به گزارش مشرق، برخی از کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که پس از اقدام آمریکا در خارج کردن سامانه‌های پاتریوت از خاک عربستان سعودی، ریاض اکنون در برابر گزینه‌های دشواری قرار گرفته است که این کشور را وادار به تلاش برای آرام‌سازی اوضاع در منطقه می‌کند.
چند روز پیش، خبرگزاری آمریکای «آسوشیتدپرس» گزارش داد که دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا در چند هفته اخیر تعدادی از سامانه‌های آمریکایی ضد موشک را از پایگاه هوایی «الامیر سلطان» در حومه ریاض خارج کرده است؛ پایگاهی که پس از حملات موشکی و پهپادی در سال ۲۰۱۹ به شرکت نفت آرامکو، میزبان چند هزار نظامی آمریکایی بود.
روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» نیز در ماه ژوئن امسال خبر داد که دولت بایدن تمایل دارد توجه خود را بر رویارویی با چین و روسیه متمرکز کند ازاین‌رو تصمیم گرفته تعداد سامانه‌های پدافند هوایی خود در عراق، کویت، اردن و عربستان سعودی را کاهش دهد.
دو کارشناس در گفت‌وگو با خبرگزاری «آناتولی» در ارتباط با این گام آمریکا اظهار داشتند که واشنگتن ریاض را در وضعیتی دشوار قرار داده است؛ وضعیتی که نیازمند آن است عربستان اوضاع منطقه را آرام کند و در عین حال، روابط خود با ایران و ترکیه یا یکی از این دو کشور را بهبود ببخشد چراکه همکاری نظامی با روسیه، تنگنایی را این کشور هم‌اکنون در آن قرار دارد، حل نمی‌کند.
جایگزین‌های ریاض
در پاسخ به این گام آمریکا، شورای وزیران عربستان سعودی به ریاست «سلمان بن عبدالعزیز» شاه سعودی با ایجاد هیأتی عمومی موسوم به توسعه دفاعی با هدف توسعه سامانه‌های دفاعی این کشور موافقت کرد.
خبرگزاری رسمی عربستان سعودی (واس) به تاریخ چهاردهم سپتامبر گزارش داد که این هیأت از هویتی حقوقی، استقلال مالی و اداری برخوردار است و به رئیس هیأت وزراء متصل است.
در این گزارش اشاره شده بود که هدف از تشکیل هیأت مذکور، مشخص کردن اهداف فعالیت‌های پژوهشی-توسعه‌ای و ابداعی مرتبط با حوزه فناوری و سامانه‌های دفاعی و همچنین سیاست‌گذاری و تعیین راهبرد برای این حوزه است.
یک روز پس از این گزارش، ریاست ستاد کل نیروهای مسلح یونان اعلام کرد که یک تیم نظامی از این کشور به عربستان سعودی رفته است تا چند آتشبار پاتریوت به ریاض تحویل دهد.
ستاد کل یونان در بیانیه خود اعلام کرده بود که وزیر دفاع، معاون او و رئیس ستاد کل این کشور در مراسم بدرقه تیم مذکور شرکت کرده‌اند.
در ماه آوریل نیز «نیکوس دندیاس» وزیر خارجه یونان اعلام کرده بود که آتن برای تجهیز عربستان سعودی به سامانه پاتریوت به منظور محافظت از تأسیسات حیاتی این کشور با ریاض توافقی امضاء کرده است.
عربستان سعودی که از ششم فروردین ماه سال ۱۳۹۴ در رأس ائتلافی با حمایت آمریکا در تلاش برای بازگردانی رئیس دولت مستعفی به قدرت است، اقدام به تجاوز نظامی علیه یمن و محاصره زمینی، هوایی و دریایی این کشور کرده است.
گزینه‌های دشوار پیش‌رو
«علی باکیر» استاد روابط بین‌الملل دانشگاه قطر در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت که گزینه‌های پیش‌روی عربستان سعودی دشوار است و ریاض سعی دارد با باز کردن درهای خود به روی روسیه از این تنگنا رهایی یابد؛ اما من فکر نمی‌کنم که این مشکل عربستان را حل کند.
استاد روابط بین‌الملل دانشگاه قطر علت این امر را تکیه سیاسی و نظامی شدید ریاض به واشنگتن دانست و اضافه کرد که ایجاد جایگزین تا زمانی که روابط دو طرف ترمیم نشده یا تا زمانی که جبهه داخلی تقویت نشده و روابط با کشورهای منطقه بهبود پیدا نکرده، دشوار است.
علی باکیر خاطر نشان کرد که عربستان سعودی از روابط خوبی با ایران و ترکیه، دو کشوری که جایگاه منطقه‌ای مهمی دارند، برخوردار نیست و دست‌کم بدون ترمیم روابط با یکی از این دو کشور وضعیتش دشوار خواهد بود.
یونان نیازمند حمایت
استاد روابط بین‌الملل دانشگاه قطر در ادامه بیان کرد که عربستان سعودی در تلاش است تا از آنچه موجود است مثل سامانه‌های پدافند هوایی یونان استفاده کند و این بیانگر وضعیت بد عربستان سعودی است چراکه یونان خود نیازمند کسی است که از آن محافظت کند.
علی باکیر بر این باور است که نمی‌توان واشنگتن را با گزینه‌هایی همچون یونان جایگزین کرد چراکه ریاض به شدت از نظر نظامی به آمریکا وابسته است و حتی اگر این‌گونه فرض کنیم که چنین گزینه‌ای با مشکلات و موانع سیاسی مواجه نخواهد شد، با این حال جایگزین کردن تجهیزات آمریکا سال‌ها زمان خواهد برد و این روند بدون تبعات غیرممکن خواهد بود.
رکود آمریکا
«یاسر عبدالعزیز» نویسنده و روزنامه‌نگار مصری نیز در گفت‌وگو با آناتولی در ارتباط با روابط واشنگتن و ریاض اظهار داشت که با ورود جو بایدن به کاخ سفید، دولت جدید آمریکا مسیری متفاوت از تمام پروتکل‌ها و سیاست‌های خارجی پیشین این کشور در پیش گرفت.
عبدالعزیز خاطر نشان کرد که بایدن پیش از به قدرت رسیدن به صراحت گرفته بود که ریاض را مجازات خواهد کرد و از کنار مسئله قتل «جمال خاشقچی» ستون‌نویس روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» عبور نخواهد کرد.
این نویسنده مصری وضعیت «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی را نامناسب و در عین حال، وضعیت آمریکایی‌ها در حالت رکود توصیف کرد و گفت که وضعیت افغانستان بر روابط تأثیر گذاشته است و نشان داده است که آمریکایی‌ها قصد خروج از مناطقی را دارند که در آنجا بسیاز هزینه کرده‌اند.
یاسر عبدالعزیز همچنین خاطر نشان کرد که ماه گذشته همزمان با سروصدایی که خروج آمریکا از افغانستان ایجاد کرد، عربستان سعودی نیز به علت احتمال اتخاذ موضعی مشابه در خلیج فارس، تحرکاتی را آغاز کرد به‌نحوی که این کشور با روسیه یک توافق نظامی امضاء کرد و خواستار خرید سامانه‌های اس-۴۰۰ شد؛ اما این توافق تاکنون راه به جایی نبرده است. با این حال سفارش در جای خود باقی است.
وی همچنین بیان کرد که سامانه‌های پهپادی، بالگردهای نظامی در کنار سامانه اس-۴۰۰ مطرح شده‌اند چراکه عربستان سعودی سعی دارد تا جای امکان به سمت روسیه حرکت کند و حتی اظهاراتی نیز درباره خرید سامانه‌های پدافند ضدپهپاد اسرائیلی به میان آمد که عبدالعزیز حرکت عربستان به سوی رژیم صهیونیستی حتی از طریق میانجی را دور از ذهن نداست.
گزینه دشوار
این نویسنده مصری عنوان کرد که عربستان سعودی گزینه ترکیه را نیز در پیش دارد که شاید با انتخاب ترکیه روابط سرد دو طرف سمت و سوی جدیدی پیدا کند.
یاسر عبدالعزیز در ادامه با اشاره به اینکه ترکیه از همکاری با ریاض استقبال می‌کند، افزود: «عربستان سعودی اکنون در وضعیت خطرناکی قرار دارد و سعی می‌کند به سمت روسیه و رژیم صهیونیستی برود و البته گزینه ترکیه را نیز دارد که مورد قبول مردم است. مردم عربستان، روس‌ها را به هیچ نحوی نمی‌پذیرند و اسرائیل را نیز به طور کلی رد می‌کنند».
وی همچنین اشاره کرد که ریاض هم‌اکنون در تلاش برای آرام‌سازی اوضاع در منطقه است ازاین‌رو به سمت عراق رفته تا پل ارتباطی با ایران ایجاد کند و وضعیت را در یمن و عراق و در منطقه خلیج فارس آرام کند.
این روزنامه‌نگار مصری همچنین با بیان اینکه یونان نمی‌تواند خلأ آمریکا را برای عربستان سعودی پر کند، در پایان گفت: «روابط آمریکا و عربستان سعودی شاید مقداری کم‌رنگ شود؛ اما واشنگتن متحدی بهتر از ریاض پیدا نمی‌کند. عربستان سعودی با گفت‌وگو با روسیه به دنبال جایگزین بود؛ روسیه‌ای که یک اهرم فشار منحصربه‌فرد علیه آمریکاست به همین دلیل روابط آن‌ها به وضعیت تنفر نخواهد رسید».