به گزارش مشرق، وزیر اسبق آموزش و پرورش گفت: در سال‌های گذشته در بولتن‌های محرمانه اخباری از خودکشی دهها نفر از داوطلبان کنکور داشتیم که به علت شکست، سرکوب و تحقیر در خانواده این کار را انجام داده بودند. سید محمد بطحایی وزیر اسبق آموزش و پرورش در چهارمین نشست از کارگاه تعاملی سیاستگذاری کودکان و نوجوانان با موضوع «نقد و بررسی نظام آموزشی کنکور محور» که به صورت مجازی و به همت وزارت رفاه برگزار شد، با بیان اینکه کنکور که روزی بنا به ضرورت هایی در دهه ۴۰ شروع شد، در سال های اخیر آثار و تبعات شدیدی را بر کودکان و نوجوانان ما برجای گذاشته است گفت: یک علت به ذات کنکور و روشی که برای سنجش و پذیرش دانشجویان داریم و علت دیگر به آثار و تبعات این روش برای سنجش و پذیرش بر می گردد. یکی از پاسخ های برخی متخصصان این است که در شرایط موجود چاره ای نیست به روش موجود تن بدهیم و وقتی ۱۰۰ صندلی خالی در فلان رشته در یک دانشگاه معتبر داریم و ۱۰ هزار نفر پشت کنکور هستند، باید کنکور برگزار شود. هرچند به عنوان فردی که در این زمینه کار کرده ام حرف هایی در این زمینه دارم اما روی دیگر کنکور تبلیغات موسسات و کتب کنکوری است که امروز شما در رسانه های جمعی به ویژه صداوسیما شاهد آن هستید.
هیجان کاذب تبلیغات کنکور
وزیر اسبق آموزش و پرورش با بیان اینکه تلویزیون خانواده ها را تهییج می کند که فرزندانشان را در کلاس کنکور ثبت نام کنند و فلان کتاب ها را خریداری کنند و در واقع یک هیجان کاذب ایجاد می کند گفت: این آموزشگاه ها گاهی با هزینه سرسام آور خانواده ها را وادار می کنند حتی اگر حیث مالی بضاعت چندانی ندارند برای آنکه عقب نیفتند فرش زیرپایشان را بفروشند تا فرزندشان در فلان رشته قبول شود.
می‌توان روش ورود به ۸۰ تا ۹۰ درصد رشته‌های دانشگاهی را تغییر داد
بطحایی ادامه داد: امروز برای حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد رشته های دانشگاهی می توان روش ورود را تغییر داد، اما فعلا برای ۱۰ تا ۲۰ درصد مابقی می پذیریم که چاره ای جز روش فعلی نداریم اما چرا اصحاب رسانه خطرات و لطماتی که کودکان و نوجوانان را در معرض خطر قرار می دهد روشنگری نمی کنند و این دست تبلیغات مضر کاهش نمی یابد؟ باید بتوانیم آسیب ها را کاهش دهیم.
وی با بیان اینکه پیشنهادم در دومحور است، محور اول درباره روش فعلی کنکور است گفت: آیا واقعا روش دیگری نداریم که جایگزین روش فعلی بشود؟ سال هاست چنین مباحثی در جریان است. چرا نتوانستیم حتی یکی از شاخ های کنکور را بشکنیم؟ چه تمهیداتی را می توانیم به کار بگیریم که آثار و عواقب آن را کاهش دهیم و سمومی که به جسم کودکان تزریق می کند را کاهش دهیم.
نقش آموزش و پرورش در طبقه‌بندی اقتصادی و اجتماعی مردم با ایجاد مدارس متنوع
وزیر اسبق آموزش و پرورش با بیان اینکه آثار و تبعات کنکور در دو دهه اخیر بسیار شدیدتر از قبل خود شده است و اصل و اساس بروز چنین اتفاق ناگواری، نخبه پروری است گفت: متاسفانه دستگاه های حاکمیتی به ویژه آموزش و پرورش در بروز این اتفاق تقصیر زیادی دارند، امروز با تنوع فراوانی از مدارس مختلف روبروییم. هیچ کشوری را نمی توانید پیدا کنید که مانند آموزش و پرورش اینگونه بچه ها را طبقه بندی کند.
بطحایی ادامه داد: دانش آموزان در مدارس مختلفی چون نمونه دولتی، تیزهوشان، شاهد، غیردولتی و … درس می خوانند. این جدا کردن بچه ها و دسته دسته کردن آنها از مهمترین ایرادات و نقایض نظام آموزش و پرورش ماست و با دست خودمان خانواده ها را به این سمت سوق می دهیم که فرزندتان نخبه است و باید از بچه های عادی فاصله بگیرد و برود در کلاس ایزوله ای با افرادی مانند خودش درس بخواند. هیچ آموزه تربیتی و اسلامی این را تایید نمی کند و این نخبه پروری در ایجاد طبقات اجتماعی و اقتصادی هم موثر بوده است.
گزارش‌های محرمانه از خودکشی داوطلبان کنکور به دلیل شکست در کنکور
وی با بیان اینکه وقتی تنها راه آینده بچه ها را جلویشان می گذاریم و می گوییم فقط می توانی آینده خود را در این رشته‌ها تضمین کنی معلوم است که میلیون ها نفر رقابت می کنند برای اینکه از فیلتر کنکور بگذرند و وارد فلان رشته شوند اظهار کرد: در سال های گذشته در بولتن های محرمانه اخباری از خودکشی دهها نفر از داوطلبان کنکور داشتیم که به علت شکست، سرکوب و تحقیر در خانواده این کار را انجام داده بودند. برخی داوطلبان واقعا آینده دردناکی را از حیث ویژگی های روانشناختی باید به خاطر شکستی که در کنکور خورده اند متحمل شوند.
وزیر اسبق آموزش و پرورش تاکید کرد که تا عوامل ایجاد کننده را برطرف نکنیم حتما مشکل ادامه خواهد داشت افزود: باید تنوع را کم کنیم. در دوره وزارت بنده اقداماتی انجام شد به عنوان مثال بساط آزمون ها را در دوره ابتدایی جمع کردیم.
برای پذیرش در رشته‌های پزشکی و مهندسی دانشگاه های برتر فعلا راهی جز کنکور نیست
بطحایی در پاسخ به ایسنا درباره مقاومت های درون سیستمی آموزش و پرورش برای برچیده شدن کنکور و طرح پیشنهادهایی مبنی بر افزایش سهم سوابق تحصیلی با نهایی شدن امتحانات سه سال آخر دوره متوسطه و تبعات آن گفت: برای اینکه یک مسئله پیچیده و مزمن را حل کنیم باید توجه داشته باشیم که عوامل تاثیرگذار در کنکور فقط به آموزش و پرورش برنمی گردد و عوامل متعددی در ادامه این کار تاثیرگذار است.
وی افزود: کنکور یک پدیده پیچیده و مزمن است و برای حل آن یکی از استراتژی ها و روش ها این است که آن را بشکنیم و خرد کنیم تا مسئله راحتتر حل شود. اکنون در حدود ۹۰ درصد رشته محل ها می توانیم بدون فرایند کنکور دانشجو سنجش و پذیرش کنیم. اگر بنا باشد کنکور سه ساعته را تبدیل کنیم به امتحان نهایی در سه پایه و بگوییم هر سه پایه امتحان نهایی بدهند، به نوعی کنکور را به سه پایه تسری داده ایم اما واقعا در ۹۰ درصد رشته ها نیازی به کنکور نداریم. هرچند هیئت علمی دانشگاه ها ترجیحشان این است که کنکور وجود داشته باشد و از طریق آن دانشجو بپذیرند ولو صندلی خالی داشته باشیم.
وزیر اسبق آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه گام اول این است که آن ۹۰ درصد را جدا کنیم گفت: بله می پذیریم که فعلا برای پذیرش در رشته های پزشکی و مهندسی در دانشگاه های برتر راهی جز کنکور نیست اما برای مابقی نیازی نیست بچه ها را به صف کنکور بیاوریم. اکنون انتقاد به آموزش و پرورش این است که آنچه در مدرسه به بچه ها می آموزید و نمره می دهید یعنی همان پیشینه تحصیلی بچه ها، معتبر نیست و معلوم نیست معلمی که نمره داده چگونه داده و حتی در بسیار مواقع معدل ۱۹ به بالا است و قدرت تمیز و تشخیص نمرات پایین است.
بطحایی تصریح کرد: البته بحث ارفاق و اینها را در نمره دادن ها نفی نمی کنم، اما بحثم این است که دانش آموزانی که آمادگی نشستن روی صندلی بعضی رشته ها را دارند می توانند با پیشینه تحصیلی گزینش شوند. باید از همان مسیری که وارد کنکور شدیم از همان مسیر خارج شویم. ما مسئله مان را باید بشکنیم. روش کنکور را باید تصحیح کنیم و برای کنکور فقط سراغ آن ۱۰ تا ۲۰ درصد اول برویم.
کتب درسی متوسطه اول هم سمت و سوی کنکوری گرفته
وزیر اسبق آموزش و پرورش با تاکید بر اینکه ابتدا باید بچه های ابتدایی و متوسطه اول را از این آتش بیرون بیاوریم و از مهلکه خارج کنیم گفت: باید نظام آموزشی را اصلاح کنیم. کتب درسی ما حتی در متوسطه اول سمت و سوی آمادگی کنکور گرفته است و باید محتوا اصلاح شود. کتب باید به جای اینکه تاکید بر حافظه محوری و محفوظات عبث داشته باشد به سمت مهارت آموزی برود.
گردش مالی دهها هزار میلیاردی ذینفعان از قبل کنکور و دست پرزور آنها از مجلس تا مجامع علمی
وی درباره تعارض منافع موسسات کنکوری نیز گفت: تعارض منافع وجود دارد و نیازمند قانون است. به عنوان مثال بنده نوعی به عنوان وزیر، معاون، مدیرکل و کارشناس اجازه ندارم که در این مسیر سرمایه گذاری کنم، مدرسه غیردولتی داشته باشم و کتاب منتشر کنم و باید اگر چنین شد مجازات شوم. این موضوع نیازمند قانون است. در دوره وزارتم بارها در مجلس گفتم به عنوان وزیر می توانم بخشنامه بزنم که مدیرکل اجازه ندارد مدرسه غیردولتی داشته باشد اما یک بخشنامه است و با رفتن بنده و کاهش مراقبت ها دوباره تکرار می شود.
بطحایی با بیان اینکه ذینفعان کنکور دهها هزار میلیارد تومان گردش مالی از قِبل کنکور دارند و به این سادگی سفره شان را جمع نمی کنند ولو اینکه باور داشته باشند این جریان نسل آینده را تهدید می کند گفت: فرصت های یادگیری عمیق را که باعث عدالت آموزشی می شود به واسطه کنکور از بچه ها می گیریم و کنکور به ابزاری برای بی عدالتی تبدیل شده است.
وزیر اسبق آموزش و پرورش ادامه داد: این ذینفعان مالی و اقتصادی کنکور در این موضوع بسیار سهیم هستند. به محض اینکه کسی بخواهد تغییری ایجاد کند در هرکجا که دستشان برسد از ریاست جمهوری گرفته تا مجلس و مجامع علمی و دانشگاه ها و مراجع دینی شروع به تخریب می کنند. این ذینفعان اجازه چنین تغییرات و اصلاحاتی را نمی دهند.
وی با اشاره به اینکه برخلاف کشورهای دیگر که وارد شدن به سیستم آموزش عالی آسان است اما خروج بسیار مشکل است گفت: متاسفانه یکی از شاخص های قضاوت و داوری درباره موفقیت دانشگاه ها در کشور ما این است که می گویند از هر ۱۰۰ نفری که وارد دانشگاه شده اند، چند درصد بعد از چهار سال و چند درصد بعد از پنج سال خارج شده اند؟ فارغ‌التحصیل کردن دانشجویان یک شاخص موفقیت محسوب می شود.
کاهش اشتیاق جوانان برای ورود به دانشگاهها از ۷ ـ ۸ سال گذشته
بطحایی ادامه داد: در آموزش عمومی مدل برنامه ریزی، تابع تقاضای اجتماعی است و هرکجا ولو یک دانش آموز وجود داشته باشد آموزش و پرورش باید خدمات بدهد اما در آموزش عالی تابعی از نیاز جامعه و آمایش سرزمینی است. در کشور ما از حدود ۳۰ سال قبل به دلیل افزایش تقاضا برای تحصیل در آموزش عالی، یک جوان احساس می کرد اگر ادامه تحصیل ندهد نمی تواند شغلی داشته باشد. بنابراین داوطلبان ورود به دانشگاه یک شیب فراوان و تندی تجربه کردند و چاره ای جز گسترش دانشگاهها نبود اما از حدود هفت، هشت سال قبل این اشتیاق کمتر شده و جوانان بیشتر به فکر کسب یک مهارت برای ورود به اجتماع افتاده اند.
چگونه می‌توان زمینه حذف کنکور را ایجاد کرد؟
وی با بیان اینکه گسترش بی حدوحصر دانشگاهها موجب کاهش کیفیت فارغ التحصیلان شده است گفت: فارغ التحصیلان کمتر می توانند شغلی متناسب با رشته تحصیلی خودشان پیدا کنند. هرچند این یک فرصت برای مبارزه با کنکور است. کاهش رغبت به آموزش عالی و تمایل به مهارت آموزی به شرط افزایش ظرفیت های مهارت آموزی و گره زدن اشتغال به کسب مهارت می تواند زمینه حذف کنکور را فراهم کند.