سرویس سیاست مشرق- در ژوئن سال ۱۹۸۲ تعدادی جوان در محله خلده در جنوب بیروت با چند اسلحه سبک در برابر ارتش رژیم صهیونیستی سنگربندی کردند، در آن روزها صهیونیست‌ها، تهاجم بسیار گسترده ای را از زمین، هوا و دریا به لبنان آغاز و به سرعت و بدون اینکه مقاومت و مقابله قابل توجه‌ای از سوی ارتش لبنان صورت گیرد تا دروازه های بیروت پیشروی کرده و دومین پایتخت یک کشور عربی را به محاصره درآورد بودند.این جوانان کم نام و نشان توانستند ۴۲ روز راه را بر صهیونیست‌ها بسته و سنگ بنای مقاومت را با شعار «الله اکبر» بگذارند.
چهل و دو روز مقاومت باعث شد تجارب زیادی برای رزمندگان لبنانی فراهم آمده و نحوه رزم در برابر یک ارتش کلاسیک و تا بن دندان مسلح فراهم گردد. مقاومت در محله خلده باعث ایجاد انگیزه در سایر مردم لبنان شده و دو سنگر دیگر در دانشکده علوم بیروت و محله ضاحیه ایجاد شود. نتیجه مقاومت آن بود که اسرائیلی‌ها مجبور به عقب نشینی شدند. همزمان با گسترش عملیات مقاومت علیه اشغال گران توسط مردم لبنان شعارهای با عبارت «حزب الله» در لبنان ظهور یافت و سرانجام رزمندگان مقاومت تصمیم گرفتند نام ثابتی برای تشکیلات خود انتخاب کرده و بیانیه های خود را با آن نام صادر کند لذا نام «حزب الله انقلاب اسلامی» در لبنان را انتخاب و دفتر سیاسی حزب را راه اندازی کرده و طی بیانیه‌ای رسمی ایدئولوژی و استراتژی خود مبنی بر مقابله با ر|یم صهیونیستی را رسما اعلام کرد.
حالا پس از ۴۰ سال آن نهال تازه رسیده؛ تبدیل به شجره‌ای طیبه و مکتبی انسان ساز شده است، حسن هانی زاده کارشناس مسائل غرب آسیا درباره نقش حزب الله در تحولات منطقه به «مشرق» می‌گوید: حزب الله لبنان علمدار محور مقاومت است؛ تشکیلاتی که که در دل جوانان منطقه جا بازکرده و شکوفا شده است. رشادت رزمندگان حزب الله در برابر رژیم صهیونیستی و نیز درخشش در جنگ تحمیلی سوریه باعث شده است که این نیرو به یک عنصر جریان ساز بدل شود. هانی زاده اعتقاد دارد که کلید تحولات آینده در منطقه نزد حزب الله است.
در ادامه گفتگو با حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل منطقه را می‌خوانید:
** چهل سال پس از تشکیل حزب الله لبنان، این عضو راستین مقاومت در کدام نقطه از معادلات سیاسی قرار دارد؟
حزب الله لبنان از سال ۱۹۸۲ شکل گرفته است؛ این نیرو برآیند خواسته مردم لبنان در ضرورت حفظ امنیت در برابر تجاوز رژیم صهیونیستی است، حزب الله پس از تاسیس نقشه راه کاملا روشن و شفافی داشته و اهداف خود را در تقابل با رژیم صهیونیستی قرار داده است، در تمام تاریخ این تشکیلات هیچ روزی نیست که حزب الله از اساسنامه خود عدول کرده و از روح تشکیل دهنده خود فاصله بگیرد. بنابراین هر بار اگر بپرسند کارنامه حزب الله چیست، پاسخ آن یک جمله است؛ مقاومت تا مرز شهادت.
** در واقع اساس تشکیل حزب الله لبنان «مقاومت» در برابر تجاوز دشمن است...
بله، تا زمانی که اشغال‌گران در منطقه ما حضور دارند، مقاومت نیز ادامه خواهد یافت. حزب الله لبنان در حال حاضر علمدار خیمه‌ای است که هدفش مقابله با نفوذ دشمن است. تا زمانی که حزب الله لبنان در عرصه حاضر است، چراغ حرکت جنبش‌های ضد استعماری روشن خواهد ماند. اخراج اشغال گران از جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ و پس از آن جنگ ۳۳ روزه در سال ۲۰۰۶ نشان می‌دهد که حزب الله همواره نیرویی تاثیر گذار بوده است.
** جامعه لبنان متکثر است، در این وضعیت متفاوت اقلیمی، قومی و مذهبی حزب الله لبنان میان همه مردم محبوبیت ویژه دارد؛ راز این اعتبار ملی در چیست؟
جامعه لبنان چند طایفه ای و متکثر است، کارشناسان روابط استراتژیک اعتقاد دارند که هر گروهی که بتواند در لبنان جای پای خود را محکم کند؛ به طور قطعی در خاورمیانه نقش ویژه خواهد داشت. حزب الله لبنان پس از عبور از ایستگاه اقدامات نظامی حالا توانسته است که در میان مردم لبنان به بالاترین سطح از محبوبیت برسد. این مسئله اتفاقی نیست و ۴ دهه زمان برده است.
حزب الله توانسته در میان طایفه ۱۸ عنصری شیعیان در لبنان بالا آمده و اثر خود را به اثبات برساند. حزب الله نه تنها در داخل لبنان، بلکه در منطقه نیروی اثرگذار است. این نیرو حال در وضعیتی قرار گرفته شده است که توسط تمامی قدرت‌های منطقه‌ای و حتی بین المللی به رسمیت شناخته شده است. در حال حاضرحزب الله لبنان هم مقبولیت اجتماعی دارد و هم مشروعیت سیاسی.
** مشروعیت قانونی( Legitimacy) و سیاسی برای حزب الله لبنان چه ثمراتی به بار آورده است؟
همه این عامل ناشی از اثرات پیروزی مقاومت در برابر صهیونیست‌ها است، شکست های متوالی ارتش اسرائیل در مقابل حزب الله باعث شده است که وضعیت سیاسی و اجتماعی لبنان بهبود پیدا کند؛ از سویی تکیه حزب الله به مکتب اسلامی و الگو برداری آن از انقلاب اسلامی ایران به آن آینده‌ای روشن بخشیده است. تاریخ مقاومت نشان می‌دهد که افرادی چون امام موسی صدر به مقاومت لبنان شخصیت بخشیده و رهبران بعدی آن به ویژه سید حسن نصرالله به آن روح حیات بخش دمیدند.
** حزب الله چگونه توانست جامعه متکثر لبنان را سمت خود جذب کند؟
پس از سال ۱۹۸۰ و در امتداد آن تا سال ۱۹۸۵ مردم لبنان متوجه شدند که می‌توان در برابر دشمن و متجاوز ایستادگی کرد؛ این ماجرا شوک بزرگی برای لبنانی‌ها بود.
** حتی غیر شیعیان را نیز جذب کرده است...
این اتفاق یک معجزه بزرگ است؛ شما ببینید در جامعه لبنان افرادی چون «بشیر جمیل» که هم پیمان با آریل شارون بودند به صورت شبانه روزی تبلیغ می‌کردند که اگر حزب الله در لبنان حاکم شود؛ یک حکومت شیعی تشکیل داده و الباقی حذف خواهند شد؛ اما مرور زمان نشان داد که حزب الله اساسا نیروی رقیب برای هیچ جریانی نیسـت، بلکه حرکتی عمیق و زنده است که همه هویت بخشیده است.
** این بحث هویت مقاومت مهم است؛ ایا حزب الله تنها از بعد نظامی هویت سازی کرده است؟ یا حرکت با محتوای اجتماعی، فرهنگی و مردم شناسانه است؟
این بحث بسیار مهم است، شما اگر به لبنان رفته و با مردم صحبت کنید خواهید دید که حزب الله بر قلب مردم حاکم است و این مسئله ماهیت سیاسی ندارد. شاید به دلیل جهادی بودن حزب الله روح نظامی آن بیشتر نمود دارد اما در واقعیت حزب الله مانند انقلاب اسلامی یک حرکت مردمی و درونی است. برای همین همواره زنده است و مکتب ساز شده است. مکتب حزب الله منشا گرفته از جریانی است که افرادی چون شهید سلیمانی در آن تنفس کرده و به آن اثرگذاری داشته‌اند. شما بینید که چرا افرادی چون شیخ صبحی از حزب الله کنار رفته و فردی چون سید حسن نصرالله رهبری مقاومت اسلامی در لبنان را در دست می‌گیرند.
** روایت است که شیخ صبحی طفیلی اخلاق تندی داشته است؛ در حالی که سید عباس موسوی و سید حسن نصرالله روی قلب مردم لبنان حکمرانی کردند؟ حتی برخی می‌گویند طفیلی تحت تاثیر حسین علی منتظری نیز بوده است...
بسیار شبیه منتظری بود و عملا درایت، توانمندی، تسامح و گذشت لازم را نداشت...
** سید حسن نصرالله، در مرام و رفتار شبیه به حضرت امام(ره) و حضرت آقا است، در واقع مقلد و مرید و شاگرد خوب نهضت انقلاب اسلامی است.
دقیقا همین طور است، مصالحه و توجه به دستورات اسلامی در برخورد با همه حتی مسیحیان باعث شده است که آقای سید حسن نصرالله جایگاهی ویژه داشته باشد.
** سید حسن نصرالله چند کار مهم نیز در لبنان انجام داد؛ از جمله ترمیم روابط میان شیعیان؛ درباره این موضوع چه نظری دارید؟
ترمیم طوایف شیعه و نیز تامین امنیت برای آنها اثر مهم سید حسن نصرالله در میان شیعیان است، سر ریز این رفتار روی تمام لبنان اثر گذاشت و حزب الله را از یک تحرک طایفه‌ای تبدیل به نیروی ملی و پس از آن عاملی مهم در منطقه کرده است. سال ۲۰۰۴ دولت وقت در لبنان تحت فشار آمریکایی‌ها قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن همه نیروهای میلشیا در لبنان اسلحه خود را تحویل بدهد؛ حزب الله با تکیه بر همین مقبولیت اجتماعی و مشروعیت سیاسی توانست از آن فتنه بیرون آمده و نقشه دشمن را نقش برآب کند. صداقت اخلاقی، از خود گذشتگی و فداکاری در حزب الله لبنان باعث شد این نیرو به ستاره‌ای درخشان در آسمان منطقه باشد.