به گزارش مشرق، سفر به عتبات با شیوه نوین امسال پس از حدود ۲ سال تعطیلی از سوی سازمان حج و زیارت آغاز شد. این شیوه نوین با وجود مزایایی همچون ایجاد رقابت بین دفاتر برای کاهش هزینه‌های سفر، مشکلاتی را نیز به همراه دارد؛ به طوری که در دو ماه اخیر برخی از زائرانی که با کاروان‌های زیارتی به عتبات مشرف شده‌‍‌اند، از خدمات ضعیف ارائه شده گلایه داشتند و خواستار نظارت بر فعالیت کاروان‌ها شدند.
حرم امام حسین علیه‌السلام؛ ظهر روز گذشته
در این شیوه دیگر فقط یک شرکت مسؤول ثبت‌نام و اعزام زائران نیست، بلکه ۲ هزار و ۵۰۰ دفتر زیارتی در شهرهای مختلف امکان اعزام و ساماندهی زائران را دارند.
تلاش برای جذب حداکثری با شیوه جدید اعزام عتبات
مهم‌ترین دلیل این امر هم شاید نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرایی شدن شیوه جدید اعزام عتبات در عراق است. این امر در حالی بود که به گفته علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت شیوه نوین اعزام زائران برای جلب رضایت بیشتر زوار و همچنین جذب حداکثری راه‌اندازی شد و حتی قرار بود این اعزام‌ها با توجه به تنوع بسته‌ای، به گونه‌ای باشد که افراد دیگر به سمت کاروان‌های غیرمجاز نروند.
تعداد انگشت‌شماری از دفاتر زیارتی برای اعزام زائران به عتبات فعال هستند
در طرح اولیه پیش‌بینی شده بود که ویترینی از امکانات به نمایش گذاشته شود تا زائران با هر سلیقه یا توان مالی بتوانند به عتبات مشرف شوند که به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم این طرح در گام نخست اجرایی نشد. همچنین پس از مدتی با توجه به اینکه بسیاری از دفاتر زیارتی توانایی جذب و اعزام زائران را نداشتند، مقرر شد تا اعزام‌ها به صورت استانی انجام شود که در این برهه ۳۱ استان وارد چرخه اعزام زائران به عتبات شدند. اما به دلیل آماده نبودن بسیاری از دفاتر زیارتی به ویژه در جذب زائر، شاید در کل کشور تعداد انگشت‌شماری از دفاتر توانستند زائران را به عراق اعزام کنند.
معطلی چند ساعته زائران در مسیر سامرا
با اعزام زائران به شیوه نوین و همچنین استانی، استان‌ها مسؤول عقد قراردادهای اسکان و حمل و نقل و سایر خدمات در عراق شدند. اما این امر مشکلاتی را نیز ایجاد کرد؛ به طوری که ریاحی که هفته گذشته به عتبات سفر کرده است، می‌گوید: اتوبوس ما در مسیر سامرا دچار مشکل شد و ما ساعت‌ها منتظر ماندیم تا ماشین درست شود. کسی هم پاسخگوی ما نبود و به این ترتیب یک روز از سفر در مسیر گذشت. اما در سفرهای گذشته وقتی اتوبوس در مسیر خراب می‌شد، یک اتوبوس جایگزین زائران را منتقل می‌کرد و مدت زمانی کوتاهی زائران معطل می‌شدند.
چرا نظارتی بر خدمات کاروان‌ها نیست؟
البته رئیس سازمان حج و زیارت معتقد است که ابتدای اجرای هر اقدام جدیدی، مشکلاتی را ممکن است به همراه داشته باشد و سازمان حج و زیارت سعی دارد با ارزیابی سفرها، آنها را به حد مطلوب برساند.
یکی دیگر از مشکلات اعزام زائران به شیوه نوین، نبود مسؤول اجرایی است. با توجه به نبود مسؤولی در عراق، مشخص نیست که محوریت در حمل و نقل زائران چه کسی است یا در صورت مفقود شدن افراد یا حتی وسایل زائران، آنها باید به کجا مراجعه کنند؟ یا حتی اگر فردی در فرودگاه جا بماند، باید چه کند و چه گروه و نهادی پاسخگو است؟ دو هفته گذشته یکی از زائران کاروان‌های زیر نظر سازمان حج و زیارت در فرودگاه جا ماند و کسی در فرودگاه پاسخگوی این زائر نبود. اصلا نظارت بر کاروان‌های عتبات صورت می‌گیرد؟
بر همین اساس، سازمان حج و زیارت به عنوان متولی اعزام زائران به عتبات باید برای جلوگیری از تکرار برخی مشکلات و موضوعاتی که امنیت زائران را تهدید می‌کند، چاره‌اندیشی کند. البته ناظر در برخی از امور زائران در عراق حضور دارد. اما کسی که مسؤولیت حُسن اجرای کار را داشته باشد، می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت اعزام‌ها در شیوه نوین داشته باشد.
دفاتری که هزینه بالاتر از قیمت مصوب کاوران از زائران می‌گیرند
البته سردرگرمی زائران برای سفر به عتبات گاهی از همان مراحل اولیه ثبت‌نام آغاز می‌شود. زائری که برای ثبت‌نام در یکی از کاروان‌ها به دفتر زیارتی مراجعه می‌کند، توقع دارد که مسؤولان دفاتر زیارتی در زمانی کوتاه روند ثبت‌نام را اجرایی کنند و با هزینه مصوب به این سفر معنوی مشرف شود. اما گاهی برخی از مدیران دفاتر به جای راهنمایی زائران برای واریز هزینه سفر به عتبات به حساب سازمان حج و زیارت به صورت اینترنتی، از آنها می‌خواهند که این مبلغ را به حساب خودشان واریز کنند تا روند انتقال هزینه در دفتر انجام شود و از این طریق بتوانند هزینه بیشتری از زائران طلب کرده و باقی هزینه مصوب سفر عتبات در حساب خودشان بماند.
زائران هم به خیال لطفی که برخی از دفاتر می‌کنند، هزینه را واریز می‌کنند. اما یکی از زائران با بیان اینکه وقتی هزینه سفر را به حساب یکی از کارمندان دفتر زیارتی واریز کردیم، در این سفر معنوی متوجه شدم که هر فردی هزینه متفاوتی برای تشرف به عتبات با کاروان واریز کرده است؛ به طوری که ما حدود ۲۵۰ هزار تومان بیشتر از قیمت مصوب کاروان پرداخت کرده بودیم و نمی‌دانیم که برای پیگیری این موضوع باید به کجا برویم.
نارضایتی زائران از برخی خدمات ارائه شده در کاروان‌ها
همچنین پس از اعزام زائران در برخی کاروان‌ها غذای مناسبی بین زائران توزیع نمی‌شود؛ تا جایی که در یکی از کاروان‌های اخیر عتبات در سه وعده غذایی یک نوع غذا توزیع شده است که این امر موجب نارضایتی زائران شده است. این امر در حالی است که در عراق آشپزخانه‌های مرکزی بزرگی در سال‌های گذشته راه‌اندازی شده بود که امکان توزیع هزاران غذا در هر وعده را داشت. اما اکنون غذای زائران در همان آشپزخانه هتل طبخ و توزیع می‌شود و گاهی هم نظارت مناسبی بر روند طبخ آن و حتی تهیه مواد اولیه نمی‌شود. بر همین اساس، این امر نیز نیازمند توجه ویژه سازمان حج و زیارت به منظور بهبود عملکرد کاروان‌ها است.
افزایش تمایل دفاتر زیارتی به اعزام‌های غیرمجاز عتبات
اکنون با وجود اعزام زائران زیر نظر کاروان‌های زیارتی سازمان حج و زیارت، برخی از همین دفاتر زیارتی هم به سوی اعزام خارج از چارچوب حج و زیارت رفته‌اند و شاید از هر چهار کاروان فقط یک کاروان را به عنوان کاروان حج و زیارت اعزام کنند؛ تا جایی که برخی از مدیران دفاتر زیارتی معتقدند که با اعزام‌های جدید دفاتر زیارتی متحمل هزینه می‌شوند و با توجه به نوع پرداختی نامناسب از سوی سازمان حج و زیارت، سفرها به عتبات با کاروان‌های آزاد یا همان غیرمجاز هم بیشتر خواهد شد و بسیاری از دفاتر زیارتی به جای جذب زائر به منظور راه‌اندازی کاروان زیر نظر سازمان حج و زیارت، ترجیح می‌دهند که زائران را در قالب کاروان غیرمجاز به عراق اعزام کنند. چرا که دیگر هزینه سفر را خودشان در دست دارند و در صورت بروز مشکل هم به راحتی می‌توانند هزینه کنند.
به گفته یکی از مدیران دفاتر زیارتی، برای اعزام یک کاروان به عتبات باید هزینه سفر به حساب سازمان حج و زیارت واریز شود و همین امر موجب شده تا بسیاری از دفاتر زیارتی به جای اعزام زائران در قالب کاروان زیر نظر سازمان حج و زیارت به صورت آزاد و غیرمجاز زوار را اعزام کنند.
با توجه به این وضعیت، سازمان حج و زیارت باید برای این مشکل نیز چاره‌اندیشی کند و اجازه ندهد که افراد سودجو، زیارت عتبات و اعزام زائران را به این شیوه ادامه دهند. چرا که در صورت باز شدن مسیر زمینی و افزایش تعداد زائران، دیگر جلوگیری از چنین اقداماتی مشکل خواهد بود.
ادامه گرانی بلیت‌های پرواز عتبات
همچنین وضعیت بلیت پرواز عتبات که از مهم‌ترین مشکلات زائران و حتی دفاتر زیارتی است، همچنان با گذشت حدود ۲ ماه از برقراری سفرها بهبود پیدا نکرده است و گران بودن بلیت پروازها به نجف اشرف و بغداد موجب شده تا بسیاری از عاشقان زیارت کربلا از این سفر معنوی محروم شوند.
سفر عتبات از اوایل آذرماه پس از ۲ سال وقفه از سر گرفته شد و با توجه به اینکه با لغو ویزای هوایی عراق، سفرها فقط به صورت هوایی در حال انجام است، بسیاری از مشتاقان زیارت عتبات به دلیل بالا بودن هزینه این سفر به صورت خانوادگی در انتظار بازگشایی مرز زمینی هستند که به نظر می‌رسد با تلاش مسؤولان در صورت موافقت طرف عراقی از اوایل ماه رجب سفر زمینی عتبات هم برقرار شود که هزینه آن به گفته رئیس سازمان حج و زیارت کمتر از پنج میلیون تومان خواهد بود.