به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، در سالهای اخیر نیروی دریایی آمریکا در دو منطقه خلیج فارس و تنگه تایوان در مقابل دو قدرت مهم یعنی ایران و چین قرار گرفته است. اما چون این مناطق به خاطر داشتن آب های کم عمق، برای شناورهای معمولی آمریکایی فضای مناسبی جهت مانور و عملیات نداشتند، به همین دلیل در کنار بحث شناورهای سری LCS (که در ادامه همین گزارش به آخرین پرده از مشکلات عجیب در برنامه آنها خواهیم پرداخت) آمریکایی ها، توسعه یگان های مجهز به قایق های تندرو را که قدمت آنها به جنگ ویتنام باز می گردد مجددا در دستور کار قرار دادند.
البته نیروهای آمریکایی چند تجربه تلخ و تحقیرآمیز در مقابل نیروی دریایی سپاه را در کارنامه خود دارند و اصولا ترجیح می دهند با پاسداران خلیج فارس و تنگه هرمز مواجه نشوند اما حالا دلیل دیگری برای فرار، به علت اول اضافه شده و آنهم مشکلات مالی است که به خاطر آن، در حال ترک کامل میدان خلیج فارس در مقابل سپاه هستند. اگر ماجرای تجاوز یگان Riverine Squadron یا واحد رودخانه ای ارتش آمریکا به حریم آب های سرزمینی کشور ما در نزدیکی جزیره فارسی در دی ماه سال ۹۴ خاطرتان باشد، در آن زمان تفنگداران آمریکایی از شناورهایی موسوم به Riverine command boat استفاده می کردند که در حقیقت بر پایه مدل مشهور و گران قیمت CB-۹۰ ساخت سوئد ساخته شده بودند.
در ماجرای مذکور که به تحقیر تاریخی ارتش ایالات متحده انجامید، شناورهای Riverine command boat آمریکایی به آب های سرزمینی ایران تجاوز کردند اما بلافاصله با برخورد قاطع رزمندگان سپاه، مواجه و بازداشت شدند. تفنگداران آمریکایی برای مدت حدود ۲۴ ساعت در بازداشت نیروی دریایی سپاه بودند و پس از عذرخواهی سریع و صریح آمریکا از کشورمان، در آب های بین المللی رها شدند. صحنه تسلیم و عجز آمریکایی ها در مقابل نیروهای سپاه و البته گریه کردن در زمان بازداشت از جمله مواردی بود که در آن زمان انعکاس خبری بسیار وسیعی در جهان داشت. فرمانده نیروهای آمریکایی در آن ماجرا نیز به دلیل عذرخواهی در مقابل دوربین ها از ایران از خدمت اخراج شد.
تجربه تلخ جزیره فارسی در سال ۲۰۱۶ باعث ایجاد مباحث جدی در سطوح ارشد و عالی نیروی دریایی و ارتش آمریکا شده و این نیرو را به انجام برخی از تغییرات وادار کرد. در بخش بیشتر بخوانید در ادامه می توانید گزارش کاملی در خصوص شناورهای Riverine command boat و ماجرای جزیره فارسی را مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید:
آمریکایی‌های متجاوز از کدام یگان ارتش آمده بودند/ همه آبهای ایران «فارسی» است +عکس
اما برخی مقامات آمریکایی که باور نمی کردند دلیل این تسلیم شدن، ترس نیروهایشان و قدرت ایمان و شجاعت پاسداران انقلاب بوده، این گونه تفسیر کردند که نداشتن قدرت آتش کافی یکی از دلایل تسلیم شدن نیروهای آنها در مقابل سپاه بوده و به همین دلیل بود که دو کلاس از شناورها به منطقه ناوگان پنجم اضافه شدند تا به نوعی ضعف قدرت آتش نیروی دریایی آمریکا در مقابل ناوگان شناورهای تندرو سپاه را پوشش بدهند. در ادامه با این دو کلاس از شناورها آشنا می شویم.
کلاس Cyclone و مارک ۶؛ تلاش آمریکا برای مقابله با سپاه
دو شناوری که آمریکا به منطقه خلیج فارس اعزام کرد، یکی شناورهای گشت ساحلی کلاس Cyclone و دیگر قایق های تندرو مارک ۶ بودند که مورد دوم به تازگی و از سال ۲۰۱۶ میلادی وارد خدمت شده است. شناورهای کلاس Cyclone که در دهه ۱۹۹۰ میلادی وارد خدمت ارتش آمریکا شدند وزنی در حدود ۳۲۸ تن و طولی در حدود ۵۵ متر دارند. این شناورها از ۴ موتور دیزل استفاده می کنند که در مجموع قدرتی در حدود ۳۳۵۰ اسب بخار را برای این شناور ها ایجاد کرده و به آنها اجازه می دهد به سرعت نهایی ۶۵ کیلومتر در ساعت برسند. این شناورها دارای ۲۸ نفر خدمه هستند.
در بخش تسلیحات این شناورها با ترکیبی تقریبا سنگین از توپ ها و موشک ها مجهز شده اند. ۲ قبضه توپ ۲۵ میلی متری، ۲ قبضه تیربار کالیبر ۱۲.۷ میلی متری، ۲ قبضه تیربار ۷.۶۲ میلی متری، ۲ قبضه نارنجک انداز ۴۰ میلی متری، ۶ تیر موشک دوش پرتاب ضد هوایی استینگر و ۸ تیر موشک سبک سطح به سطح سری AGM-۱۷۶ Griffin با برد ۸ کیلومتر مجهز شده اند. آمریکایی ها ۱۴ فروند از این شناورها در اختیار داشتند که یک فروند از آنها به فیلیپین داده شده و سه فروند آنها نیز در روزهای اخیر به دلیل آنچه کمبود بودجه اعلام شده از خدمت خارج شده و قرار است در آینده نزدیک ۱۰ شناور باقی مانده نیز از خدمت خارج شوند. این شناورها توسط شرکت کشتی سازی Bollinger طراحی و ساخته شده و نکته جالب این که اکثر این شناور ها نیز در بحرین مستقر هستند.
شناور کلاس Cyclone
شناور بعدی قایق های تندروی سنگین مارک ۶ هستند که تازه از سال ۲۰۱۶ وارد خدمت شدند و کارشناسان آمریکایی در مواردی اعلام کردند با درس های گرفته شده از حادثه اطراف جزیره فارسی، قدرت آتش این شناور نیز تقویت شده است. ۱۲ فروند شناور این کلاس توسط شرکت کشتی سازی آمریکایی SAFE Boats International ساخته و به نیروی دریایی آمریکا تحویل داده شده. این قایق ها ۷۲ تن وزن و ۸۴ متر طول دارند و به لطف دو موتور دیزل خود توانی در حدود ۵۲۰۰ اسب بخار داشته و می توانند به سرعت نهایی ۸۳ کیلومتر بر ساعت رسیده و همچنین دارای ۱۰ نفر خدمه است. معمولا بین ۳ تا ۵ فروند از این شناورها در منطقه خلیج فارس حضور دارند.
یکی از قایق های تندرو مارک ۶
در بخش تسلیحاتی این شناورها به دو قبضه توپ ۲۵ میلی متری و دو قبضه تیربار ۱۲.۷ با کنترل از راه دور و دو قبضه تیربار ۱۲.۷ که بایستی توسط نفرات فعال شود مجهز شده که به نسبت شناورهای حاضر در ماجرای جزیره فارسی قدرت آتش بیشتری دارند. اما آنچه در ظاهر بحث بودجه ای نامیده شده و در باطن، مشخص است که به دلیل ناکارآمدی این شناورهای تازه نفس در مقابل قدرت و حجم شناورهای تندرو سپاه است، قرار شده تا آخر پاییز سال جاری میلادی این شناورها به طور کل از خدمت نیروی دریایی آمریکا خارج شوند.
کمبود پول یا قدرت موشکی طرف مقابل؛ مسئله کدام است؟
همانطور که اشاره شد با اعلام خبر خروج از خدمت این شناورها، منابع رسمی آمریکایی دلیل مسئله را کاهش بودجه و تلاش برای ایجاد نوعی تعادل در هزینه ها و پول تزریق شده به این نیرو اعلام کرده اند. بخشی از این مسئله مربوط به افزایش حس تهدید از طرف روسیه و خصوصا چین برای آمریکا است که باعث شده این کشور به دنبال حضور حداکثری در مناطقی مثل اقیانوس اطلس، اقیانوس آرام و دریای چین جنوبی باشد. بحث بعدی برآورد فنی و حساب و کتاب در خصوص میزان بقاء پذیری شناورهایی مثل قایق های کلاس مارک ۶ یا شناورهای گشتی کلاس Cyclone است. در بحث چین و روسیه مشخص شده که صحبت مربوط به یک نبرد سنگین بین واحدهای سطحی و زیر سطحی بزرگ در کنار بحث حملات هوایی است که مشخصا این شناورها شانسی در آن نخواهند داشت.
اما در بحث منطقه خلیج فارس بایستی با دقت بیشتری به مسئله نگاه کنیم. اولا عمق کم آب باعث می شود بسیاری از شناورهای سنگین عملا در عملیات و مانور دادن در بخش هایی از این منطقه دچار مشکل بوده یا مجبور به حرکت با احتیاط باشند. پس این شناورهای سبک آمریکایی گزینه های مناسبی برای این بخش از دنیا هستند اما بد نیست نگاهی به طرف مقابل هم داشته باشیم. اگر بخواهیم کل توان شناوری نیروی دریایی سپاه را به قایق های تندروی صرفا مجهز به تیربار یا راکت های ۱۰۷، چیزی مثل وضعیت در زمان جنگ تحمیلی یا برخی از واحدهای سبک فعلی این نیرو، خلاصه کنیم آنچه آمریکایی ها در اختیار دارند برای مقابله با این نیرو کافی است.
ولی وقتی نگاهی به نیروی دریایی سپاه در سالهای اخیر داشته باشیم و اضافه شدن حجم موشک های کروز ضد کشتی و پرنده های بدون سرنشین شناسایی و انتحاری را ببینیم مشخصا با یک حساب و کتاب ساده مشخص می شود که این دو کلاس از شناور عملا در مقابله با ایران هم کار خاصی از پیش نخواهند برد و صرفا یک سیبل برای موشک های ضد کشتی و پهپادهای مسلح ایرانی خواهند بود. به نظر می رسد آمریکایی ها به صورت آبرومند و به بهانه قابل قبول بودجه در غرب، شناورهایی که فایده ای برای آنها در خلیج فارس ندارند را از خدمت خارج خواهند کرد.
اما باید توجه داشت امید دیگر آمریکایی ها در حوزه نبرد در آب های کم عمق شناورهای کلاس LCS است که به عنوان یک شناور همه کاره معرفی شده بودند ولی حالا به نظر می رسد با مشاهده جدیدترین دور مشکلات، صبر نیروی دریایی آمریکا در تحمل این شناور به آخر رسیده است.
شناورهای LCS؛ همه کاره یا هیچ کاره؟
شناورهای کلاس LCS را می توان از عجیب ترین موارد در تاریخ صنایع نظامی نه فقط آمریکا بلکه دنیا به حساب آورد. پروژه با دو کلاس زیر مجموعه به نام های Independence و Freedom که در زمان طراحی قرار بود به عنوان جانشین ناوهای محافظ آمریکایی وارد کار شده و طیف وسیعی از ماموریت ها را انجام بدهند ولی حالا با گذشت بیش از دو دهه از آغاز پروژه مورد نظر هر روز عیب جدیدی در خصوص این شناورها مشخص می شود و احتمالا با بازنشستگی سریع این شناورها نیز رو به رو شویم.
کشتی های جنگی سری "LCS" که مخفف عبارت "littoral combat ship " است شامل دو کلاس از کشتی های جنگی یعنی کلاسهای "Freedom" و "Independent" هستند که قرار بود نقش های جنگ ضد زیردریایی، مین روبی و مقابله با تهدید قایق های تندرو را در آب های کم عمق به عهده بگیرند.
ناو USS Freedom
ناو USS Independence
کلاس Freedom توسط شرکت لاکهید مارتین و کلاس Independent توسط شرکت جنرال دینامیکز طراحی و ساخته شده اند و هم اکنون ۲ فروند از هر کدام از این کشتی ها در خدمت نیروی دریایی آمریکا قرار دارد اما مشکلات عجیبی در این شناورهای آمریکایی وجود دارد که از همین ابتدا سوالات بزرگی را درباره چرایی این چنین طراحی و ساخت این شناورها مطرح کرده و می کند. همان گونه که در ابتدا گفته شد این دو کشتی به منظور مقابله با تهدیدات در آب های کم عمق مانند نیروی دریایی سپاه طراحی و ساخته شده اند. نوع طراحی آنها به صورت ماژول بوده و بسته به نوع ماموریت می توان تجهیزات مختلفی را روی این شناورها نصب کرد. این شناورها همچنین از خواص طراحی پنهان کار بهره برده و با داشتن سرعتی نزدیک به ۸۷ کیلومتر بر ساعت سریعترین شناورها در ناوگان دریایی آمریکا به حساب می آیند.
سریال مشکلات سری LCS آغاز می شود
اولین مشکل در بحث طراحی ماژول و چند کاره این شناور وجود دارد. بر اساس نتایج گزارش رزمایشی که توسط نیروی دریایی آمریکا در سال ۲۰۱۲ انجام شده، تغییر از یک وضعیت به وضعیت دیگر در این شناورها می تواند هفته ها به طول بیانجامد که در شرایط جنگی خود بسیار مشکل ساز است. مسئله بعدی در کشتی های سری LCS عدم وجود بدنه مقاوم در این کشتی ها می باشد. این شناورها در حدود ۳ هزار تن وزن داشته و طولی در حدود ۱۲۰ متر دارند .شناورهای فعلی آمریکایی مثل ناوشکن ها و رزم ناوهای این کشور دارای زره کولار در بدنه خود هستند اما شناور مورد نظر فاقد هر گونه زرهی در بدنه خود بوده و هر گونه آسیب ناشی از برخورد گلوله و یا موشک می تواند نتایج فاجعه باری برای این کشتی فراهم کند.
مسئله بعدی مربوط به تسلیحات این شناور است. برای مقابله با تهدیدات سطحی قایق های تندرو قرار بود این کشتی ها با موشک های سری "NLOS" که طرحی مربوط به نیروی زمینی ارتش آمریکا بود مجهز شوند. برد این موشک ها در حدود ۴۰ کیلومتر بوده و می توانست علیه اهداف هم بر روی سطح آب و هم روی خشکی وارد عمل شود اما در نهایت، این پروژه لغو شد تا دست شناورهای نسل جدید امریکا در این عرصه فعلا خالی بماند.
در نهایت و پس از آزمایش چند موشک دیگر نهایتا قرار شده تا مدل L از خانواده موشکهای هلفایر با هدایت موجی میلیمتری برای این کشتی ها طراحی و ساخته شده و در پرتابگرهای عمودی روی آنها نصب شود. اما نکته اینجاست که موشک هلفایر بردی موثری در حدود ۸ کیلومتر داشته و در نهایت برد آن به ۱۱ کیلومتر می رسد اما این برد برای مقابله با شناورهایی مثل قایق های سپاه مجهز به موشک های کروز برد بلند ضد کشتی مناسب نبود. در ادامه نسل جدیدی از موشک ها بر روی آن نصب شده که البته آن هم داستانی مجزا دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
شلیک موشک هلفایر از یکی از شناورهای کلاس LCS
در بخش ضد زیردریایی هم داستان تقریبا به همین منوال است. این دو شناور به سامانه های سونار مدل ۲۰۸۷ ساخت شرکت تالاس مجهز هستند که به وسیله یک کابل در زیر آب کشیده شده و به دنبال شناور حرکت می کند. نکته جالب اینجاست که در صورت کشف هر گونه تهدید زیر سطحی، این شناورها فاقد هرگونه سلاح ضد زیردریایی هستند و بایستی از بالگردهای سی هاوک مجهز به اژدر که روی این ناوها حضور دارند استفاده کنند. جالب است که شناوری که یکی از ماموریت های اصلی آن جنگ ضد زیردریایی است خود توان شلیک اژدر ندارد. در بحث مبارزه با مین نیز این شناورها به سیستم های هواپایه کشف و نابودی مین های دریایی که درون بالگرد سی هاوک نصب خواهد شد و همچنین سیستم های سونار و روبات های زیر آبی کنترل از راه دور متکی خواهد بود. این امر همان گونه که اشاره شد نیاز به حضور در مناطقی مثل تنگه هرمز و یا تنگه تایوان داشته و شناور مورد نظر را در خطر جدی قرار خواهد داد.
در حوزه تسلیحات در نهایت یکی از شناورهای سری ال سی اس یعنی ناو USS Gabrielle Giffords از سری Independence به موشک های کروز سری NSM مجهز شده که البته برنامه نصب این موشک ها روی کلیه این شناورها نیز در حال حاضر وضعیت مشخصی ندارد.
ناو USS Gabrielle Giffords مجهز به موشک های کروز NSM
مجموع مشکلات در این دو کلاس از ناو ها باعث شد تا ۲ فروند اول از هر کلاس از خدمت رزمی خارج و صرفا برای آزمایش سیستم های جدید و آموزش خدمه جدید استفاده شوند و در نهایت قرار است به زودی از خدمت نیز خارج شوند.
سیستم پیشران هر وسیله نقلیه به عنوان قلب آن به حساب می آید و هر گونه مشکل از آن به سرعت در وسیله مورد نظر اثر گذار است. در ناو های سری ال سی اس همیشه بحث مربوط به مشکلات در سیستم پیشران در شکل از کار افتادن موتور در وسط دریا یا بروز آتش سوزی و یا کاهش قدرت موتور و سرعت شناور گزارش می شد ولی حالا این مسئله خصوصا در ناوهای کلاس Freedom به قدری جدی شده است که نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده است اصولا دیگر هیچ کدام از ناوهای در حال ساخت این سری را تا حل کامل مشکل تحویل نخواهد گرفت.
مسئله اما از مدتی قبل آغاز شد. دو شناور در این سری به نام های USS Detroit و USS Little Rock دچار مشکل پیشران شدند. تحقیقات اولیه مشکلات را به گردن سیستم های رابط بین سیستم پیشران دیزلی و توربین گازی این ناو ها انداخت. ترکیب توربین گازی و موتور دیزل در مجموع سرعتی در حدود ۷۴ کیلومتر بر ساعت را برای این شناورها فراهم می کنند. با آغاز تحقیقات توسط نیروی دریایی آمریکا، شرکت لاکهید مارتین به عنوان سازنده اصلی و شرکت آلمانی RENK AG به عنوان سازنده سیستم انتقال قدرت در نهایت مشخص شد که یک مشکل پایه ای که از زمان طراحی و ساخت شناور از ابتدا وجود داشته و سیستم پیشران را در سرعت های بالا دچار مشکل می کند وجود دارد. مشکل مربوط به بخشی از کلاچ و چرخ لنگر ساخته شده برای شناور بوده است.
ناو USS Detroit
ناو USS Little Rock
با اطمینان از این مشکل نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد که از پذیرش شناورهای جدید کلاس Freedom خودداری خواهد کرد. در حال حاضر دو فروند از این شناورها در مرحله نصب تجهیزات، سه فروند در مراحل مختلف ساخت و یک فروند نیز سفارش داده شده که در مجموع ۶ فروند ناو هستند و نیروی دریایی فعلا هیچ کدام از آنها را تحویل نخواهد گرفت. شرکت لاکهید اعلام کرده که نیاز به تغییرات قطعات مورد نظر در کل کشتی های این کلاس قرار دارد و این قطعات در حال تولید هستند. هنوز هزینه کامل این تعمیر و قطعات جدید مشخص نشده. در عین حال شرکت لاکهید مارتین به نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده که این ناوها تا زمان اصلاح کامل می توانند با سرعت کمتر به حرکت ادامه بدهند.
با وضعیت فعلی در نهایت آمریکا مجبور شد تا نسل جدیدی از شناورهای محافظ را توسعه بدهد که به عنوان کلاس Constellation شناخته شده و قرار است بر اساس یک طرح ایتالیایی طراحی و ساخته شود. نکته سوال برانگیز و قابل توجه در خصوص برنامه LCS این که به طور کل چیزی در حدود ۲۹ میلیارد دلار از پولهای آمریکا در این طرح هزینه شد و در نهایت نیز شناورهایی با عیوب فراوان در تمامی بخش ها تولید شدند که پس از رفع تمام آن عیوب نیز کارایی خاصی نداشته و قرار است با ناوهای محافظ کلاس Constellation جایگزین شوند.
این هم وضعیت دیگر کلاس از شناورهای آمریکایی که امید فرماندهان آمریکایی به آن برای مناطق کم عمق مثل خلیج فارس بود. اینکه نسل جدید ناوهای محافظ کلاس Constellation چه زمانی وارد میدان شوند و آیا اصولا در منطقه خلیج فارس توان مقابله با حملات موجی شناورهای تندرو، پرنده های بدون سرنشین و سیل بی پایان موشک های کروز و بالستیک ایرانی شوند نیز بحثی است که اما و اگرهای فراوانی برای طرف آمریکایی در آن وجود دارد و با توجه به روند قدرت گیری نیروی دریایی سپاه در سالهای اخیر و افتضاح طراحی و ساخت شناورهای نسل جدید آمریکایی، نتیجه از همین الان معلوم است.