به گزارش مشرق، اگرچه ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، در هفته‌های گذشته بارها مورد توجه مسوولان کشورهای مختلف، رسانه‌ها و تحلیلگران قرار گرفته است اما مهم‌تر از آن چگونگی طی شدن مسیری است که بارها طی شده است ولی نه‌تنها به سرانجام مقصود نرسیده، بلکه مشکل را دوچندان کرده است. ابتر بودن صحبت از توافق کامل و جامع امروز بیشتر از هر زمانی هویداست. هیچ توافقی نمی‌تواند تمام الزامات حقوقی، فنی و سیاسی را توأمان و به‌طور جامع و کامل دربربگیرد؛ همانطور که برجام نتوانست به این هدف دست یابد. آمریکا علی‌رغم تلاش‌های رییس‌جمهور اسبق کشورش برای تحقق برجام، درنهایت با بدعهدی و قلدری زیر میز زد و نه‌تنها از انتفاع ایران از برجام جلوگیری کرد، بلکه متحدان اروپایی‌اش و قواعد و عرف بین‌المللی را نیز به چالش کشید. از این رو مهم‌تر از زمان آغاز مذاکرات هسته‌ای و شکل‌گیری توافقی دیگر با غرب بر سر برنامه هسته‌ای ایران، سازوکاری است که به محقق شدن نسبی آن کمک کرده و کشورهای عضو برجام را در رسیدن به اهداف خود، مصمم کند؛ موضوعی که در گذشته نه چندان دور محقق نشده است و با کارشکنی‌های آمریکایی‌ها، کشورهای اروپایی نیز از تعهدات خود سر باز زده‌اند.
در همین رابطه روزنامه صبح نو گفت‌وگویی با مجید شاکری، کارشناس دیپلماسی اقتصادی انجام داده است که بخش‌های مهم آن در ادامه می‌آید.
برجام، ایجابی نیست
- یکی از اشکالات جدی برجام این است که برجام از جنس ایجاب نیست و از جنس عدم سلب است؛ یعنی طرف مقابل می‌گوید من این کارها را انجام نمی‌دهم، شما هستید که باید یکسری کارها را انجام بدهید، یعنی آن بخش‌هایی است که برجام ظاهری ایجابی دارد.
- فرض کنید پیوست دوم که شرایط پس از اجرای برجام را ازسوی اروپا و آمریکا توضیح می‌دهد. آنجا نمی‌گوید من در کشور شما سرمایه‌گذاری می‌کنم و حضور هواپیماهای شما را در فلان فرودگاه ممکن می‌کنم، می‌گوید من مانع از آن نمی‌شوم و نتیجه این می‌شود که اروپایی‌ها می‌گویند که ما آن گروهی هستیم که به برجام متعهد بوده‌ایم و هیچ‌کدام از تحریم‌هایی را که در برجام گفته شده است ما احیا نکرده‌ایم.
- ذات پذیرش اینکه شما تعهدات ایجابی را روی زمین داشته باشید، باید چیزهایی را نابود کرده و از کشور خارج کنید و طرف مقابل کنشش از جنس عدم سلب است و این دست طرف مقابل را برای فشار بر شما باز خواهد گذاشت.
نیازمند تغییر متن برجام نیستیم
- متن برجام به‌خصوص در حوزه مرتبط با امتیازات ایران به‌حدی مبهم، کلی و مطلق است که حتی شما می‌توانید طبق این متن خواسته‌های خود را محقق کنید، مشروط به یکسری تغییرات در اجرای برجام ازسوی طرف مقابل که مستقیما به خواسته‌های شما اصابت می‌کند.
- نیازمند تغییر متن برجام نیستیم اما برای اینکه بدانیم چه تغییرات موازی در آیین‌نامه‌های اجرایی ذیل برجام و در اجرای برجام باید انجام دهیم که ما را دست‌کم به انتفاع ۸می ۲۰۱۸، یعنی روز خروج آمریکا از برجام برساند، نیازمند این است که اولا بدانیم خواسته‌های ما چیست؟
پیشنهاداتی برای مذاکرات آینده
- پیشنهاد می‌کنم اولا اگر فهرست خواسته‌ها ندارید اساسا مذاکره نکنید، زیرا مذاکره کردن بدون داشتن فهرست خواسته‌ها یا منجر به توافق نمی‌شود یا منجر به توافقی می‌شود که طرف مقابل خواسته‌های خود را به‌جای خواسته‌های شما جا می‌زند، چنانکه در برجام این موضوع رخ داده است.
- در درجه دوم تیم ایرانی باید پرتعداد شامل متخصصان اقتصادی در حوزه حقوق مالی، بازاریابی نفت که چیزی بیش از معاون بین‌الملل نفت است، در حوزه تجارت بین‌الملل، تراکنش‌های مالی بین‌الملل و امثال این‌ها باشد و به‌هیچ‌وجه با بردن معاون رییس بانک مرکزی و وزارت نفت چیزی محقق نخواهد شد.
- معروف است که در زمان برجام هر بند اقتصادی برجام را ۴۰نفر از کارشناسان اقتصادی طرف مقابل خط‌به‌خط می‌خواندند.
عمر مفید برجام جدید حداکثر ۶ماه تا دو سال است
- فارغ از اینکه نتیجه انتخابات کنگره و ریاست‌جمهوری آمریکا در آینده چه باشد و دموکرات‌ها یا جمهوری‌خواهان بر سر کار بیایند، عمر مفید برجام جدید حداکثر ۶ماه تا دوسال خواهد بود.
- سیاست خارجی آمریکایی‌ها ارتباطی به آمدن بایدن و ترامپ و امثال این‌ها ندارد و آنچه برای آمریکایی‌ها مهم است، اخراج ایران از بازار نفت است و این موضوع مستقیما به منافع ملی آمریکا و سیاست انرژی آمریکا و موضوع تراز پرداخت‌های آمریکا و مسائل دیگری است که از موضوعات داخلی آمریکا و واقعیت‌های روی میز است.
- آن چیزی که تحریم‌ها را امروز ادامه می‌دهد، سازمان تحریم‌هاست. فرض کنید صبح فردا کنگره همه تحریم‌ها را لغو کند اما مادامی‌که سازمان تحریم‌ها وجود دارد، کل زیرساخت حقوقی اعمال تحریم آیا نمی‌تواند با یک دستورالعمل اجرایی رییس‌جمهور تکرار شود؟