به گزارش مشرق، نیروی پدافند هوایی ارتش در سال ۱۳۹۵ با تفکیک از قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء، به عنوان چهارمین نیروی ارتش جمهوری اسلامی ایران کار خود را آغاز کرد و یکی از مهم‌ترین یگان‌هایی است که وظیفه حراست از آسمان ایران را برعهده دارد.
کشف، رصد و مقابله با هرگونه تهدید هوایی در ایران در بیش از ۳۵۰۰ نقطه صورت می‌گیرد و این نیرو درکنار دیگر یگان‌های پدافندی نیروهای مسلح بارها به پرنده‌های خارجی هشدار نزدیک شدن به مرزهای هوایی ایران را دادند و در برخی موارد به مقابله مستقیم با آن‌ها نیز پرداخته‌اند.
در گفتگو با امیر سرتیپ دوم صمد آقامحمدی معاون جهاد خودکفایی نیروی پدافند هوایی ارتش درخصوص آخرین تحولات این نیرو در حوزه تجهیزات گفت‌وگو کردیم که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید.
*** به سمت رفع نیازهای جنگ‌های نوظهور پیش می‌رویم
* پدافند هوایی جزو نیروهایی است که می‌توان گفت تجهیزات‌محور است؛ یعنی تجهیزات و تکنولوژی در آن تأثیر زیادی دارد. اگر الآن بخواهیم به پدافند هوایی نگاهی کنیم، نسبت به دیگر نیروها نیروی خیلی جوانی است. ارزیابی شمابه عنوان مسئول جهاد خودکفایی از سطح تکنولوژی و علومی که در این نیرو برای ساخت تجهیزات استفاده می‌کنید چطور است؟
بسم الله الرحمن الرحیم. من در ابتدا تشکر می‌کنم از اینکه شما به مسائل دفاعی در حوزه پدافند هوایی اهمیت می‌دهید و در طول یک‌سال گذشته کارهایی که درخصوص تحقیقات جهاد خودکفایی پدافند نیروی پدافند هوایی و افتخارات این دلیرمردان صورت گرفته را پوشش رسانه‌ای دادید و به تصویر کشیدید.
اگر به تاریخچه پدافند هوایی در کشورمان که بیش از صد سال است برگردیم، کل نیروی پدافند هوایی که چند وقت قبل به اسم قرارگاه پدافند هوایی بود، قدمت ۱۱ و ۱۲ ساله دارد. حوزه پدافند هوایی حوزه‌ای است که به تجهیزات وابسته است و علاوه بر این، نیروی انسانی ماهر، متخصص و متعهد هم درصد بزرگی از موفقیت این نیرو را رقم می‌زند.
اگر بخواهم به طور خلاصه بگویم که طی ۱۱ الی ۱۲ سال گذشته در چه سطحی از آمادگی و مقایسه با پدافند هوایی سایر کشورهای دیگر هستیم، باید گفت ما از مرحله تجهیزات و تحقیقات سنتی عبور کردیم و الآن به سمت رفع نیازهای جنگ‌های نوظهور و نوپدید پیش می‌رویم؛ یعنی پدافند هوایی الآن دغدغه‌ای برای تهدیدات فعلی ندارد و تنها تلاشی که در حال حاضر بر آن متمرکز شدیم یکی برای تهدیدات نوظهور است و دیگری اینکه فن‌آوری‌ها و تهدیدات آینده را رصد می‌کنیم که به آن رصد فن‌آوری و آینده‌پژوهی می‌گویند و تجهیزات را برای مقابله با این تهدیدات پیش‌بینی می‌کنیم و به آن سمت می‌رویم.
در بسیاری از حوزه‌هایی که اجازه داشتیم، این تجهیزات رونمایی و رسانه‌ای شد. دستاوردهای زیاد داریم ولی بنا بر طبقه‌بندی اطلاعاتی که درباره تسلیحات متصور است، اجازه داریم فقط بخشی از آن را رونمایی یا رسانه‌ای کنیم.
در حوزه‌هایی که رونمایی و رسانه‌ای شد، قبلا عنوان می‌کردیم که مثلا قطب صنعت رادار منطقه هستیم؛ الآن دیگر از این مرحله عبور کردیم و در سطح جهان در حوزه رادار و تجهیزات راداری شاید یکی از قطب‌های مطرح هستیم. تاریخ ساخت برخی از رادارهایی که امسال رونمایی شد، در کشورهای پیشرفته دنیا به سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ برمی‌گردد و آخرین راداری که رونمایی شد اصلاً نمونه خارجی نداشت.
ما سامانه‌ای را رونمایی کردیم که جزو کشورهای برتر توسعه‌دهنده این حوزه شدیم و در برخی حوزه‌ها سطح اول در دنیا است یعنی به عنوان شاخص‌های اول، شاخص‌های دوم و شاخص‌های سوم و می‌توان گفت گام‌هایی که پدافند هوایی در حدود یک دهه و به خصوص دو سال اخیر برداشته، گام‌هایی بوده که اگر فقط سال ۱۳۹۹ را در نظر بگیریم، جهش‌های فوق‌العاده‌ای در وارد کردن تجهیزات و تسلیحات نیرو در حوزه جهاد خودکفایی داشتیم و این جهش، شعاری بود که در نیروی پدافند هوایی به عمل تبدیل شد و ما این افتخار را داریم که بگوییم به فرمان حضرت آقا و فرمانده معظم کل قوا لبیک گفتیم.
*** دشمن را فراتر از حد تصورش رصد می‌کنیم
* در ماه‌های گذشته چند دستاورد جدید در حوزه پدافند هوایی داشتیم؟ اگر ممکن است قدری در مورد آن‌ها صحبت کنیم تا ببینیم این دستاوردها در چه سطحی طراحی و ساخته شده‌اند.
در طول سال گذشته در مناسبت‌های مختلف از فرماندهی محترم نیروی پدافند هوایی و شخصیت‌های بزرگواری که ایشان را همراهی می‌کردند دعوت کردیم که در این سازمان چندین مرحله رونمایی داشتند و بیش از ۲۰ نوع تجهیزات جدید و تسلیحاتی مثل حوزه فرماندهی و کنترل رادار که شامل حساسه‌هاست، حوزه فن‌آوری اطلاعات، هوشمندسازی، جنگ الکترونیک، پدافند غیرعامل، حوزه آماد و پشتیبانی، حوزه آموزش و سایر حوزه‌ها می‌شود، رونمایی شد؛ این‌ها سامانه‌هایی بود که اجازه‌ی رونمایی و رسانه‌ای شدن آن‌ها را داشتیم.
در فروردین‌ماه سال گذشته با حضور فرماندهی محترم کل ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرماندهی محترم نیرو دو سامانه راداری برد خیلی بلند یعنی سامانه راداری «خلیج فارس» و سامانه «مراقب» که یک سامانه‌ی برد بلند محسوب می‌شود رونمایی شد که برد اولی بالای ۸۰۰ کیلومتر و برد سامانه بعدی بالای ۴۰۰ کیلومتر است.
کارشناسان نظامی با تحلیل برخی پارامترهای این سامانه‌ها که آن‌ها را اعلام کرده‌ایم، به‌راحتی به عظمت کار پی خواهند برد. سامانه راداری خلیج فارس یک سامانه سه‌بُعدی برد خیلی بلند بود که می‌توانست تا ۸۰۰ کیلومتر انواع اهداف را مشاهده کند، برای این سامانه تفاوتی ندارد که هواپیما متعارف یا غیرمتعارف و یا رادارگریز باشد. این رادار در یکی از مناطق مرزی گسترش یافته و می‌توانیم دشمن را خیلی فراتر از حد تصورش از لحاظ کشف و شناسایی او رصد کنیم.
سامانه پیشرفته مراقب هم که در نوع خود در دنیا یکی از سامانه‌های خیلی پیشرفته راداری محسوب می‌شود، به‌صورت سامانه پیشرفته آرایه فازی سه‌بُعدی برای مسئله کنترل، مراقبت، کشف، شناسایی و رهگیری می‌تواند به‌عنوان یک رادار متحرک با اندک تعداد کاربر مورد نیازش در حوزه کشف ما را یاری کند و این نیز از لحاظ کشف و شناسایی در باند مخصوص خود دقت بالایی دارد و یکی از افتخارات هم برای نیروهای مسلح و هم برای کشورمان است که جوانان ما توانستند چنین سامانه‌ای را بسازند و وارد مرحله عملیاتی کنند.
*** از تحریم‌ها عبور کردیم
یکی از خصوصیت‌های مهم این رونمایی‌ها که سال گذشته انجام دادیم این بود که نیروی پدافند هوایی بحث عبور از تحریم‌ها را به عینه نشان داد که ما می‌توانیم به‌خوبی با تحریم‌ها مقابله کنیم و اصلاً انفعالی عمل نکردیم.
با اتکاء به حمایت‌های فرماندهی محترم نیروی پدافند و فرماندهی محترم کل ارتش و همه ستادهای تخصصی و معاونت‌هایی که پای‌کار آمدند، نباید از دو نکته مهم غافل شد، یکی اتکاء به دانش بومی همین کارکنان در نیروی پدافند هوایی و دیگری اتکاء به دانش متخصصان‌مان در دانشگاه‌های طراز اول کشور و شرکت‌های دانش بنیان.
همین دو سامانه یعنی رادار خلیج‌فارس و رادار مراقب محصول همکاری مشترک است که افتخاری نصیب کشورمان شده، چه از لحاظ قیمت و چه کارآیی.
*تفاوت قیمت این رادار با نمونه خارجی‌اش چقدر است؟
قیمت رادار مراقب حداقل یک‌دهمِ قیمت مشابه خارجی است؛ البته رادار خلیج‌فارس مشابه خارجی ندارد.
وقتی سامانه‌ای بومی می‌شود چه از لحاظ آموزش، چه از لحاظ اشتغال و چه از لحاظ پشتیبانی اصلاً قابل مقایسه با سامانه‌هایی که بخواهیم خرید کنیم نیست. اساسا یکی از مؤلفه‌های اصرار بر خودکفا بودن در بحث دفاع این است که در هر مرحله از تحقیق، به فراخور آن محصول بتوانیم قابلیت‌های سامانه را ارتقا دهیم.
بعد از آن، بیش از ۱۰ سامانه را در هفته پدافند هوایی و به‌مناسبت آغاز سال‌روز تشکیل قرارگاه و نیروی پدافند هوایی در شهریورماه امسال در حوزه‌های مختلف مثل حوزه فرماندهی کنترل، حوزه فن‌آوری اطلاعات، حوزه سامانه‌ها و تجهیزات پدافند هوایی و حوزه آموزش رونمایی کردیم.
یکی از این سامانه‌ها که برای کشور افتخار محسوب می‌شود، سامانه راداری «کاشف» است که واقعا یک سامانه منحصر به‌فرد است. این واژه «منحصر به‌فرد» هم فقط یک شعار نیست؛ در عمل چنین سامانه‌ای گزارش و منعکس نشده و قابلیت‌های آن بسیار فراتر از تصور است که می‌تواند انواع اهداف ریزپرنده را کشف کند. این سامانه کاملا متحرک است و این توانایی را دارد که در هر مرحله‌ای از تهدید با سرعت بسیار بالا در محل حاضر شود و انواع تهدیدات مثل هواپیماهای متعارف و غیرمتعارف و خصوصا ریزپرنده‌ها که امروز در دنیا برای پدافندهای هوایی یک چالش بزرگ است را رصد کند و می‌توان گفت ما جزو دو یا سه کشوری هستیم که توانستند به چنین توانمندی‌ای دست یابند.
*** تحقیقات از ویترین در آمده و وارد چرخه عملیاتی شده است
سامانه «عماد» یا بازی جنگ هم یک سامانه کاملا هوشمند چه از لحاظ نرم‌افزاری و چه از لحاظ سخت‌افزاری بود که با اتکاء به متخصصین شرکت‌های دانش بنیان، دانشگاه‌های طراز اول کشور و متخصصین پدافند هوایی به‌صورت بومی ساخته شد.
مشخصه خیلی خاص سامانه عماد این است که اگر اصطلاح بازی جنگ یا «War Gaming» را به‌کار ببریم، یک مؤلفه و چالش در تمام دنیا است. تعداد کشورهایی که توانستند به این عرصه ورود کنند بسیار کم است و علت نیز این است که فقط کسی می‌تواند به بازی جنگ وارد شود که سخت‌افزار و نرم‌افزار متعلق به خودش باشد، خودش تجهیزات را تولید کرده و بتواند همه پروتکل‌های اطلاعات این تجهیزات را استخراج کند کرده و به‌دست بگیرد و هم‌زمان همه تغییرات صحنه نبرد را برای این پروتکل‌ها اعمال کند؛ کشوری که خودکفا باشد می‌تواند این کار را انجام دهد و بسیاری از کشورهای دنیا یا وابسته به بلوک شرق و یا وابسته به بلوک غرب هستند که آن‌ها بخشی از نیازمندی‌هایشان را تأمین می‌کنند.
اهمیت کار جایی است که اگر مثلا برای یک رزمایش می‌بایست کلی تجهیزات و نیروی انسانی در شرایط آب و هوایی خاصی به‌کار گرفته شود، نهایتا می‌توان دو یا سه سناریو را تمرین کرد ولی وقتی بازی جنگ در اختیار خودمان باشد، می‌توانند انواع تهدیدات را با انواع تجهیزات که دیگر هیچ محدودیتی برای حضور و گسترش‌شان در هر شرایط زمانی، مکانی، آب و هوایی ندارند و در تصمیم‌گیری و آموزش نفرات تصمیم‌ساز نیز مؤثر است.
این توضیحات برای این بود تا عظمت کاری که همکاران ما در سازمان تحقیقات جهاد خودکفایی و بسیاری از نخبگان جوان چه در داخل نیروی پدافند و چه در خارج از این نیرو انجام دادند، مشخص شود.
در هفته دفاع مقدس دو سامانه «میثاق» و «سروش» را داشتیم که هر کدام در حوزه به‌خصوص پدافند هوایی کارایی دارند؛ سامانه پیشرفته سروش می‌تواند انواع اهداف هوایی را در یک برد و ارتفاع متوسط کشف، شناسایی و کنترل کند.
سامانه میثاق نیز چه از لحاظ سخت‌افزاری و چه از لحاظ نرم‌افزاری به‌صورت هوشمند می‌تواند طیف گسترده‌ای از تجهیزات پدافند هوایی را از رده کنار بگذارد و خودش جای آن‌ها بنشیند؛ یعنی ما در سامانه میثاق چند اتاق و ساختمان را حذف کرده و در فضایی به اندازه «نیم متر در یک متر» این‌ها را فشرده کردیم که کار بزرگی است.
این توانمندی در دنیای دیجیتال وجود دارد و ما این را کسب کرده و بحث هوش مصنوعی را وارد کردیم که در نتیجه آن، نفرات و کاربر و اماکن می‌توانند تغییر پیدا کنند.
آخرین رونمایی هم که با حضور فرماندهی محترم نیروی پدافند و آقای دکتر ستاری صورت گرفت، یکی از کارهای مشترک‌مان با یکی از شرکت‌های دانش بنیان مورد حمایت معاونت علمی و فن‌آوری ریاست جمهوری بود که سامانه راداری پسیو «بهمن» است و نمونه خارجی هم ندارد.
سامانه‌های مراقب یا خلیج‌فارس سامانه‌های اکتیو محسوب می‌شوند ولی سامانه پسیو سامانه‌ای است که بدون انتشار امواج می‌تواند با استفاده از دیتای امواج دریافتی، اهداف را کشف کند.
با حرکتی که انجام شده بود ما وارد حوزه رصد ریزپرنده‌ها شده بودیم؛ یعنی این‌طور نبود که اهداف متعارف را با این سامانه کشف کنیم و افتخارمان این است که توانستیم با یک سامانه کاملا پسیو اهداف ریزپرنده که برای دنیا یک چالش است را با سامانه راداری بهمن کشف می‌کنیم.
در حوزه بهداشت و درمان هم سامانه «نجات» را داشتیم بود که اتاق عمل کاملا متحرک و خود اتکاء بود و نشان از قدرت یک سازمان تحقیقاتی در یک نیرو دارد که حتی می‌تواند بهداشت و درمان خودش را به‌صورت خود اتکاء در کوتاه‌ترین زمان رفع نیاز کند. تجهیزات این سامانه هم کاملا بومی است و می‌تواند با استفاده از فناوری‌های روز از لحاظ ارتباطی به‌صورت آنلاین اتاق عملش را با هر نقطه از ایران ارتباط دهد و چند روز متوالی با استفاده از انرژی خورشیدی که کسب کرده بتواند در یک منطقه‌ی پر آشوب و دارای بحران با سرعت گسترش پیدا کند و در برابر حملات میکروبی و شیمیایی نیز مقاوم باشد.
این‌ها کلیت رونمایی‌های سال گذشته ما بود و امیدواریم که خدا و فرماندهی معظم کل قوا از این حرکت جوانان ما راضی باشند و ان‌شاءالله سال جاری نیز برنامه‌های گسترده‌تری داشته باشیم.
البته این را هم باید بگویم که این میزان حجم از رونمایی و این تعداد تحویل‌دهی سامانه‌های تحقیقاتی در طول تاریخچه پدافند هوایی بی‌سابقه بود و با رشد صددرصدی توانستیم به یکی از فرمان‌های رهبر معظم انقلاب که جهش تولید بود، عمل کنیم.
*** برای مقابله با ریزپرنده‌ها دیگر نیازی به باروت نیست
* ما در سال گذشته موضوعاتی نظیر جنگ قره باغ را در اطراف کشور داشتیم که بررسی آن می‌تواند برای آینده خود ما هم بسیار موثر باشد.
برای مثال در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین شاید بیش از پیش شاهد اثرگذاری این پرنده‌ها بودیم. برخورد و مقابله با پهپادها جزو موارد دردسرساز برای سیستم‌های پدافند هوایی است. شما مشخصا برای مقابله با این طیف از تهدیدات در ارتفاعات پست که نیازمند سامانه‌های جنگ الکترونیک هم هست چه اقدامات مشخصی انجام داده‌اید و اساسا چقدر راجع به این موضوعات دغدغه وجود دارد؟ تا همین چند سال اخیر شاهد بودیم که اگر برای مثال پرنده‌ای در یک منطقه‌ای از شهر تهران بلند می‌شد، برای برخورد با آن از سلاح گرم استفاده می‌کردیم. الآن توانمندی‌های پدافندهوایی در مواجهه با چنین تهدیداتی در چه سطحی قرار دارد؟
وقتی نیرویی مدعی می‌شود که به‌صورت سه بعدی و با استفاده از فن‌آوری‌های آرایه فازی ریزپرنده‌ها را کشف می‌کند، کارشناسان نظامی این سخن می‌شوند. ۱۰ سانتیمتر هم می‌تواند ریزپرنده باشد ولی پهپاد می‌تواند ابعاد بزرگ‌تری داشته باشد وقتی می‌گوییم ریزپرنده، یعنی یک شیء که می‌تواند ابعادی به اندازه یک صفحه کاغذ داشته باشد و در فاصله چند کیلومتری پرواز کند.
وقتی ما می‌گوییم ریزپرنده را در بُردهای مختلف به‌صورت سه‌بُعدی با استفاده از فن‌آوری‌های آرایه فازی کشف کردیم، یعنی مختصات برای این نیرو معنا ندارد.
امروز در سامانه‌های تقابلی ما دیگر مسئله باروت مطرح نیست؛ برای مقابله با تهدیدات فعلی از تجهیزات سنتی عبور کردیم و وارد جنگ‌های نوظهور و نوپدید شدیم که بخشی از آن را قبلا مشاهده کردید. طبیعتا نمی‌توانیم اسامی سلاح‌هایمان و مختصات‌شان را عنوان کنیم؛ همان‌طور که بخشی را رسانه‌ای می‌کنیم بخش خیلی زیادی از آن را نیز مکتوم نگه می‌داریم.
فقط در همین حد می‌گویم که در حوزه تهدیدات این‌چنینی در پدافند هوایی مشکل خاصی وجود ندارد و این نوید را هم می‌دهیم که از این مراحل عبور کرده و هیچ دغدغه‌ای نداریم.
امروز از فضای رصد اطلاعاتی گسترده‌ای برخورداریم و از همه اتفاقاتی که در اطراف‌مان یا حتی در جای‌جای دنیا رخ می‌دهد درس می‌گیریم. با این تفاسیر می‌بینید در آشفته بازاری که اطراف مرزهای‌مان و برخی کشورهای دنیا پیش می‌آید، جمهوری اسلامی از یک آسمان امن برخوردار است.
هواپیمای کشوری بخش ایمنی را برعهده دارد ولی ما هم امنیت و هم ایمنی را برعهده داریم؛ یعنی دو مؤلفه امنیت و ایمنی در آسمان جزو وظایف پدافند هوایی است. از ریزپرنده گرفته تا هواپیماهای پهن پیکری که می‌خواهند از آسمان رد شوند و اینکه هیچ اتفاقی نمی‌افتد قدرت پدافند هوایی در ارتش و سپاه را نشان می‌دهد که تحت یک شبکه یکپارچه پدافند هوایی مدیریت می‌شوند.
*** تهدید F-۳۵ را ۱۰ سال قبل برطرف کردیم
* از جمله ادعاهایی که در مقاطع مختلف هم تکرار شده این است که مثلا هواپیمای F-۳۵ امریکایی می‌آیند و در آسمان ایران دور می‌زنند و می‌روند. هرچند عدم صحت این موضوع به‌صورت فنی در رسانه‌های مختلف پاسخ داده شده ولی ممکن است برای برخی سؤال شود که آیا سامانه‌های پدافندی ما توانایی کشف و رصد هواپیماهای پیشرفته‌ای مثل F-۳۵ که مدعی رادارگریزی هستند را دارند یا خیر؟
در حال حاضر دغدغه ما اصلا کشف F-۳۵ نیست؛ این دغدغه از ۱۰ سال پیش حل و فصل شد. عرض کردم که ما با سامانه‌هایی که رونمایی‌شان را اعلام کردیم، وارد مقابله با ریزپرنده‌ها شدیم. اینکه در حال حاضر هواپیمایی باشد که ما نتوانیم آن را کشف کنیم، وجود ندارد.
* یعنی هیچ هواپیمای رادارگریزی وجود ندارد؟
بله، ما در موضوع آینده‌پژوهی و رصد تهدیدات، صرفا توانمندی آن تهدید را نمی‌سنجیم. منطق حکم می‌کند که به این سمت برویم تا ببینیم نقاط ضعف احتمالی‌مان چیست. در تاریخ خودمان نیز این موضوع را داریم که عده کمی با درایت و هوشمندی و اتکال به قدرت لایزال الهی، بر عده کثیری که قدرت بسیار بالاتری داشتند، پیروز شدند.
در جنگ خندق که همه دشمنان اسلام هجوم آوردند، سلمان فارسی پیشنهادی داد که مبتنی بر اصل پدافند غیرعامل بود و همه را غافلگیر کرد و کارهای خاصی در آن جنگ رخ داد؛ امروز هم ما هم وارث همان دین و همان افراد هستیم.
وقتی ۱۰ سال پیش که راه مقابله با F-۳۵ را پیدا کردیم هیچ هراسی از اینکه این هواپیما چه توانمندی‌ای دارد به دل‌مان راه ندادیم و نقاط ضعف را پیدا کردیم.
الآن در حوزه تحقیقات به این سمت نمی‌رویم که فرض کنید یک هواپیمای رادارگریز بیاید و ما ببینیم چطور باید آن را کشف کنیم؛ از این موارد عبور کرده‌ایم و وارد مباحثی شدیم که تهدیدات آینده را رصد می‌کنیم.
*** برای تهیه سلاح نمی‌توانیم منتظر دیگران بمانیم
* اگر تحریم‌ها در عمل برداشته شود چه تأثیری بر جهاد خودکفایی خواهد داشت؟
بیش از ۴۰ سال است که در حوزه دفاع با تحریم روبرو هستیم؛ اگر در این سال‌ها بخشی از جامعه یا اقتصادمان تحریم را درک می‌کند، ما در نیروهای مسلح از همان ابتدای انقلاب و اوایل دوران جنگ تحریم بودیم و حتی سیم خاردار هم به ما نمی‌دادند. از همان موقع سازمان‌های جهاد خودکفایی شکل گرفتند که از تأمین قطعات و بهینه کردن قطعات شروع شد و بعد وارد ساخت سامانه‌های کوچک شدیم و الان به سمت پدیده‌های نوظهور و جنگ‌های آینده و سامانه‌هایی رفتیم که در لبه فن‌آوری و دانش روز دنیا قرار دارند.
بحث تحریم در حوزه دفاعی یا پدافند هوایی برای امسال یا سال قبل نیست، ما تجربه مقابله ۴۰ ساله داریم؛ اینکه اخیرا بحث تحریم‌ها تشدید شد نمی‌توانیم بگوییم خیلی ملموس بود، چون از قبل تحریم بودیم.
در طول این یک‌سال اگرچه مشکلات دیگری به‌خصوص بعد از شیوع کرونا داشتیم ولی کار را تعطیل نکردیم، چون این تکلیفی است که برعهده ما قرار دارد.
ببینید که امنیت مرزهای زمینی و دریایی ما شرایط خاص خود را دارد ولی امنیت آسمان یک مسئله ۲۴ ساعته است؛ ما نمی‌توانیم منتظر شویم تا کسی به ما سلاح بدهد یا ندهد.
* در حوزه رادارها، همان‌طور که شما هم اشاره کردید با محصولات جدیدی با قابلیت‌های آرایه فازی مواجهیم که کاربردها و توانمندی‌های زیادی دارند. آیا ما در این حوزه به سمت کنار گذاشتن سیستم‌های سنتی و قدیمی می‌رویم و یا اینکه هنوز آن رادارها هنوز کارایی خود را دارند؟
شاید اگر به برخی سامانه‌های ما نگاه کنید، ظاهری شبیه سامانه‌های قدیمی داشته باشند ولی این ظاهر کار است و به دلایلی مثل اقتصاد دقاعی به پوسته دست نزدیم اما کارایی بسیار بیشتر شده است.
برای مثال بهینه‌سازی S۲۰۰ را داشتیم که سامانه‌ای است که چند سال پیش کشورهای مختلف روی آن کار کردند؛ الان شاید ظاهر این سامانه مانند قبل باشد ولی کارایی آن بسیار بیشتر شده و ما این کارها را تا حد امکان با کمترین هزینه انجام می‌دهیم ولی بیشترین بهره‌وری را داریم.
در حوزه رادار نیز اینکه می‌گوییم رادار آرایه فازی یعنی رادارهای قدیمی‌مان هم ارتقاء یافتند و با سیستم‌های جدید به‌صورت هماهنگ و منطبق در یک شبکه یکپارچه کار می‌کنند.اطلاعات شبکه یکپارچه پدافند هوایی به‌صورت دیتا است؛ این اطلاعات مانند گذشته به‌صورت آنالوگ نیست و ارتقاپیدا کرده است.
اینکه الان به‌راحتی عنوان می‌کنیم که می‌توانیم F-۳۵ یا ریزپرنده‌ها و پهپادها را کشف کنیم برای این است که دیگر فقط اتکایمان به رادار نیست. رادار یک تکنولوژی بود که ممکن است الآن خیلی از کشورها داشته باشند. آخرین فن‌آوری‌شان نیز همین رادارهای آرایه فازی است که ما هم داریم ولی اتکایمان صرفا به رادار نیست. انواع سنجه‌ها و حساسه‌ها در حوزه کشف به کمک‌مان آمدند و یک شبکه جست‌وجو، کشف و شناسایی بسیار پیشرفته در حال حاضر در شبکه یکپارچه پدافند هوایی حاکم است و می‌توان گفت سد نفوذناپذیر در برابر همه تهدیدها درست شده است.
*** نگران تهدیدات کروز نیستیم
* در حوزه کروز چطور؟ چقدر در این عرصه دغدغه وجود دارد؟
یکی از وظایف ما که چند سال پیش از آن مرحله عبور کردیم همین مقابله با تهدیدات کروز بود که سلاحش ساخته شده و در اختیار بخش‌های عملیاتی قرار دارد؛ الآن دیگر دغدغه‌ای از بابت کروز نداریم.
*** سامانه‌های بومی یک‌پنجم تا یک‌دهمِ قیمت مشابه خارجی را دارند
* کشور ما از بودجه نظامی خیلی کم برخوردار است و این را در مقایسه با کشورهای اطراف نیز می‌توان به‌راحتی فهمید. با این حال ما با یک فشار مضاعف به‌نام تحریم هم روبرو هستیم که ما را مجبور می‌کند به سمت خودکفایی و ساخت تسلیحات در داخل برویم که در این چند سال هم شاهد آن بودیم.
تجهیزاتی که می‌سازیم در مقایسه با مشابه خارجی چه تفاوتی از لحاظ کیفیت و البته قیمت دارد؟ مثلا همین موشک صیاد؛ به نظر بنده پایین آوردن هزینه‌ها کار خیلی مهمی است ولی آیا این پایین آوردن هزینه‌ها روی کیفیت تأثیر می‌گذارد یا نه؟
این [پایین آوردن هزینه‌ها] یکی از هنرهای سازمان تحقیقاتی است؛ افتخار سازمان جهاد خود کفایی که بیشتر از چهار دهه فعالیت تحقیقاتی دارد این است که از کارکنانی نخبه، مستعد و توانمند بهره می‌برد که شاید در دنیا بی‌نظیر باشد. رسالت این سازمان این است که ایده را به طرح، طرح را به پروژه و پروژه را به محصول تبدیل کند که گذراندن این مراحل نیازمند شرایط است؛ اینکه در کمترین زمان با بالاترین کیفیت و کمترین اعتبار درخواستی بتواند بهترین کیفیت را از خروجی دربیاورد که این رسالت برای سازمان تحقیقاتی است.
من به‌صراحت عنوان کردم که سامانه مراقب با یک‌دهمِ قیمت سامانه مشابهش می‌تواند ارائه شود. ما تیم‌های محقق و مجربی داریم که یکی از وظایف‌شان این است که آخرین فن‌آوری‌های روز دنیا را در محصولات لحاظ کنند و هزینه‌ها را هم پایین بیاورند. این‌ها در برابر تحریم‌ها تجربه دارند و این تجربه هم به کمک‌شان می‌آید که بیشتر قطعات را بومی‌سازی کنند. وقتی وابستگی به قطعات خارجی کم می‌شود بخشی از هزینه هم پایین می‌آید.
محققان ما با عشق و علاقه و کمترین میزان دریافتی از لحاظ مباحث حقوق و مزایا کار می‌کنند و بالاترین کیفیت را ارائه می‌دهند. نیروهای پدافند هوایی به عنوام بسیجیان ارتش شناخته می‌شوند. ما امروز با کمترین اعتبارات کارهای بزرگ انجام می‌دهیم.
اینکه در سال گذشته ۲۰ سامانه را رونمایی کردیم، به‌خاطر تزریق اعتبارات شدید نبود؛ این یکی از فرامین حضرت آقا بود و تکلیفی بود که از طرف فرماندهی ابلاغ شد. برای همین جوانان ما با تمام توان پای‌کار آمدند و نشان دادند که می‌توانند کارهای بزرگی کنند. اکثر سامانه‌هایی که ما داریم یک‌پنجم تا یک‌دهمِ قیمت مشابه خارجی را دارند.
* موضوع صادرات هم به حوزه شما در جهادخودکفایی مرتبط می‌شود؟
ما محصول‌مان را ارائه می‌دهیم و این سیاستگذاری(صادرات) در رده نیروهای مسلح، وزارت دفاع و ستادهای بالاتر است؛ وظیفه ما این است که تحقیقات را انجام دهیم.
* کارها کیفیت استاندارد را دارند که قابلیت صادرات داشته باشند که با توجه به قیمت کشورها علاقمند شوند بخرند؟
بعضی از سامانه‌های ما در دنیا رقیب ندارند و جزو چهار یا پنج کشوری هستیم که برخی از این سامانه‌ها را تولید کردیم.
* سامانه باور ۳۷۳ به عنوان شاخص‌ترین محصولی است که در حوزه پدافند هوایی می‌شناسیم. این سامانه در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد و آیا تمام تست‌هایش انجام شده و کاملا عملیاتی شده و یا هنوز در مراحل تست است؟
این محصول الآن در چرخه عملیات است و از مراحل تست عبور کرده است.
* خیلی ممنون هستم که در این گفتگو حضور پیدا کردید و این زمان را در اختیار ما قرار دادید تا به بررسی برخی مسائل در حوزه پدافند هوایی بپردازیم. در پایان اگر نکته ناگفته‌ای باقیمانده است، در خدمت‌تان هستیم.
من هم از شما تشکر می کنم که اخبار دفاعی و مباحث تحقیقاتی را پوشش می‌دهید؛ اگر فعالیت‌های ما به این منجر شده باشد که دل مردم شاد شود و فرمان حضرت آقا را اجرا کنیم و دشمنان را مأیوس کنیم، خوشحالیم. ان شاءالله در سال جاری و سال‌های بعد هم بتوانیم قدم‌های بزرگ‌تری برداریم و کارهای بهتر و پیشرفته‌تری انجام دهیم تا اخبار خوب و ثمربخشی برای مردم عزیزمان داشته باشیم.
در پایان جا دارد تا از همه خانواده‌های عزیز هم تشکر کنم که با لطف و محبت‌شان باعث شدند همکاران ما و جوانان متخصص نیروی پدافند هوایی بیشترین کارایی را داشته باشند.
اگرچه مشکلات اقتصادی و در یک‌سال اخیر نیز کرونا فشار آورده ولی هیچ‌کدام از این‌ها باعث کندی کار ما نمی‌شود و عزیزان ما با تمام توان و قدرت در این مسیر گام برمی‌دارند و همیشه حافظ امنیت این ملت شریف هستند.