به گزارش مشرق، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، دیروز به دیدار یکی از چهره های برجسته اسلامگرا رفت که در چند دهه اخیر، نقش مهمی در احزاب محافظه کار ایفا کرده است.

اردوغان، در محله باغچلی اولر آنکارای پایتخت، به دیدار اوغوزخان اصیل ترک رفت که حالا و در سن ۸۶ سالگی هنوز هم به عنوان مهم ترین چهره سیاسی شاگردان قدیمی اربکان شناخته می شود.

اصیل ترک به ظاهر پست و مقام چشمگیری ندارد اما علاوه بر هواداران جریان «نگرش ملی» و جامعه اربکانی ها، بسیاری از دیگر جریانات اسلامگرا نیز از او خط می گیرند.

اوغوزخان کیست؟

اوغوزخان اصیل ترک در کنار افرادی همچون رجایی کوتان، تمل کاراملا اوغلو، نوعمان کورتولموش و دیگران، از قدیمی ترین یاران و شاگردان اربکان است و افرادی همچون عبدالله گل، بلنت آرنچ، رجب طیب اردوغان و دیگر همراهان آنها، نسل دوم شاگردان اربکان هستند.

اصیل ترک در همان آغاز مسیر فعالیت حزبی و سیاسی اربکان و در دوان تاسیس حزب سلامت ملی (MSP)  با او همراه بود و به عنوان نماینده به پارلمان رفت و از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۷ میلادی، دو بار به عنوان وزیر کشور، فعالیت کرد، سپس به مدت ۱ سال به عنوان وزیر صنایع و فن آوری در کابینه جای گرفت.

پس از تعطیل شدن حزب سلامت ملی به خواست ژنرال ها و قضات لاییک و کمالیست، اوغوزخان نیز به ممنوعیت ۱۰ ساله فعالیت حزبی و سیاسی محکوم شد. بعد از همه پرسی سال ۱۹۸۷ میلادی، همه ممنوعیت های حزبی و سیاسی پایان یافت و اربکان، این بار حزب رفاه (RP) را تاسیس کرد و اوغوزخان اصیل ترک، به عنوان دبیرکل حزب انتخاب شد.

چرخ روزگار به میل اسلامگرایان شاگرد اربکان نچرخید و فشار لاییک ها به جایی رسید که دیگر قابل تحمل نبود. ترکیه در آستانه یک تنش داخلی بزرگ قرار گرفت و ژنرال ها بر این باور بودند که اربکان، کشور را به سوی ارتجاع سوق داده و طریقت ها و چهره های دینی، همه حوزه ها را در اختیار گرفته اند.  

چنین شد که حزب رفاه نیز پس از اقدام قهری موسوم به کودتای پست مدرن سال ۱۹۹۷ میلادی، تعطیل شد و اربکان، حزب فضیلت را تاسیس کرد که اوغوزخان در آنجا نیز پس از رهبر، مهم ترین چهره سیاسی و فکری حزب بود.

اصیل ترک، پس از وفات اربکان، بالاترین سکان هدایت فکری حزب فضیلت را در اختیار گرفت. پس از انشعاب در حزب فضیلت و رفتن گل، اردوغان، آرنچ و دیگران، اوغوزخان و دیگر شاگردان اربکان حزب سعادت را تشکیل دادند و در آنجا نیز اوغوزخان اصیل ترک، ریاست شورای عالی مشاورین را بر عهده دارد.

اوغوزخان اصیل ترک، مانند شاگردان اصیل اربکان، زندگی ساده و بی حاشیه ای دارد. او به طور همزمان، هم نقش یک پدر معنوی را ایفا می کند و هم نقش یک مشاور سیاسی که خطوط اصلی نگرش سیاسی را به تمل کارا ملا اوغلو رهبر حزب منتقل می کند.

آنان اعلام کرده اند که هدفشان فقط راه یافتن به پارلمان و در اختیار گرفتن قدرت نیست و از منظر دینی و اخلاقی، بزرگترین وظیفه حزب سعادت را «امر به معروف و نهی از منکر» می دانند.

بدرقه معنی دار و قول و قرار اولیه

دیدار دیروز اردوغان و اصیل ترک، پشت درهای بسته و به مدت یک ساعت بود. اغلب روزنامه های ترکیه، بر این موضوع تاکید کردند که اگر چه بدرقه مهمان، جزئی از فرهنگ مردم ترکیه است اما وقتی که یک سیاست مدار پیشکسوت ۸۶ ساله، رئیس جمهوری را که از نسل جوانان حزب بوده تا کنار خودرو بدرقه و مشایعت می کند، می خواهد اوج احترام سیاسی و نشانه ای از توافق و تایید را به نمایش بگذارد.

بر اساس اطلاعاتی که در برخی از روزنامه های ترکیه منتشر شده، در دیدار دیروز، اردوغان در مورد آینده اسلامگرایی در ترکیه اظهار نگرانی کرده و از اوغوزخان خواسته، حزب سعادت را به ائتلاف با حزب عدالت و توسعه راضی کند.

شواهد نشان می دهد که اوغوزخان، قول اولیه ای داده و با این ایده، مخالفت بنیادینی ندارد. اما باید دید آیا جوانان منتقد حزب سعادت نیز از این خواسته و توصیه رهبر و مرشد معنوی شان استقبال خواهند کرد یا خیر.

اردوغان، پس از این دیدار، به رئیس دفتر خود، حسن دوغان گفته است: «وقتی جناب اوغوزخان بیگ با تو تماس گرفت، تصور کن خود من پشت خط هستم. تحت هیچ شرایطی ایشان را معطل نکنید.» 

اسلامگرا در برابر اسلامگرا

نگاهی به تابلوی سیاسی و اجتماعی کنونی ترکیه، نشان می دهد که ائتلاف جمهور که از حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی تشکیل شده، اندک اندک قلعه های مهم خود را از دست می دهد و با ظهور چهره های منتقد برجسته ای همچون علی باباجان و احمد داود اوغلو، نگرانی اردوغان از بابت سرشکن شدن رای خانواداه های محافظه کار ترکیه بین چندین حزب اسلامگرا، افزایش چشمگیری پیدا کرده است.

اگر نه، اردوغان سیاستمداری نیست که به راحتی، برای دیدار با فعالان بزرگ حزبی، به خانه آنها برود و از آنان نظر و مشورت بگیرد. به عبارتی دیگر، رهبر حزب عدالت و توسعه، نگران از فعالیت های گسترده باباجان و داود اوغلو، به دنبال جلب توجه و حمایت شاگردان قدیمی نجم الدین اربکان است.

نظرسنجی های اخیر نشان می دهد که مجموع آرای دو حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی، یعنی بانیان ائتلاف جمهور، به زحمت به ۴۲ درصد خواهد رسید و به این به معنی نواخته شدن زنگ شکست در انتخابات سال ۲۰۲۳ میلادی است.

کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق که در کنار مرال آکشنر رهبر حزب خوب، ائتلاف ملت را تشکیل داده، دیروز در گفتگو با خبرنگاران اعلام کرد: «اردوغان و همراهان او، حرفی برای گفتن ندارند. مردم فهمیده اند که آنها نمی توانند کشور را اداره کنند. در نخستین انتخابات پیش رو، در کنار دوستانمان، به قدرت می رسیم و اردوغان و باغچلی را کنار خواهیم زد.»

سوال اینجاست: کلیچدار اوغلو، این اعتماد به نفس را از کجا آورده است؟ آیا غیر از این است که حزب خود او نهایتاً بین ۲۳ تا ۲۵ درصد،  حزب خانم آکشنر هم ۸ درصد رای دارد؟ پاسخ چنین است: بر اساس فرمولی که کلیچدار اوغلو و آکشنر به آن اندیشیده اند، ائتلاف ملت با مشارکت و هدایت این دو چهره، جمعاً ۳۳ درصد رای خواهد گرفت. در این صورت، برای کنار زدن اردوغان و یاران او، دست کم به ۱۸ درصد دیگر، نیاز دارند. این ۱۸ درصد، باید از این منابع تامین شوند:

۱.حزب دموکراتیک خلق ها (نهاد اقماری پ. ک.ک به رهبری مدحت سنجار) حداقل ۱۰ درصد.

۲.حزب جهش و دموکراسی به رهبری علی باباجان دست کم ۴ درصد.

۳.حزب آینده به رهبری داود اوغلو دست کم ۲ درصد.

۴.حزب سعادت به رهبری تمل کاراملا اوغلو، دست کم ۲ درصد.

اما فرمول ائتلاف جمهور، به چه شکل است؟

۱.حزب سعادت، به سوی ائتلاف جمهور جذب شود و با توجه به اصالت تاریخی و اجتماعی این حزب، خط هویت اربکانی برجسته شود و چنین تبلیغ شود که دو حزب محافظه کار باباجان و داود اوغلو، لیبرال هستند و محافظه کاران نباید به آنان رای دهند.

۲.این ۳ حزب اسلامی، با وجود آرای اندک، در ائتلاف جمهور قرار بگیرند: اول، حزب وحدت بزرگ به رهبری مسطفی دستیجی که البته همین الان هم طرفدار اردوغان است. دوم، حزب مجدداً رفاه به رهبری علی اربکان پسر مرحوم نجم الدین اربکان. سوم، حزب اسلامی - کُردی هُداپار یا مطالبه آزاد به رهبری اسحاق ساغلام.

۳.پیدا کردن راهکاری برای جذب آرای کردها.

جنگ سناریوهای سیاسی در ترکی در حالی است که فشارهای اقتصادی و انتقادات فراوان از حوزه سیاسی، حقوقی و دموکراسی، بخش مهمی از ملی گرایان، چپ ها و اسلامی ها را علیه اردوغان متحد کرده و باید دید در ادامه در کشاکش احزاب و جریانات سیاسی ترکیه، کدامیک از این دو طیف، پیروز خواهند شد.