به گزارش مشرق، ایران و عربستان سعودی به دلیل مختصات ژئوپلیتیک و ویژگی‌های جغرافیایی دو کشور مهم و تعیین کننده منطقه هستند. در چند دهه گذشته اغلب رابطه‌ای پرفراز و نشیب میان جمهوری اسلامی و عربستان سعودی وجود داشته است و این فراز و نشیب‌ها بر کل خاورمیانه سایه افکنده است. روابط ایران و عربستان به سه عامل هویت، قدرت و امنیت وابسته است. در سال‌های اخیر اختلاف بر سر مسائل منطقه‌ای از جمله سوریه، عراق و یمن و همچنین فاجعه مرگ زائران کعبه در منا از جمله دلایل تنش در روابط ایران و عربستان بوده اند.
جمهوری اسلامی بارها مقامات عربستان را به گفت و گو دعوت کرده اما این کشور استقبالی نسبت به این دعوت ایران نشان نمی دادند. به نظر می‌رسد چند عامل باعث تغییر نگرش مقامات سعودی نسبت به جمهوری اسلامی شده است، تداوم گرفتاری ریاض در منطقه به ویژه در جنگ یمن، تغییر رویکرد کلی دولت آمریکا با روی کار آمدن بایدن درباره مسایل منطقه ای و همچنین قوت یافتن احتمال دستیابی به توافق میان ایران و غرب در موضوع احیای برجام از آن جمله اند.
دولت سیزدهم از همان ابتدای آغاز به کار خود اعلام کرد که گسترش روابط با همسایگان در اولویت های دولت است. حسین امیرعبدالهیان، وزیر امور خارجه در پایان سفرش به بیروت در یک کنفرانس خبری در مورد گفت و گوهای ایران و عربستان سعودی گفت: گفت و گوهای ایران و سعودی در مسیر درست خود قرار دارد، ما نیازمند همکاری و رایزنی‌های بیشتر هستیم تا نسبت به اجرای توافقاتی که تا این مرحله رسیده‌ایم اقدام کنیم.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان ضمن استقبال از استمرار این گفت و گوها، گفت: به نتیجه رسیدن این گفت و گوها به نفع دو طرف و منطقه است.
وی با بیان اینکه ما قطع کننده رابطه دیلپماتیک با عربستان نبودیم و این تصمیمی بود که عربستان چند سال پیش اتخاذ کرد، ادامه داد: ما مذاکرات موجود بین دو کشور را سازنده می‌دانیم و امیدواریم به نتایج مناسبی برای دو طرف برسد. ایران و عربستان کشورهای مهمی در منطقه هستند نقش دو کشور در کمک به توسعه پایدار و امنیت پایدار در منطقه مهم است ایران به نقش سازنده خود در منطقه ادامه می دهد.
رییس دستگاه دیپلماسی همچنین گفت و گوها و همکاریهای درون منطقه ای را رمز مهمی برای کمک به پیشرفت منطقه و ایجاد امنیت و صلح در منطقه ارزیابی کرد.
این در حالی است که فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان چند روز قبل از برگزاری چهارمین دور از مذاکرات ایران و عربستان در ۲۱ سپتامبر خبر داد.
این دیپلمات سعودی که در یک نشست رسانه‌ای مشترک با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سخن می‌گفت، اضافه کرد که این مذاکرات هنوز در مرحله اکتشافی است و امیدواریم که زمینه را برای حل مسائل بین دو طرف ایجاد کند. او گفت که به دنبال دستیابی به حل و فصل مسائل بین دو طرف هستیم.
دولت عراق طی سال جاری در میانجی‌گری بین ایران و عربستان سعودی نقش فعالی ایفا کرده است. از اولین دور مذاکرات مستقیم بین تهران و ریاض که ماه آوریل امسال برگزار شد بغداد میزبان چندین دور گفت‌وگو بین مقامات تهران و ریاض بوده است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس ۵ مهر امسال به نقل از دو مقام عراقی که نامشان فاش نشد، اعلام کرد ایران و عربستان سعودی دور جدید مذاکرات خود را انجام داده‌اند. به گفته یکی از این مقام‌های عراقی، در دور جدید مذاکرات ایران و عربستان سعودی موضوعات حل نشده میان دو کشور بر اساس نقشه راهی که پیشتر توافق شده، از جمله فعالیت دوباره نمایندگی دیپلماتیک میان دو کشور مورد بحث قرار گرفته است.
پیشتر ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی، در جریان سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، ابراز امیدواری کرد که ادامه مذاکرات با ایران به نتایج ملموسی در راستای اعتمادسازی و همکاری متقابل میان دو کشور منجر شود. سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم با بیان اینکه طی چند ماه گذشته تماس ها میان تهران و ریاض منظم تر بوده است، تأکید کرد که در خصوص موضوعات دو جانبه گفتگوهای خوبی صورت گرفته است.
تاکید وزیر امور خارجه کشورمان بر توسعه و امنیت پایدار به دلیل اهمیت این دو سیاست است. توسعه و امنیت پایدار از مولفه‌های بسیار مهم در جهانی شدن است. از سوی دیگر توسعه نیافتگی ارتباط مستقیمی با عدم وجود امنیت و تعادل در یک کشور دارد.
منطقه خاورمیانه و خلیج فارس یکی از مهمترین مناطق جهان به لحاظ ژئوپلتیک و ژئو اکونومیک بوده است هرچند گفته می شود میزان وابستگیئ به انرژی خاورمیانه در مقایسه با گذشته کمتر شده و حداقل آمریکا با منابع جدید نفتی مانند نفت شیل نیازی به نفت خاورمیانه ندارد با این حال و علیرغم خروج آمریکا از افغانستان هنوز تعداد زیادی از پایگاههای نظامی آمریکا در خاورمیانه هست و این نشان می دهد که این منطقه همچنان اهمیت زیادی برای قدرتهای جهان دارد. واقعیت این است که امنیت اقتصادی جهان وابسته به امنیت انرژی در منطقه و پایداری امنیت این منطقه است. ساختارهای سیاسی هشت کشور خلیج فارس به همان اندازه که بر سیاست خارجی آنها و بر همکاری های منطقه تأثیر می گذارد، به همان میزان بر امنیت خلیج فارس تأثیرگذار است. در این میان ایران و عربستان مهم ترین کشورهای این منطقه هستند.
نشانه‌های روشنی از اراده جدی تهران و ریاض برای ترمیم روابط از دست رفته وجود دارد. هر دو کشور ایران و عربستان سعودی نسبت به ادامه گفت و گوهای دوجانبه و چشم‌انداز احتمالی بهبود روابط ابراز امیدواری کرده‌اند. قطعا بهدود روابط این دو کشور بر توسعه و امنیت منطقه تاثیر بسزایی خواهد داشت.