به گزارش مشرق، کتاب «بایسته های تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت» اثر محمدباقر نادم از سوی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی و معاونت پژوهش و مطالعات راهبردی مؤسسه روایت سیره شهدا تهیه و به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۳۳۱ صفحه منتشر شد.
بین عناصر و شخصیت‌های دفاع مقدس و جامعه جوان امروز مشترکات و الگوهایی در سیره نورانی شهدا به چشم می‌خورد که استخراج این الگوها و ثروت عظیم نیازمند فناوری خاص است که آن فناوری «راهیان نور» است و تکنولوژی بهره برداری از راهیان نور «روایتگری تخصصی فرهنگ جهاد و شهادت» می‌باشد.
این اثر، جزو اولین منابع جامعی به حساب می‌رود که آداب و مهارت‌های تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت را به صورت مبسوط و کاربردی در اختیار مبلغان و راویان روحانی قرار می‌دهد.
روش‌ها و مهارت‌های تدوین شده در این مجموعه، بر اساس یافته‌ها تجربه‌ها و تدریس اساتید مؤسسه روایت سیره شهدا در دوره‌های آموزش روایتگری گردآوری شده است.
کتاب حاضر در صدد آموزش بایدها و نبایدهای تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت و بایسته‌های روایتگری می‌باشد.
مجموعه حاضر با بهره‌گیری از منابع علمی و تجربه عملی راویان روحانی طی اعزام‌های مختلف به محافل شهدای مناطق جنگی و کاروان‌های زیارتی راهیان نور تدوین شده است. آنچه از تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت (روایتگری) مدنظر است، صرفاً بیان خاطرات دوران هشت ساله دفاع مقدس نیست، بلکه تحلیل و تطبیق این حقایق با ارزش‌های دینی است که با هدف تبلیغ معارف دین اسلام و ترویج فرهنگ مجاهدت و شهادت‌طلبی صورت می‌گیرد.
این اثر با هدف افزایش سطح توانایی راویان گرامی در رویارویی با مخاطبان فرهنگ دفاع مقدس و بر اساس نگاه حرفه‌ای کارشناسان عرصه سخن و روایتگری و با بهره‌گیری از تجربیات سال‌های گذشته و آسیب‌شناسی های انجام شده، نگارش گردیده است که حاوی مهارت‌های لازم در خصوص بایدها و نبایدهای روایتگری می‌باشد.
هر چند در سال‌های اخیر درباره روایتگری کتب متعددی نگارش درآمده اما کتاب پیش رو با تمرکز بر بایدها و نبایدها، مهارت‌ها و بایسته‌های روایتگری فرهنگ و ارزش‌های دفاع مقدس نوشته شده که سرآغازی بر نگاه تخصصی به مقوله روایتگری خواهد بود.
اکنون این اثر تحت عنوان «بایسته‌های تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت» به عنوان یک بسته جامع روشی و مهارتی به منظور آموزش اصول و فنون تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت و با استفاده از محتوای بیش از ۱۰ دوره آموزش روایتگری در مؤسسه روایت سیره شهدا تهیه شده است.
ساختار اثر
این اثر در شش فصل تهیه و تنظیم شده است؛ در فصل اول که با عنوان «راوی شناسی» تألیف شده، در ابتدا جنبه‌های شخصیتی راوی (ظاهری و باطنی) تبیین شده و در ادامه به ۱۰ وظیفه ذاتی راوی در برابر مسئولیت روایتگری می‌پردازد که از جمله آنها می‌توان به پیوند روحی و معنوی و عاطفی با شهدا، روایت منطقی و استوار، رعایت مراتب اخلاص و مسئولیت‌های معنوی، نگاه جامع به دفاع مقدس، پرهیز از تحلیل و سخنان ناشیانه، و تسلط بر شیوه‌ها و قالب‌های روایتگری اشاره کرد.
«آداب و اصول روایت گری» عنوان دومین فصل از این اثر است که پس از بیان اصول و مبانی روایتگری و آیات روایتگری در قرآن کریم، اصول مهندسی روایتگری (تشخیص، تبیین، تناسب، دسته بندی مطالب، تطهیر، تکریم، تسهیل، تدریج، تعلیم و تربیت، اتقان) تشریح شده است.
در این فصل، اصول ایمانی معنویت ساز، آثار معنویت در روایتگری، شاخصه‌های سنجش معنویت، شاخصه‌های بیان هنرمندان، و چیستی و چرایی و چگونگی روایتگری مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
نویسنده در فصل سوم این کتاب، به «مهارت های مخاطب شناسی» پرداخته است و انواع مخاطب (عام، خاص و اخص) و ویژگی‌های آن را برشمرده و به تقسیم بندی مخاطب بر اساس پذیرش روایتگری می‌پردازد و در ادامه به محورهای مهم در مخاطب شناسی (توان شناسی، روانشناسی، زبان شناسی، مسئله شناسی، نسخه شناسی، اقتضاشناسی) اشاره دارد.
در ادامه این فصل، مهارت همانندسازی برای مخاطب (راهکارها و مصادیق) تبیین شده و مهارت‌های مواجهه با انواع مخاطب تشریح گردیده است.
در فصل چهارم که با عنوان «ساماندهی فرصت‌ها در روایتگری» پرداخته شده، اهمیت فرصت راهیان نور، تبیین و مفهوم شناسی اردوی راهیان نور، ماهیت و اهمیت برگزاری آن و چرایی تقدس این مسأله تشریح شده است.
سپس، به وجود فرصت زیارتگاه شهدا پرداخته شده و فرصت‌های اردویی مطرح و به مهارت‌های لازم برای مدیریت زمان و محتوا (از جمله مهارت موقعیت یابی در مسیرها، بهره برداری از فرصت و موقعیت مسیرها، موقعیت‌های اتوبوسی در مسیر، فرصت‌های مربوط به مکان اسکان) اشاره گردیده است.
«مهارت محتوایابی و شیوه‌های ارائه در روایتگری» عنوان پنجمین فصل از کتاب «بایسته های تبلیغ فرهنگ جهاد و شهادت» است که در این فصل، اهمیت موضوع یابی و عنوان گذاری، مهارت یادداشت برداری و تهیه محتوا، مهارت سازمان دهی اطلاعات مورد نیاز در روایتگری و مهارت ارائه محتوا (تقسیم بندی مطالب، ارائه محتوای رسانه‌ای، ارائه محتوا در یادمان و ارائه محتوای مخاطب محور) بیان شده و در پایان، نمونه موضوعات محتوایی ویژه روایتگری دانش آموزی آمده است.
نویسنده در ششمین و آخرین فصل از این اثر، «مهارت پاسخگویی به شبهات و سوالات دفاع مقدس» را مطرح کرده و در این راستا، زمینه‌های ایجاد سوال در مورد دفاع مقدس، عوامل ایجاد شبهه در این باره، مهارت‌های لازم در مواجهه با شبهه و سوال، انواع روش‌های القای شبهه، تکنیک پاسخگویی به شبهات و سوالات، و محورهای اصلی سوالات مخاطبان جوان تبیین شده است.
تقسیم بندی مخاطب بر اساس پذیرش روایتگری
هدف اصلی در روایتگری، تأثیر در مخاطب و ایجاد پذیرش نسبت به مباحث و مبانی بیان شده در روایتگری می‌باشد؛ بنابراین، مخاطب از لحاظ پذیرش مباحث راوی به چند دسته تقسیم می‌گردد:
الف – مخاطب باورمند (موافق): این دسته افرادی هستند که به خودی خود در مسیر ارزش‌های دینی و آرمان‌های امام و شهدا هستند و تشخیص خود را بر محور اندیشه‌های نظام و رهبری تنظیم می‌نمایند. راوی در مواجهه با این گروه باید مطالب خود را به گونه‌ای طراحی کند که بر امید و یقین گذشته آنها افزوده گردد.
ب - مخاطب ناسازگار (مخالف): این دسته از مخاطب، شامل افرادی می‌شود که مانند نوجوانان، اطلاعات قبلی نسبت به زمان جنگ تحمیلی ندارند؛ بنابراین ممکن است نسبت به برخی از مطالب راوی واکنش مخالف نشان داده و موضع گیری کنند. وظیفه راوی در مواجهه با این گروه، مستحکم سازی مبانی و دیدگاه‌های مخاطب نسبت به تاریخ و معارف دفاع مقدس است.
ج - مخاطب متحیر و سرگردان (مردّد): این دسته از مخاطبان را افرادی تشکیل می‌دهند که به دلیل القائات و شبهات باطل، برایشان نسبت به ارزش‌ها و باروهای اعتقادی تردید و سرگردانی حاصل شده، گر چه تعمدی در مخالف خود ندارند. در این صورت راوی باید به تناسب افراد و سؤالاتشان و بر اساس پاسخ‌ها و مستندات صحیح و قانع کننده بر این دسته از مخاطبان مردّد رفع شبهه نماید.
د- مخاطب لجوج و سرکش (معاند): این گروه، افرادی هستند که منکر حقانیت شهدای دیروز و پویندگان راه شهدا و راویان امروز فرهنگ جهاد و شهادت هستند. راوی باید در برابر این نوع مخاطب نافرمان و لجوج احتجاج کند، یعنی خاکریزی از حجت‌های بالغه الهی، انسانی و شرعی در زمینه‌های گوناگون را در مقابلش اقامه کند تا نتواند بر مبنای عقاید باطن خود پیشروی نماید و غالب شود.