به گزارش مشرق، روز پنجشنبه ۲۲ اکتبر ۲۰۲۰، میشل عون، رئیس جمهور لبنان، پس از دیدار و رایزنی با جریان‌های مختلف مجلس، سعد حریری را مأمور تشکیل کابینه جدید لبنان کرد. با این تصمیم، وظیفه بسیار دشواری به حریری محول شده است. این سیاستمدار ۵۰ ساله که از سال ۲۰۱۶ رئیس دولت لبنان بود، در ژانویه ۲۰۲۰ تحت فشار افکار عمومی و اعتراضات سراسری علیه فساد و ناکارآمدی، از مقام خود کنار گرفت.
«حسان دیاب»، جانشین حریری، ماه اوت همین سال و پس از انفجار بندر بیروت، استعفا کرد. سپس «مصطفی ادیب»، سفیر سابق لبنان در آلمان مأمور تشکیل کابینه شد اما او نیز چند هفته بعد به دلیل اختلافات و رقابت‌های درون جناحی، از وظیفه تشکیل دولت عذرخواست. از آن زمان تاکنون هنوز به علت اختلافات به ویژه میان میشل عون و سعد حریری، کابینه جدید لبنان تشکیل نشده است.
علل تشکیل نشدن دولت
در کنار فساد و اختلاس برخی مقامات لبنانی، دخالت‌های آمریکا، عربستان و فرانسه و نگاه غیرملی حریری موجب تشکیل نشدن دولت لبنان شده است و شرایط ویژه این کشور حکایت از آن دارد که نمایندگان پارلمان این کشور باید به سرعت با اتخاذ یک رویکرد جدید و حتی تغییر در برخی سیاست‌ها و افراد اقداماتی را انجام دهند تا لبنان بتواند با پشت سر گذاردن مشکلات فعلی به کشوری آباد و با امنیت تبدیل شود.
علاوه بر همه اینها واقعیت‌های اقتصادی و مالی لبنان در نقطه خطرناکی قرار دارد و حتی اگر همین امروز دولت تشکیل شود حل همه مسائل به زمان زیادی نیاز دارد اما در هر صورت حضور یک دولت مستقل و پایدار برای شروع رسیدگی به این بحران‌ها و جلوگیری از تشدید آنها لازم و ضروری است.
به نظر می‌آید هیچ ابتکار خارجی برای برون‌رفت لبنان از رکود سیاسی کنونی به جز ابتکار مورد پیشنهاد فرانسه مطرح نیست و همچنان گروه‌های لبنانی بدون توجه به منافع ملی و البته خشم فزاینده مردم از تداوم اوضاعِ به شدت نابسامان موجود به سهم‌خواهی‌های حزبی ادامه می‌دهند.
سناریوی استعفای حریری
میشل عون چندی قبل از سعد حریری خواست در صورتی که ناتوان از تشکیل دولت نجات ملی است، اعلام کناره‌گیری کرده تا راه را برای ورود شخصیت‌های توانمند باز کند همچنین گروه‌های همسو با عون در پارلمان نیز درخواستی مشابه از حریری مطرح کرده‌اند.
این سناریو که مورد نظر عون، جریان ملی آزاد به رهبری جبران باسیل داماد وی و برخی گروه‌های هم‌پیمان با آنهاست، با مخالفت شدید حریری مواجه شده است که بنا به رأی اکثریت پارلمانی و نیز حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در تشکیل دولتی به ریاست خود اصرار دارد.
همچنین قانون اساسی لبنان و میثاق ملی هیچکدام، نخست‌وزیر مأمور تشکیل دولت را ملزم به کناره‌گیری نمی‌کنند و هیچ محدودیت زمانی برای تشکیل دولت قائل نیستند و روند تشکیل دولت جدید می‌تواند ماه‌ها و سال‌ها به طول بینجامد بدون اینکه هیچ الزامی برای کناره‌گیری نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه یا تسریع در روند آن وجود داشته باشد لذا رئیس جمهور این کشور در این باره هیچ قدرتی برای اعمال‌نظر بر وی ندارد و تنها خود نخست‌وزیر مأمور تشکیل کابینه می‌تواند در این باره تصمیم‌گیری کند، حریری هم بارها اعلام کرده که استعفا نخواهد داد.
بحران بنزین در لبنان
در سایه کمبود ارز برای واردات فرآورده‌های نفتی، انتظار در صف‌های طولانی برای سوخت‌گیری خودروها به بخشی از زندگی روزمره شهروندان لبنانی تبدیل شده است.
در حالی که اغلب جایگاه‌های سوخت در لبنان به دلیل نبود فرآورده‌های نفتی تعطیل شده است، شهروندان لبنانی به محض اطلاع از فعالیت پمپ بنزین‌های باقی مانده سریعاً برای پر کردن باک خودروهایشان به همراه ظروف پلاستیکی به آنجا هجوم می‌آورند.
کمبود سوخت به ویژه بنزین و دیزل یکی از وجوه بحران اقتصادی و مالی روزافزون در لبنان است که تقریباً از یک و نیم سال پیش تشدید شده است.
نسخه دبیرکل حزب الله برای حل مشکل بنزین
«سید حسن نصرالله» دبیرکل حزب الله لبنان عصر روز جمعه در سخنرانی خود گفت که لبنان می‌تواند از ایران و یا دیگر کشورها مشتقات نفتی به ویژه سوخت بنزین و مازوت وارد کند و حزب الله از آن حمایت می‌کند.
سید حسن نصرالله چندی پیش هم برای حل بحران سوخت به ویژه بنزین و مازوت در لبنان پیشنهاد کرده بود که این کشور از جمهوری اسلامی ایران سوخت وارد کند.
او با حمایت از تصمیم دولت لبنان برای واردات سوخت، گفت: گزینه مطلوب حل نهایی مشکل سوخت است و برهمین اساس باردیگر تاکید می‌کنم در این شرایط مجبور هستیم مشتقات نفتی از جمله بنزین و مازوت از ایران خریداری و وارد کنیم. مقدمات اداری و لجستیکی برای واردات بنزین و مازوت از ایران و توزیع آن بین شهروندان لبنانی در روزهای اخیر با موفقیت فراهم شده است.
سید حسن نصرالله با بیان اینکه برخی بعد از پیشنهاد من برای واردات بنزین از ایران، سخیفانه گفتند و نوشتند که چگونه می‌خواهید از ایران بنزین و مازوت وارد کنید؟ اصلاً در ایران بنزین و مازوت وجود دارد؟ خاطرنشان کرد: مشکل در لبنان است، کسانی که مدعی درک همه چیز از سیاست، استراتژی، مسائل نظامی، امنیتی، اقتصادی، مالی و بهداشتی هستند، با احترام به همه آنها بهتر است بگوییم، چیزی از مسائل دنیا نمی‌دانند.
وی در همین حال به کسانی که می‌گویند اگر از ایران بنزین و مازوت وارد کنیم، لبنان با تحریم‌های آمریکا مواجه می‌شود، گفت: همه مدعی قدرت، آرامش و رفاه لبنان و لبنانی‌ها هستند، خیلی خوب پیشنهاد ما وارد کردن مشتقات نفتی از ایران است که با ما دوست می‌باشد، ما با سوریه و عراق هم دوست هستیم و از این طریق می‌توانیم منافع لبنان و ملت لبنان را تأمین کنیم، حالا شما هم با آمریکا، فرانسه، اروپا، سعودی و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس دوست هستید و از این دوستی برای تأمین منافع لبنان و لبنانی‌ها استفاده کنید.
دبیرکل حزب الله افزود: می‌گوئید حزب الله اگر از ظرفیت دوستان خود استفاده کند لبنان با تحریم مواجه می‌شود، پس یک هیأت تشکیل دهید و به عربستان و دیگر کشورهای دوست خود برای خرید بنزین و مازوت با لیره لبنانی و نه دریافت رایگان بفرستید و ما هم برای موفقیت شما دعا می‌کنیم و اولین تأیید کننده، حمایت کننده و تبریک گوینده به شما حزب الله خواهد بود. این کشورها که دوستان آمریکا هستند و آنها و لبنان را تحریم نمی‌کند. بفرمائید شروع کنید اما چرا فقط تماشاچی سختی‌ها و مشکلات صبح و عصر مردم لبنان در پمپ‌های بنزین و شاهد تیراندازی‌ها و حوادث خونین هستید، آیا فقط وظیفه دارید انتقاد و حمله و تسویه حساب کنید؟
کارشکنی آمریکا
«دورثی شیا» سفیر آمریکا در بیروت در گفتگو با برنامه «اینجا بیروت» شبکه تلویزیونی لبنانی الجدید با صراحت گفت که واردات سوخت و بنزین از ایران راه حل لبنانی‌ها برای حل بحران سوخت در این کشور نیست.
وی که در این مصاحبه همه تلاشش ایران هراسی و تحریک لبنانی‌ها علیه محور مقاومت به ویژه حزب الله و همپیمانان آن بود، گفت که به جای واردات سوخت از ایران راه حل های بهتر و بیشتری برای لبنانی‌ها وجود دارد.
دورتی در همین چارچوب مدعی شد که ایران دنبال دولتی در لبنان است که تابع آن باشد و برنامه‌های ایران را اجرا کند.
راهکار دولت لبنان برای حل مشکل بنزین و سوخت
حسان دیاب نخست وزیر دولت عهده دار امور لبنان اعلام کرده است که برای تأمین سوخت شهروندان لبنانی در سه ماه آینده با موافقت ژنرال میشل عون رئیس جمهوری، براساس پیشنهاد وزیر دارایی یک تصمیم استثنایی اتخاذ شده و بر اساس آن اجازه واردات سوخت بر اساس برابری یک دلار در مقابل ۳۹۰۰ لیره لبنانی به جای ۱۵۰۰ لیره صادر شده است.
روزنامه الجمهوریه لبنان هم روز شنبه نوشت که این دست اقدامات راه حل بحران کمبود بنزین و مازوت نیست و به قاچاق سوخت دامن می‌زند و بنابراین دولت لبنان نمی‌تواند به این تصمیم افتخار کند.
چاره لبنان برای ممانعت از تسریع در فروپاشی چیست؟
در سایه تحولات لبنان و اهداف ناهمساز و متناقض گروه‌های سیاسی لبنان و عدم آمادگی‌شان برای امتیازدهی متقابل، تنها تهدیدات ضمنی فرانسه برای افزایش فشار بر این گروه‌ها و احتمال اعمال تحریم اتحادیه اروپا علیه‌شان برای برون‌رفت از این بحران و تشکیل دولت جدید باقی مانده است.
دولتی باید تشکیل شود که قادر به بازیابی اعتماد داخلی و بین‌المللی باشد و بتواند بحران پیچیده و چندلایه این کشور از بدهی‌های خارجی گرفته تا اوضاع نابسامان معیشتی، بهداشتی، امنیتی و سیاسی را حل و فصل کند و اصلاحات مورد درخواست نهادهای بین‌المللی را جامه عمل بپوشاند. در غیر این صورت تنها راه پیش روی مردم لبنان حرکت به سمت تحرکی فراگیر علیه دستگاه حاکمه است تا بتوانند با برچیدن ساختار کنونی، طرحی نو دراندازند و با تشکیل نظام سیاسی به دور از سهم‌خواهی‌ها و بر اساس اصل شایستگی، اصلاحات مورد نیاز را به پیش ببرند و لبنان را از وضعیت اسفبار کنونی خارج کنند.