به گزارش مشرق، «سعد حریری» نخست‌وزیر اسبق لبنان و رئیس جریان المستقبل که بعد از ناکامی در تشکیل دولت لبنان به امارات رفته و عمده تمرکز خود را معطوف به پرداخت بدهی‌هایش به عربستان و جلب رضایت این کشور کرده، اواخر ژانویه سال جاری میلادی به بیروت برگشت و در یک تصمیم جنجالی اعلام کرد که از دنیای سیاست کناره‌گیری می‌کند.
چرا سعد حریری از دنیای سیاست کنار رفت؟
او همچنین طی فراخوانی برای تحریم انتخابات لبنان تاکید کرد که هیچ یک از نمایندگان جریان المستقبل نمی‌توانند به نام این جریان در انتخابات مشارکت کنند. آنگونه که شخص سعد حریری ادعا می‌کند تصمیم وی برای کناره‌گیری از دنیای سیاست و تحریم انتخابات یک تصمیم شخصی بوده و ارتباطی به مسائل خارجی ندارد.
اما نزدیکان و هواداران حریری این تصمیم وی را ناشی از ۲ امر می‌دانند. آنها معتقدند که مواضع منفی عربستان و «محمد بن سلمان» ولیعهد این کشور زندگی سیاسی سعد حریری را به چالش کشیده است.
هواداران سعد حریری به اقداماتی اشاره می‌کنند که از ۵ سال گذشته ریاض علیه حریری انجام داده و موجب انزوای سیاسی وی شد.
از طرف دیگر آن گونه که منابع نزدیک به سعد حریری می‌گویند وضعیت مالی او به شدت وخیم بوده و در تلاش برای پس دادن بدهی‌های عربستان است. در حال حاضر بدهی‌هایی که سعد حریری به یکی از بانک‌های عربستان دارد بیشتر از دارایی‌های اوست. بر این اساس گفته می شود که سعد حریری توان مالی لازم برای مشارکت در انتخابات را ندارد.
همچنین کارشناسان مشارکت نکردن حریری در انتخابات و تعلیق از جریان سیاسی را امری قابل پیش بینی از چند ماه قبل دانسته و معتقدند که این کار، تکرار نمایش شکست خورده‌ای است که او در ریاض هم انجام داده بود. در آن زمان او استعفا داد و گفت که داوطلبانه این کار را کرده، درحالی‌که همه شواهد نشان می داد این کار را به خواست عربستان انجام داده است.
از سوی دیگر نزدیکان حریری معتقدند که متحدان سعد حریری و اعضای جریان ۱۴ مارس او را در این شرایط تنها گذاشته‌اند و به دنبال گرفتن جایگاه حریری هستند. آنها حزب نیروهای لبنانی و «سمیر جعجع» رئیس آن را به توطئه چینی علیه حریری متهم کرده و گفتند که این حزب بزرگترین خنجر را از پشت به حریری زد. یکی از حامیان سعد حریری صراحتاً در این زمینه تاکید کرد: یکی از بزرگترین خنجرهایی که از پشت به حریری زده شد از جانب رئیس حزب نیروهای لبنانی بود و مسئولیت این اتفاقات با سمیر جعجع است، سمیر جعجع کسی است که جنگ داخلی را به لبنان برگرداند.
اما کناره‌گیری سعد حریری از دنیای سیاست و انتخابات چه تاثیری بر روند سیاسی لبنان دارد؟
-نخستین مسئله آینده الگوی سیاسی است که رفیق حریری، نخست‌وزیر فقید لبنان در این کشور پایه گذاری کرد. برخی باور دارند این تصمیم آغاز پایان یافتن این الگو است به ویژه اینکه بهیه حریری، عمه سعد حریری پا به سن گذاشته است و برادرش بهاء فاقد تجربه، صلاحیت سیاسی و محبوبیت است.
- مسئله دوم به پرونده انتخابات بازمی‌گردد. تصمیم حریری خلاء آشکاری در انتخابات پارلمانی و نتایج آن از نظر نقشه ائتلاف‌ها و توزیع فهرست‌ها به ویژه در بیروت ایجاد کرده است.
- مسئله ثابت این است که این تصمیم نقطه عطف مهمی در عرصه سیاسی لبنان خواهد بود؛ چرا که صرفا به جنبش سیاسی اهل سنت محدود نمی‌شود و احتمالا یک شوک سیاسی و ملی محسوب می‌شود که ممکن است در را به روی کودتاهای بزرگ دیگر در عرصه لبنان تا زمان انتخابات باز کند.
- تصمیم حریری باعث شده برخی رهبران سنی دیگر نیز در انتخابات مشارکت خود را به حالت تعلیق درآورند. این امر شاید منجر به تاخیر در برگزاری انتخابات به دلیل نبود رکن اصلی اهل سنت شود. هرچند لیست‌های انتخاباتی تهیه شده، اما در کشوری با ساختار سیاسی لبنان تا زمان برگزاری انتخابات با قطعیت نمی‌توان درباره آن صحبت کرد.
اهداف تحریم انتخابات لبنان توسط حریری
برخی ناظران معتقدند که از نظر سعد حریری تحولات اخیر لبنان و منطقه نتوانسته تغییری در واقعیت سیاسی و پارلمانی لبنان به وجود بیاورد و حتی اگر او یا نمایندگانش در این انتخابات شرکت کنند معادله پارلمانی لبنان تغییر نخواهند کرد. از نظر وی همه ساختارها و معادلات سیاسی که بعد از انتخاب میشل عون به عنوان رئیس‌جمهور لبنان در این کشور به وجود آمد همچنان پایدار خواهد ماند؛ معادلاتی که در دوره گذشته مانع از تحقق اهداف سعد حریری در دولت لبنان شد. به طور کلی حریری معتقد است که انتخابات پارلمانی آینده معادلات قوی در عرصه میدانی لبنان را تغییر نمی‌دهد.
به گفته برخی کارشناسان آگاه از امور لبنان ممکن است تصمیم سعد حریری برای تعلیق فعالیت‌های سیاسی خود در چارچوب تلاشی برای برهم زدن اوضاع و تعویق انتخابات پارلمانی انجام شده باشد؛ چرا که ممکن است این تصمیم حریری موجب شود بسیاری از احزاب طرفدار وی انتخابات را تحریم کنند. از آنجایی که آمریکا و عربستان برنامه‌های خود را در لبنان شکست خورده می‌بینند پیش بینی می‌کنند که نتایج انتخابات پارلمانی همانند دوره گذشته باب میل آنها نباشد، بنابراین بهتر است مانع برگزاری انتخابات و یا دست کم تعویق آن شوند.
بر این اساس ممکن است سعد حریری احساس کند با مانع تراشی در روند انتخابات پارلمانی لبنان می تواند رضایت سعودی‌ها را جلب کند.
پیامدهای تصمیم حریری در تحریم انتخابات بر سنی‌های لبنان
در باره اثرات تصمیم سعد حریری بر جایگاه اهل سنت لبنان نیز می‌توان گفت با توجه به اینکه تاکنون اهل سنت عربستان تخم مرغ‌های خود را در سبد عربستان گذاشته بود لذا با قطع کمک‌های مالی و سیاسی عربستان و بروز تنش و خصومت بین دو طرف ب خصوص بین محمد بن سلمان و سعد حریری احتمال اینکه جایگاه اهل سنت لبنان بیش از پیش تضعیف شود وجود دارد. البته در مرحله فعلی «فواد سنیوره» نخست‌وزیر اسبق لبنان مسئولیت رهبری اهل سنت و مدیریت کمپین‌های انتخاباتی علیه حزب‌الله را با بودجه مالی عربستان سعودی بر عهده گرفته است.
از سوی دیگر ظاهرا عربستان سعودی با تعیین‌تکلیف مناسبات با حریری هدف‌گذاری خود را بیشتر معطوف به «سمیر جعجع» رئیس حزب نیروهای لبنانی به عنوان اصلی‌ترین متحد خود قرار داده است. البته ظرفیت این حزب و شخص جعجع با گذشته بسیار سوال‌برانگیز وی در تحولات لبنان برای کسب حمایت اهل سنت لبنان بسیار محدود است.
به طور کلی سنی‌های لبنان همچنان سعد حریری را رهبر خود می‌دانند و حاضر نیستند حتی «بهاء» برادر سعد را نیز به عنوان جایگزین وی بپذیرند. بنابراین در شرایط فعلی به نظر می‌رسد سعودی‌ها تصور ندارند که انتخابات آینده لبنان بتواند خطوط کلی روند فعلی حاکم در این کشور و به خصوص موقعیت حزب‌الله را تغییر بدهد، اما ناچارند تلاش برای تشکیل ائتلافی که بتواند در برابر حزب‌الله ایستاده و مانع سنگین‌تر شدن وزنه این حزب در لبنان شود را در دستور کار داشته باشند. به همین دلیل است که ریاض تاکنون ۱۰ میلیون دلار برای انتخابات لبنان هزینه کرده است.
در این میان مولفه اهل سنت لبنان بعد از اعلام تصمیم سعد حریری(که در واقع رهبر جامعه اهل سنت لبنان محسوب می‌شود)، مبنی بر عدم مشارکت در انتخابات پارلمانی، خود را در میان یک بحران بزرگ می‌بینند. حقیقت آن است که لبنان در سال ۲۰۲۲ همانند لبنان سال ۱۹۹۲ نیست و واقعیت‌های داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی برای این کشور کاملاً متفاوت است. بر این اساس رهبران سنی لبنان در مرحله جدید دیگر نمی‌توانند همانند گذشته تحت حمایت آمریکا و عربستان سعودی بر ارکان قدرت لبنان سیطره یابند.
شکست برنامه‌های عربستان و آمریکا بعد از کناره‌گیری حریری
در حال حاضر سعد حریری تصمیم گرفته که مخالف یا موافق هیچ حزبی در انتخابات نباشد اما به شکل غیرمستقیم تیرهای خود را به سمت احزاب مخالفش یعنی حزب الله و جنبش امل و تیم رئیس جمهوری و جریان آزاد ملی پرتاب می‌کند و قصد دارد این طرف‌ها را مسئول بحران فعلی لبنان معرفی کند.
اما اهدافی که سعد حریری از تحریم انتخابات لبنان دنبال می‌کرد هیچ یک تاکنون محقق نشده؛ یعنی نه سعودی‌ها از وی راضی شده‌اند و نه انتخابات به تعویق افتاده است. در این بین با وجود کمپین‌های مختلفی که عربستان و آمریکا تحت نظارت سفارتخانه‌های خود در لبنان علیه حزب‌الله به راه انداخته‌اند اما همانطور که گفته شد مهره‌های آنها همچون سمیر جعجع یا فواد سنیوره وزنه سنگینی در عرصه سیاسی لبنان محسوب نمی‌شوند و قدرت رویارویی با حزب‌الله و متحدانش را ندارند.
بنابراین در صورتی که تحریم انتخابات لبنان توسط تیم حریری همچنان ادامه داشته باشد، این تصمیم تبعات زیادی در جامعه اهل سنت به ویژه در سطح نمایندگی آنها در انتخابات آینده خواهد داشت و باید منتظر کاهش چشمگیر آمار مشارکت سنی‌های لبنانی و ۱۴ مارسی‌ها در انتخابات پارلمانی این کشور باشیم که به معنای شکست شرط‌بندی‌های آمریکا و عربستان روی این انتخابات است.