به گزارش مشرق، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، هر سال در میانه اردیبهشت همزمان با دومین ماه فصل بهار برپا می‌شود که دارای بخش‌های مختلفی از جمله بخش ناشران دانشگاهی، ناشران آموزشی، ناشران خارجی(بین الملل)، ناشران عمومی، ناشران کودک و نوجوان، بخش سازمان‌ها و نهادها و فعالیت‌های جنبی است. در این گزارش سعی داریم به بخش ناشران کتاب‌های کودک و نوجوان بپردازیم و توضیحاتی از اهمیت و نقش آن در ترویج و توسعه فرهنگ مطالعه در کشور را به سمع و نظر علاقه‌مندان برسانیم.
برخی از نمایشگاه‌های مهم کتاب کودک در جهان
به نظر برخی از صاحب نظران و ناشران، بخش کودک پیشانی و قلب تپنده نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است؛ توجه به چاپ و نشر کتاب‌های با کیفیت کودک و نوجوان، تشویق نویسندگان، ناشران و تصویرگران برای خلق آثار جدید و همچنین فرهنگ‌سازی و تشویق به مطالعه از دوران کودکی آنقدر مهم است که برخی از کشورها به طور اختصاصی اقدام به برگزاری نمایشگاه کتاب کودک و نوجوان می‌کنند.
از مهمترین نمایشگاه‌های حوزه ادبیات و تصویرگری کتاب‌های کودکان می‌توان به نمایشگاه کتاب کودک بولونیا در ایتالیا، نمایشگاه کتاب کودک در استرالیا، نمایشگاه کتاب لایپزیک در آلمان، گروه کتاب آبی، نمایشگاه کتاب کودک کانتیکات در آمریکا، نمایشگاه کتاب گوادالاخارا در مکزیک، نمایشگاه کتاب در مسکو، نمایشگاه کتاب فرانکفورت و نمایشگاه کتاب کودک کلکته در ایالت بنگال غربی کشور هند اشاره کرد.
نمایشگاه کتاب کودک بولونیا؛ بزرگ‌ترین رویداد جهان در زمینه کتاب کودکان
نمایشگاه کتاب کودک بولونیا بهار هر سال در شهر بولونیای ایتالیا در فضایی به مساحت بیست هزار متر مربع برگزار می‌شود. این نمایشگاه که از سال ۱۹۶۲ آغاز به کار کرد، بزرگ‌ترین رویداد جهان در زمینه کتاب و محصولات چند رسانه‌ای کودکان به شمار می‌آید. در نمایشگاه اختصاصی حوزه کودک بولونیا، نویسندگان و تصویرگران کتاب کودک، ناشران و نمایندگان آنها، تهیه کنندگان فیلم و برنامه‌های تلویزیونی، کتابداران، فروشندگان و توزیع کنندگان کتاب، مخاطبان و بازدیدکنندگان اصلی نمایشگاه به شمار می‌روند؛ نمایشگاه کتاب کودک بولونیا به دلیل تاکید بر تصویرگری کتاب کودک شهرت دارد.
این نمایشگاه فروش مستقیم کتاب نداشته و برنامه‌هایی چون نشست‌های کتابخوانی برای کودکان هم در آن برگزار نمی‌شود. نمایشگاه کتاب کودک بولونیا اهداف دیگری را در پی گرفته که معرفی بهترین کتاب‌ها و آثار چندرسانه‌ای برای کودکان، ایجاد فرصت‌های همکاری بین ناشران، بحث و تبادل نظر درباره بخش‌های مورد توجه مخاطبان و البته ایجاد محیطی مناسب برای خرید و فروش حقوق آثار از جمله آن‌هاست. مرکز حقوق فیلم نیز بخشی از نمایشگاه کتاب کودک بولونیا است. این مرکز یکی از مهمترین مکان‌های ملاقات دنیای کتاب و دنیای فیلم و سریال بوده و هر ساله تعداد زیادی از فیلمسازان در جست‌وجوی کتاب‌هایی مناسب برای اقتباس به این مکان سر می‌زنند.
جلب رضایت ناشران کودک و نوجوان در نمایشگاه کتاب سی‌وسوم
و اما می‌رسیم به بخش کودک و نوجوان در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران؛ طبق نظر سنجی از بخش ناشران کتاب کودک و نوجوان در دوره‌های گذشته از جمله بیست‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برخی از غرفه‌داران و ناشران از وضعیت نامطلوب بخش کودک مانند هوای نامطبوع، گرم و دم‌کرده سالن کودک و نوجوان، مسافت طولانی غرفه‌ها برای دسترسی به سرویس‌های بهداشتی برای کودکان، گرانی کاغذ و بالا بودن قیمت برخی کتاب‌های کودک و نوجوان و کاهش قدرت خرید مردم ناراضی بودند و برخی نیز از جانمایی نامناسب غرفه‌ها گله‌مند بودند. حال مسئولان با بررسی و واکاوی مشکلات گذشته بخش کودک و نوجوان تلاش کردند امسال در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رضایت ناشران بخش کودک و نوجوان را فراهم آورند.
به گفته عبدالعظیم فریدون، رئیس هیات‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان در این دوره از نمایشگاه کتاب تهران ۲۸۳ ناشر کودک و نوجوان در زیرزمین رواق شرقی مصلای امام خمینی (ره) حضور دارند و در فضای مفید حدود پنج هزار و ۵۰۰ متر جانمایی شدند.
وی درباره سالن‌ها و غرفه‌های در نظر گرفته شده برای بخش کودک و نوجوان نیز گفت: غرفه‌سازی و جانمایی راهروها خیلی وسیع‌تر از دوره‌های قبل است؛ علاوه‌براین متراژ غرفه‌ها به اندازه‌ای است که سلامت بچه‌ها و خانواده‌ها به خطر نیفتد و غرفه‌ها نسبت به قبل بزرگ‌تر خواهد بود.
پیشنهاد می‌شود با الگوپذیری از نمایشگاه‌های کتاب کودک در سایر کشورها، مسئولان جدا از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، نمایشگاه کتاب کودک و نوجوان را فقط ویژه این گروه سنی (حتی یکبار در سال) به طور اختصاصی برگزار کنند؛ به‌واقع برگزاری این بخش به صورت مجزا و در قالب نمایشگاه کتاب کودک و نوجوان استقبال‌کننده بسیاری داشته و مفید خواهد بود.
مروری بر برگزیدگان ناشران کتاب کودک و نوجوان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران
در ادوار مختلف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برخی از ناشران بخش‌های مختلف به عنوان ناشر برگزیده شناخته و معرفی می‌شدند؛ به نظر این عمل در ترغیب ناشران این حوزه برای تولید محتوای مناسب اثرگذار باشد. در ادامه به ناشران برگزیده در برخی از سال‌های نمایشگاه اشاره می‌کنیم.
کتاب‌های بنفشه وابسته به انتشارات قدیانی، انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات مدرسه، انتشارات عابد، انتشارات مدرسه علی بن ابی‌طالب شهرستان قم و انتشارات بوستان کتاب برگزیدگان حوزه کودک و نوجوان نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بودند.
در بیست‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان به عنوان ناشر برگزیده انتخاب شد. انتشارات محراب قلم به دلیل توجه به فرهنگ دینی، بومی و ملی و چاپ و انتشار آثار مرجع و انتشارات عروج اندیشه به دلیل توجه به فرهنگ دینی، بومی و ملی و تعداد عناوین چاپ اول تالیفی در بیست‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شایسته تقدیر شدند.
در این دوره از نمایشگاه برترین غرفه‌های بخش کودک و نوجوان نیز انتخاب شدند که غرفه‌های انتشارات حوا از تهران و انتشارات جمال و انتشارات حدیث نینوا مشترکا به دلیل نگاه ارزشی به آثار منتشرشده متناسب با سیاست‌های راهبردی نظام، ترویج فرهنگ دینی، رعایت ضوابط و مقررات نمایشگاه، فروش کتاب با قیمت مناسب و همکاری و مشارکت با مدیران اجرایی نمایشگاه و فضاسازی مناسب و مطلوب به عنوان غرفه‌های برتر این حوزه معرفی شدند. در بیست‌ونهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز غرفه انتشارات شهر قلم و غرفه انتشارات کتابک برگزیدگان بخش کودک و نوجوان بودند.
تبلیغ کتابخوانی در سنین کودکی
در همه جای دنیا هرگاه بخواهند فرهنگی را در میان مردم جامعه نشر دهند از تبلیغات در سنین کودکی به خصوص زیر پنج سال استفاده می‌کنند. توجه به فراهم‌کردن امکان کتابخوانی کودکان با نیازهای ویژه هم از سیاست‌های دولت‌ها به شمار می‌رود و دولت‌ها نقش بسزایی در این زمینه ایفا می‌کنند؛ بنابراین باید در بخش کودک و نوجوان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هر سال شاهد رشد و شکوفایی این بخش باشیم و برای تشویق کودکان به کتابخوانی برنامه‌های جنبی از قبیل نمایش، مسابقه کتابخوانی، قصه‌گویی و ساخت صنایع‌دستی و به اجرا درآوردن آن به شکل زنده، نمایش‌هایی که از دل کتاب‌ها آمده و قصه‌هایی که در کتاب‌ها منتشر شده‌اند را در نمایشگاه کتاب بگنجانیم.
به گفته متخصصان حوزه کودک، استفاده از حافظه شنیداری و دیداری برای خوب خواندن ضروری است و تقویت آنها باعث پرورش ذهن می‌شود که این موضوع فقط با خواندن کتاب داستان‌های مختلف موثر است بنابراین چون قرار گرفتن کودکان در نمایشگاه کتاب برای آنها هیجاناتی دارد می‌توان برنامه‌هایی را در بخش کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب تدارک دید.
در توصیه به والدینی که با حضور در نمایشگاه، برای فرزندانشان کتاب می‌خرند نیز باید گفت که هر وقت کودک از شما درخواست گوش دادن به کتابخوانی را داشت یا تا زمانی که کودک با حوصله به حرف‌هایتان گوش می‌دهد، کتابخوانی را در منزل ادامه دهید. هیچوقت بیش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنید چون نتیجه برعکس خواهد شد و کودک از کتاب فرار می‌کند. این موضوع مهم است که حتما والدین هم ساعاتی از روز را به مطالعه بپردازند چون توجه کودک را به مطالعه به سختی می‌توانند جلب کنند. گاهی مطالعه در حضور کودک، تمایل او را به آوردن کتاب‌هایش و خواندن آنها بیشتر می‌کند. قبل از خواب، زمان مناسبی برای خواندن قصه‌های کودکانه است.
امید است مسئولان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیش از گذشته به بخش کودک و نوجوان و ناشران این حوزه توجه و اهتمام ویژه داشته باشند و هر سال شاهد شکوفایی و پیشرفت این بخش از نمایشگاه کتاب باشیم.
سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ در دو بخش حضوری در مصلای امام خمینی(ره) و مجازی در سامانه ketab.ir برگزار می‌شود.
منبع: ایبنا