به گزارش مشرق، آخرین روزهای هر سال، سخت‌ترین روزها برای کارگران و بازنشستگان است؛ چرا که منتظرند ببینند میزان افزایش حقوق‌شان در سال آینده چقدر خواهد بود و آیا توان اقتصادی‌شان همپای تورم افزایش پیدا می‌کند یا نه.
حالا که شمارش معکوس برای تعیین میزان افزایش حقوق‌ها آغاز شده است، این موضوع را بررسی کرده‌ایم که کارگران و بازنشستگان در ایران و دیگر کشورها چه وضعیتی دارند. هرچند که بدون شک بسیاری از کشورهای جهان، وضعیتی به‌مراتب سخت‌تر از کارگران و بازنشستگان ما دارند، اما تعداد کشورهایی که رفاه بیشتری را برای این قشر فراهم می‌کنند هم کم نیست.
در ابتدا این را هم بگوییم که مستندات ما برای این گزارش، اخبار و اطلاعات مستندی است که توسط خبرگزاری‌های رسمی و موسسات پژوهشی معتبر کشور از جمله موسسه «صبا» وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری ارائه شده است.
بازنشستگان اروپایی از شاغلان فقیرتر نیستند
بانک جهانی در مطالعه‌ای اعلام کرده است که اکثر سیستم‌های بازنشستگی در کشورهای اروپایی در تحقق هدف «کاهش فقر» برای سالمندان موفق عمل کرده‌اند. نتایج این پژوهش مشخص می‌کند تنها در ۶ کشور بلغارستان، کرواسی، لیتوانی، بوسنی و هرزگوین، کوزوو و مولداوی خانوارهای مستمری‌بگیر به‌طور محسوس فقیرتر هستند؛ اما در مجارستان، لهستان، رومانی و گرجستان، نرخ فقر مستمری‌بگیران کمتر از سایر جوامع است. همین شواهد درباره برخی کشورهای اروپایی نشان می‌دهد در اکثر کشورها سالمندان (فارغ از مستمری‌بگیر و غیر مستمری‌بگیر) از جمعیت در سن کار فقیرتر نیستند.
چند یورو؟
طبق گزارش‌های موجود، حقوق بازنشستگان در کشورهایی مثل اتریش ماهیانه ۱۲۰۰ یورو (۱۴۴۰۰ یورو در سال) است و کشوری مثل آلمان هم حمایتی بیشتر دارد و سالیانه ۷۴۴۰۰ یورو به آن‌ها پرداخت می‌کند. این درست که هزینه‌های زندگی در آن کشورها هم بالاست، اما با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد سطح رفاه بازنشستگان نامطلوب نیست.
وضعیت کارگران و بازنشستگان ما
در مقابل آن، وضعیت بازنشستگان کشور ما که اکثر جزو سالمندان هستند، چندان رضایت‌بخش نیست و به گفته «اکبر شوکت» عضو کارگری هیئت امنای سازمان تامین اجتماعی، بازنشستگان و البته کارگران شاغل، روز به روز و ماه به ماه فقیرتر می‌شوند و قدرت خرید خود را بیشتر از دست می‌دهند.
این اظهارنظر شوکت را بگذارید، کنار نتایج مطالعه موسسه پژوهشی صندوق بازنشستگی کشوری:
۱۷ درصد از خانوارهایی که حقوق بازنشستگی دارند همچنان در دو دهک پایین هزینه‌ای قرار دارند. درواقع می‌توان این‌گونه استدلال کرد که فقر در خانوارهای دارای سرپرست سالمند با حقوق بازنشستگی، به‌طور نسبی با فقر در کل جامعه متناسب است.
متوسط حقوق بازنشستگی دریافتی از صندوق بازنشستگی کشوری ۶۸ درصد متوسط هزینه‌های خانوار را پوشش می‌دهد و طبیعتا به دلیل پایین‌تربودن متوسط حقوق بازنشستگی در سازمان تأمین اجتماعی، درصدپوشش هزینه‌ها برای بازنشستگان این سازمان پایین‌تراست.
این آمار حاصل از پژوهش، در واقع تایید بر صحبت «حسن صادقی» رئیس اتحادیه پیش‌کسوتان جامعه کارگری در گفتگو با خراسان است که گفته است: «حقوق‌های فعلی فقط ۳۷ درصد زندگی یک کارگر و بازنشسته حداقلی‌بگیر را پوشش می‌دهد و برای تامین نیازهایش ۶۳ درصد کسری دارد».
تکریم رویایی بازنشستگان در سوئد
نمی‌خواهیم بگوییم، کارگران و بازنشستگان کشور ما هم باید وضعیت مشابهی مانند همتایان خود در کشورهای اروپایی داشته باشند، به این دلیل که حتما و قطعا این مقایسه با نقدها و ایرادهایی مواجه است. اما بد نیست از خدمات ارائه‌شده به این افراد در برخی کشورها اطلاع داشته باشیم تا شاید در برنامه‌ریزی‌هایمان موردتوجه قرار بگیرد. به عنوان مثال به وضعیت تکریم بازنشستگان و سالمندان در سوئد نگاهی انداخته‌ایم:
در سال ۲۰۱۴ بیش از ۱۱ میلیارد یورو برای درمان سالمندان هزینه شد که از این میزان فقط ۴ درصد آن توسط خود بیماران پرداخت شد.
* در سال ۲۰۱۳ یک‌چهارم بازنشستگان بیمار سوئدی، در خانه مورد رسیدگی قرار گرفتند. انتخاب این‌که مراقبت‌ها در خانه صورت گیرد یا در خانه‌های مخصوصی که به طور خصوصی یا دولتی فعالیت می‌کنند، بر عهده خود بیمار است، اما در هر دو صورت دولت مسئول فراهم‌کردن این امکانات است.
* شرکت‌های زیادی در سوئد وجود دارند که انواع خدمات خصوصی را ارائه می‌دهند. اما دولت و رسانه‌ها آن‌ها را به شدت زیر نظر دارند تا منفعت‌طلبی‌شان باعث پایین آمدن استانداردهای مراقبت از آن‌ها نشود.
* دولت برای بازنشسته‌ای که در خانه زندگی می‌کند، مراقبتهای بیشتری فراهم می‌کند. برای مثال شهرداری برای اکثرشان که درخواست بدهند، غذای آماده به خانه‌شان می‌فرستد. در سال ۲۰۱۴ نیمی از شهرداری‌های کشور سوئد، غذای رایگان برای آن‌ها تدارک دیدند.
* در بسیاری از شهرهای سوئد سالمندان می‌توانند به طور رایگان یا در اوقات مشخص روز با قیمت کم، از سیستم حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.
* و ...
هرچند تعیین حقوق و دستمزد سالانه کارگران، همیشه محل جدال کارگران، کارفرمایان و دولت بوده، اما طی سال‌های اخیر و به ویژه سال ۹۹، اقدامات خوبی از جمله اجرای طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در کشور اجرایی شد که نشان می‌دهد مسئولان کشور ما هم تلاش دارند تکریم بازنشستگان به بهترین نحو صورت گیرد. با این حال خروجی این اقدامات و تلاش‌ها، نتوانسته است رضایت‌مندی کارگران و بازنشستگان را به همراه داشته باشد و دغدغه معیشت را از آن‌ها دور کند.
امیدوار به اصلاح نگاه
«اکبر شوکت» در این‌باره می‌گوید: طی سال‌های متوالی، میزان افزایش حقوق کارگران و بازنشستگان ما کمتر از میزان تورم بوده به همین دلیل انباشتی از عقب افتادگی در این حوزه داریم و باید برای آن فکری کرد.
وی ادامه می‌دهد: سال گذشته هم میزان افزایش حقوق به هیچ وجه متناسب با میزان افزایش تورم نبود و کارگران ناراضی بودند، با این حال این روزها در جلسات تعیین حقوق دستمزد از حق آن‌ها دفاع می‌کنیم و امیدواریم بتوانیم مطالبه به‌حق آن‌ها را به نتیجه برسانیم».