به گزارش مشرق، چند روزی هست که نتیجه کنکور سراسری اعلام شده است و داوطلبان و خانواده داوطلبان کنکوری، این روزها در تب و تاب انتخاب رشته تحصیلی هستند.
انتخاب رشته چند روز بیشتر نیست و درست در همین چند روز باید داوطلبی که مجاز به انتخاب رشته شده است، یک لیست پر و پیمان از رشته‌هایی که علاقه به آنها دارد البته به شرطی که شرایطش را داشته باشد، انتخاب کند.
این روزها شاهد تبلیغات بسیار زیاد و متنوعی برای انتخاب رشته هستیم؛ افرادی که مبالغ متنوع و با قیمت‌های بالا را با برچسب تضمینی اعلام می‌کنند و از سوی دیگر خانواده‌ها برای آینده فرزندشان، حاضرند این مبالغ را پرداخت کنند. اما آیا به هدفشان می‌رسند؟! آیا انتخاب رشته را هر فردی می‌تواند انجام دهد؟ آیا انتخاب رشته تضمینی وجود دارد؟
در خصوص انتخاب رشته، با مهدی کامیار مدیرعامل مؤسسه علمی آینده‌سازان به گفت‌وگو نشستیم؛ این گفت‌وگو به دلیل شرایط کرونایی کشور به شکل مجازی برگزار شد.
**هیچ نیازی به خرج کردن‌های چند ده میلیونی نیست
* این روزها داوطلبان کنکور در شرایط خاصی به سر می‌برند؛ واقعا برخی سردرگم هستند و نمی‌دانند که چگونه باید انتخاب رشته کنند.
درست است. طی چند روز به خانواده‌ها فشار خیلی زیادی وارد می‌شود. فرصت کم است. دانش‌آموزان و خانواده‌ها سردرگم هستند و اطلاعات و توانمندی لازم را برای مواجهه با چنین شرایطی کسب نکردند.
یک عده هم که با سودجویی و طمع‌ورزی، از این بلاتکلیفی و نگرانی خانواده‌ها و داوطلبان سوء استفاده می‌کنند و رقم‌های نجومی مطرح می‌کنند تا در عوض به خانواده‌ها بقبولانند که می‌توانیم نگرانی شما را برطرف کنیم.
جالب این است که آنها به خانواده‌ها می‌گویند نگرانی شما با پرداخت ۴۰ میلیون و ۵۰ میلیون تومان برطرف می‌شود؛ در حالی که این موضوع یک دروغ واضح و مشخص است.
سال‌هاست که در حوزه کنکور و انتخاب رشته کار می‌کنم و با اطمینان می‌گویم دروغ بودن این موضوع کاملا واضح است. هیچ نیازی به خرج کردن‌های چند ده میلیونی نیست.
*چرا انقدر انتخاب رشته مهم است؟
موضوع انتخاب رشته با سه، چهار سالی که دانش‌آموز برای کنکور تلاش کرده و رتبه کنکور را کسب کرده است، برابری می‌کند؛ به عبارت دیگر حساسیت این فرصت چهار، پنج روزه، به اندازه مدتی است که داوطلب برای کنکور درس خوانده است.
اما چرا انقدر انتخاب رشته حساسیت دارد؟ واقعیت این است که سرنوشت داوطلب در انتخاب رشته رقم می‌خورد و باید انتخاب رشته به درستی انجام شود.
** ۶ مرحله در انتخاب رشته
* منظور از انتخاب رشته درست چیست؟ داوطلب چه اقدامی باید انجام دهد؟
خانواده‌ها باید بدانند که بهترین انتخاب رشته، ۶ مرحله دارد. مرحله اول، معرفی رشته‌ها به داوطلب است. مرحله دوم، توضیح اصطلاحات دفترچه است چرا که نیاز است داوطلب با آنها آشنا باشد؛ مرحله سوم، نظرسنجی شغلی است زیرا هر رشته‌ای برای هر فردی نمی‌تواند پیشنهاد شود.
مرحله چهارم این است که با استفاده از نرم‌افزار و ورود اطلاعات رتبه و شرایط رغبت‌سنجی شغلی، نتیجه‌ای را به صورت اولیه به عنوان یک پیش‌نویس، برای مشاوری که می‌خواهد برای دانش‌آموز انتخاب رشته را انجام دهد، تهیه می‌کنند.
در مرحله پنجم، کارشناس مربوطه که به صورت ویژه برای این دانش‌آموز و شاید حداکثر ۵،۶ دانش‌آموز دیگر پیش‌بینی شده است، با آنها درباره رشته‌ها و انتخاب‌های‌شان صحبت می‌کند. این مشاور حداقل دو دهه باید سابقه داشته باشد.
اما مرحله ششم، نهایی‌سازی انتخاب رشته با اساتید با تجربه است که سابقه طولانی در شناخت ترازها، رشته‌ها، دانشگاه‌ها و شهرها و اقتضائات دارند.
** هزینه بالای انتخاب رشته
* هزینه انتخاب رشته به این شکل چقدر می‌شود؟
ببینید اگر این ۶ مرحله اجرا شود، مبلغی کمتر از یک میلیون تومان می‌شود.
*پس چرا مبالغ بسیار بالا از داوطلبان برای انتخاب رشته گرفته می‌شود؟
دلیلش این است که خانواده‌ها در یک زمان کمی با یک سردرگمی روبه‌رو هستند و مجبور می‌شوند برای رفع نگرانی‌شان هر کاری از دستشان بر می‌آید، انجام دهند پس مثلا ۴۰، میلیون پرداخت می‌کنند و اینجا لحظه‌ای است که فریب می‌خورند.
* چرا مردم این افراد را باور می‌کنند؟ چرا حاضرند که چنین پول‌هایی را به آنها بدهند؟ وقتی کاری عاقلانه نیست، چطور انجام می‌دهند؟
دلیلش این است که چند سال، میلیاردها از همین پول‌ها که اینگونه به دست آمده است، صرف می‌شود که یک سری افراد برند شوند و در واقع با استفاده از پروپاگاندایی که حول آن اسم‌ها، افراد و برندها شکل گرفته است، مردم آنها را باور می‌کنند.
هرچند پشت این اسامی، هیچ پشتوانه واقعی وجود ندارد و صرفا مثل تبلیغ یک پفک یا تبلیغ یک شامپو در چشم مردم هستند اما خیلی از خانواده‌ها فریب این تبلیغات را می‌خورند، ضمن اینکه البته تحت فشار هستند.
در این مشاوره‌ها هیچ کدام از ۶ مرحله اتفاق نمی‌افتد. با استفاده از یک نرم‌افزار ساده رایگان که اگر در سایت‌ها جست‌وجو کنید، خودتان هم می‌یابید، انتخاب رشته می‌کنند و چون اطلاعات کم است، شرایط و اقتضائات کامل دیده نمی‌شود.
* چرا در شرایطی قرار می‌گیریم که ظرف ۳،۴ روز باید سرنوشت داوطلب را تعیین کنیم؟
یک دانش‌آموز با فشارهایی متعددی مواجه است؛ قبل از کنکور باید به زمان‌بندی، برنامه‌ریزی، یادگیری تمام دروس و تست زنی مناسب بپردازد و همه تمرکز و حواسش به این باشد که در آن، کنکور ۴، ۵ ساعته، نهایت بهینه‌سازی را در مدیریت زمان و پاسخ دادن به تست‌ها داشته باشد.
همه این فشارها روی دانش‌آموز است که در آن ۴ ساعت به هیچ چیز به جز اینکه بهترین خودش باشد، فکر نکند و برای همین است که به موضوعاتی مثل تراز و نمره کل که در چند روزه انتخاب رشته بحث است، توجهی نمی‌کند.
البته ما در اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان از سال دهم و یازدهم تلاش می‌کنیم که بچه‌ها را با مفاهیم کنکور آشنا کنیم.
بالاخره برگزاری کنکور به این شکل، این آفت‌ها را دارد و آنهایی که در بحث انتخاب رشته کلاهبرداری می‌کنند از خلأیی که وجود دارد، سوء استفاده می‌کنند. معتقدم اگر سهم سوابق تحصیلی به ۶۰ درصد و بیشتر افزایش یابد، پذیرش دانشجو و نظام آموزش عالی هم عادلانه و بهینه‌تر شده و این شرایط فراهم نمی‌شود.
** داوطلبان را در دانشگاه می‌پاشیم
*چندی پیش موضوعی مطرح شد که برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، فقط فارغ‌التحصیلان همان رشته می‌توانند آزمون دهند که همان زمان گروه زیادی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کارشناسی مطرح کردند که این اقدام اشتباه است؛ آنها عنوان می‌کردند که تعدادی از داوطلبان بعد از انتخاب رشته کنکور و حضور در دانشگاه متوجه می‌شوند که انتخاب اشتباه کردند و مسیر درستی را در پیش نگرفتند و حالا می‌خواهند در کارشناسی ارشد، رشته خود را اصلاح کنند. واقعا چرا در چند روز باید انتخاب رشته کرد و به هر طریقی قبول شد تا بعدا افراد با مشکل مواجه شوند؟
خیلی موضوع را دقیق و عمیق نگاه می‌کنید. یکی از آفت‌های کنکور به این شکل برگزار کردن، این است که انگار مثل بذری که روی زمین می‌پاشند، داوطلبان را در دانشگاه‌ها می‌پاشیم و این اتفاق موجب می‌شود وقتی داوطلب وارد دوره کارشناسی شد، ببیند این رشته، آن چیزی نبوده که دوست داشته است. چرا که در ۴، ۵ روز که فرد نمی‌تواند برای ۴ سال آینده‌اش تصمیم بگیرد.
این تغییر رشته در کارشناسی ارشد موجب می‌شد که نظام معیوب انتخاب رشته کنکور اصلاح شود البته اینها مُسکن است. البته مُسکن هم نیست، دارونماست.
مشکل اصلی برگزار کردن این شکل کنکور است که موجب می‌شود تلاش‌های ۱۲ ساله دانش‌آموز به آزمون ۴ ساعته گره بخورد و بعد از آن هم، آنها را جلوی یک سری کاسبان صنعت کنکور قرار می‌دهیم.
* تصور کنید خانواده با کارنامه فرزندش در کنکور مواجه هست که خیلی رتبه خیلی خوبی هم ندارد و فکر کنید در رده وسط قرار دارد؛ الان چه کار باید کنند؟
چند راهکار داریم؛ به نظر بنده طی کردن مراحل و ۶ راه ضروری است یعنی اینکه خانواده فکر نکند که از این مسیر استفاده نکند.
*پس توصیه شما این است که خانواده‌ها به مرکز مشاوره انتخاب رشته مراجعه کنند؟
حتما. واقعا از عهده داوطلبان خارج است. چون هم زمان کمی دارند و همچنین یکسری ریزه‌کاری‌ها دارد و هم اینکه حجم انبوهی از انتخاب‌های رشته است که نمی‌توان همه را در چند روز بررسی کرد بلکه باید کارشناسی که کارش این است، به دانش‌آموز کمک کند و بگوید با توجه به تستی که گرفتم، می‌توانی یکی از انتخابات را داشته باشی.
دانش‌آموز نمی‌تواند این را جمع‌بندی کند و برای آن انتخاب رشته انجام دهد و حتما باید به یک کارشناس یا مؤسسه معتبر مراجعه کند.
نکته بعد این است که نباید فکر کنیم برند یک مؤسسه یا برند یک آدم که عموما کاذب هستند، تضمین کننده انتخاب رشته درست هستند.
*نظرتان درباره انتخاب رشته تضمینی چیست؟
انتخاب رشته تضمینی یک دروغ بزرگ است. یعنی یک فرد رتبه‌ای مثلا زیر هزار آورده است، خنده‌دار است که برای این فرد تضمین شود که حتما قبول می‌شوی؛ مانند این می‌ماند که یک فردی یک میلیارد تومان پول دارد و به او تضمین کنیم که می‌توانی یک پراید بخری.
اصل انتخاب رشته برای کسانی است که دارای رتبه چهار رقمی یا پنج رقمی هستند. برای این گروه انتخاب رشته نقش حیاتی دارد که در چه رشته‌ای قبول شوند.
در انتخاب رشته تضمینی، در حقیقت بر اساس پیش‌بینی‌شان از قبولی داوطلب نسبت به ترازش، به نحوی علاقه او را جهت می‌دهند یعنی فریب می‌دهند و می‌گویند آن چیزی که می‌خواستی شدی اما آن چیزی که داوطلب می‌خواسته را این مشاوران به او تحمیل می‌کنند. بنابراین هزینه کردن برای انتخاب رشته تضمینی فقط فریب و کلاهبرداری است.
تضمینی حتی به این معنا که فردی رتبه ۲۰ هزار گرفته است و می‌خواهد مهندسی مکانیک دانشگاه امیرکبیر قبول شود که مسلما این امکان وجود ندارد هم فریب است.
* افرادی که رتبه خوب دارند مثلا دو رقمی و سه رقمی هستند هم باید برای انتخاب رشته مراجعه کنند؟
این گروه هم به انتخاب رشته نیاز دارند اما کارشناس خبره همین رشته‌ها را می‌خواهد. انتخاب رشته برای این افراد از این جهت ضروری است که مثلا یک رشته‌محل فقط ۳۰ نفر را می‌پذیرد و رتبه این فرد ۱۰۰ است، آیا باید این رشته‌محل‌ها را انتخاب کند؟
*پس جمع‌بندی حرف‌های شما این است که داوطلبانی که مجاز به انتخاب رشته شدند حتما به مشاور خبره یا مؤسسات معتبر انتخاب رشته مراجعه کنند و انتخاب رشته صحیح را انجام دهند و به دنبال انتخاب رشته تضمینی هم نروند.
از اینکه نسبت به انتخاب رشته دغدغه دارید، تشکر می‌کنم. واقعا برگزاری کنکور و انتخاب رشته چند روزه، آفت بزرگی است که باید تغییر کند.