سرویس سیاست مشرق- سفر بشار اسد به تهران نه‌تنها رسانه‌های جهانی، بلکه بسیاری از ناظران و حتی سرویس‌های اطلاعاتی را نیز غافلگیر کرد. شیوه سفر رئیس‌جمهور سوریه به تهران نشان داد که جمهوری اسلامی ایران در کنترل ادراک منطقه دست برتری بر سایر نیروها را داشته و می‌تواند به‌صورت اعجاب‌آوری میدان را دچار تحول کند. بشار اسد در سفر به ایران بنا به سنت رهبران مقاومت به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی شتافت و پس‌ازآن با رئیس‌جمهور و برخی مقامات دیپلماتیک نیز گفتگو کرد. رئیس‌جمهور سوریه در دیداری صمیمی و ساده با رهبر انقلاب گزارشی از آخرین تحولات سیاسی در سوریه را به ایشان تقدیم کرده و شنوای سخنان آن پیر فرزانه بوده است.
وزیر امور خارجه در توصیف دیدار اسد از ایران؛ آن را فصل جدیدی از روابط راهبردی میان دو کشور ایران و سوریه ارزیابی کرده است. حسین امیر عبداللهیان گفته است که پس از به ثمر نشستن مقاومت سوریه؛ حالا وقت آن است که روابط خود را ارتقاء دهند. پس از به روی کار آمدن دولت سیزدهم یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های دیپلماتیک بازخوانی مجدد روابط پیرامونی با همسایگان و نیز کشورهای حوزه ژئوپلیتیک بوده است. به نظر سفر رئیس‌جمهور سوریه به تهران را باید در ادامه سیر افزایش راهبردهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در منطقه تفسیر کرد.
اما سفر رئیس‌جمهور سوریه در میانه جنگ اوکراین برای مفسران؛ معنای مهم‌تری نیز دارد. جعفر قناد باشی کارشناس ارشد مسائل منطقه دراین‌باره به «مشرق» می‌گوید: رهبر معظم انقلاب اسلامی مدتی قبل با اشاره به وضعیت جنگ در شرق اروپا در یک تعبیر مهم از «نظم نوین جهانی» بهره بردند. سفر اسد به تهران نشانه‌ای مهم بر آن ماجراست به نظر می‌رسد که کانون‌های جدید قدرت در حال شکل‌گیری است. محور مقاومت می‌تواند از فرصت‌های موجود برای یک هاب (موقعیت) جدید برای خود استفاده کند.
قناد باشی معتقد است که سفر رئیس‌جمهور سوریه به ایران در دورانی که رژیم صهیونیستی در حفظ امنیت داخلی خود دچار عجز شدید گردیده بسیار قابل‌توجه است، تأکید رهبر انقلاب برای موقعیت مقاومت نیز ناشی از همین واقعیت میدانی است. توجه ایشان به مسئله قدس و فلسطین در تولید ادبیات جدید در مقاومت قابل‌تأمل است.
در ادامه بخش‌های مهم گفتگو با کارشناس مسائل منطقه پیرامون سفر بشار اسد به تهران را می‌خوانید.
** جمهوری اسلامی ایران و سوریه در یک ارتباط تنگاتنگ دفاعی قرار داشته و پیمان دفاعی استراتژیک با یکدیگر دارند. بدیهی است که در بازه‌های زمانی مختلف در عالی‌ترین سطوح دو کشور با یکدیگر رایزنی انجام دهند. با توجه به اینکه شرایط منطقه ثابت نبوده و دائم در حال تغییر است، سفر بشار اسد به تهران سفری غیرمنتظره و خاص محسوب نمی‌شود.
** جنگ اوکراین بسیاری از معادلات کشورهای غربی را تغییر داده است، به‌عنوان نمونه آتش‌بس دوماهه میان رژیم سعودی و دولت یمن پس از سال‌ها جنگ تحمیلی به دلیل آن بود که دولت‌های غربی نمی‌خواستند مسئله انتقال نفت از خاورمیانه دچار اختلال شود. ازاین‌رو آن‌ها مسئله آتش‌بس را مطرح کردند. این معادلات تغییریافته منطقه‌ای شرایط مساعدی ایجاد کرده تا کشورهای مقاومت ترتیبات دفاعی را سامان‌دهی و شرایط جدید را برای خود تحلیل کنند.
** روسیه در معادلات سوریه نقش داشته است؛ اما جنگ اوکراین باعث شده است که آن‌ها در تحلیل‌های امنیتی نگاهشان به شرق اروپا باشد، ازاین‌رو سوریه باید ارتباطات خود با جمهوری اسلامی ایران را بیشتر کند؛ تا بتواند موقعیت خود را در منطقه حفظ کند. بندر طرطوس نقش استراتژیک برای روس‌ها در سوریه دارد. این موقعیت کانونی هم می‌تواند در جنگ شرق اروپا نقش مهم بازی کند و هم می‌تواند محلی برای اقدام غربی‌ها علیه مسکو باشد. ازاین‌روی سوریه لازم است تمهیدات امنیتی خود را موردتوجه قرار دهد. البته بازبینی امنیتی میان ایران و سوریه نشانه خروج روس‌ها از سوریه نیست.
** بعد از جنگ ۱۲ روزه در فلسطین، پیوندهای مقاومت عمیق‌تر شده است، همکاری درون‌شبکه‌ای میان مقاومت نیاز به هماهنگی‌های دقیق داشته و سوریه در این میان می‌تواند نقش لجستیکی و مؤثری داشته باشد. به‌تناسب شرایط و تهدیدات این همکاری‌ها نیاز به تنظیم دارد.
** مسئله مهم دیگر در سفر رئیس‌جمهور سوریه به ایران مسئله لبنان است؛ کشورهای غربی و برخی دولت‌های عربی سال‌ها تلاش کرده‌اند بی‌ثباتی در لبنان ایجاد کنند. سوریه به‌صورت سنتی سال‌ها ضامن امنیت لبنانی‌ها بوده است؛ اما پس از جنگ داخلی در آن کشور بازیابی آن نقش قدیمی و نیز تعیین تکالیف باید دوباره بازخوانی شود. دو مسئله مهم بحث امنیت لبنان و مقاومت اسلامی در فلسطین با توجه به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی ازجمله مواردی است که در سفر بشار اسد به تهران روی آن رایزنی شده است.
** حضور مستشاری ایران در سوریه به سود مردم آن کشور و ضامن امنیت منطقه بوده است، سوریه بعد از برگزاری انتخابات به‌سوی ثبات حرکت کرده و دوران پسا تروریسم را تجربه می‌کند، ازاین‌رو مقامات دمشق علاقه‌مند هستند شریک امنیتی خود را تبدیل به شریک تجاری کند؛ ایران نیز قابلیت نقش‌آفرینی در صنعت آن کشور را دارد. سفر اسد تبلیغات دشمن در عدم نقش ایران در بازسازی سوریه را نقش بر آب کرد. جمهوری اسلامی ایران شریک اصلی سوریه در بازسازی است.
** اروپا گمان می‌کرد که پس از ترامپ از زیر سلطه امریکا خارج‌شده و یک بلوک تشکیل می‌دهد، اما جنگ اوکراین بار دیگر آن‌ها را زیر سلطه ناتو برد. اروپا در میانه جنگ اوکراین ضعیف شده است. اروپا گمان می‌کرد با همکاری آمریکا می‌تواند فشار تحریم علیه ایران را بالا ببرد، اما حالا خود زیر فشار تحریم انرژی از جانب روسیه قرار دارد. این مسئله و به‌هم‌ریختگی آرایش سیاسی در غرب نشانه‌ای از «نظم نوین جهانی» است. حالا زمان آن فرارسیده است که کشورهای محور مقاومت از فرصت استفاده کرده و بلوک قدرت خود را به رخ جهان بکشند.