سابقه ساخت تنديس هاي مختلف در ايران به دوران اشکانيان و ساسانيان بازمي گردد و البته گفته مي شود تنها مجسمه بزرگ برنزي ايران از دوران قديم در لرستان کشف شده است. پس از اسلام، هنر مجسمه سازي در ايران دچار دگرگوني هايي شد به طوري که در اين دوران به دليل برخي محدوديت هاي شرعي ساخت مجسمه به شکل قبل تقريبا از ميان رفت تا اين که در دوران قاجار دوباره مجسمه سازي رايج شد.
پس از انقلاب شکوهمند اسلامي نيز گر چه ساخت تنديس و سرديس با اوج و فرودهايي توأم بوده اما برگزاري نخستين نمايشگاه رسمي آثار مجسمه سازان معاصر ايران (سال ۶۸) در موزه هنرهاي معاصر تهران و نصب و ساخت مجسمه هاي مختلف از بزرگان دفاع مقدس و ساير شخصيت هاي بزرگ علمي - سياسي و اجتماعي و نصب آن ها در ميادين و بزرگ راه ها طي اين سال ها بار ديگر نشان گر اهميت يافتن اين هنر است. هنري که در عصر تهاجم فرهنگي يکسويه دشمنان و استفاده از قالب هاي هنري جذاب چشم پوشي از آن چندان منطقي به نظر نمي رسد...
کوتاه سخن اين که در پس نصب مجسمه هر يک از مفاخر در ميادين، بوستان ها، موزه ها و چشم اندازهاي شهري يا روستايي ، معرفي مفاهيم، ارزش ها و شخصيت هاي علمي، ملي، مذهبي و... نهفته است که امروزه براي تقويت فرهنگ بومي اهميتي دوچندان يافته است و ضرورت دارد.
در اهميت شناخت فردوسي...
حکيم و شاعر بزرگ ايران و مايه فخر خراسان «ابوالقاسم فردوسي» در قرن چهارم در ايران مي زيست و بزرگ ترين اثرش شاهنامه اي است که سراسر پند و تاريخ است و فردوسي با سرايش آن در ۳۰ سال، زبان فارسي را که در آن زمان در معرض نابودي قرار داشت، زنده نگه داشت.
تاريخچه جالب نصب نخستين مجسمه حکيم ابوالقاسم فردوسي در ايران
تقدير چنين بود که نخستين مجسمه از فردوسي توسط يک هنرمند فرانسوي ساخته و در سال ۱۳۱۳ شمسي در باغ نگارستان تهران نصب شود. حکايت ساخت و نصب اين مجسمه بسيار جالب و خواندني است و در منابع مختلف تاريخي نيز با اندک جزئياتي به صورت کامل نقل شده است: در سال ۱۳۱۳ قرار بود يک کنگره بين المللي براي بزرگداشت فردوسي در تهران برگزار شود. از ماه ها قبل تعدادي از دانشجويان ايراني مقيم فرانسه در تدارک شدند تا در اين کنگره حضوري پررنگ داشته باشند. با همفکري آن ها قرار شد که کمک هاي مالي دانشجويان براي ساخت و ارسال مجسمه اي از حکيم ابوالقاسم فردوسي جمع آوري شود.
سرانجام به همت ۴۱۰ دانشجوي ايراني مقيم فرانسه ۱۵ هزار فرانک جمع شد که در اين ميان هر دانشجو مبلغي متوسط ۲۰ تا ۱۰۰ فرانک را براي ساخت اين مجسمه جمع آوري کردند. اين مبالغ را سرپرست اين گروه (دکتر ابراهيم چهرازي) به يک استاد مجسمه ساز فرانسوي به نام «لرنزي» سپرد. در ابتدا کسي گمان نمي کرد که با توجه به مبلغ اندک جمع آوري شده و دستمزد بالاي اين هنرمند فرانسوي، وي ساخت اين مجسمه را قبول کند.
اما بعدا که نماينده اين گروه با وي صحبت کرد او بر خلاف تصور ساخت مجسمه را قبول کرد و براي آن که تصوير واقعي تري از فردوسي براي اين مجسمه در نظر گرفته شود، سرپرست اين گروه (دکتر چهرازي) اشعار فردوسي را براي اين مجسمه ساز فرانسوي به فرانسه خواند. سرانجام مجسمه ساخته و براي برگزاري کنگره بين المللي فردوسي به تهران فرستاده شد.
اين مجسمه در محوطه دانشکده ادبيات تهران (پشت بهارستان) در فضايي که به «گلگشت فردوسي» معروف بود، نصب شد و با گذشت سال ها اين مجسمه در باغ نگارستان قرار دارد. نکته جالب اين که «دکتر ابراهيم باستاني پاريزي» در کتابي به نام «شاهنامه آخرش خوش است» نام تک تک همه ۴۱۰ دانشجويي را که براي ساخت و نصب اولين مجسمه فردوسي در ايران تلاش کردند در صفحات ۳۵۶ تا ۳۸۰ اين کتاب ذکر کرده است. در خور اشاره است باغ نگارستان از جمله باغ هاي قديمي تهران است که به دستور فتح علي شاه قاجار ساخته شد. از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۷۰ دانشکده علوم اجتماعي در همين محل و در مقابل «در» ورودي ساختمان مرکزي از شمال مجسمه شاعر حماسه سراي ايران فردوسي قرار دارد.
روایتی از دومين مجسمه فردوسي در ايران
دومين مجسمه فردوسي که در ايران نصب شد، قدمتي بيش از مجسمه اول داشت که به علت وقوع جنگ جهاني نصب آن با تأخير در سال ۱۳۲۳ هجري شمسي انجام شد. جرقه ساخت اين مجسمه در سال ۱۳۰۵ (چند سال قبل از جشن هزارمين سالگرد ولادت حکيم ابوالقاسم فردوسي در سال ۱۳۱۳) به ذهن ۳ نفر از پارسي زبانان مقيم هندوستان خطور کرد و با هم فکري «انوشيروان خالضاب»، «جمشيد اوندولا» و «بهرام گورانکلساريا» که به اين جشن دعوت شده بودند و حمايت مارکار.جي.پشوتن» درخواست تهيه و نصب مجسمه اي از اين شاعر حماسه سرا در تهران پي گيري شد. «ارباب کيخسرو شاهرخ» در پي گيري خواسته اين افراد، سفارش ساخت اين مجسمه را با موافقت مقامات ارشد و مشورت با انجمن آثار ملي ايران به يک مجسمه ساز مشهور هندي به نام «راس بهادر مانزا» ارائه مي کند.
ساخت اين مجسمه به وزن دو و نيم کيلوگرم و ارتفاع بيش از ۲ متر در سال ۱۳۱۹ به پايان مي رسد. اما وقوع جنگ جهاني و صادر نشدن پروانه ترخيص آن از هند به ايران، نصب مجسمه را به تأخير مي اندازد. سرانجام با ارائه نقشه ترسيمي و ارسال نامه اي از سوي «رستم گيو» (رئيس انجمن زرتشتيان تهران) خطاب به نخست وزير وقت (احمد قوام) مجسمه حکيم فردوسي از جنس برنز از بمبئي هند آماده حمل به ايران مي شود. شهردار وقت تهران، تقاطع خيابان هاي فردوسي و شاهرضا را براي نصب آن در نظر مي گيرد و با ارائه نقشه ترسيمي «بيکاجي تاروپورلا» (معاون انجمن ايران ليک - انجمن شهر) و شهرداري تهران و آندره گدار (مدير کل باستان شناسي) ساخت پايه تنديس آغاز مي شود. در ۱۰ بهمن ۱۳۲۲ کلنگ بناي پايه مجسمه زده مي شود و سرانجام با کمک انجمن روابط فرهنگي ايران و هند و کوشش هاي کلنل کسترول و علي اصغر حکمت با دستور دولت وقت دومين تنديس حکيم فردوسي روز ۱۰ بهمن ۱۳۲۳ در محلي که از آن زمان به بعد نام ميدان فردوسي تهران را مي گيرد، نصب مي شود.
انتقال دومين مجسمه به دانشکده ادبيات تهران و جايگزيني ۲ مجسمه ديگر...
مجسمه ساخته شده توسط مجسمه ساز شهير هندي اندکي قبل از سال ۱۳۳۸ به روبه روي دانشکده ادبيات تهران منتقل شد تا به صورت موقت مجسمه اي ديگر از فردوسي در ميدان فردوسي تهران نصب شود. «فريدون صديقي» فرزند استاد ابوالحسن صديقي (پدر مجسمه سازي نوين ايران) در مورد اين مجسمه مي گويد: دومين مجسمه اي که در ميدان فردوسي به صورت موقت نصب شد بسيار زشت و داراي اشکالات آناتومي و ساختاري بود و اين مجسمه در سال ۱۳۳۸ با نصب مجسمه اي زيبا و تاريخي از پدرم ظاهرا به مشهد منتقل شد و اکنون در اختيار اداره ميراث فرهنگي استان خراسان رضوي است.
فريدون صديقي مي افزايد: ساخت سومين مجسمه ميدان فردوسي تهران سال ۱۳۳۷ از سوي انجمن آثار ملي در قراردادي به پدرم - استاد ابوالحسن خان صديقي - که در آن زمان در ايتاليا به سر مي برد، سپرده شد و اوايل سال ۱۳۳۸ ساخت آن به پايان رسيد. جنس اين مجسمه از سنگ مرمر (کاررا) و ارتفاع آن بيش از ۳ متر است.
در قسمت پايين اين مجسمه، پيکر کودکي «زال» تصوير شده و آن طور که در شاهنامه آمده «زال» به روي کوه قاف بزرگ شده بود که بر همين اساس من که از سوي پدرم مأمور نصب مجسمه بودم، تخته سنگي را با ۵۹ تن وزن از کوه الوند واقع در استان همدان با کمک مسئولان جابه جا و به تهران منتقل کردم و اين مجسمه روي اين قطعه سنگ نتراشيده نصب شد. نصب اين مجسمه خرداد ۱۳۳۸ به پايان رسيد و در حال حاضر اين مجسمه با وجود ۲ بار مرمت در سال هاي ۸۴ و ۸۸ در معرض عوامل فرسايشي و تخريب است و بايد با انتقال اين مجسمه به موزه و ساخت بدل آن به فکر نجات آن بود...»
پس از اين هشدارها در سال ۹۰ مدير اداره حجم سازمان زيباسازي تهران خبر از ساخت بدل مجسمه کنوني فردوسي واقع در ميدان فردوسي تهران داد و گفت: با ساخت موزه اي به نام شادروان صديقي تمام مجسمه هاي تاريخي تهران به اين محل انتقال مي يابند. با گذشت چندين ماه از اين وعده و با وجود قالب گيري و ساخت بدل اين مجسمه توسط «عبدا... حسام» (تکنسين ماهر مجسمه هاي قديمي) از جنس فايبر گلاس، مجسمه اصلي ساخته شادروان ابوالحسن خان صديقي همچنان در معرض فرسايش است و انتقال مجسمه اصلي به موزه و جايگزيني نسخه بدل (که بايد با رعايت تمام نکات ايمني و دقت صورت گيرد) هنوز عملي نشده است.
و ساير مجسمه هاي فردوسي در تهران...
مجسمه معروف ديگر از حکيم ابوالقاسم فردوسي از جنس برنز به ارتفاع ۷ متر و نيم ساخته «رضا ياراحمدي» در ساختمان جديد کتابخانه ملي تهران نصب شده است. پيشنهاد ساخت اين مجسمه را خود سازنده اثر به مسئولان وقت داد و علت انتخاب مجسمه فردوسي براي نصب در اين محل، اهميت اين حکيم در محافظت از زبان فارسي اعلام شده است.
از ويژگي هاي مهم اين مجسمه، حالت ويژه پيکره فردوسي است که در اين مجسمه وي دست را بر پيشاني برده و سايبان چشم گرفته و افق ادب فارسي را که در آن دوران و بدون تلاش هاي وي به خطر افتاده بود، نظاره مي کند. طبق منابع تاريخي، ريخته گري اين مجسمه را «نسيم عيسي اف» در باکو انجام داد و به گفته سازنده اصلي (ياراحمدي) علت ريخته گري اين مجسمه در باکو نبود امکانات کافي در ايران بوده است. اين مجسمه زيبا با هزينه اي بالغ بر ۸۵ ميليون تومان در باکو ريخته گري شد.
ديگر مجسمه فردوسي در تهران مجسمه اي بود که در محل قديم کتابخانه ملي نصب شد. اين مجسمه ساخته استاد ابوالحسن صديقي بود که به کتابخانه ملي هديه شد و در گذشته در تالار ورودي اين کتابخانه (در ساختمان قديم آن) در خيابان ۳۰ تير تهران قرار داشت. با جابه جايي اين ساختمان، ظاهرا مجسمه به طاقچه اي در پشت قفسه ها منتقل شد و ديگر در تالار ورودي ساختمان قرار ندارد. مجسمه ديگر حکيم ابوالقاسم فردوسي در محوطه کاخ نياوران تهران قرار گرفته است. اين مجسمه طبق اطلاعات اندک به دست آمده ساخته هنرمندي به نام «علي قهاري کرماني» است.
همچنين بزرگ ترين سرديس اين شاعر بزرگ و حماسه سرا توسط هنرمندي به نام «اميرمحمد قاسمي زاده» به ارتفاع ۱۸۰ سانتي متر در پارک المهدي (اطراف ميدان آزادي تهران) به صورت موقت نصب شد که قرار است در آينده در يکي از اضلاع ميدان آزادي تهران نصب شود.
و همه مجسمه هاي مهم حکيم فردوسي در زادگاهش و مشهد...
شادروان «محمدعلي جمال زاده» نويسنده بزرگ ايراني در کتابي به نام «خلقيات ما ايرانيان» نکته هاي جالبي از نصب مجسمه و ساخت بناي يادبود حکيم ابوالقاسم فردوسي در توس ذکر مي کند. از جمله اين که وي از «هنري گوبلوي» ايران شناس نقل مي کند که: «آندره گودار (رئيس اداره کل باستان شناسي ايران) هنگامي که در شهر توس بناي فردوسي را مي ساخته اند، تعداد زيادي از کارگران را ديده که به دور يک نفر جمع شده اند و آواز مي خوانند. او مي گويد: اين کارگران حدود ۲۰ نفر بودند و گرداگرد يک نفر ايستاده بودند که در آن زمان باسواد بودند و اشعاري از اين حکيم بزرگ خراساني را با صداي بلند زمزمه مي کردند و بعدا من فهميدم که تنها يکي از اين کارگران، ۲ هزار بيت از شاهنامه فردوسي را از حفظ داشته است...»
شايد يکي از مهم ترين و زيباترين مجسمه هاي فردوسي در ايران، مجسمه اي است که در مقبره فردوسي در شهر توس قرار دارد. اين مجسمه از سنگ مرمر کاررا است و ۱۸۵ سانتي متر ارتفاع دارد. اين مجسمه از ساخته هاي زيباي شادروان «ابوالحسن صديقي» است و از سال ۱۳۴۸ در آرامگاه فردوسي نصب شده است.
ديگر مجسمه حکيم توس در دانشگاه فردوسي مشهد نصب شده است. مجسمه اي ساخته شده از بتن مسلح به ارتفاع ۲ متر و ۲۰ سانتي متر و قاعده يک متر که هنرمندي به نام «علي رجبي مقدم» آن را با الهام از مجسمه فردوسي در آرامگاه حکيم، ساخته است. اين مجسمه به همت فرهنگسراي فردوسي و دکتر ياحقي مدير اين فرهنگسرا در ۲۵ شهريور سال ۱۳۸۵ در محوطه اين دانشکده نصب شده است.
ديگر مجسمه مهم حکيم فردوسي در مشهد، مجسمه اي است که از اين حکيم بزرگ و نام آور در ميدان فردوسي مشهد نصب شده است. اين مجسمه ساخته هنرمندي به نام «اسماعيل ارژنگ» است که از جنس برنز به ارتفاع حدود ۵ متر در سال ۱۳۳۰ در اين مکان نصب شده است.
مجسمه ديگري که از حکيم ابوالقاسم فردوسي با ابعاد ۱۲۳×۸۵ (سرديس) از جنس برنز ساخته شده است، مجسمه اي است که هنرمندي به نام «محمدحسن ارژنگ نژاد» آن را ساخته است و در سال ۱۳۵۰ اين سرديس در بوستان ملت (پارک ملت) مشهد نصب شده است. مجسمه اي از حکيم ابوالقاسم فردوسي نيز در بولوار فرودگاه مشهد در اقامتگاه (کمپ) باباقدرت قرار دارد که اطلاعات کاملي از آن در منابع موجود نبود و همين قدر مي دانيم که اين مجسمه از سنگ ساخته شده است.
در سال هاي اخير نيز اخباري از ساخت مجسمه هايي از حکيم ابوالقاسم فردوسي و نصب آن در مشهد به صورت پراکنده مخابره مي شود. از آن جمله رونمايي از مجسمه حکيم ابوالقاسم فردوسي در فرهنگسراي بهشت مشهد که به گفته معاون فرهنگي و اجتماعي شهرداري (حسين شادکام) به وزن هزار و ۲۰۰ کيلوگرم و ۲۲۰ سانتي متر ارتفاع حاصل تلاش چند پيکر تراش مشهدي است.
به گفته وي پروژه ساخت تنديس و مجسمه هاي مفاخر در مشهد به سفارش فرهنگسراي بهشت براي نصب در بوستاني به همين نام انجام مي شود.
همچنين خبر ديگري در سال ۱۳۹۰ حکايت از اين دارد که تنديس هايي از شاعر حماسه سراي ايران بر آب نماهاي جديد در آرامگاه اين شاعر ساخته و نصب مي شود. مدير پايگاه ميراث فرهنگي توس (هاشم اعتمادي) مي گويد: اين تنديس ها روي آب نماهاي جديد نصب مي شود...
ساير مجسمه هاي فردوسي در ايران
در برخي شهرهاي ايران نيز مجسمه هايي از حکيم ابوالقاسم فردوسي ساخته و نصب شده است. شايد يکي از مشهورترين مجسمه هاي فردوسي در سال هاي اخير به وسيله يک مجسمه ساز اهوازي به نام «عبدالعلي قسامي» از يک سنگ ۱۰ تني تراشيده شده است. اين هنرمند در گفت وگو با ايسنا درباره اين مجسمه گفته است: ساخت اين مجسمه فردوسي بيش از ۴ هزار ساعت وقت برده و قرار بوده است که شهرداري اهواز اين مجسمه را خريداري کند که هنوز وضعيت آن مشخص نيست.»
تلاش براي ساخت پيکره حکيم فردوسي از سنگ ممتاز «ني ريز» از سال ۸۷ توسط اين هنرمند اهوازي آغاز شد و هم اينک ساخت اين مجسمه ۷ تني با ۳ متر و نيم ارتفاع به پايان رسيده و قرار است مجسمه در يکي از ميادين اصلي اهواز نصب شود. مجسمه هايي از فردوسي در نقاط مختلف ايران هم وجود دارد که البته هيچکدام به نام و ارزش هنري مجسمه هاي مذکور در اين مطلب نمي رسد.
مهم ترين مجسمه هاي فردوسي در نقاط مختلف جهان ايتاليا
اين تنها ما ايراني ها نيستيم که از فردوسي مجسمه ساخته ايم و در ميدان هاي بزرگ شهرهايمان آن ها را قرار داده ايم. آوازه شاعر حماسه سرا يک آوازه جهاني است. براي همين است که مجسمه يک متر و ۸۵ سانتي متري وي از مرمر سفيد هم اکنون در پايتخت کشور ايتاليا قرار دارد. مجسمه نصب شده در ميداني واقع در پارک ويلا بورگزه در شهر رم ايتاليا، داستاني جالب دارد. ويلا بورگزه (Villa borghese) پارک طبيعي بزرگي در شهر رم است که ساختمان ها و موزه هاي مختلفي را در خود جاي داده است. اين پارک مشهور ۸۰ هکتار مساحت دارد و پس از پارک «دوريا پامفيلي» بزرگترين پارک شهر رم است.
تندیس فردوسی در ایتالیا
«دکتر منصور رستگار فسايي» در اين باره مي نويسد: «اين مجسمه اثر هنرمند بزرگ ايران شادروان ابوالحسن صديقي است که در ۲۰ ماه مي ۱۹۵۸ به رم برده شد و طي مراسمي نصب شد. علي اصغر حکمت (يکي از مسئولان فرهنگي وقت) در خاطرات خود از اين رويداد مي نويسد: روز سه شنبه 1329.3.30 شمسي در سر راه در يکي از ميدان هاي کوچک پارک ويلا بورگزه محل زيبايي به نام «فردوسي» موسوم به «پياتزا فردوسي» را ديدم و تصميم گرفتم که اعتباري براي سفارت ايران بفرستم تا مجسمه فردوسي را در آن جا نصب کنند.» حکمت پس از چند ماه 1329.5.25 در پي گيري اين موضوع مي نويسد: «... با «علي منصور» راجع به نصب مجسمه فردوسي در رم صحبت کردم. او مي گفت در نظر دارد ساخت مجسمه را در ايران انجام دهيم. گفتم: کار پرخرج و بي فايده اي است و در برابر هنرمندان شهير ايتاليا و رم اسباب افتضاح و سرشکستگي خواهد بود. بهتر است در همين جا (ايتاليا) بدهيد از روي مجسمه فردوسي، مجسمه اي درست کنند و در ميدان فردوسي پارک ويلا بورگزه نصب کنند...» حکمت در مهر ۱۳۳۷ برابر با ۹ اکتبر ۱۹۵۸ در رم با ابوالحسن صديقي ميهمان نصرا... فلسفي (رايزن فرهنگي ايران در رم) بود.
او (حکمت) مي نويسد: «پس از ناهار به آتليه آقاي صديقي رفتيم. مجسمه فردوسي ساخته بود که از مرمر سفيد بسيار زيبا و خوب تهيه شده بود و قرار شد همين مجسمه در رم نصب شود...»
اين مجسمه سرانجام در مراسمي با حضور نخست وزير، وزير فرهنگ و دانشمندان و مقامات ايتاليايي رونمايي شد. در اين مراسم به ابوالحسن خان صديقي «نشان عالي هنر» از کشور ايتاليا اهدا شد - کشور ايتاليا در بسياري از رشته هاي هنري ايتاليا سرآمد کشورهاي دنياست و نشان هنر گرفتن از هنرمندان ايتاليايي کاري بزرگ و ويژه است).
در اين مراسم وقتي نوبت سخنراني به شادروان ابوالحسن صديقي رسيد، وي خطاب به مقامات حاضر گفت: «تعجب مي کنم که چرا به جاي نشان شجاعت، نشان عالي هنر به من اعطا شد! زيرا در سرزمين مجسمه سازان بزرگي مثل ميکل آنجلو و لئوناردو داوينچي، کسي که از ايران بيايد و مجسمه حکيم فردوسي را در پايتخت آن (رم باستاني) نصب کند، شايسته نشان شجاعت است، نه نشان هنر!» مرحوم علي اصغر حکمت (وزير فرهنگ وقت) مي نويسد: «گوستينوس آمبروسي» پيکره ساز معروف ايتاليايي به هنگام بازديد از اين مجسمه در دفتر يادبود اين مراسم نوشت: «دنيا بداند! من خالق مجسمه فردوسي را «ميکل آنژ» (از بزرگان هنر نقاشي و مجسمه سازي) شرق مي دانم.»
جالب است بدانيم در سال هاي اخير نيز با توجه به اهميت اين اثر فاخر در پايتخت تاريخي ترين کشور اروپا و به دنبال درخواست ايرانيان مقيم و گردشگران ايراني که وجود اين تنديس در شهر رم را مايه مباهات ايرانيان مي دانند با پي گيري رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، معاونت ميراث فرهنگي شهرداري رم مسئوليت مرمت اين مجسمه را با استفاده از يک گروه مجرب از استادان مرمت مجسمه ها در ايتاليا به مدت ۲ ماه انجام دادند و بر اساس توافقات به عمل آمده با شهرداري رم مقرر شد از اين پس هر سال اداره پارک هاي شهر رم با بازبيني و بررسي وضعيت اين مجسمه، نسبت به جلوگيري از تخريب ناشي از شرايط آب و هوايي ايتاليا اقدام کند.
آلمان
فکر ساخت مجسمه فردوسي و نصب آن در آلمان در سال ۱۳۸۶، نمود پيدا کرد. در اين سال پس از مذاکره نمايندگاني از ايران و آلمان قرار شد يک ميدان در شهر «فردريش هافن آلمان» به نام فردوسي نامگذاري شود و مجسمه اي با مسئوليت «استاد اسفنديار ايمان زاده» توسط بنياد فردوسي ايران نصب شود.
۲ سال بعد در سال ۸۸ هم خبري به روي خروجي برخي خبرگزاري ها مخابره شد که نشان از نصب اين مجسمه در آلمان داشت.
فرانسه
رئيس بنياد فردوسي در سال ۹۰ از مذاکرات رضايت بخش در مورد نصب مجسمه حکيم ابوالقاسم فردوسي در کشور فرانسه خبر داد. دکتر توسي وند گفت: اين مجسمه با توافق مسئولان فرهنگي ايران و فرانسه در ساختمان يونسکو در پاريس نصب مي شود.
انگلستان
تنديس فردوسي شاعر نامدار ايران همزمان با هزارمين سال پايان سرودن شاهنامه در دانشگاه آکسفورد انگلستان نصب و رونمايي شد. رسول موحديان (سفير جمهوري اسلامي ايران در لندن) علي محمد حلمي (رايزن فرهنگي سفارت ايران) پروفسور نيل چالمرز (رئيس دانشکده وادهام) پروفسور ملويل (از فردوسي شناسان دانشگاه کمبريج) و جمعي از شخصيت هاي علمي و دانشگاهي در اين مراسم حضور داشتند.
اين تنديس به سفارش رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در لندن و توسط مهرانه قهاري (هنرمند ايراني مقيم انگلستان) ساخته شد و به صورت دائمي در کتابخانه فردوسي دانشکده وادهام دانشگاه آکسفورد انگليس نصب شد.
تاجيکستان
تنديس و مجسمه فردوسي در کشور تاجيکستان همزمان با هفته فرهنگي ايران با حضور هنرمندان و ميدان فرهنگي و وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي (دکتر سيدمحمد حسيني) و مدير موزه ملي تاجيکستان (دکتر شريف) رونمايي شد. اين مجسمه ساخته هنرمند ايراني «افشين اسفندياري» است در ارتفاع ۲ و نيم متر (با پايه) به جاي مجسمه «لنين» در جنوب غربي شهر «دوشنبه» [پايتخت تاجيکستان] در خياباني به نام «فردوسي» نصب شد و نام «حکيم ابوالقاسم فردوسي» به رسم الخط فارسي زير آن نوشته شده است.
بوسني
مجسمه اي در اندازه ۲ و نيم متر از فردوسي ساخته افشين اسفندياري در مرکز علمي و فرهنگي شهر «سارا يه وو» کشور بوسني نصب شد. به گزارش پايگاه تحليلي خبري ايران بالکان (ايربا) مراسم رونمايي از اين تنديس با حضور طراح و سازنده اثر (اسفندياري) رئيس جشنواره جهاني سارايوسکازيما (دکتر ابراهيم اسپاهيچ)، رايزن فرهنگي ايران در بوسني و جمعي از مسئولان و هنرمندان بوسني برگزار شد.
منابع و مآخذ:
فصلنامه پاژ (شماره هاي ۷ و ۸) - وبلاگ استاد دکتر منصور رستگار فسايي - فردوسي نامه فرديسنان صفحات ۴۵ تا ۵۲ - نشريه مهرگان خورشيدي (شماره يک) - هفته نامه چلچراغ (شماره ۳۴۰) و سايت هاي خبري و تحليلي: خبرگزاري دانشجويان - فارس - تابناک - عصر ايران - جهان نيوز - بانک اطلاعات نشريات کشور - همشهري آنلاين و سايت مديريت امور هنري شهرداري مشهد - سايت اخبار مشهد و...