند، مانع بازگشت آنها به خانه هایشان و متروکه جلوه دادن این مناطق شوند، تا در چارچوب طرح صهیونیسم خریداری و کُردها و آشوری ها جایگزین آنها شوند.
در حوزه نظامی اسناد تاریخی ثابت می کند که مستشاران نظامی اسرائیلی لحظه ای پایگاه های نظامی «ملا مصطفی بارزانی»، رهبر انقلاب کردستان را ترک نکردند. براساس برنامه ریزی های صورت گرفته، گروه های مستشاری هر سه ماه تغییر کرده و جا به جا می شدند، اما در این میان یک افسر سازمان «موساد» همواره در کردستان حضور و مسئولیت گروه های مستشاری را برعهده داشت.
در کنار فرمانده گروه های مستشاری یک معاون به عنوان مستشار فنی و یک افسر ارتش اسرائیل نیز حضور داشتند، وظیفه آنها آموزش شیوه های نوین و جدید جنگ به نیروهای کُرد بود.
در سال ۱۹۶۵ اسرائیل برای مبارزه کُردها با دولت وقت عراق اسلحه و تجهیزات نظامی از جمله «بازوکا» و انواع بمب و مین به وزن ۹ تُن در اختیار آنها گذاشت. هواپیمای حامل این تسلیحات ابتدا در تهران بر زمین نشست و سپس از آنجا به سمت اربیل پرواز کرد.
«مناحیم بگین»، نخست وزیر وقت اسرائیل اواخر دهه هفتاد قرن گذشته صراحتا به این مسئله اذعان کرد و گفت که تل آویو به کردها در نبردهایشان علیه دولت مرکزی عراق در سال ۱۹۶۵ کمک های نظامی، تسلیحاتی، آموزشی و مالی کرده بود.
براساس پژوهش مرکز مطالعات دار بابل از زمان اشغال نظامی عراق توسط آمریکا در سال ۲۰۰۳ دور جدیدی از حضور افسران موساد برای آموزش کادرهای نظامی و حزبی ویژه با هدف تقسیم عراق آغاز شد.
این درحالی است که موساد از سال ۲۰۰۵ داخل پایگاه و مراکز نظامی «پیشمرگه» کردستان عراق ماموریت آموزش شبه نظامیان کُرد سوری، عراقی، ایرانی و ترکیه ای را با هدف ترور دانشمندان و نخبگان شیعی و اهل سنت و ترکمان عراق را برعهده دارند و این جدای از واداشتن بسیاری از آنها به مهاجرت از عراق به بهانه شرایط ناامن و سخت حاکم بر این کشور است.
روزنامه انگلیسی «گاردین» در سال ۲۰۰۳ در گزارشی با بیان اینکه اسرائیل برای نظامیان آمریکایی دوره های آموزشی برگزار کرده که آنها را با تکنیک های ترور در عراق آشنا می کند، می افزاید: اسرائیل همچنین گروهی دیگر از نظامیان آمریکایی را در پایگاه «فورت براگ»، مرکز آموزش نیروهای ویژه آمریکا در ایالت کارولینای شمالی برای جنگ در داخل شهرهای عراق آموزش داده بود.
پس از به قدرت رسیدن «مسعود بارزانی» در منطقه کردستان، اسرائیل حدود ۲۳۰ هزار مبارز کُرد را آموزش داد. «محمود عثمان»، مستشار بارزانی در این خصوص گفت که «اسرائیل در برابر این آموزش ها از ما اطلاعاتی درباره ارتش عراق می خواست و در عین حال اطلاعاتی از تحرکاتش به ما می داد».
وی می افزاید: «حتی بیمارستانی که اسرائیل در شمال عراق برپا کرد، ماموریت اصلیش جمع آوری اطلاعات و جاسوسی بود».
گزارشی رسمی در ماه مه ۲۰۰۸ به «جرج بوش» پسر، رئیس جمهور وقت آمریکا ارائه شد که در آن اذعان می کرد، موساد از زمان آغاز فعالیت در عراق تا تاریخ تدوین گزارش موفق به ترور ۳۵۰ دانشمند هسته ای و ۳۰ هزار استاد دانشگاه عراقی در رشته های مختلف شده بود.
نظامیان آمریکایی در سال ۲۰۱۱ درحالی از عراق خارج شدند که در همان سال منطقه شاهد تحولاتی از نوعی دیگر بود. گروه های تروریستی تکفیری با نام و نشان های متعدد قارچ وار در سوریه سر برآوردند و مرتکب جنایات بی شماری شدند، اما سرانجام این «داعش» بود که توانست، حرف اول را در میان آنها بزند.
داعش در سال ۲۰۱۴ وارد «موصل»، مرکز استان نینوی در غرب عراق شد و بیش از آنکه قتل ها و کشتارهایش تعجب همگان را برانگیزد، بر زمین گذاشتن سلاح توسط ارتش عراق و فرار آنها مقابل چند صد تن تروریست داعشی از میدان موجب حیرت و تعجب بود.
نظامیان آمریکایی درحالی از عراق خارج شدند که مطمئن بودند، آنها هستند که عهده دار آموزش نیروهای عراقی خواهند شد. تحرکات داعش در عراق تصادفی و بی برنامه نبود، بلکه دقیقا روی آن برنامه ریزی شده بود. در وضعیتی که عراق در اوج ناآرامی و هرج و مرج بسر می برد، بارزانی در سخنانی اعلام کرد که درصدد جدایی منطقه کردستان از دولت مرکزی عراق و تشکیل کشوری مستقل است.
انتشار این خبر با موجی از شادی و سرور کُردهای خارج عراق مواجه شد، اما این ظاهر امر بود، چون هم زمان با اعلام این خواسته بارزانی، خبر جدایی جنوب سودان از شمال آن منتشر شد، نکته حائز اهمیت بالا بردن پرچم اسرائیل در جمع سودانی ها و کُردها بود.
اما کُردها به بالا بردن پرچم اسرائیل در تجمعات سرور و شادمانی خود بسنده نکردند، بلکه برخی از آنها در برابر این پرچم زانو زده و سجده شکر به جا آوردند.
این اتفاقات در دو کشوری می افتاد که یکی بر کرانه رود نیل و دیگری بر کرانه رود فرات بود و در این بین گروهی فعالیت می کرد که تحرکات و اقداماتش بسیار دقیق و حساب شده بود.
تحرکات داعش در سوریه بر تصرف مناطق نفتی متمرکز بود. یکی از مهمترین این مناطق، منطقه «شدادی»، در ریف حسکه بود که منبع اصلی تولید نفت در استان حسکه محسوب می شود و داعش پس از نبردی سخت و طولانی با گروه تروریستی تکفیری «جبهه النصره» آن را به تصرف خود درآورد.
در عراق، داعش یک روز پس از تصرف منطقه «بیجی» توانست بزرگ ترین پالایشگاه نفت این کشور را تصرف کند. نکته شگفت آور این بود که عناصر داعش برخلاف معمول تمام برخوردها و تعامل هایشان رفتاری دوستانه و به دور از خشونت با کارکنان پالایشگاه داشتند.
داعش با ۲۵۰ نیروی امنیتی محافظ پالایشگاه شرط کرد، در صورت عدم مقاومت، خروج امن آنها از پالایشگاه را تضمین خواهد کرد. اهمیت پالایشگاه بیجی در این بود که اغلب نیازهای عراق به فرآوردهای نفتی را تامین می کرد.
پس از آن داعش توانست در نبردهایی آسان با ارتش عراق بر اغلب شهرهای نفتی و گازی عراق سیطره یابد. اما داعش با این میدان های نفتی و گازی چه می کرد و چگونه می توانست تولیدات آنها را به فروش رساند.
در سوریه انتقال نفت از مناطق شرقی به مرزهای ترکیه با شیوه هایی بسیار ساده و اولیه صورت می گرفت. این نفت به خریدار ۲۵ دلار فروخته می شد، تا در ترکیه به ۹۵ دلار فروخته شود.
اتحادیه اروپا که اوضاع را چنین دید، قانونی تصویب کرد که به موجب آن کشورهای عضو اجازه داشتند، نفت مناطقی از سوریه که گروه های مسلح از جمله داعش بر آنها سیطره داشت، را خریداری کنند؛ موضوعی که نفتکش های ترکیه را برای تسهیل خرید نفت داعش به صف کرد. فروش داعش از سرقت نفت میدان های سوریه به روزانه ۳۰ هزار بشکه رسید که سودی معادل ۲ میلیون دلار در روز بود.
در عراق، نیروهای ارتش و بسیج مردمی عراق پالایشگاه بیجی را پس گرفتند. سوال این بود که آیا هدف داعش از تصرف پالایشگاه بیجی فروش نفت و فرآورده های آن بود، یا اهداف دیگری در پس تصرف این پالایشگاه بسیار مهم داشت؟
پس از باز پس گیری پالایشگاه مشخص شد، راه اندازی مجدد آن یک سال تمام زمان خواهد برد تا به وضعیت سابق پیش از تصرف توسط داعش باز گردد. در این ارتباط «آشتی هورامی»، وزیر وقت منابع طبیعی دولت محلی کردستان در سخنانی ضمن بیان این نکته، تاکید کرد: تا سال ها امکان صادرات نفت کرکوک از خط لوله کرکوک – جیهان در ترکیه وجود نخواهد داشت.
در این صورت نفت کرکوک در عراق چگونه به دست کشورهای حوزه دریای مدیترانه برسد؟ تنها یک راهکار وجود داشت و آن راه اندازی خط انتقال نفت کرکوک – بندر حیفا در فلسطین اشغالی بود که اسرائیل بر آن سیطره دارد.
این طرحی بود که سال ها قبل اسرائیل به همراه آمریکا روی آن کار کرده بودند و لوله های آن کشیده بود و راه اندازی مجدد آن نیازمند ۳ میلیارد دلار هزینه بود، اما در صورت راه اندازی این خط لوله در کنار آن یک خط لوله دیگر هم می بایست راه اندازی شود که آب فرات را به بندر حیفا انتقال می دهد.
راه اندازی این خط لوله به معنای تحقق یکی از بزرگ ترین رؤیاهای اسرائیل یعنی تبدیل بندر حیفا به یکی از مهمترین و راهبردی ترین بنادر دریای مدیترانه و جه بسا دنیاست و این به واسطه داعش با منفجر کردن خط انتقال نفت کرکوک محقق شد.
داعش اوج فعالیت خود بر ۵۰ درصد از میدان های نقتی سوریه و در عراق بر ۱۷ درصد این میدان ها و پالایشگاه ها سیطره پیدا کرده بود. به این ترتیب این گروه ۸۰ میدان نفتی عراق را در کنترل داشت.
اگرچه این میدان ها و پالایشگاه ها باز پس گرفته شدند، اما در عمل تا سال ها امکان هرگونه بهره برداری از آنها به دلیل نیاز به تعمیر، ترمیم و تغییر قطعات که برخی از آنها در دسترس نیست، اصلا وجود ندارد.
درست است که منابع اصلی نفت و گاز عراق در جنوب این کشور متمرکز است، اما انتقال و صادرات این منابع تنها از شمال عراق امکان پذیر است و در شرایطی که دنیا سرگرم وحشی گری و جنایات ضد بشری داعش که صحنه هایی از آن یادآور فیلم آمریکایی «رزیدنت ایول» بود، دولت عراق که آمریکایی ها را از خاک خود بیرون کرده بود، خواستار بازگشت آنها به بهانه مبارزه با داعش می شود.
جنگنده های آمریکایی وارد عمل می شوند، اما چه مواضعی هدف گرفته شدند. نقشه مناطق مورد حمله جنگنده های آمریکایی نشان می دهد، آمریکایی ها تنها در مناطقی نزدیک «سنجار» و اربیل داعش را هدف گرفته بودند، تا تضمین کننده بقای کردستان عراق باشند.